Owczarek belgijski — wszystkie informacje i opis rasy

Historia rasy owczarek belgijski

Najstarsze źródła pisane na temat owczarków belgijskich pochodzą z połowy XIV wieku. Są to więc psy o długiej historii, a ich pochodzenie nie jest do końca zbadane. Za najbardziej prawdopodobną uważana jest hipoteza, jakoby wszystkie owczarki belgijskie pochodziły od kojarzenia lokalnych mastifów z chartem szkockim deerhoundem, sprowadzonym na kontynent przez mnichów flamandzkich.

Wspomniane źródło jest rękopisem, w którym ówczesne władze wydają zakaz posiadania dużych psów przez ludność, która nie trudniła się polowaniem. Jedynie myśliwi mieli prawo trzymać duże psy; świadczy to niezbicie, że owczarki belgijskie niegdyś były psami myśliwskimi. Dopiero w późniejszych wiekach zakaz ten przestał obowiązywać. Sprawiło to, że pogłowie psów na terenach dzisiejszej Belgii znacznie wzrosło, ponieważ rozmnażały się poza wszelką kontrolą. W XVI wieku w Antwerpii wydano miejscowym rakarzom nakaz zabijania bezpańskich, wałęsających się psów. Oszczędzono jedynie psy pasterskie, myśliwskie, ozdobne i farmerskie, tzw. rekle. Według wszelkiego prawdopodobieństwa to właśnie bezpośrednio od nich wywodzą się owczarki belgijskie.

Współczesne owczarki belgijskie ukształtowały się w wyniku długoletnich badań i prac hodowlanych, prowadzonych przez zespół pod kierunkiem prof. Adolfa Reula z Wyższej Szkoły Weterynaryjnej w Cureghem. Powołali oni w 1891 roku Klub Owczarka Belgijskiego (Club du Chien de Berger Belge) i jeszcze w tym samym roku została zorganizowana w tym mieście pierwsza w historii wystawa psów pasterskich. Reprezentowały one bardzo różne typy, ale niebawem podjęto dalsze prace nad ujednoliceniem ich eksterieru, aczkolwiek z podziałem ze względu na rodzaj włosa. Wyróżniono trzy: długowłose (które w dalszej kolejności podzieliły się na dwie rasy), krótkowłose i szorstkowłose.

W 1900 roku belgijskie Królewskie Towarzystwo św. Huberta (L.O.S.H. – związek kynologiczny tego kraju) uznało długowłosego groenendaela i krótkowłosego malinoix. Rok wcześniej Klub Owczarka Belgijskiego wydał oświadczenie o uznaniu umaszczenia czarnego jako jedynego dopuszczalnego u psów długowłosych. Hodowcy odmiany płowej (tervuerena) zaprotestowali przeciwko tej decyzji i utworzyli własny klub o nazwie Berger Belge Club. Oczywiście nie został on uznany przez związek kynologiczny, mimo to hodowcy płowych owczarków kontynuowali prace hodowlane; co więcej, liczba zwolenników odmiany płowej stale rosła. Niestety, zbyt wąska pula genetyczna populacji spowodowała zatracanie typowych cech przez kolejne pokolenia tervuerenów i wówczas podjęto decyzję o dolaniu krwi groenendaela. Tymczasem wybuchła pierwsza wojna światowa, która silnie przetrzebiła hodowlę, dlatego Królewskie Towarzystwo św. Huberta wydało tymczasowe pozwolenia na kojarzenia ocalałych osobników z krótkowłosymi malinois.

Stosunkowo najmniej informacji dotrwało do naszych czasów na temat pochodzenia szorstkowłosego laekenois. Przypuszcza się, że ze wszystkich czterech odmian owczarka belgijskiego jest on najstarszy.

FCI ostatecznie uznała owczarki belgijskie w 1956 roku, zatwierdzając oficjalny wzorzec rasy pod numerem 15, natomiast po roku 1963 owczarek belgijski występuje w czterech odmianach o ustalonych umaszczeniach. Obecnie sędziowane są one na wystawach jako osobne rasy, zabronione jest także ich kojarzenie międzyrasowe. Oto różnice pomiędzy czterema rasami owczarka belgijskiego: 

Tervueren

Pochodzenie: Miasto Tervueren, twórca – M. Danhieux; jego płowa suka MISS de Tervueren skojarzona z czarnym groenendaelem dała szczenię – samca MILSOR de Tervueren o budowie groenendaela i umaszczeniu płowym z czarnym nalotem, uważanego za protoplastę pogłowia tervuerenów. Długowłosy, umaszczenie płowe (preferowane) lub szare z czarnym  nalotem, który musi być równomiernie rozłożony, bez plam lub pręg. Wyraźna czarna maska, obejmująca wargi wraz z kącikami i powieki; wyznaczona przez 6 punktów pigmentacyjnych: oboje uszu, obie wargi, obie powieki – wszystkie muszą być czarne. Bardzo wrażliwy i pamiętliwy.

Groenendael

Pochodzenie: Posiadłość Nicolasa Rose’a –  Château de Groenendael. Suka Petite, skojarzona z psem PICCARD d’Uccle, dała samca DUC de Groenendael, który stał się założycielem rasy groenendael (nazwę tę nadano w 1898 roku dla upamiętnienia miejsca pochodzenia rasy. Długowłosy, umaszczenie jednolicie czarne. Rozsądny, rozumny, choć z dużym temperamentem.

Malinois

Pochodzenie: Miasto Mechelen (Malines). Kojarzone między sobą krótkowłose psy farmerskie (rekle, od słowa „rekel” – łobuz, psotnik) dawały różnomaściste potomstwo: czarne, pręgowane, płowe, wilczaste. Psy te miały się sprawdzać jako stróże i pasterze. Louis Huyghebaert był właścicielem psa TJOP, którego używał w swojej hodowli Ter Heide. TJOP był synem pierwszego. malinois – TOMA i suki CORA. Dał liczne potomstwo i uważa się go za przodka współczesnych malinois. Krótkowłosy, umaszczenie płowe z czarnym nalotem, takim samym, jak u tervuerena. Czarna maska taka sama, jak u tervuerena. Wierny, odważny obrońca.

Laekenois

Pochodzenie: posiadłość królowej Marii Henrietty - Château de Laeken, gdzie szorstkowłose psy pełniły służbę pasterską. Za twórcę rasy uważany jest pracujący tam jako pasterz hodowca owiec nazwiskiem Janssens. Laekenois jest prawdopodobnie najstarszą ze wszystkich czterech ras owczarków belgijskich. Szorstkowłosy, umaszczenie płowe ze śladowym czarnym nalotem, wyraźniejszym jedynie na kufie i ogonie. Pies mający „serce na dłoni”, szlachetn

Owczarek belgijski – wzorzec rasy

Wzorzec FCI nr 15

Chien de Berger Belge - Belgian Shepherd Dog

Kraj pochodzenia: Belgia

Użytkowanie: początkowo owczarki belgijskie były to psy pasterskie, obecnie wszechstronnie użytkowe (obrończe, stróżujące, tropiące), a także doskonałe psy rodzinne.

Klasyfikacja FCI: Grupa 1 - Psy pasterskie i zaganiające, sekcja 1 - Psy pasterskie.

Wszystkie cztery rasy objęte są obowiązkiem pracy.

WYGLĄD OGÓLNY

Owczarek belgijski to pies o wyważonej sylwetce, harmonijnych proporcjach, łączącym siłę i elegancję, średniej wielkości, o suchym i wyraźnym umięśnieniu. Sylwetka kwadratowego formatu. Prezentuje elegancję, a jednocześnie siłę. Jest to pies wiejski, przyzwyczajony do mieszkania w kojcu, odporny na zmienne warunki atmosferyczne. Wystawowe owczarki belgijskie wszystkich ras oceniane są przez sędziego w postawie, w jakiej same się ustawiają, bez pomocy osoby wystawiającej, wprost ze smyczy.

WAŻNE PROPORCJE

Sylwetka owczarka belgijskiego wpisuje się w kwadrat. Klatka piersiowa powinna sięgać łokci. Długość kufy jest taka sama jak połowa długości głowy lub niewiele większa.

ZACHOWANIE — TEMPERAMENT

Owczarek belgijski to pies czujny i aktywny, pełen energii, zawsze gotowy do pracy. Dzięki wrodzonej  doskonałej zdolności do pilnowania stada jest również świetnym stróżem posiadłości. Jest także  nieustępliwym i oddanym obrońcą swojego opiekuna. Owczarek belgijski łączy wszystkie cechy, niezbędne u pasterza, stróża, obrońcy i psa policyjnego. Jego żywy temperament, czujność i opanowanie, bez śladu lęku czy agresji, powinny być widoczne w zachowaniu i czujnym, dumnym wyrazie błyszczących oczu. Przy ocenie owczarków belgijskich te cechy temperamentu należy zawsze brać pod uwagę.

GŁOWA

Noszona wysoko, nie za długa, o prostych liniach, sucha i dobrze wymodelowana. Mózgoczaszka i kufa są tej samej długości, dozwolona jest najwyżej nieznacznie dłuższa kufa.

Mózgoczaszka: średniej długości, proporcjonalna w stosunku do głowy, czoło bardziej płaskie niż zaokrąglone. Bruzda czołowa niezbyt wyraźnie zaznaczona. Z profilu linia czoła równoległa do hipotetycznej linii, stanowiącej przedłużenie linii grzbietu kufy. Guz potyliczny słabo rozwinięty, łuki brwiowe i jarzmowe nieznacznie wyrażone. Przełom czołowo-nosowy (stop): umiarkowany.

Trzewioczaszka: nos czarny. Kufa: średniej długości i dobrze wymodelowana pod oczami, stopniowo zwężająca się w stronę nosa, o wyglądzie wydłużonego klina; grzbiet kufy prosty, równoległy do przedłużenia linii czoła, przy otwartej kufie kąciki warg silnie podciągnięte do tyłu (kufa dobrze rozdzielona). Wargi: cienkie, dobrze przylegające, dobrze wypigmentowane. Uzębienie: silne białe zęby, mocno osadzone w dobrze rozwiniętej szczęce. Zgryz nożycowy. Tolerowany jest zgryz cęgowy, który preferowany był u psów pasterskich. Kompletne uzębienie zgodnie ze wzorem zębowym, aczkolwiek brak dwóch pierwszych przedtrzonowców (2 x P1) jest dopuszczalny, natomiast braku trzeciego trzonowca (M3) w ogóle nie należy brać pod uwagę przy ocenie. Policzki: suche i płaskie, ale umięśnione.

Oczy: średniej wielkości, niewypukłe ani głęboko osadzone, nieco migdałowatego kształtu, skośne ustawione, brązowego – im ciemniejsze, tym lepiej. Powieki czarne, wyraz oczu bezpośredni, żywy, inteligentny i badawczy.

Uszy: raczej nieduże, osadzone wysoko, zdecydowanie trójkątnego kształtu, szerokie u podstawy, o spiczastych końcach. Sztywne, noszone prosto i pionowo, kiedy pies jest czymś zainteresowany.

SZYJA

Dobrze osadzona, dość długa i raczej wysoko noszona, muskularna, łagodnie rozszerzająca się w stronę łopatek, bez podgardla (łałoku), nieco łukowato wygięta.

TUŁÓW

Silny i mocny, ale nie za ciężki. Długość od stawu barkowego do guza siedzeniowego w przybliżeniu równa się wysokości psa w kłębie. Linia górna: linia grzbietu i lędźwi prosta. Kłąb: zaznaczony. Grzbiet: prosty, krótki i muskularny. Lędźwie: mocne, krótkie, ale wystarczająco szerokie, dobrze umięśnione. Zad: muskularny, bardzo nieznacznie opadający, wystarczająco, ale nie nadmiernie szeroki.

Klatka piersiowa: niezbyt szeroka, ale głęboka, żebra zaokrąglone w ich górnej części.  Przedpiersie, widziane od przodu, nie jest ani nazbyt szerokie ani wąskie.

Linia dolna: rozpoczyna się od klatki piersiowej i wznosi się łagodnie w kierunku brzucha. Nie jest ani opadająca ani podkasana, ale umiarkowanie rozwinięta.

OGON

Dobrze osadzony, mocny u nasady, średniej długości, sięgający co najmniej do stawu skokowego, choć preferowany jest dłuższy. W spoczynku opuszczony z lekką fajką na wysokości stawu skokowego. W ruchu nieco uniesiony, ale nie ponad linię grzbietu. Zagięty koniec jest wyraźnie widoczny, ale nie może być zakręcony ani zdeformowany.

KOŃCZYNY

Kończyny przednie: kościec mocny, ale nie ciężki, muskulatura mocna i sucha. Kończyny widziane ze wszystkich stron proste, widziane z przodu – idealnie równoległe. Łopatki: długie, ukośnie ustawione, dobrze umięśnione, wraz z kością ramienia tworzą kąt 110-115 stopni. Ramiona: długie, dostatecznie ukośnie ustawione. Łokcie: mocne, nieodstające na zewnątrz, ani podstawione pod tułowiem. Przedramiona: długie i proste. Nadgarstki: bardzo mocne i suche. Śródręcza: mocne i krótkie; jak najbardziej prostopadłe do ziemi, jedynie lekko nachylone ku przodowi. Łapy: okrągłe, kocie, palce wysklepione i zwarte, opuszki grube i elastyczne, pazury ciemne i mocne.

Kończyny tylne: Silne, ale nie ciężkie, widziane z boku ustawione pionowo do podłoża, widziane z tyłu – idealnie równoległe. Uda: średniej długości, szerokie i muskularne. Stawy kolanowe: w linii pionowej, poprowadzonej od miednicy ku podłożu, staw kolanowy normalnie kątowany. Podudzia: średniej długości, szerokie i muskularne. Stawy skokowe: nisko osadzone, mocne i umięśnione, średnio kątowane. Śródstopia: mocne i krótkie, wilcze pazury niepożądane. Łapy: mogą być nieco owalne, o wysklepionych palcach. Opuszki grube i elastyczne, pazury ciemne i mocne.

RUCH

Żywy i swobodny w dowolnym tempie. Choć owczarek belgijski jest dobrym galopenem, to jego naturalnym ruchem jest stęp, a zwłaszcza kłus. W ruchu kończyny równoległe. Przy dużej prędkości łapy zbliżają się do linii środkowej ciała, przy kłusie wykrok ma średni zasięg, ruch jest równy i swobodny z dobrym napędem tylnych kończyn. Górna linia w ruchu pozostaje prosta i mocna, przednie kończyny nie mogą być zbyt wysoko unoszone. Owczarek belgijski w ruchu sprawia wrażenie psa nie do zmęczenia. Szybki, żywy i zwinny, zdolny jest do nagłej zmiany kierunku przy pełnej szybkości. Ma wyraźną tendencję do poruszania się po okręgu.

OKRYWA WŁOSOWA

Skóra: elastyczna, napięta na całym ciele, powieki i wargi dobrze wypigmentowane.

Sierść i jej rodzaje

Sierść, jej długość, struktura, wygląd i kolor jest u owczarków belgijskich głównym kryterium podziału na poszczególne odmiany: groenendael, tervueren, malinois i laekenois. Te cztery odmiany  (owczarek belgijski występuje w czterech odmianach, choć w trzech rodzajach włosa) są traktowane jak oddzielne rasy, sędziowane także oddzielnie i każda z nich może uzyskać CACIB, CAC oraz rezerwowe tytuły.

Sierść: w każdej odmianie musi być gęsta, zwarta, o dobrej strukturze, dwuwarstwowa. Wraz z wełnistym podszerstkiem tworzy doskonałą warstwę ochronną.

A. Odmiana długowłosa

Na głowie, zewnętrznej stronie uszu i na dolnych częściach kończyn włos okrywowy krótki, z wyjątkiem tylnej strony kończyn przednich, które porośnięta jest od łokcia do nadgarstka długim włosem, tworzącym frędzle. Na pozostałych częściach ciała włos okrywowy długi i prosty. Najdłuższy i najbardziej obfity jest na szyi i przedpiersiu, gdzie tworzy kryzę i żabot. Na wewnętrznej stronie uszu włos stojący. Na zewnątrz od nasady ucha włos jest nastroszony i nadaje kształt głowie. Pośladki obrośnięte bardzo gęstym włosem, tworzącym portki. Na ogonie włos długi i obfity, tworzy kitę.

Odmiany długowłose to groenendael i tervueren.

B. Odmiana krótkowłosa

Włos bardzo krótki na głowie, zewnętrznej stronie uszu i w dolnych częściach kończyn. Na pozostałych częściach ciała sierść krótka, bardziej obfita na ogonie i wokół szyi, gdzie tworzy kryzę, od nasady uszu do podgardla. Włos jest gęsty i dłuższy na zadzie. Ogon jest mocno owłosiony, ale sierść nie tworzy kity.

Odmiana krótkowłosa to malinois.

C. Odmiana szorstkowłosa

Sierść jest szorstka, sucha i zmierzwiona. Na wszystkich częściach ciała długość włosa wynosi około 6 cm. Krótsza jest jedynie na grzbiecie kufy, czole i na kończynach. Brwi, wąsy i broda nie powinny być tak obfite, aby maskowały kształt głowy, niemniej są one niezbędne. Na ogonie nie powinno być pióra.

Odmiana o szorstkiej sierść to laekenois.

Umaszczenie

Maska: u tervuerena i malinois musi być bardzo wyraźna. Obejmuje dolne i górne wargi, kąciki warg i powieki jedną czarną strefą. Określa ją dokładnie 6 punktów pigmentacyjnych:

• uszy

• powieki

• wargi: górna i dolna

Wszystkie wymienione punkty muszą być czarne.

Czarny nalot (charbonne): u tervuerena i malinois czarny nalot wyraźny, czarne końce włosów tworzą narzutkę na maści podstawowej. Jest ona rozmieszczona równomiernie, nie może formować  plam ani pręg. U laekenois ten czarny nalot jest mniej wyraźny.

Groenendael: maść jednolicie czarna.

Tervueren: zawsze z maską, płowy z czarnym nalotem (najbardziej pożądany) lub szary z czarnym nalotem. Kolor płowy musi być intensywny, nie jasny ani wyblakły. Wszystkie psy o maści innej, niż płowa z czarnym nalotem, albo nie dość intensywnej, nie mogą być uważane za osobniki wybitne.

Malinois: Płowy z czarną maską i czarnym nalotem.

Laekenois: Płowy ze śladowym czarnym nalotem, nieco wyraźniejszym na kufie i ogonie.

U wszystkich odmian tolerowane małe białe znaczenia na palcach i przedpiersiu.

Jak duży rośnie owczarek belgijski?

WZROST

Wysokość w kłębie: idealny wzrost w kłębie to : 62 cm dla psów i 58 cm dla suk. Tolerancja: 2 cm w dół i 4 cm w górę.

Waga: psy – około 25-30 kg;  suki – około 20-25 kg.

Przykładowe średnie wymiary owczarka belgijskiego – samca o wysokości w kłębie 62 cm:

• długość ciała: 62 cm

• długość głowy: 25 cm

• długość kufy: 12,5 - 13 cm

WADY

Wszelkie odstępstwa od podanego powyżej wzorca powinny być traktowane jako wady, skutkujące  odpowiednim obniżeniem oceny.

Wrażenie ogólne: ociężałość, brak elegancji, budowa lekka lub wiotka, prostokątny format.

Głowa: ciężka, zbyt mocna, o nierównoległych liniach, niewystarczająco modelowana albo nie dość sucha, czoło zbyt okrągłe, stop zbyt wyraźny albo za słabo zaznaczony, kufa zbyt krótka albo spiczasta, wypukły grzbiet nosa, łuki brwiowe lub jarzmowe zbyt mocno zaznaczone.

Nos, wargi i powieki: ślady depigmentacji.

Uzębienie: nierówno rozmieszczone siekacze. Duże wady:

• brak 1 siekacza

• brak 1 przedtrzonowca P2

• brak 1 przedtrzonowca P3

Oczy: Jasne, okrągłe.

Uszy: duże, za długie, zbyt szerokie u nasady, nisko osadzone, ustawione zbieżnie lub rozbieżnie.

Szyja: wiotka, krótka, głęboko osadzona.

Tułów: zbyt długi, klatka piersiowa za szeroka (beczkowata).

Kłąb: słabo zaznaczony.

Górna linia: grzbiet i/ lub lędźwie długie, grzbiet wypukły (karpiowaty) lub łękowaty.

Zad: zbyt mocno opadający lub przebudowany (wyższy niż kłąb).

Dolna linia: opuszczona lub podkasana.

Ogon: zbyt nisko osadzony, za wysoko noszony, tworzący koło lub skręcony.

Kończyny: kość zbyt lekka lub za ciężka, nieprawidłowa postawa z profilu (np. miękkie śródręcze lub słabe nadgarstki), z przodu łapy zbieżne lub iksowate (francuski przód), luźne łokcie, z tyłu kończyny zbieżne, rozbieżne (postawa krowia) albo beczkowate, strome lub za głębokie kątowanie. Łapy: płaskie.

Ruch: chód związany, zbyt krótki wykrok, ruch mało przestrzenny, grzbiet luźny w ruchu, wysoko unoszone kończyny przednie.

SIERŚĆ

Groenendael i tervueren: wełnista, falista lub kędzierzawa, sierść niedostatecznie długa.

Malinois: włos półdługi w miejscach, gdzie powinien być krótki. Gładki, dłuższy włos rozsiany w krótkiej sierści, włos pofalowany.

Laekenois: włos zbyt długi, miękki, falowany, kędzierzawy lub krótki, delikatny włos rozsiany w kępkach szorstkiej sierści, włos zbyt długi wokół oczu i na brodzie, „wiecha” na ogonie.

Umaszczenie: u wszystkich czterech odmian białe znaczenia na piersi formujące krawat, białe znaczenia na łapach powyżej palców.

Groenendael: rudy nalot na sierści, szare portki.

Tervueren: szare.

Tervueren i malinois: pręgowane, niewystarczająco ciepły kolor, niedostatek lub nadmiar czarnego nalotu lub nalot w postaci plam, niedostateczna maska.

Tervueren, malinois i lakenois: zbyt jasny płowy; bardzo jasna barwa podstawowa stanowi poważną wadę.

Charakter: niewystarczająco pewny albo zbyt nerwowy.

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE

Charakter: agresywny lub strachliwy.

Wygląd ogólny: brak prawidłowego typu.

Uzębienie: przodozgryz (nawet z kontaktem), tyłozgryz, zgryz naprzemienny.

Braki:

• jednego kła (1xC1)

• łamacza górnego (1 x P4) i dolnego trzonowca (1x M1) trzonowców (1x M1 lub 1 x M2 razem z M3) przedtrzonowca 3 (1 x P3) plus jeszcze jednego zęba; brak w sumie trzech lub więcej zębów (z wyjątkiem P1)

Nos, wargi, powieki: Silnie niedopigmentowane.

Uszy: obwisłe lub sztucznie postawione.

Ogon: całkowity brak ogona, ogon skrócony od urodzenia lub kopiowany. Zbyt wysoko noszony,  zakręcony w kółko.

Sierść: brak podszerstka – u wszystkich odmian.

Umaszczenie: wszystkie kolory, nieopisane przy poszczególnych odmianach, zbyt rozległe białe znaczenia na przedpiersiu, szczególnie jeśli zachodzą na szyję i kark, białe znaczenia na łapach obejmujące więcej niż połowę śródręcza lub śródstopia, tworzące skarpetki, brak maski, kufa jaśniejsza od reszty ciała u tervuerena i malinois.

Wzrost: poza ustalonym limitem.

UWAGA: samce muszą mieć dwa, prawidłowo rozwinięte jądra, całkowicie umieszczone w worku mosznowym.

Kojarzenia pomiędzy odmianami są zabronione; jedynie w wyjątkowych przypadkach może na to pozwolić krajowa organizacja kynologiczna.

Charakter psów rasy owczarek belgijski

Owczarki belgijskie zostały wyhodowane początkowo jako psy pasterskie, przeznaczone głównie do pomocy przy pilnowaniu stad owiec. Zadanie to wymagało dużej dozy samodzielności, ale również błyskawicznego reagowania na polecenie człowieka. Styl pracy owczarka belgijskiego polega na okrążaniu stada, w przeciwieństwie do innych psów pasterskich, np. border collie, który przebiega na skróty po grzbietach owiec z jednego krańca stada na drugi. Stąd tendencja owczarków belgijskich do poruszania się po okręgu, o czym wspomniano wyżej.

Czy owczarki belgijskie są niebezpieczne?

Wrodzone umiejętności pasterskie owczarków belgijskich wiążą się z kilkoma innymi cechami. Przede wszystkim psy te mają silny instynkt terytorialny, dzięki któremu doskonale sprawdzają się jako stróże posesji. Owczarek belgijski, niezależnie od odmiany, jest bardzo czujny i spostrzegawczy, a także dość nieufny w stosunku do obcych ludzi i wobec jakiegokolwiek zagrożenia głośno oznajmi je opiekunowi. Jego instynkt obronny również nie ustępuje temu, jaki posiadają np. owczarki niemieckie. Uważany jest jednak za bardziej wszechstronną rasę od owczarka niemieckiego pod względem wykorzystania użytkowego.

Czy owczarek belgijski nadaje się dla dzieci?

Owczarek belgijski jest tolerancyjny wobec dzieci, a w stosunku do dzieci domowników – przyjazny. Dobrze porozumiewa się też z innymi zwierzętami; sprawdzi się jako drugi pies w domu, choć mogą być problemy w dogadaniu się osobników tej samej płci, szczególnie samców. Jednak owczarek belgijski to rasa psów pasterskich (zaganianie), dlatego należy nadzorować ich zabawę, tak z dziećmi, jak i z domowym żywym inwentarzem, ponieważ potrafi on podszczypywać, zwłaszcza biegające dziecko, które może się przestraszyć i nabrać uprzedzenia do psa. Właściciele owczarka belgijskiego powinni być osobami dorosłymi, a także posiadającymi wiedzę o jego wychowaniu oraz układaniu psów pracujących. Owczarek belgijski każdej odmiany to wspaniały pies rodzinny, ale potrzebuje doświadczonego właściciela i konsekwentnego wychowania, aby nie zdominował domowników.

Wspólną cechą owczarków belgijskich (we wszystkich czterech odmianach) jest wysoka inteligencja i łatwość uczenia się. Dzięki temu są one psami wszechstronnie użytkowymi. Pracują w służbach mundurowych, ratownictwie, dobrze sprawdzają się też w psich sportach.

Owczarek belgijski tervueren to pies o dużym temperamencie i energii. Silnie przywiązuje się do opiekuna, nie lubi zostawać sam. Ma umiejętność szybkiej zmiany reakcji – z bardzo emocjonalnej na spokojną i odwrotnie. Cecha ta doskonale przydaje się w sporcie, do którego tervueren szczególnie się nadaje. Niedoświadczony opiekun może jednak sobie nie poradzić z tą cechą; tervueren potrzebuje konsekwentnego szkolenia, odpowiedniej stymulacji umysłowej i sporej aktywności fizycznej, przy czym w żadnym wypadku nie jest wskazana nadmierna surowość, a pozytywna motywacja.

Owczarek belgijski malinois to pies krótkowłosy, dzięki czemu „wygodniejszy” do służby niż odmiany długowłose. Jego sierść nie jest kłopotliwa w utrzymaniu. Spośród wszystkich odmian owczarków belgijskich malinois posiada najwięcej cech typowego psa pracującego. Nie jest to pies, który nadaje się do wylegiwania na domowej kanapie. Ma silną osobowość i potrzebę nieustannej pracy, dlatego należy dobrze rozważyć decyzję przed nabyciem szczeniaka. Różni się on bowiem od pozostałych odmian owczarka belgijskiego nie tylko długością sierści (choć krótka sierść w wielu wypadkach jest atutem), ale właśnie umiłowaniem pracy. Z tego względu nie poleca się go jako towarzysza zabaw dla dzieci, mimo że jest wobec nich tolerancyjny. To dość duży pies i w przypływie energii może np. przewrócić dziecko.

Owczarek belgijski groenendael to jedyny spośród owczarków belgijskich pies o jednolicie czarnym umaszczeniu. Najbliżej spokrewniony z tervuerenem, ma wiele cech podobnych do niego. Jest to pies bardzo wrażliwy i przywiązany do swojego opiekuna, potrzebuje stałego z nim kontaktu i nie lubi zostawać sam na długie godziny. Jest znakomitym, czujnym stróżem, w stosunku do obcych nieufnym, o silnie rozwiniętym instynkcie terytorialnym. Intruza osacza w sposób podobny do zaganiania stada – okrążając go i szczekając, czasem podszczypując, umiejętnie unikając razów. W ten sposób zmusza nieproszonego gościa do zatrzymania się.

Owczarek belgijski laekenois to najrzadziej występująca odmiana, różniąca się od pozostałych – psów długowłosych i krótkowłosego – rodzajem sierści. Laekenois jest szorstkowłosy, a pod względem charakteru to pies o najbardziej przetrwałych cechach pasterskich spośród wszystkich odmian. Jest też najbardziej nieufny i lękliwy, dlatego jego wychowanie i szkolenie jest dość trudne. Dobrze porozumiewa się z dziećmi, jest dobrym stróżem, znakomicie sprawdza się w psich sportach – agility, frisbee, flyball i obedience.

Niezależnie od odmiany owczarka belgijskiego, trzeba zawsze pamiętać, że nawet dobrze ułożony pies podlega instynktom i najlepsza jest zasada ograniczonego zaufania. Na spacerach smycz dla psa jest bezwzględnie konieczna w mieście i miejscach natężonego ruchu samochodów. Natomiast tam, gdzie można puścić psa luzem, trzeba pamiętać, aby w razie ewentualnego zagubienia można było go zidentyfikować bez konieczności odczytywania czipa. Adresówka dla psa spełni tu swoje zadanie.

Owczarek belgijski – zdrowie, pielęgnacja, żywienie

Owczarek belgijski występuje w czterech odmianach, z których każda jest odporna i długowieczna. Psy rasy owczarek belgijski dożywają nawet 14-16 lat, co w przypadku psów powyżej średniej wielkości nie jest zbyt częste. Oczywiście jak wszystkie rasy psów, także i owczarki belgijskie mają skłonności do niektórych chorób i wad genetycznych.

Najczęstszą chorobą, która dotyka psy rasy owczarek belgijski, jest epilepsja (padaczka idiopatyczna). Pojawia się zwłaszcza u długowłosych – tervuerena i groenendaela. Dotychczasowe badania wykazują, że choroba ta ma podłoże poligeniczne (konieczność współdziałania kilku genów w ustalonej konfiguracji), natomiast ataki wywoływane są bezpośrednio przez określony bodziec, np. pobudzenie nerwowe, składnik pokarmowy). Ten rodzaj epilepsji może być rozpoznany przez lekarza weterynarii jedynie drogą wyeliminowania innych przyczyn, mogących skutkować atakami: zatrucie, zaburzenia w obrębie układu nerwowego, nowotwory mózgu itp.). Szacuje się, że padaczka idiopatyczna może obejmować nawet 20 proc. populacji owczarków belgijskich. Dlatego tak ważne jest, aby decydując się na szczenię owczarka belgijskiego, szczególnie odmiany długowłosej, warto sprawdzić, czy para rodzicielska jest wolna od tej choroby. Wprawdzie Związek Kynologiczny w Polsce nie nakłada obowiązku badań genetycznych w tym kierunku, niemniej odpowiedzialni hodowcy je wykonują dla dobra rasy, a także renomy własnej hodowli. Z pewnością takich badań nie wykonuje żadna pseudohodowla psów. Jak powinno przebiegać kupno rasowego psa, można przeczytać tutaj. Jeżeli kogoś nie stać na szczeniaka z metryką, uprawniającą do wydania rodowodu, lepsza będzie adopcja psa ze schroniska niż wspieranie rynku pseudohodowców.

Innym problemem jest dysplazja stawów biodrowych. Podobnie jak w przypadku epilepsji, nie ma obowiązku wykonywania badań w tym kierunku. Jednak każdy dobry hodowca wykonuje prześwietlenie psa/suki przed dopuszczeniem do rozrodu, bowiem jest to przypadłość silnie odziedziczalna, aczkolwiek na dysplazję stawów biodrowych mają wpływ również czynniki zewnętrzne, jak tryb życia czy żywienie. Zależy ona również od poziomu aktywności fizycznej; trzeba pamiętać, że zbyt młody pies nie może być poddawany forsownym treningom. Przed zakupem szczeniaka należy zapytać hodowcę o badanie pary rodzicielskiej. Hodowca powinien zresztą udostępnić nabywcy wyniki wszystkich badań psa i suki.

Inne dolegliwości, które mogą trapić owczarki belgijskie, to postępujący zanik siatkówki (PRA), niedoczynność tarczycy oraz różnego rodzaju alergie. Uwaga: wszystkie odmiany owczarków belgijskich są nadwrażliwe na narkozę, o czym nie wolno zapominać w przypadku konieczności zabiegu operacyjnego.

Jak należy pielęgnować owczarka belkijskiego? 

Owczarek belgijski długowłosy (groenendael i tervueren) wymaga systematycznej pielęgnacji. Regularne szczotkowanie to podstawa, tym bardziej, że podszerstek tych psów jest miękki i ma tendencje do filcowania. To zaś utrudnia dostęp powietrza do skóry, przez co jej wentylacja jest utrudniona i tworzy się środowisko sprzyjające stanom zapalnym. Jedynie szczotkowanie może zapobiec filcowaniu się podszerstka. Z drugiej jednak strony trzeba pamiętać, że to właśnie podszerstek stanowi „rusztowanie” dla włosa okrywowego i nie należy wyczesywać go w nadmiernej ilości, szczególnie u psów wystawowych, które mają wyglądać efektownie.

Owczarek belgijski laekenois ma szatę twardą i szorstką, którą należy co kilka dni wyczesać grzebieniem i gęstą szczotką. W zależności od tempa wzrostu włosa okrywowego i jego obfitości wymaga on trymowania dwa do czterech razy w roku. Zabieg najlepiej powierzyć doświadczonemu groomerowi.

Oprócz pielęgnacji szaty psy rasy owczarek belgijski powinny mieć systematycznie czyszczone uszy sprawdzany stan uzębienia i oczu. Nie wymagają częstych kąpieli, chyba że wytarzają się w nieczystościach. Przycinanie pazurów również nie powinno być konieczne, gdyż owczarki belgijskie na ogół ścierają je same. Jednak jeżeli są one zbyt długie, należy je obciąć za pomocą specjalnej gilotynki. Osoby niedoświadczone nie powinny robić tego samodzielnie; najlepiej skontaktować się z lekarzem weterynarii.

Oczywiście owczarki belgijskie trzeba regularnie odrobaczać i szczepić, zgodnie z kalendarzem szczepień ochronnych. Lekarz weterynarii, który opiekuje się psem od początku, powinien ustalić dla niego taki kalendarz, którego opiekun psa powinien bezwarunkowo przestrzegać.

Ile powinien jeść owczarek belgijski?

Dieta psa rasy owczarek belgijski powinna być energetyczna. Potrzebuje on karmy odpowiedniej dla psów ras średnich i dużych, zawierającej kompletny zestaw składników odżywczych, witamin i minerałów. Może to być karma sucha lub mokra; ważne, aby pochodziła od renomowanego producenta, wytwarzającego karmy ze składników wysokiej jakości. Karma powinna zawierać głównie wartościowe białko zwierzęce, błonnik pokarmowy, tłuszcze nienasycone oraz niewielką ilość węglowodanów. Należy wystrzegać się karm konserwowanych i barwionych chemicznie. Gotowej karmy nie trzeba uzupełniać witaminami i innymi dodatkami, jest ona kompletna i zbilansowana pod względem składników odżywczych.

Można również żywić owczarka belgijskiego posiłkami przyrządzanymi w domu. Niezależnie, czy są one gotowane, czy przyrządzane na bazie produktów surowych, konieczna jest ich suplementacja preparatami witaminowo-mineralnymi. Są one dostępne w gabinetach weterynaryjnych lub dobrych sklepach zoologicznych; dawkowanie najlepiej ustali lekarz weterynarii.

Dorosły pies powinien otrzymywać dzienną rację pokarmową w dwóch posiłkach – rano i wieczorem po spacerze. Nie należy dopuszczać do wysokiej aktywności fizycznej psa przez minimum godzinę od zjedzenia posiłku, aby uniknąć ryzyka skrętu żołądka, stanowiącego bezpośrednie zagrożenie życia. Zwierzęta młode karmi się częściej; dopiero po ukończeniu 10-12 miesięcy można wprowadzić karmienie dwa razy dziennie. Przez całą dobę pies powinien mieć dostęp do miski z wodą, którą trzeba codziennie zmieniać.

Owczarek belgijski – wystawy, zagadnienia hodowlane

Wszystkie cztery odmiany owczarka belgijskiego oceniane są w kłusie i w naturalnej postawie. W przeciwieństwie do wielu innych ras nie ustawia się owczarka belgijskiego na ringu metodą „każda noga osobno”. Musi on ustawić się samodzielnie, wprost ze smyczy ringowej. Należy go tego nauczyć, najlepiej za pomocą komendy „postawa” i smakołyku. Uwaga: na ringu wystawowym smakołyków nie podajemy.

Kwalifikację hodowlaną zarówno pies, jak i suka uzyskują na wystawach lub alternatywnie na przeglądzie kwalifikacyjnym, zgodnie z Regulaminem Hodowli Psów Rasowych ZKwP (https://www.zkwp.pl/regulaminy.php). Przed uzyskaniem wpisu kwalifikacyjnego do rodowodu, psy i suki wszystkich odmian rasy owczarek belgijski obowiązane są zaliczyć testy psychiczne. Oceny wystawowe, kwalifikujące do hodowli, liczą się z dowolnej klasy wystawowej, o ile pies ma ukończone 15 miesięcy. Przeglądu Kwalifikacyjnego dokonuje międzynarodowy sędzia kynologiczny z uprawnieniami do oceny rasy owczarek belgijski również po ukończeniu przez psa lub sukę 15 miesięcy. Natomiast pierwsze krycie może mieć miejsce po ukończeniu 18 miesięcy życia; w tym wieku na ogół kończy się dojrzewanie psa. Oddziałowa Komisja Hodowlana może wyrazić zgodę na krycie wcześniejsze w wyjątkowych wypadkach, na pisemny wniosek hodowcy, z załączoną opinią kierownika sekcji rasy.

Jak nazwać psa rasy owczarek belgijski?

Przykładowe imiona dla suki owczarka belgijskiego: Nala, Zara, Luna, Maya, Siena. Przykładowe imiona dla psa owczarka belgijskiego: Rex, Diesel, Thor, Max, Koda.

Podsumowanie - czy owczarki belgijskie są niebezpieczne?

Dla kogo nadaje się owczarek belgijski? Z pewnością nie dla osoby lub rodziny, która preferuje bierny wypoczynek i raczej stacjonarne spędzanie wolnego czasu niż np. wędrówki czy bieganie. Wszystkie owczarki belgijskie potrzebują sporej aktywności fizycznej. Pies tej rasy będzie szczęśliwy, kiedy opiekun znajdzie mu zajęcie.

Bardzo ważna jest socjalizacja psa Najlepiej rozpocząć od psiego przedszkola, gdzie szczeniak oswoi się z towarzystwem innych ludzi i psów oraz nauczy się podstawowych komend, natomiast opiekun dowie się, jak nauczyć psa posłuszeństwa. Płeć szczeniaka nie ma tu znaczenia. W dalszej kolejności owczarek belgijski powinien ukończyć takie szkolenie zdać egzamin. Później, w zależności od preferencji opiekuna i indywidualnych predyspozycji, może być dalej układany w różnych kierunkach – obrony, ratownictwa lub psiego sportu.

Owczarek belgijski jest psem zdrowym i długowiecznym, o ile pochodzi z dobrej hodowli, a jego rodzice zostali przebadani w kierunku najczęstszych u tej rasy schorzeń i wad dziedzicznych.