Komondor — wszystkie informacje i opis rasy

Historia rasy komondor

Owczarek węgierski Komondor to bardzo stara rasa; w zasadzie nie do końca wiadomo, jakie były jej początki. Na Węgrzech niektórzy uważają, że ta rasa psa towarzyszy człowiekowi „od zarania dziejów”, strzegąc stad bydła i owiec. Inna hipoteza głosi, że przodkiem komondora jest terier tybetański, który przybył na tereny obecnych Węgier około X wieku wraz z Madziarami, trudniącymi się hodowlą zwierząt gospodarskich, a do tego potrzebne były psy pasterskie. Najbardziej prawdopodobną jednak wydaje się teoria, że komondor to pies Kumanów; towarzyszył on temu koczowniczemu plemieniu, od którego ma pochodzić również nazwa rasy.  „Quman-dur” oznacza właśnie psa Kumanów. Nazwy tej użyto po raz pierwszy w XVII wieku na określenie dużego psa, strzegącego stad owiec i bydła.

Interesujący jest natomiast niecodzienny wygląd komondora. Od kilkuset lat jest on praktycznie niezmienny. Potężna budowa i charakterystyczne dredy to cechy, dzięki którym ten pies pasterski jest nie do pomylenia z żadną inną rasą. W czasach, kiedy komondor spełniał się głównie w roli stróża stad owiec i bydła, jego sierść chroniła go przed ukąszeniami wilków, jak również stanowiła ochronę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Dzięki temu, że komondory zawsze przebywały blisko swojego stada, zapach owiec przenikał do ich sierści, która z natury nie wydzielała typowego psiego zapachu. Wilki, nie wyczuwając psów pośród owiec, podchodziły bliżej, gdzie czekała je dość przykra niespodzianka; komondor nie odpuszczał atakującemu drapieżnikowi. Są to znakomite psy stróżujące, a nieodłączną cechą dobrego psa stróżującego i obronnego jest waleczność.

Po pierwszej wojnie światowej rozpoczęła się planowa, selektywna hodowla komondora. Za ojca rasy uważany jest dr Andre Raitsits, kynolog węgierski. Zbierał on ocalałe z wojennej pożogi psy, założył ich hodowlę i w 1921 roku opublikował pierwszy wzorzec rasy, owczarek węgierski komondor. Trzy lata później, między innymi dzięki zaangażowaniu Raitsitsa, utworzony został Węgierski Klub Komondora, następnie rasa uznana została przez węgierski związek kynologiczny (Magyar Ebtenyésztők Országos Egyesületeinek Szövetsége - MEOES), a FCI ostatecznie uznała komondora w sierpniu 1954 roku, nadając mu numer wzorca 53.

W późniejszych latach nie spotykało się już tak licznych stad owiec ani bydła i komondor na Węgrzech spełniał całkiem inne zadania, niż przed wiekami. Dzięki swojemu ostremu charakterowi, odwadze i waleczności psy tej rasy znalazły zajęcie jako stróże, a także w policji jako tropiące. Podczas drugiej wolny światowej wykorzystywane były do strzeżenia obiektów wojskowych, co skutkowało znacznym przetrzebieniem populacji. Dzięki staraniom MEOES udało się ją odbudować.

Obecnie komondor cieszy się uznaniem w swojej ojczyźnie, gdzie znajduje zajęcie w policji i jako pies służbowy. Poza Węgrami popularny jest, podobnie jak inny owczarek węgierski – kuvasz, w Stanach Zjednoczonych, gdzie powstało wiele hodowli komondorów. Ich przodkowie przybyli tam wraz z emigrantami w okresie międzywojennym. Komondory za oceanem pracują między innymi przy pasieniu owiec i bydła.

W Polsce żyje zaledwie kilkanaście osobników tej rasy. Jedyną funkcjonującą hodowlą jest „Zwierz w Dredach” (od 2004), mieszcząca się nieopodal Sędziszowa Małopolskiego. Jej właścicielem jest Bartosz Marchwica. Oprócz komondorów w hodowli znajduje się inny, mniejszy owczarek węgierski, również pies z dredami – puli.

Owczarek węgierski komondor – wzorzec rasy

Wzorzec FCI nr 53

KOMONDOR

Kraj pochodzenia: Węgry

Użytkowanie: Pies pasterski.

Klasyfikacja FCI: Grupa 1 - Psy pasterskie i zaganiające. Sekcja 1 - Psy pasterskie.

Próby pracy niewymagane.

WYGLĄD OGÓLNY:

Komondor to duży, potężnie zbudowany pies, imponującym wyglądem i pełnym godnością zachowaniem budzącym respekt. Jego ciało pokryte jest masą długich sznurów, utworzonych ze sfilcowanej sierści. Tułów, widziany z boku, ma format krótkiego prostokąta, niewiele odbiegającego od kwadratu. Obficie owłosiona głowa uniesiona powyżej tułowia. Ogon zwisający, z końcem wzniesionym niemal poziomo ku górze. Maść w kolorze kości słoniowej.

WAŻNE PROPORCJE:

Długość tułowia nieznacznie większa od wzrostu w kłębie. Najniższy punkt klatki piersiowej znajduje się w połowie wysokości w kłębie. Długość kufy nieco mniejsza od połowy długości głowy.

ZACHOWANIE — TEMPERAMENT:

Komondor jest niezwykle odważny i zawsze stanie w obronie swego pana lub powierzonego jego opiece dobytku. Atakuje cicho i zdecydowanie. Ma bardzo silny instynkt terytorialny; teren, na którym przebywa, uważa za swoją wyłączną własność i nie toleruje na nim żadnego intruza. Z natury jest nieufny. Preferuje nocny tryb życia, kiedy jest nieustannie w ruchu, w dzień natomiast czuwa w pozycji leżącej i przysypia, ale kiedy coś go zaniepokoi – natychmiast się zrywa.

GŁOWA:

Szeroka, ale pozostająca w dobrej proporcji do tułowia; nawet obfita sierść nie zmienia tego wrażenia.

Mózgoczaszka:

Czaszka: wysklepiona, łuki brwiowe silnie rozwinięte. Stop: wyraźny, ale nie przesadnie.

Trzewioczaszka:

Nos: prosty, tępo zakończony, zawsze czarny. Wargi: czarne, przylegające do szczęk, w kącikach postrzępione. Uzębienie: szczęki mocne, silnie umięśnione. Zgryz nożycowy, uzębienie pełne (42 zęby). Policzki: szerokie. Oczy: poziomo osadzone, ciemnobrązowe oczy. Powieki czarne, ściśle przylegające do gałki ocznej. Uszy: osadzone średnio wysoko, zwisające już od podstawy, w kształcie  litery V lub U. Nigdy nieunoszone.

SZYJA:

Bardzo dobrze umięśniona. Tworzy kąt 35 stopni z poziomem, w spoczynku stanowi niemal przedłużenie linii grzbietu, raczej krótka. Bez podgardla (łałoku) czy grzywy.

TUŁÓW:

Linia górna: wszystkie odcinki linii górnej szerokie i muskularne. Kłąb: wystarczająco długi, wyraźnie widoczny od przodu. Grzbiet: krótki. Lędźwie: średniej długości. Zad: średniej długości, szeroki, lekko opadający. Klatka piersiowa: szeroka, muskularna, średniej głębokości, mostek szeroki i długi. Linia dolna: nieco podkasana.

OGON:

Nisko osadzony i wiszący, na końcu lekko uniesiony, niemal do poziomu. Pożądane, by sięgał do stawu skokowego. Przy pobudzeniu ogon nigdy nie unoszony powyżej linii grzbietu.

KOŃCZYNY:

Kończyny przednie:

Ocena ich jest silnie utrudniona wskutek obfitości sfilcowanego włosa. Powinny być mocne i proste, równolegle ustawione, zarówno widziane z przodu, jak i z boku. Rozstawione szeroko ze względu na znaczną szerokość klatki piersiowej, swobodnie poruszające się i mocno związane z tułowiem. Kościec masywny i mocny, stawy potężne. Łopatki: umiarkowanie ukośne, staw barkowy znajduje się nad najgłębszym punktem klatki piersiowej. Łapy: duże, mocne, z dobrze wysklepionymi palcami. Opuszki łupkowoszare, mocne i twarde. Pazury szare.

Kończyny tylne:

Umiarkowanie kątowane, dobrze podpierają tułów. Muszą być masywne i muskularne. Uda: dobrze umięśnione. Stopy: Nieco dłuższe od przednich łap, poza tym takie same. Wilcze pazury należy usunąć.

RUCH:

Lekki, swobodny i rytmiczny, przestrzenny i szeroki.

SKÓRA:

Z dużą ilością pigmentu, barwy łupkowoszarej. Pożądana ciemna pigmentacja warg i podniebienia, słabsza pigmentacja i różowa skóra niepożądane.

SZATA:

Sierść: całe ciało porośnięte długą sierścią. Składają się na nią: bardziej szorstki włos okrywowy i delikatny podszerstek. Ostateczna struktura sierści zależy od proporcji tych dwóch warstw włosa. Sierść musi być koniecznie kosmata i spilśniona w płaty albo naturalnie tworzyć jednakowej długości charakterystyczne dredy (zbite sznury). Niewielkie kępki krótszej sierści filcują się słabiej lub wcale. Najdłuższy włos jest na zadzie, udach i lędźwiach, gdzie jego długość wynosi co najmniej 20-27 cm. Na grzbiecie, bokach klatki piersiowej i łopatkach sierść średniej długości (15-22 cm), krótsza na policzkach, czole, wierzchołku głowy, uszach, szyi i kończynach (10-18 cm), najkrótsza na pysku i łapach (9-11 cm). Szata nie może być wyczesana ani całkowicie zaniedbana. Umaszczenie: kolor kości  słoniowej.

WZROST:

Wysokość w kłębie: pies – co najmniej 70 cm, suka – co najmniej 65 cm.

Masa ciała: pies – 50-60 kg, suka – 40-50 kg.

Długotrwała celowa hodowla spowodowała, że pogłowie rasy jest wyjątkowo wyrównane i nie wykazuje zbyt wielu wad w typie.

WADY:

Wszystkie odstępstwa od tego, co podaje powyższy opis rasy komondor, powinny być traktowane jako wady, skutkujące odpowiednim obniżeniem oceny.

W szczególności wadami są:

• Brak pigmentu na nosie, wargach i powiekach.
• Obwisłe powieki.
• Zakręcony koliście ogon.

Wady dyskwalifikujące:

• Zbyt lekka budowa, słaba muskulatura.
• Entropium lub ektropium.
• Przodozgryz, tyłozgryz, krzywe szczęki.
• Stojące lub byt lekkie uszy.
• Za krótki ogon, niesięgający przynajmniej 3 cm nad staw skokowy.
• Bardzo ciężkie kończyny, nieprawidłowy ruch.
• Wysokość w kłębie poniżej dolnego limitu, określonego wzorcem.

UWAGA:

Samce muszą mieć obydwa prawidłowo rozwinięte jądra, całkowicie umieszczone w worku mosznowym.

Usposobienie i charakter rasy komondor

Komondor to pies, którego psychika została ukształtowana przez pracę, do jakiej został stworzony i jaką wykonywał przez kilkaset lat. Nadzór nad bardzo licznymi stadami zwierząt gospodarskich wymagał od komondora ogromnej inteligencji, jak również samodzielności w pracy. Z czasem jego charakter ewoluował do tak silnego, że współczesne psy mają skłonność do dominowanie nad opiekunem, dlatego wymagają doświadczonego przewodnika, o stabilnej, zrównoważonej psychice, ale stanowczego, umiejącego wyznaczyć psu granice, poza które absolutnie nie powinien on wykraczać. Nie jest to zatem rasa dla nowicjuszy. Dobrze się sprawdzi natomiast jako drugi pies w domu.

Komondor to przede wszystkim stróż o bardzo silnym instynkcie terytorialnym. Jest nieufny wobec obcych, a wygląd komondor ma zaiste imponujący i budzący respekt. Nie atakuje też spektakularnie. W ciągu dnia spokojnie leży i pilnuje obejścia, natomiast w nocy stale rewiruje i w razie dostrzeżenia intruza zaatakuje go po cichu i zazwyczaj skutecznie. Nie wydaje przy tym odgłosów, jedynie po ogonie, uniesionym nad grzbietem, można poznać, że komondor jest pobudzony. Co istotne, komondor to pies, który nie może być agresywny ani przeciwnie – lękliwy. Dlatego nieodzowne jest jego szkolenie od jak najwcześniejszego wieku.

Komondor jest psem niezależnym i samodzielnym, dobrze radzi sobie z samotnością. Nie jest też psem wylewnym, niespecjalnie okazuje uczucia, mimo że to wspaniały pies rodzinny i mocno przywiązuje się do opiekuna. Nie przejawia skłonności do ucieczek i pogoni za innymi zwierzętami, nie ma bowiem instynktu łowieckiego, jak inny owczarek węgierski – kuvasz. Ma jednak silny charakter i jest zasadniczo psem dość ostrym, dlatego nie jest polecany jako pierwszy pies w rodzinie. Nie nadaje się również dla osób starszych z uwagi na sporą potrzebę ruchu. Obce psy traktuje bardzo różnie z uwagi na swoją skłonność do dominacji; opiekun musi zachować czujność podczas spacerów. Za to dobrze porozumiewa się z innymi czworonogami w domu, traktując je jak własne stado, którym się opiekuje.

Komondor uwielbia dzieci i przejawia w stosunku do nich wyjątkową troskliwość, delikatność i opiekuńczość. Jako świetny pies rodzinny jest doskonałym towarzyszem ich zabaw i pozwala im na bardzo wiele. Nie oznacza to jednak, że dzieci mogą wejść mu na głowę. Rodzice powinni nauczyć dzieci właściwego obchodzenia się z psem, a ich zabawy z komondorem nadzorować ze względu na jego wagę i gabaryty – mógłby przez nieuwagę np. przewrócić dziecko.

Dominujący charakter komondora można opanować tylko jak najwcześniejszym rozpoczęciem szkolenia, w przeciwnym razie pies zacznie ustawiać sobie domowników według własnego uznania. Rozpocząć należy od psiego przedszkola; komondor będzie tam mieć kontakt z innymi psami w zbliżonym wieku, co będzie miało wpływ w późniejszym okresie na jego stosunek do dorosłych psów. Na każdym etapie układania pomocny będzie psi behawiorysta!!!, który pomoże na bieżąco opanowywać zapędy czworonoga do dominacji.

Zdrowie, żywienie i pielęgnacja komondora

Komondor to pies wyjątkowo odporny, na co z pewnością miały wpływ warunki, w jakich żył w ciągu wielu wieków, oraz związana z tym selekcja naturalna. Jednak jak u każdej rasy, także i u tego owczarka węgierskiego występują niektóre schorzenia. Komondor to duży pies, a duże rasy mają do nich większą skłonność niż mniejsze. Owczarek węgierski komondor może mieć wrodzoną dysplazję stawów biodrowych; jest to przypadłość w dużej mierze genetyczna, aczkolwiek sporo zależy również od warunków bytowych, wysiłku fizycznego i żywienia.

Inną przypadłością, jaka dotyka owczarki węgierskie, jest skręt żołądka, występujący u dużych psów kilkakrotnie częściej, niż u średnich lub małych. Jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu psa, wymagający niezwłocznej interwencji chirurgicznej, aby nie dopuścić do martwicy narządu. Skręt żołądka może się pojawić w wyniku nadmiernego jego obciążenia, np. przejedzeniem, wysiłkiem bezpośrednio po jedzeniu albo jedzeniem tuż po wysiłku, bez odpoczynku.

U komondora mogą również występować choroby oczu. Entropium (podwinięcie powieki) jest to wada dziedziczna, powodująca ustawiczne drażnienie gałki ocznej rzęsami i sierścią, co z kolei prowadzi do częstych stanów zapalnych. Wadę tę można skorygować chirurgicznie, aby poprawić komfort życia psa, ale osobników dotkniętych entropium nie wolno używać do hodowli.

Zaćma może pojawić się w starszym wieku i jest to zjawisko raczej częste, nie tylko u rasy komondor. Jeżeli natomiast dotknie psa w wieku młodszym, nie należy dopuszczać go do rozrodu z uwagi na odziedziczalność schorzenia.

Komondor cieszy się dobrym apetytem i nie jest wybredny w jedzeniu. Można mu podawać karmę gotową dla psów ras dużych i olbrzymich w dawce, określonej na opakowaniu. Dawkę dobową lepiej rozłożyć na dwa lub trzy posiłki, aby nie obciążać żołądka czworonoga i zminimalizować ryzyko wystąpienia skrętu. Szczeniaki powinny jeść częściej i karmę przeznaczoną dla szczeniąt dużych ras. Karma powinna pochodzić od uznanego producenta. Nie wymaga dodatkowej suplementacji, ponieważ jest kompletna i zbilansowana pod względem składników odżywczych. Można podawać komondorowi posiłki domowe, złożone z mięsa i warzyw. Dodatek zbożowy nie jest konieczny, jeżeli komondor nie jest psem pracującym. Niezbędne są natomiast suplementy witaminowe i mineralne w ilości określonej przez lekarza weterynarii.

Niezależnie od wybranego rodzaju pokarmu, komondor powinien mieć całodobowy dostęp do miski z wodą, którą należy codziennie zmieniać.

Pielęgnacja komondora wymaga szczególnej staranności z uwagi na specyficzny rodzaj sierści. Przede wszystkim psów tej rasy nie czesze się. Szczeniętom tuż po urodzeniu usuwa się wilcze pazury. Sierść szczeniaka do około 8. miesiąca życia jest puchata i nieco pofalowana, dopiero w wieku powyżej 8 miesięcy zaczyna się filcować i tworzą się dredy. Spilśniającą się sierść należy co pewien czas „przeczesywać” palcami, sięgając aż do skóry, i rozdzielać ją na węższe sznury. Sierść komondora rośnie przez całe życie; w wieku około 3 lat jest ostatecznie uformowana, ale do ziemi sięga dopiero około 7. roku życia.

Kąpiel psa jest niewskazana, chyba że jego zapach jest uciążliwy, np. po wytarzaniu się w nieczystościach. Po kąpieli sierść komondora jest silnie nasiąknięta i tak ciężka, że nie jest on w stanie chodzić, dlatego koniecznie trzeba ją dobrze odsączyć, a następnie starannie wysuszyć, ponieważ pozostawienie sierści wilgotnej może spowodować odparzenia skóry, a nawet pojawienie się pleśni. Ciekawostką jest, że komondor instynktownie unika kontaktu z wodą i nie lubi się kąpać np. w jeziorze. Po każdym spacerze należy dokładnie oczyścić sierść psa z gałązek, liści, igieł, rzepów itp., nie tylko ze względów higienicznych, ale także zdrowotnych – komondor mógłby w trakcie iskania się przypadkowo zjeść przyniesiony na sierści „skarb”, a wśród takowych mogą znajdować się rośliny trujące dla psa.

Oprócz szaty należy raz w tygodniu kontrolować stan oczu, uszu, zębów i pazurów komondora. Czasem niezbędne jest opróżnienie gruczołów okołoodbytowych. Osoba niedoświadczona powinna powierzyć wykonanie tego całkowicie bezbolesnego zabiegu lekarzowi weterynarii.

Komondor – szczeniak, wystawy, hodowla

Jak już wiadomo, komondor to rasa w Polsce niemal niespotykana. Należy jednak bardzo uważać ze względu na fakt, że sierść komondora zaczyna się filcować dopiero po około 8 miesiącach i może to wykorzystać niejedna pseudohodowla psów, tłumacząc to potencjalnemu nabywcy, ku którego zdziwieniu w tym wieku nie pojawią się żadne dredy. Najlepiej poszukać szczeniaka w ojczyźnie rasy. Kupowanie rasowego psa za granicą niesie konieczność poniesienia znacznych kosztów. Wysoka jest cena szczeniaka, jego transport, niektórzy hodowcy doliczają również dodatkowe koszty, jakie ponoszą: czipowanie psa, szczepienia, żywienie do ukończenia wieku uprawniającego do opuszczenia kraju pochodzenia itp. Hodowca obowiązkowo musi wyrobić paszport dla psa. W przypadku sprzedaży za granicę niezbędny jest również eksportowy rodowód psa, a są też zapobiegliwi hodowcy, którzy wykupują ubezpieczenie psa na czas przewozu, a koszt polisy doliczają do ceny szczeniaka. W przypadku sprowadzenia szczeniaka rasy komondor trzeba przygotować się na wydatek rzędu kilku tysięcy euro.

Komondor nabywa uprawnienia hodowlane na ogólnych zasadach, wymienionych w Regulaminie Hodowli Psów Rasowych ZKwP -  https://www.zkwp.pl/regulaminy.php. Może uzyskać w wieku powyżej 15 miesięcy odpowiednie oceny wystawowe lub – alternatywnie – zaliczyć przegląd kwalifikacyjny. Oprócz tego od 2023 roku wprowadzony został obowiązek określenia profilu DNA każdego osobnika; o szczegóły należy pytać w oddziałach Związku.

Od 1 września został zrównany wiek, w jakim psy i suki wszystkich ras (z wyjątkiem wielkogłowych) uzyskują uprawnienia hodowlane i mogą zostać dopuszczone do rozrodu. Zniesiono obowiązek czekania, aż pies/suka ukończy 18 miesięcy przed pierwszym kryciem. Obecnie jest to wiek 15 miesięcy; dany osobnik może uzyskać oceny wystawowe lub zaliczyć przegląd w tym wieku i natychmiast otrzymać odpowiedni wpis w rodowodzie.

Podsumowanie

Owczarek węgierski komondor to duży, masywny pies o zdecydowanym, ostrym charakterze i skłonnością do dominacji. Jest psem o silnym instynkcie terytorialnym, bardzo samodzielnym, preferującym nocny tryb życia. Od jego opiekuna należy oczekiwać stanowczego, ale spokojnego i zrównoważonego usposobienia, a także dobrej kondycji fizycznej, ponieważ komondor ma spore potrzeby ruchu. Wymaga też systematycznego szkolenia.

Komondor uwielbia dzieci, silnie przywiązuje się do swojej rodziny i zawsze stanie w jej obronie, nawet z narażeniem życia. Jest psem zdrowym, wytrzymałym i odpornym. Dożywa około 11-12 lat.