Agresja psa — skąd się bierze i jak sobie z nią radzić?

Agresywny pies czy lękliwy pies?

Mimo obowiązywania listy najbardziej agresywnych ras psów agresja to temat szeroko badany przez behawiorystów i naukowców jest on niezwykle rozległy i skomplikowany i nie da się sprowadzić go do prostych odpowiedzi. Pies może wykazywać nadmierną agresję do innych psów; w konkretnych sytuacjach do obcych ludzi, a nawet wobec swoich opiekunów. Zachowania grożące i agresywne są ponadto w świecie psów całkowicie normalną formą komunikacji. Już matki używają wobec szczeniąt zębów, a w zgranej grupie psów może dochodzić do wydawania bardziej agresywnych komunikatów. O ile drugi pies je rozumie i akceptuje, a psy ze sobą nie walczą, to nie ma się czym martwić.

Zachowania agresywne mają w większości podłoże lękowe, nie tylko u psów, ale i ludzi. To stres, strach i konflikt powodują wybuchy agresji. Zwykle, kiedy widzimy owczarka niemieckiego czy yorkshire terriera rzucającego się na wszystko na smyczy, nie widzimy psa pewnego siebie i dominującego. Widzimy czworonoga niepewnego, sfrustrowanego, próbującego zdystansować od siebie otoczenie. Nie ma tu znaczenia rasa psa. Psy pewne siebie, zrównoważone, które w sytuacji zagrożenia wykażą agresję i będą walczyć, to np. duże rasy pasterskie jak kangal czy owczarek kaukaskiF!. Zauważyć można, że na co dzień są spokojne, zrównoważone, nie są reaktywne, nie wykazują agresji czy nadmiernego pobudzenia ani strachu.

Zachowania agresywne i dystansowanie

Wszelkie przejawy zachowań agresywnych lub ostrzegawczych takie jak szczekanie psa, gonienie i atakowanie, odganianie, obrona zasobów u psa mają na celu zdystansowanie źródła stresu. Mogą to być przechodnie na ulicy, których pies się boi. Może to być opiekun w sytuacji konfliktowej dotyczącej zasobu. Mogą być to inne psy - szczególnie spotykane na ulicy na wąskiej przestrzeni. Pies mówi wtedy "zostaw mnie w spokoju".

Agresja ofensywna czy defensywna?

Klasyfikacji agresji jest bardzo rozbudowana, jednak najczęściej z grubsza dzielimy ją na główną grupę - defensywną i ofensywną. Agresja defensywna, czyli w samoobronie w celu oddalenia zagrożenia, to najczęstszy przykład agresji. Możemy mieć do czynienia (choć dużo rzadziej) z agresją ofensywną, która polega na czynnym dążeniu przez psa do konfrontacji. Są to zwykle psy pewne siebie, które takim zachowaniem chcą coś uzyskać np. kontrolę i taki rodzaj agresji wymaga zdecydowanej pracy pod okiem behawiorysty. Jak może wyglądać takie zachowanie? Może to być np. pies, który sam z siebie podchodzi do człowieka i ofensywnie zawłaszcza jego przestrzeń lub ją kontroluje, grożąc atakiem (nie koniecznie od razu atakując) lub atakuje zdecydowanie. Agresja ofensywna oczywiście występuje również w komunikacji między psami.

Skąd mam wiedzieć, że pies ugryzie?

Większość psów, zanim przejdzie do gryzienia i ataku pokazuje szereg zachowań agresywnych i ostrzegawczych, które dla laików mogą nie być widoczne. Są to zwykle sygnały stresu, jak odwracanie głowy, ziewanie, widoczne białka oczu, łagodniejsze próby dystansowania jak lizanie po rękach i twarzy, zastyganie, napięcie mięśni, pokazywanie zębów. Im bardziej karcimy psa za pokazywanie sygnałów ostrzegawczych, tym rzadziej będzie je pokazywał i szybciej przechodził do ataku. Z każdym typem agresji należy zwrócić się o pomoc do behawiorysty lub trenera psów.

Agresja u psów, skąd się bierze

Zachowania agresywne mogą mieć wiele przyczyn takich jak: zdrowie, ból, genetyka, traumy, przebyte doświadczenia, przebodźcowanie i życie w przewlekłym stresie, brak zaspokojenia potrzeb psa i wiele innych.

Problemy zdrowotne a agresja

Bardzo często bagatelizowaną przyczyną agresji jest ból. Jeśli pies nie utyka, nie piszczy i nie słania się na nogach, to wielu opiekunom wydaje się, że jest zdrowy i nic go nie boli. Nic bardziej mylnego, psy świetnie maskują ból lub pokazują go nam inaczej niż ludzie. Między innymi przez swoje zachowanie. Pies, który odczuwa ból, może być bardziej rozdrażniony, będzie częściej dystansował agresywnie inne psy, czując się za słaby na spotkanie z nimi. Pies, którego boli, będzie nawet wykazywał częściej zachowania pseudo łowieckie, będzie bardziej pobudzony i niespokojny. Pies, którego boli, może nagle wykazywać obronę zasobów wobec opiekuna lub innych psów czy dystansować obcych ludzi, chcąc bronić się przed dotykiem.

Dlatego też badanie psa u lekarza weterynarii — USG jamy brzusznej, rozszerzony panel z krwi, badanie palpacyjne u zoofizjoterapeuty lub ortopedy, będzie podstawą przed zaczęciem terapii behawioralnej.

Niektóre psy cierpieć mogą na inne schorzenia wywołujące niekontrolowaną agresję np. guzy mózgu.

Przyczyny genetyczne agresji u psów

Psy w genach mogą odziedziczyć również agresję, albo raczej jej przyczyny takie jak lękliwość, wrażliwość, reaktywność na bodźce, uległość, instynkt łowiecki i wiele innych, z których mogą pojawiać się zachowania agresywne. Przykładowo, gdy adoptujemy ze schroniska szczeniaka, po dzikiej suce, która urodziła szczenięta w lesie, mamy sporo pewności, że jej cechy charakteru przeniosą się na szczenięta, a brak wczesnej socjalizacji dopełni dzieła. Jeśli wykazują one lękliwość, mało pewności siebie, możemy od razu zacząć pracę pod okiem trenera nad wzmocnieniem ich pewności siebie i odpowiednią socjalizacją. Dzięki temu być może nie całkowicie, ale w sporym stopniu unikniemy np. sytuacji, że pies szczeka na ludzi i obce psy w przyszłości.

Przyczyny agresji wynikające ze środowiska

Agresja może zostać wywołana u psa przez nasze zachowanie lub środowisko, w którym pies żyje. Czworonóg może mieć za sobą przebyte traumy a np. środowisko schroniskowe, przez co może reagować agresywnie np. w celach samoobrony, cierpieć na zaburzenia hormonalne, mieć podniesiony poziom kortyzolu.

Organizm psa narażony na ciągły stres, nawet taki wywołany życiem w mieście, hałasem, którego pies się boi, ciągłymi kontaktami z ludźmi i psami, brak możliwości regulacji, brak długich spacerów może być pośrednią przyczyną pokazania się frustracji, lęku, strachu i tym samym agresywnych reakcji.

Rasy psów skłonne do agresji

Istnieją rasy psów bardziej skłonne do zachowań agresywnych niż inne. Nie dlatego, że są po prostu agresywne, ale dlatego, że mają pewne cechy charakteru, które mogą agresywne zachowanie powodować. Szczególnie gdy selekcja hodowlana odbywa się jedynie na wygląd, nie charakter psa — mamy większe prawdopodobieństwo do ich rozwinięcia.

Rasy psów użytkowych jak np. border collie wyżeł niemiecki, jack russel terrier, owczarek belgijski malinois, które z natury są szybko reagujące na bodźce, o silnym instynkcie łowieckim i potrzebie pracy, gdy wrzucone są w środowisko np. jako psy rodzinne, które nie mają zaspokojonych potrzeb ruchowych i umysłowych, mogą zacząć wykazywać agresywne zachowanie w celu regulacji stresu i napięcia. Gryzienie dzieci, zaganianie, inne próby dystansowania zębami, oszczekiwanie, atakowanie obcych i innych psów — to typowe przejawy agresji u takich ras.

Terriery typu bull szczególnie amerykański pitbullterrier mogą być agresywne wobec innych psów. Wszystko dlatego, że są to psy użytkowe, a ich użytkowość to walki z bykami lub współcześnie z innymi psami. Gdy nie mają zapewnionej innej siłowej pracy i możliwości rywalizacji np. w sportach jak weightpulling, cierpią na brak ruchu i zajęcia, mogą próbować rywalizować z obcymi psami, atakując je.

Jak oduczyć psa agresji?

Oduczenie psa agresji nie jest łatwe i nie można tak po prostu jej oduczyć. Zachowania agresywne skądś się biorą i to ich przyczynę należy zlikwidować. Niezbędne może być zarządzanie środowiskiem, poczucie bezpieczeństwa i wyrabianie w psie pewności siebie, udanie się z psem na klasy komunikacji z innymi psami czy szkolenie u behawiorysty zajmującego się podobnymi przypadkami.

Być może pies będzie wymagał farmakoterapii, co skonsultować należy z lekarzem weterynarii zajmującym się terapią behawioralną. Agresja u psa to temat bardzo niezrozumiany przez opiekunów i często będą musieli zmienić swój tryb życia, nauczyć się czytać i respektować sygnały wydawane przez psa, pracować z nim regularnie lub nawet oddać go do innego domu.

Agresywny pies, jak zmienić jego zachowanie i samopoczucie?

Istnieje kilka sposobów, by poprawić samopoczucie psa wykazującego zachowania agresywne. Często biorą się one pośrednio lub częściowo z narażenia na nadmierny stres i braku tzw. dekompresji. Pierwszym krokiem, zaraz po przebadaniu psa u lekarza weterynarii, powinien być zakup długiej linki treningowej i zabieranie psa kilka razy z w tygodniu, a nawet codziennie na długie, spokojne spacery na łonie natury połączone ze wspólną eksploracją i luźnym bieganiem. Odcięcie się od stresujących bodźców i relaks poprzez ruch ma zbawienny wpływ na psy i ludzi.