Kuvasz — wszystkie informacje i opis rasy

Owczarek węgierski kuvasz – historia rasy

Kuvasz to bardzo stara rasa, a jego dzieje nie są do końca znane. Większość kynologów przychyla się do tezy o przybyciu dużych, białych psów wraz z Madziarami, którzy najechali tereny Węgier około IX wieku. Wykorzystywali oni duże psy o białej sierści do pilnowania stad bydła, owiec i kóz przed wilkami. Psy te wykazywały również instynkt łowiecki, dlatego w średniowieczu, w czasach panowania króla Macieja Korwina, stały się cenionymi towarzyszami polowań, głównie na dziki. Kuvasza otrzymał ponoć w prezencie Wład Palownik, hospodar Wołoszczyzny, znany szerzej jako Drakula.

Z biegiem czasu, wraz z rozwojem przemysłu i migracją ludności do miast, a w związku z tym spadkiem liczebności stad zwierząt gospodarskich, kuvasz przestał być wykorzystywany jako pies pasterski, za to coraz częściej powierzano mu zadania psa stróżującego. W tej roli doskonale sprawdza się do dziś.

Historia kuvasza świadczy, że w przeszłości psy te były bardzo popularne w kraju swojego pochodzenia. Po I wojnie światowej i upadku monarchii austro-węgierskiej wielu jej obywateli pochodzenia węgierskiego wyemigrowało za Atlantyk. W większości osiedlili się oni w Stanach Zjednoczonych. Wyjeżdżając zabrali ze sobą cały dobytek, w tym psy, wśród których najwięcej było właśnie kuvaszy. Te duże, efektowne owczarki węgierskie tak spodobały się Amerykanom, że szczenięta sprzedawały się jak przysłowiowe ciepłe bułki, powstała spora liczba hodowli i z czasem owczarek węgierski kuvasz stał się niezwykle popularną rasą w Ameryce. W zasadzie dzięki temu owczarki węgierskie ocalały, gdyż w wyniku II wojny światowej z ich europejskiej populacji niewiele osobników zostało przy życiu. Rasa została ostatecznie uznana przez FCI w sierpniu 1954 roku i otrzymała nr wzorca 54.

Obecnie w Europie owczarek węgierski kuvasz jest bardzo mało znany poza Węgrami. Pokazywany jest natomiast na wystawach w Stanach Zjednoczonych, gdzie wciąż jest popularny i lubiany. W Polsce funkcjonuje tylko jedna hodowla psów rasy kuvasz, zarejestrowana w Związku Kynologicznym w Polsce. Psy tej rasy nie zdobyły w naszym kraju popularności; zapewne dlatego, że została u nas wyhodowana własna rasa psów, także dużych i białych – polski owczarek podhalański.

Podarek taki otrzymał podobno Wład Palownik z Transylwanii, znany również jako Drakula.

Opis rasy kuvasz — wzorzec FCI

KUVASZ

Kraj pochodzenia: Węgry

Użytkowanie: kuvasz to pies stróżujący i obrońca posiadłości. Może być też użytkowany jako pies  myśliwski i tropiący.

Klasyfikacja FCI:  Grupa 1 - Psy pasterskie i zaganiające. Sekcja 1- Psy pasterskie.

Rasa nie podlega obowiązkowi pracy.

WYGLĄD OGÓLNY: Psy tej rasy są duże, potężnej budowy, pokryte gęstą, falistą, białą sierścią. Ich efektowny wygląd wyraża szlachetność, siłę i ciągłą gotowość do pracy. Poszczególne części ciała tworzą harmonijną całość. Kończyny nie są ani krótkie, ani długie, kościec mocny, ale nie ciężki, mięśnie suche i wyraźnie ukształtowane. Widziana z boku, sylwetka kuvasza ma format krótkiego prostokąta, niemal kwadratu. Ten mocno zbudowany, silnie umięśniony duży pies odznacza się żywym temperamentem i znaczną sprawnością.

WAŻNE PROPORCJE:

• długość tułowia nieznacznie większa od wysokości w kłębie;

• najniższy punkt klatki piersiowej znajduje się w połowie wzrostu w kłębie;

• kufa jest nieco krótsza od połowy długości głowy.

ZACHOWANIE — TEMPERAMENT:

Kuvasz jest odważny, nieustraszony, powierzonego sobie mienia, jak również ludzi, bronić będzie z narażeniem życia. Jest psem pewnym siebie, a sprowokowany może wykazać agresję. Jest przywiązany do swojego miejsca, bezgranicznie oddany i wierny swojemu właścicielowi. Wymaga  ruchu i zajęcia, jest wytrzymały na ekstremalne warunki klimatyczne i jest łatwy w pielęgnacji. Potrafi docenić miłość i uwagę, jaka otrzymuje.

GŁOWA:

Głowa kuvasza ma kształt klina, wielkością jest proporcjonalna do tułowia, szlachetna, ładna i dosyć mocna. Jest też sucha i wyrzeźbiona, co odróżnia kuvasza od innych podobnych ras. Głowa psa jest nieco masywniejsza od głowy suki.

Mózgoczaszka: czaszka szeroka, czoło lekko wysklepione, pośrodku przedzielone wyraźną bruzdą. Stop: ledwie zaznaczony. Trzewioczaszka: szeroka, długa, dobrze umięśniona. Nos: trufla nosa czarna, tępo zakończona. Kufa: grzbiet nosa prosty, kufa stopniowo zwężająca się, ale nie szpiczasta. Wargi: czarne, dobrze przylegające, w kącikach postrzępione. Uzębienie: mocne, dobrze rozwinięte, równomiernie rozmieszczone, kompletne. Zgryz nożycowy. Oczy: nieco skośne, w kształcie migdała, ciemnobrązowe, powieki ciemne, ściśle przylegające do gałki ocznej. Uszy: osadzone niezbyt wysoko.  Na jednej trzeciej swojej długości, licząc od podstawy, odstawione dachówkowato od głowy, a dalej zwisające blisko niej. Przy pobudzeniu lekko uzniesione. Nie mogą być stojące ani zwinięte.

SZYJA:

Raczej krótka, muskularna, ustawiona pod kątem 25 do 30 stopni do poziomu. Kark krótki, skóra na szyi przylegająca, bez podgardla (łałoku). U samców wyraźna grzywa.

TUŁÓW:

Widziany z boku ma format krótkiego prostokąta, nieznacznie tylko odbiegającego od kwadratu. Kłąb: długi, wyraźnie wystający ponad linię grzbietu. Grzbiet: średniej długości, prosty, szeroki, muskularny i związany. Lędźwie: krótkie, dobrze związane, płynnie przechodzące w grzbiet. Zad: lekko opadający, muskularny, szeroki, dobrze związany. Sierść kuvasza, falujące i gęsta powoduje wrażenie, że zad jest nieco przebudowany. Przedpiersie: na skutek silnie rozwiniętych mięśni sprawiają wrażenie krągłych, z nieznacznie tylko wystającym mostkiem. Klatka piersiowa: długa, głęboka, lekko wysklepiona. Linia dolna: stanowi kontynuację klatki piersiowej, wznosi się ku tyłowi.

OGON:

Nisko osadzony, stanowi przedłużenie lekko opadającej linii zadu, opuszczony, z końcem nieco  uniesionym, ale nie zakręconym. Przy pobudzeniu może być uniesiony najwyżej do wysokości grzbietu.

KOŃCZYNY:

Kończyny przednie: są mocną podporą dla tułowia, proste, pionowe aż do nadgarstków, umiarkowanie szeroko rozstawione. Oglądając psa z przodu, przy prawidłowym ustawieniu pionowa linia, opuszczona od łokcia, przebiegnie przez środek nogi i zakończy się pomiędzy trzecim a czwartym palcem. Przy oglądaniu z boku pionowa linia poprowadzona od łokcia przechodzi przez środek nogi do nadgarstka. Łopatki: długie, ukośnie ustawione, muskularne i przylegające do klatki piersiowej, ruchome. Ramiona: średniej długości, dobrze umięśnione, tworzą z łopatką kąt 100 do 110 stopni. Łokcie: przylegające, niewykręcone ani na zewnątrz, ani do wewnątrz. Ramię łączy się z przedramieniem pod kątem 120 - 130 stopni. Przedramiona: dość długie, proste, muskularne i suche, o mocnych ścięgnach, sięgających nadgarstka. Nadgarstki: dobrze wykształcone, zwarte, o bardzo twardych ścięgnach. Śródręcza: dość krótkie, suche, nieco nachylone – pod kątem 10-15 stopni. Łapy: okrągłe lub lekko owalne, zwarte. Palce krótkie, wysklepione tak mocno, że w środkowej części nie dotykają ziemi, zwarte. Opuszki sprężyste, czarne. Pazury mocne, krótkie, czarne lub łupkowoszare.

Kończyny tylne: są w pozycji prawidłowej, kiedy staw kolanowy znajduje się pod guzem kulszowym, a stopa pod stawem biodrowym. Pionowa linia od guza siedzeniowego powinna przejść przez piętę. Przy oglądaniu psa od tyłu postawa jest prawidłowa, gdy linia od guza kulszowego przechodzi pionowo przez kończynę, a obie linie są równoległe i rozstawione umiarkowanie szeroko. Uda: długie, szerokie i masywne mięśnie dobrze wiążą uda z miednicą pod kątem 100-110 stopni. Stawy kolanowe: wyraźne. Kąt między udem a podudziem wynosi 110-120 stopni. Podudzia: masywne, mocne ścięgna łączą długie mięśnie ze stawem skokowym. Widziane z tyłu pionowe, ustawione równolegle względem siebie i pionowej osi ciała. Stawy skokowe: silne, wyraźne, suche, z mocnymi ścięgnami. Kąt w stawie skokowym wynosi 130-140 stopni. Śródstopia: długie, pionowe. Łapy: owalne, inne cechy takie same, jak w kończynach przednich.

RUCH: 

Stateczny, łapy pies stawia szeroko. Kłus lekki, sprężysty, równy, wytrwały, przestrzenny. Łokcie niewykręcone ani na zewnątrz, ani do wewnątrz.

SKÓRA: 

Dobrze pigmentowana, łupkowoszara na całej powierzchni, przylegająca.

SZATA:

Sierść: owczarek węgierski kuvasz ma falistą, nieco nastroszoną sierść, bez skłonności do filcowania.  Średnio twarda sierść okrywowa osłania miękki, puchowy podszerstek. Włos na głowie, uszach i łapach krótki (1-2 cm), gęsty i gładki. Na przednich i bocznych stronach kończyn tylnych i na śródstopiu poniżej stawu skokowego również prosty  i krótki (1-2 cm). Na tylnych stronach kończyn przednich pióra długości 5-8 cm, na tylnych portki sięgające do stawu skokowego. Na szyi kryza, sięgająca klatki piersiowej, szczególnie wyraźna u samców. Włos na tułowiu, udach i łopatkach długości od 4 do 12 cm, mocno pofalowany, tworzący loczki i wicherki. Ogon na całej długości porasta gęsty, falisty włos, osiągający długość 10-15 cm. Umaszczenie: białe, dopuszczalna barwa kości słoniowej. Trufla nosa, powieki i wargi czarne. Opuszki łap czarne lub łupkowoszare. Pożądana ciemna pigmentacja podniebienia, dopuszcza się różowe plamy.

WZROST I WAGA:

Wysokość w kłębie: psy 71 - 76 cm, suki 66 - 70 cm. Waga: psy 48 - 62 kg, suki 37 - 50 kg.

WADY: 

Każde odchylenie od powyższego wzorca powinno być uznane za wadę i oceniane w zależności od stopnia nasilenia.

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE:

• wyraźny stop,

• brak pigmentu na nosie, wargach i powiekach,

• brak więcej niż dwóch P1 lub jakiegokolwiek innego zęba (M3 nie są brane pod uwagę),

• przodozgryz, tyłozgryz, krzywe szczęki, odstęp między górnymi a dolnymi siekaczami większy niż 2 mm.

• entropium lub ektropium,

• stojące uszy,

• ogon w spoczynku wzniesiony nad grzbietem lub zakręcony na końcu,

• nogi porośnięte długim włosem,

• jakakolwiek inna maść poza wymienionymi we wzorcu.

UWAGA:

Samce muszą mieć dwa prawidłowo rozwinięte jądra, całkowicie umieszczone w worku mosznowym.

Kuvasz – pies o silnym charakterze

Kuvasz to pies odważny, bezgranicznie oddany swojemu właścicielowi. Bardzo przywiązuje się do swojej rodziny i gotów jest bronić jej z narażeniem życia. To doskonały stróż; nie ujdzie jego uwadze nawet najmniejsze poruszenie w otoczeniu, w którym przebywa i którego pilnuje. Ma doskonały węch, który niegdyś służył mu do zadań myśliwskich, a obecnie może być wykorzystywany w pracy psa tropiącego – o ile zostanie poddany takiemu szkoleniu.

Szczeniak kuvasza powinien być jak najwcześniej socjalizowany. Z natury nieufny i nastawiony z wielką rezerwą do obcych, musi być oswajany z różnymi sytuacjami. Należy przyzwyczajać go do innych ludzi i zwierząt, choćby po to, aby umiał się zachować na ringu wystawowym, oceniany przez sędziego. Opiekunem kuvasza nie może być osoba o niepewnym charakterze, ponieważ musi zdecydowanie reagować nawet na minimalny przejaw agresji. Oczywiście używanie przemocy fizycznej nie wchodzi w grę, gdyż pies zachowa się wręcz przeciwnie, niż się od niego oczekuje; kuvasz nie należy do psów uległych i podporządkowanych. Systematyczna nauka posłuszeństwa, wspierana pozytywnymi bodźcami, jest podstawą pracy z kuvaszem od szczeniaka. W razie potrzeby może pomóc psi behaviorysta. Kuvasz nie nadaje się na pierwszego psa dla osoby niedoświadczonej, natomiast sprawdzi się jako drugi pies w domu. Wychowując szczeniaka, zwłaszcza w okresie wymiany zębów, trzeba uważać, aby jego „ofiarami” nie padły meble, buty, kwiaty doniczkowe itp. Szczególnie te ostatnie warto wynieść do pomieszczenia, gdzie pies nie ma wstępu lub ustawić wyżej, gdyż wśród nich mogą się znaleźć rośliny trujące dla psa.

Kuvasz, jak każdy pies pasterski, jest świetnym psem rodzinnym i pobłażliwym w stosunku do dzieci, choć potrafiącym pokazać im granice. Nie zaatakuje, ale ofuknie i odejdzie. Niemniej, zabawy z dziećmi powinny być nadzorowane przez osobę dorosłą, która pouczy dzieci, jak mają odnosić się do psa i kiedy ma on dość zabawy.

Dorosły, prawidłowo socjalizowany kuvasz, aby spełniał swoje zadanie jako stróż, powinien być regularnie wyprowadzany na spacery poza posesję, aby tę socjalizację podtrzymać. Psy tej rasy są niezwykle wytrzymałe i lubią długie spacery. Mogą też być partnerami do joggingu lub jazdy na rowerze, a zrobienie nawet kilkunastu kilometrów na raz nie stanowi dla nich większego problemu. Dlatego kuvasz nie jest dobrym wyborem dla osób o słabej kondycji fizycznej, starszych lub niepełnosprawnych. W Stanach Zjednoczonych spora liczba osób decyduje się na kuvasza jako towarzysza do jazdy konnej.

Zdrowie kuvasza, jego pielęgnacja i żywienie

Owczarek węgierski kuvasz to rasa dużych psów, zatem ma większą skłonność do niektórych schorzeń i dolegliwości niż psy małe. Kuvasze są zagrożone głównie dysplazją stawów biodrowych. Jest to anomalia uwarunkowana głównie dziedzicznie, choć na jej rozwój mają istotny wpływ również czynniki zewnętrzne, jak tryb życia, wysiłek fizyczny i żywienie. Związek Kynologiczny w Polsce dotąd nie wprowadził obowiązkowego badania na dysplazję stawów biodrowych u psów i suk kuvasza przed zakwalifikowaniem ich do hodowli; być może dlatego, że w naszym kraju żyje zaledwie kilkanaście osobników tej rasy. Jednak przed planowanym zakupem szczeniaka należy pamiętać, aby zapytać hodowcę o wyniki dysplazji stawów biodrowych rodziców – odpowiedzialny hodowca na pewno je wykona.

Inną przypadłością, jaka nęka duże rasy o wiele częściej, niż małe, jest skręt żołądka. Jest to choroba nagła i bezpośrednio zagrażająca życiu psa, dla którego jedynym ratunkiem jest natychmiastowa operacja, podczas której lekarz weterynarii przywraca pierwotne położenie narządu i zabezpiecza go przed nawrotem. Jak zapobiegać nawrotowi skrętu żołądka, piszemy poniżej.

Nieco rzadziej u kuvasza może pojawić się zaćma, występująca zazwyczaj w wieku powyżej 5-6 lat. Wrodzonymi wadami są natomiast entropium (podwinięcie) lub ektropium (wywinięcie) powiek, dotykającą niektóre osobniki. Wady te można skorygować operacyjnie, ale zwierząt, które się z nimi urodziły, nie wolno dopuszczać do rozrodu. Operacja ma jedynie poprawić komfort życia psa.

Wbrew pozorom owczarek węgierski kuvasz nie wymaga specjalnej pielęgnacji. Ani jego włos okrywowy, ani miękki podszerstek nie mają tendencji do filcowania. Wystarczy co kilka dni starannie psa wyszczotkować. Dwa razy w roku, kiedy kuvasz obficie linieje, konieczne jest częste szczotkowanie – nawet codziennie.

Kąpiel psa nie jest wskazana zbyt często; niestety, sierść kuvasza jest biała i widać na niej znacznie więcej, niż na okrywie włosowej innych psów. Dlatego kąpiel czasem może okazać się niezbędna, zwłaszcza jeżeli pies jest wystawowy. Trzeba też zwracać uwagę na oczy kuvasza; u białych psów niekiedy tworzą się ciemne zacieki pod oczami. Może to być defekt kosmetyczny, ale również objaw choroby, np. niedrożności kanalików łzowych, schorzeń powiek lub oczu, a także skutek niewłaściwej diety.

Żywienie kuvasza co do zasad nie odbiega od żywienia innych psów dużych ras. Rasa ta zjada każdą karmę i posiłki przyrządzane w domu. Należy pamiętać, aby jedzenie domowe było odpowiednio suplementowane preparatami witaminowo-mineralnymi, szczególnie w okresie dorastania szczeniaka i dojrzewania młodego psa. Karma gotowa, sucha lub mokra, musi pochodzić od renomowanego producenta; znani wytwórcy profesjonalnych karm mają w swoich ofertach karmy specjalnie przeznaczone dla psów ras dużych i olbrzymich. Karm tych nie trzeba uzupełniać dodatkowymi preparatami, ponieważ są prawidłowo zbilansowane pod względem zawartości składników odżywczych.

Posiłek należy podawać psu zawsze na minimum godzinę przed wysiłkiem lub godzinę po wysiłku. Praca bezpośrednio po jedzeniu lub jedzenie bezpośrednio po powrocie do domu niesie ryzyko wystąpienia skrętu żołądka. Porcje jedzenia podawane jednorazowo nie mogą być zbyt obfite, aby zbytnio nie obciążały żołądka, dlatego dzienną dawkę pożywienia najlepiej podzielić na dwie, a nawet trzy porcje. Pies powinien mieć nieograniczony, całodobowy dostęp do miski z wodą do picia.

Owczarek węgierski kuvasz – kupowanie rasowego psa, wystawy, hodowla

Niektóre rasy są w Polsce praktycznie niedostępne. W takich sytuacjach wiele osób decyduje się sprowadzić szczenię z zagranicy. Kuvasza najlepiej poszukać na Węgrzech, a jeżeli dla potencjalnego nabywcy koszty nie stanowią przeszkody – w Stanach Zjednoczonych, gdzie ten węgierski pies pasterski zrobił niegdyś furorę.

W przypadku kuvasza pseudohodowla psów w Polsce raczej nie wchodzi w grę, pseudohodowcy bowiem zajmują się rozmnażaniem i sprzedażą ras modnych i łatwo znajdujących nabywców. Ryzyko trafienia na pseudohodowcę praktycznie nie istnieje. Niemniej, warto przypomnieć, jak rozsądnie kupować szczeniaka.

Szczenię z kraju Unii Europejskiej powinno być wyposażone w paszport dla psa z odpowiednimi wpisami (szczepienia) i kodem kreskowym, potwierdzającym czipowanie psa Hodowca wyrabia w organizacji kynologicznej swojego kraju eksportowy rodowód psa, który w Polsce jest jego jedynym dokumentem tożsamości i podlega nostryfikacji przez Zarząd Główny Związku Kynologicznego w Polsce. Niektórzy hodowcy wykupują na podróż także ubezpieczenie psa, które doliczają do ceny.

Kuvasz w Polsce uzyskuje uprawnienia hodowlane na ogólnych zasadach, ujętych w Regulaminie Hodowli Psów Rasowych https://www.zkwp.pl/regulaminy.php. Od 2023 roku, oprócz wymaganych ocen wystawowych lub – alternatywnie – przeglądu kwalifikacyjnego, wszystkie psy i suki przed ostatecznym zakwalifikowaniem do hodowli muszą mieć wykonany profil DNA w laboratorium, z którym Związek zawarł umowę. W kwestiach logistycznych informacji udzielają oddziały Związku w całym kraju.

W przypadku kuvasza zdecydowanie bardziej warto wybrać wystawy jako drogę zdobywania uprawnień hodowlanych. Jest to rasa u nas na wystawach niespotykana i pojedynczy pies lub suka może być prawdziwym rarytasem, nie tylko dla innych wystawców, ale także dla sędziego, który nie ma zapewne zbyt wielu okazji do oceniania kuvasza.

Podsumowanie

Kuvasz to duży węgierski pies pasterski, obecnie częściej sprawdzający się jako doskonały stróż posesji i obrońca rodziny. Ma pozytywny stosunek do dzieci. Wobec obcych ludzi jest nieufny i odnosi się do nich z rezerwą. Wymaga opiekuna o stabilnym, mocnym, ale spokojnym i zrównoważonym charakterze, któremu będzie bezgranicznie wierny i oddany. Jest bardzo inteligentny i lubi pracować, ale odznacza się silnie rozwiniętą samodzielnością, jest bardzo pewny siebie. Nie zawsze chce się podporządkować. Z tych przyczyn szczeniak kuvasza nie powinien trafić do nowej rodziny jako pierwszy pies.

Kuvasz jest łatwy w pielęgnacji, odporny na warunki atmosferyczne i wytrzymały na wysiłek. Lubi ruch, wymaga szkolenia na posłuszeństwo. Warto wyszkolić go jako psa obronnego, może też pracować jako pies tropiący.