Wodogłowie u psa — przyczyny, objawy, leczenie

Czy wodogłowie u psa można wyleczyć?  Jak długo można żyć z wodogłowiem? i jak objawia się wodogłowie? W tym artykule poruszamy najważniejsze kwestie w tym temacie. 

Czym jest wodogłowie u psa?

Wodogłowie (hydrocephalus) to najczęściej występująca u psów wada mózgu. Na ogół jest wrodzona, jednak u dorosłych zwierząt może zostać nabyta w trakcie życia wskutek urazów, czy zapaleń. Schorzenie występuje głównie u psów ras miniaturowych, takich jak chihuahua, yorkshire terrier czy https://zoocial.pl/pies/rasy-psow/pekinczyk-wszystkie-informacje-i-opis-rasy/. Aby zrozumieć istotę tej dolegliwości, trzeba orientować się w podstawach anatomii i fizjologii mózgu. Składa się on bowiem z dwóch półkul i 4 komór mózgu. W środku każdej z półkul znajdują się: 2 komory boczne, komora "trzecia" i "czwarta", które tworzą układ komorowy mózgu. W wyspecjalizowanych obszarach tych struktur wytwarzany jest fizjologicznie płyn mózgowo-rdzeniowy. Krąży on w tym układzie, docierając też do kanału kręgowego i likwidując zbędne produkty przemiany materii oraz zabezpieczając tkankę nerwową. W patologicznej sytuacji dochodzi jednak do zwiększenia jego objętości i/lub zablokowania odpływu, co prowadzi do zwiększenia ciśnienia w komorach mózgu i poszerzenia przestrzeni układu komorowego mózgu. To właśnie jest wodogłowie u psa.

Płyn mózgowo rdzeniowy — przyczyny jego nadmiaru w obrębie układu komorowego mózgu

Istotą powstania wodogłowia u psów jest nadmiar płynu mózgowo-rdzeniowego w układzie komorowym mózgu. W zależności od przyczyn i charakterystyki obfitości tej cieczy, wodogłowie u psa można podzielić na:

• Wodogłowie zamknięte (niekomunikujące) - powstaje ono na skutek zaburzeń odpływu płynu mózgowo rdzeniowego z układu komorowego mózgu, najczęściej w wyniku wady wrodzonej lub zagrodzenia struktur w mózgu, takich jak: wodociąg śródmózgowia, bądź otwory między komorami bocznymi mózgu a komorą trzecią.
• Wodogłowie otwarte (komunikujące) - wynika z zaburzonej resorpcji, bądź zwiększonej produkcji płynu mózgowo rdzeniowego; lub z zaniku mózgu (pierwotnego lub wtórnego).

Wodogłowie u psa w większości wynika z wad wrodzonych, prowadzących do nieprawidłowego rozwoju układu komorowego już w życiu płodowym szczenięcia. Może wynikać też z:

• infekcji wirusami paragrypy,
• narażenia suki na związki działające toksycznie na płód (teratogenne),
• krwawienia do mózgu szczenięcia w wyniku trudnego porodu,
• niedoborów witaminy A.

Przyczyny wodogłowia nabytego to między innymi urazy, czy przebyte zapalenia. Także nowotwór u psa może zablokować przepływ płynu mózgowo rdzeniowego.

Jak objawia się wodogłowie?

Objawy wodogłowia u psów są zwykle łatwo zauważalne. Najciężej jest ocenić stan psów ras brachycefalicznych, do których należą na przykład buldogi, maltańczyki, pudle miniaturowe, czy mopsy, ponieważ wada może nie dawać u nich symptomów. Również łagodne formy tej przypadłości przebiegają bezobjawowo. Pozostałe zwierzęta z wodogłowiem mają:

• nieproporcjonalną, beczkowatą, silnie uwypukloną i powiększoną mózgoczaszkę.
• bardzo często przetrwale otwarte szwy czaszki i ciemiączko.

Deformacja czaszki czasem prowadzi do zniekształcenia oczodołów, które często prowadzi do wystąpienia u psa zeza w stronę dolno-boczną. Pacjentom dokuczają też:

• zaburzenia wzroku i słuchu,
• skrzywienie głowy,
• drgawki,
• senność lub nadpobudliwość,
• nieprawidłowości w chodzeniu (brak koordynacji, chwiejny chód).

Dodatkowo chore zwierzęta są opóźnione w rozwoju, mają trudności w uczeniu się, wokalizują i bywają agresywne.

W przypadku wodogłowia wrodzonego objawy zwykle ujawniają się do 1 roku życia psa. Schorzeniu mogą towarzyszyć inne wady rozwojowe lub nieprawidłowości ośrodkowego układu nerwowego, przyczyniające się do wystąpienia dodatkowych objawów klinicznych. W wyniku zwiększenia ciśnienia w głowie zwierzęcia występują u niego objawy neurologiczne, może dojść także do wystąpienia śmiertelnie groźnej przepukliny mózgu, czyli wklinowania się mózgu przez otwór prowadzący do szyi.

W przypadku wodogłowia nabytego kształt głowy psa pozostaje naturalny, jednak towarzyszą mu objawy takie jak ślepota, napady, rosnąca osowiałość i otępienie, a przy poważnie zwiększonym ciśnieniu wewnątrzczaszkowym — nawet śpiączka. Do tego występują objawy choroby, która była pierwotną przyczyną rozwoju wodogłowia. Nierzadko są one bardziej widoczne niż objawy samego wodogłowia.

Czy wodogłowie u psa można wyleczyć?

Profilaktycznie lub po zaobserwowaniu niepokojących zmian anatomicznych i behawioralnych szczenięcia wykonuje się badanie rentgenowskie lub ultrasonograficzne, aby rozpoznać wodogłowie u psa. Możliwe jest też wykonanie EEG lub badania z użyciem tomografu komputerowego.

Leczenie wodogłowia u psów zależy od nasilenia występujących u niego objawów. Terapia u pacjentów z łagodnymi lub umiarkowanymi skutkami wady polega na zwalczaniu objawów z pomocą leków steroidowych (takich jak deksametazon lub prednizolon) lub inhibitorów anhydrazy węglanowej (acetazolamid). Substancje te zmniejszają wytwarzanie płynu mózgowo-rdzeniowego, jednak brak jest naukowo potwierdzonych badań o ich przydatności w leczeniu wodogłowia. W celu zmniejszenia podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego podaje się leki moczopędne (na przykład mannitol, furosemid), które usuwają nadmiar płynu mózgowo rdzeniowego z organizmu. Leczenie farmakologiczne trwa prawie 4 tygodnie i wymaga podawania pacjentowi dwóch zastrzyków dziennie. Jest jednak metodą krótkotrwałą — bez leczenia przyczyny, na przykład usunięcia guza, nie dochodzi do pełnego wyleczenia psa.

W przypadku wystąpienia ciężkich objawów lub poddania psa leczeniu chirurgicznemu wymaga on intensywnej opieki szpitalnej. W jej trakcie trzeba zapobiegać wystąpieniu wtórnych powikłań (odleżyn, przekrwienia płuc, wysuszania oczu), które mogą powstać w trakcie długotrwałego leżenia chorego w trakcie otępienia i śpiączki.

Rokowanie przy występowaniu łagodnego, wrodzonego wodogłowia jest dobre. Może wymagać jedynie sporadycznego leczenia. W przypadku poważniejszego wodogłowia sprawa jest bardziej skomplikowana, a szanse na wyleczenie i przeżycie małe. Dotyczy to zwłaszcza zwierząt młodszych niż 3 miesiące. Wynika to między innymi z faktu, że często występowanie jednej wady wrodzonej pociąga za sobą występowanie innej, takiej jak na przykład poszerzenie kanału centralnego rdzenia kręgowego. W wyniku wady może też dojść do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu lub porażenia ośrodka oddychania. Jeśli wodogłowie wrodzone zostanie stwierdzone u psa, musi on zostać bezwzględnie wyłączony z hodowli, aby nie przekazywał wady potomstwu. Kupowanie rasowego psa z zaufanej hodowli znacznie obniża ryzyko późniejszych komplikacji.

Jak długo można żyć z wodogłowiem? 

Wodogłowie u psów, czyli nagromadzenie płynu mózgowo-rdzeniowego wewnątrz czaszki, jest stanem, który może znacznie skrócić życie psa. Jednak czas przeżycia z wodogłowiem może zależeć od wielu czynników, takich jak wiek psa, stopień zaawansowania choroby, ewentualne leczenie i inne współistniejące schorzenia. W niektórych przypadkach pies może żyć z wodogłowiem przez kilka lat, ale często choroba prowadzi do znacznego pogorszenia stanu zdrowia i skraca oczekiwaną długość życia. W każdym przypadku ważne jest konsultowanie się z weterynarzem w celu odpowiedniej diagnozy, leczenia i opieki nad psem.

Czy można żyć z wodogłowiem? 

Pies może przeżyć z wodogłowiem, ale to zależy od różnych czynników, takich jak przyczyna, stopień zaawansowania choroby i skuteczność leczenia. W przypadku wodogłowia występującego u psów leczenie może obejmować m.in. usuwanie nadmiaru płynu mózgowo-rdzeniowego za pomocą operacji lub terapii farmakologicznej. W niektórych przypadkach pies może prowadzić względnie normalne życie po podjęciu odpowiednich środków leczniczych, jednakże wodogłowie może być także stanem zagrażającym życiu, zwłaszcza jeśli pozostanie nieleczony. W każdym przypadku konieczna jest ocena przez weterynarza oraz dostosowane leczenie.

Bibliografia:

- „Blackwell's Five-Minute Veterinary Consult: Canine and Feline. Seventh Editio”n, Larry P. Tilley, Francis W. K. Smith, Jr., Meg M. Sleeper, Benjamin M. Brainard, John Wiley & Sons, Inc., 2021

-  „Praktyka kliniczna: Psy” H. G. Niemand, P. F. Suter, GALAKTYKA 2003