Anemia u psa - objawy, przyczyny, leczenie

Anemia u psa — objawy, przyczyny, leczenie 

Anemia (czyli niedokrwistość) to stan organizmu, w którym parametry krwi takie jak liczba erytrocytów, poziom hemoglobiny i hematokryt są obniżone. Sytuacja ta może mieć bardzo wiele przyczyn takich jak choroby zakaźne, reakcje toksyczne, podanie niektórych leków lub zespoły metaboliczne. Leczenie anemii jest zależne od jej powodu, którego ustalenie może przysporzyć nie lada problemów. 

Funkcja erytrocytów w organizmie 

Erytrocyty, czyli krwinki czerwone, to pozbawione jąder komórki krwi w kształcie dysku. Ich najważniejszą funkcją jest wiązanie i transport tlenu do wszystkich części organizmu. Jest to możliwe dzięki hemoglobinie — czerwonemu barwnikowi krwi. Erytrocyty powinny stanowić 45% krwi pełnej psa. Wskaźnik ten nazywany jest hematokrytem. Jego obniżenie jest jednym z kryteriów występowania anemii. 

W przebiegu niedokrwistości zmianom mogą ulegać również inne parametry istotne dla ustalenia jej przyczyny. Należą do nich MCV, czyli średnia objętość krwinki czerwonej oraz MCHC, czyli średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie. 

Anemia u psa — podział 

Ustalenie przyczyny anemii jest o wiele łatwiejsze, jeśli wiadomo z jakim jej rodzajem mamy do czynienia. Wyróżnia się dwa podstawowe typy niedokrwistości: regeneratywną i nieregeneratywną. O tym, która z nich występuje decyduje ilość retikulocytów, czyli młodocianych form krwinek czerwonych. Ich podwyższony poziom świadczy o wzmożonej regeneracji. 

Retikulocyty to ostatnie stadium komórkowe poprzedzające erytrocyt w trakcie hemopoezy, czyli procesu produkcji krwinek czerwonych przez szpik kostny. Są to komórki posiadające pozostałość jądra w postaci siateczki śródplazmatycznej. U zdrowych psów ich odsetek nie powinien być większy niż 1% wszystkich krwinek. Przekroczenie tej wartości świadczy o wzmożonej hemopoezie w szpiku kostnym, co stanowi mechanizm kompensacyjny. 

Niedokrwistości z towarzyszącym podwyższonym poziomem retikulocytów nazywa się regeneratywnymi. Do ich przyczyn można zaliczyć krwotoki i hemolizę. 

Zdarza się jednak, że pomimo zmniejszonej liczby erytrocytów organizm nie wykazuje cech kompensacji, a więc poziom retikulocytów pozostaje w normie. Mówi się wówczas o anemii nieregeneratywnej, którą można zaobserwować w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek, chorobach szpiku i niedoborach żywieniowych (w szczególności dotyczących witaminy B12 i kwasu foliowego). 

Objawy anemii u psa 

W przebiegu anemii u psa występuje przede wszystkim bladość błon śluzowych, niemniej jednak jeśli niedokrwistość nie jest bardzo zaawansowana, objaw ten może nie być zauważalny. Pośrednio obserwuje się także zmniejszoną wydolność organizmu, zwiększoną liczbę oddechów i przyspieszenie pracy serca, czyli tachykardię. 

Jeśli niedokrwistości towarzyszy wzrost stężenia bilirubiny (co ma miejsce w przebiegu anemii hemolitycznej) możliwe jest również zażółcenie błon śluzowych. 

Pozostałe objawy zależne są od pierwotnej przyczyny choroby. Przykładowo, jeśli pies wymiotuje krwią!!! lub oddaje czarny kał, może być to oznaka krwawienia z przewodu pokarmowego, co przekłada się na wystąpienie niedokrwistości. 

Przyczyny niedokrwistości 

Istnieje bardzo wiele przyczyn niedokrwistości u psa. Ich ustalenie może przysporzyć nie lada problemów, niemniej jednak jest o wiele łatwiejsze jeśli wiadomo czy mamy do czynienia z anemią regeneratywną, czy nieregeneratywną. 

Przyczyny anemii regeneratywnej 

Wyróżnia się dwie główne przyczyny anemii regeneratywnych: 

• krwawienie lub krwotok, 

• hemolizę, czyli rozpad erytrocytów. 

Krwotok lub krwawienie to bardzo intuicyjna przyczyna anemii, bowiem nie ma bardziej logicznego uzasadnienia sposobu utraty krwinek czerwonych. Do sytuacji takiej może dojść po urazie, w trakcie którego uszkodzone zostały duże naczynia, w efekcie pęknięcia rozrostu nowotworowego, podczas operacji (np. splenektomii lub zabiegu kardiologicznego u psa!!!), ale także w wyniku intensywnej infestacji pcheł lub kleszczy oraz w przebiegu choroby wrzodowej, w trakcie której dochodzi do przewlekłego krwawienia z przewodu pokarmowego. 

Anemia u psa wynikająca z utraty krwi spowodowana jest niedoborem żelaza. O wiele rzadziej zdarza się, aby brak odpowiedniej ilości tego pierwiastka był związany ze zbyt małą jego ilością w diecie zwierzaka. Niedokrwistość taka charakteryzuje się obniżeniem objętości krwinek (MCV) i ich zmniejszonym wysyceniem hemoglobiną (MCHC). Warto również zauważyć, że w przypadku krwawienia lub krwotoku cechy regeneracji, czyli zwiększona ilość retikulocytów, zaczynają pojawiać się dopiero po kilku dniach. 

Anemia wynikająca z rozpadu czerwonych krwinek ma miejsce w wielu sytuacjach. Zalicza się do nich niedokrwistości immunohemolityczne, przetoczenie krwi niezgodnej grupowo lub uszkodzenie oksydacyjne erytrocytów spowodowane toksycznym działaniem metali (np. cynku i miedzi) lub niektórych substancji zawartych w roślinach cebulowatych. 

Do anemii immunohemolitycznej (IMHA - immune-mediated haemolytic anaemia) dochodzi w momencie gdy układ immunologiczny zostanie pobudzony do produkcji przeciwciał przeciwko własnym erytrocytom. Może mieć to miejsce w przebiegu babeszjozy u psa. Babesia canis to pierwotniak będący patogenem wewnątrzkomórkowym, bytującym w erytrocytach. Wbrew pozorom to nie pasożyty niszczą czerwone krwinki. Dzieje się to w wyniku działalności immunoglobulin produkowanych przez organizm gospodarza. 

Przyczyny niedokrwistości nieregeneratywnej 

Do głównych przyczyn niedokrwistości nieregeneratywnych można zaliczyć pierwotne choroby szpiku (np. zespół mielodysplazji), niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego, choroby endokrynologiczne i przewlekłą niewydolność nerek. Schorzenia te charakteryzują się prawidłową wielkością krwinek czerwonych (MCV) i odpowiednim stężeniem hemoglobiny w erytrocycie (MCHC). 

W przebiegu przewlekłej niewydolności nerek dochodzi do niedoboru erytropoetyny niezbędnej dla prawidłowego przebiegu procesu hemopoezy. Taka sama sytuacja ma miejsce u zwierząt cierpiących na niedoczynność tarczycy lub kory nadnerczy. 

Anemia u psa o charakterze nieregeneratywnym obserwowana jest także jako wynik uszkodzenia szpiku, co związane jest z niską produkcją czerwonych krwinek. Obserwuje się ją podczas chemioterapii lub w wyniku działalności wysokich stężeń estrogenów u samców cierpiących na nowotwory jąder. 

Leczenie niedokrwistości 

Leczenie anemii jest zależne od jej pierwotnej przyczyny. Jeśli niedokrwistość wynika z niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego, terapia będzie obejmowała suplementację tych substancji. W przypadku babeszjozy konieczne jest zastosowanie środków przeciwpasożytniczych i immunosupresyjnych. W skrajnych przypadkach niezbędna może okazać się transfuzja krwi u psa!!!. 

Grupy krwi psów określane są przez szereg antygenów DEA (dog erythrocyte antygen) - 1.1, 1.2, 3, 4, 5 i 7. Pod kątem każdego z nich zwierzak może być dodatni lub ujemny. 

Jedynym antygenem powodującym powstawanie przeciwciał w krwi psa jest DEA 1.1. Jeśli zwierzak ujemny pod jego kątem otrzyma w trakcie pierwszej transfuzji krew dodatnią, powstaną przeciwciała przeciwko antygenowi DEA 1.1. Z tego właśnie powodu uznaje się, że pierwsze przetoczenie krwi u psa może zostać wykonane "na ślepo", jednak każde kolejne musi zostać poprzedzone próbą krzyżową. 

Anemia u psa — podsumowanie 

Anemia u psa to stan obniżonych parametrów czerwonokrwionkowych, takich jak liczba erytrocyów, hematokryt oraz poziom hemoglobiny. Należy pamiętać o tym, że bardzo istotne w tej sytuacji jest poszukiwanie pierwotnej przyczyny niedokrwistości, bowiem bez jej ustalenia wyleczenie zwierzaka może okazać się niemożliwe. 

Objawy anemii to przede wszystkim blade błony śluzowe oraz symptomy związane z pierwotnym schorzeniem, np. fusowate wymioty wynikające z krwawienia z przewodu pokarmowego lub rdzawy mocz w przebiegu babeszjozy. 

Podstawowym sposobem na zdiagnozowanie niedokrwistości jest wykonanie badania morfologicznego i rozmazu krwi. Rozpoznawanie przyczyn anemii bywa jednak trudne, dlatego trzeba liczyć się z koniecznością wykonania innych czynności diagnostycznych. 

Terapia niedokrwistości u psa jest zależna od schorzenia pierwotnego. Zdarza się jednak, że życie zwierzaka jest zagrożone. W takiej sytuacji konieczne jest wykonanie transfuzji krwi, a dokładne diagnozowanie przyczyny anemii ma miejsce dopiero po ustabilizowaniu pacjenta.