Sepsa u psa — rozpoznanie, leczenie, rokowanie

Psy często trafiają do gabinetu weterynaryjnego, prezentując niejasne oznaki choroby. W zależności od historii pacjenta, wyniku badania klinicznego oraz wstępnych ustaleń diagnostycznych lekarz musi podjąć decyzję odnośnie dalszej diagnostyki, która obejmuje m.in. badanie krwi u psa.

Stan zwierząt z podejrzeniem rozległego, ogólnoustrojowego stanu zapalnego nie może zostać zignorowany. Skutkiem nadmiernej odpowiedzi ustroju psa na zakażenie może być uszkodzenie organów wewnętrznych, a nawet śmierć, dlatego tak istotna jest wczesna wizyta u weterynarza, jeżeli jakiś z tych aspektów budzi twoje podejrzenia.

Odpowiedź zapalna

W przypadku uszkodzenia czy rozwoju infekcji tkanek lekarz weterynarii dokonuje ich oceny w odniesieniu do 5 kryteriów: ciepłoty, bolesności, zaczerwienienia, obrzęku/opuchnlizny oraz zaburzenia czynności. Te cechy pozwalają z kolei na ocenę stopnia rozszerzenia oraz przepuszczalność drobnych kapilar i naczyń krwionośnych. Do ich rozwoju dochodzi w celu ochrony organizmu przed szkodliwym czynnikiem oraz by mógł on usunąć uszkodzone komórki. Niestety w przypadku rozwoju SIRS na skutek, często występujących, kilku źródeł zapalenia dochodzi do uwolnienia do krwioobiegu nadmiernych ilości mediatorów zapalnych. Na skutek tego procesu dochodzi do zaburzenia, które prowadzi do rozszerzenia naczyń oraz zwiększenia ich przepuszczalności.

Czym jest SIRS, wstrząs septyczny oraz MODS?

SIRS (Systemic Inflammatory Response Syndrome) to zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej, która wywołana jest czynnikiem zakaźnym lub niezakaźnym, a sepsa to jego odzwierciedlenie w objawach klinicznych prezentowanych przez zwierzę.

Wstrząs septyczny to stan powstały w następstwie ciężkiego przebiegu sepsy. W jej przebiegu dochodzi do silnej hipotensji oraz dysfunkcji wieloorganowej, która może objawiać się np. zmniejszeniem częstości i ilości moczu oddawanego przez twojego pupila. Jeżeli zostaną wyczerpane mechanizmy, które kompensują to zjawisko, to dochodzi do wstrząsu.

MODS (Multiple Organ Dysfunction Syndrome in Sepsis) to zespół niewydolności wielonarządowej. Dochodzi do niego, kiedy co najmniej dwa układy narządów zostaną objęte SIRS.

Dowiedz się także, czym jest parwowiroza u psa. 

Czynniki mogące wywołać sepsę

Wśród przyczyn rozwoju tego stanu wymienia się czynniki zakaźne takie jak np. bakterie beztlenowe, grzyby, produkty metabolizmu bakterii czy wirusy oraz czynniki niezakaźne takie jak: oparzenia, aspiracja oparów chemicznych, udar cieplny, choroba nowotworowa, martwica narządów wewnętrznych powstała na skutek niedokrwienia czy zapalenie trzustki. Może ona wystąpić również jako powikłanie pozabiegowe u psów np. po skomplikowanych zabiegach gastroenterologicznych u psów.

Objawy hiperdynamiczne oraz sepsy

Ogólny obraz kliniczny zwierzęcia z posocznicą może obejmować: silne osłabienie, niechęć do ruchu i jedzenia, biegunkę, depresję oraz wymioty.

Psy rozwijają objawy sepsy hipodynamiczne lub hyperdynamiczne. Objawy hyperdynamiczne obejmują:

• podwyższenie temperatury ciała,

• przekrwienie błon śluzowych,

• zwiększeniem liczby oddechów i uderzeń serca.

Wraz z rozwojem choroby mogą one przejść w objawy hipodynamiczne charakteryzujące się:

• hipotermią,

• rzadkoskurczem serca,

• bladością błon śluzowych.

Podejrzenie sepsy — co dalej?

W tym przypadku lekarz weterynarii zleci pełen panel badań krwi (morfologia oraz biochemia), analizę moczu oraz test krzepnięcia krwi. W przypadku podejrzenia uszkodzenia narządów wewnętrznych konieczne wykonanie jest dodatkowych badań np. obrazowych, takich jak USG lub RTG jamy brzusznej. Następnie po wstępnej stabilizacji pacjenta lekarz będzie próbował ustalić jaki jest konkretny czynnik powodujący rozwój stanu psa oraz zaordynuje leczenie celowane w celu jego zwalczenia.

Jak często występuje sepsa i jaka jest jej śmiertelność?

Jak donoszą badania, w porównaniu do medycyny człowieka liczba badań dotyczących występowania posocznicy u psów i kotów jest zdecydowanie bardziej skromna, a tym samym dane, którymi dysponują lekarze weterynarii, są wciąż niepełne. Zarówno u psów, jak i u kotów najpowszechniejszą przyczyną sepsy jest bakteriemia, a najczęściej izolowaną bakterią u obydwu gatunków jest Escherichia coli. Ocenia się, że częstość występowania posocznicy u psów wynosi 6–10% wszystkich przypadków klinicznych.

U psów ze stwierdzoną sepsą przeżywalność jest zwykle dużo wyższa niż u kotów i wynosi ona ok. 25-50%. Najprawdopodobniej wynika to z tego, iż u psów dominuje ewidentna w badaniu klinicznym postać hiperdynamiczna. Wszystko zależne jest jednak od przypadku, gdyż np. śmiertelność w kontekście sepsy psów, u których jest ona konsekwencją zapalenia otrzewnej, wynosi nawet 60%. Z kolei średni odsetek zgonów u suk ze wstępnym rozpoznaniem posocznicy w przebiegu ropomacicza i SIRS stanowił jedynie 3%.

Zespół uogólnionej reakcji zapalnej i sepsa. Stabilizacja stanu pacjenta i leczenie

Największym problemem w kontekście pacjentów z zespołem uogólnionej reakcji zapalnej i sepsy jest zaburzenie procesu dostarczania tlenu do tkanek. Konieczne w takim przypadku jest ustabilizowanie czynności układu sercowo-naczyniowego co pomaga usprawnić ukrwienie w obrębie ustroju zwierzęcia i ogranicza dalsze uszkodzenia związane z ich niedokrwieniem.

Intensywna płynoterapia jest niezbędna. Twój weterynarz zadba o dobór odpowiedniego płynu oraz odpowiedni schemat jego podawania.

W ciężkich przypadkach posocznicy konieczne może okazać się podanie zwierzęciu krwi czy produktów krwiopodobnych. Jest to zależne od indywidualnych potrzeb każdego pacjenta.

U psów z SIRS/sepsą na skutek nadmiernego rozszerzenia obwodowych naczyń krwionośnych może dojść do rozwoju niedociśnienia. Jest to niezależnie od uzupełnienia prawidłowej objętości krwi krążącej. Wtedy konieczne jest zastosowanie dodatkowych leków mających na celu obkurczenie ich mięśniówki, co spowoduje wzrost ciśnienia krwi.

Dodatkowo u zwierząt z rozwiniętą sepsą może dojść do krwawienia do przewodu pokarmowego, co powoduje upośledzenie jego czynności. W takich przypadkach do terapii weterynarz włącza najczęściej leki przeciwwymiotne, środki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego oraz leki nasilające motorykę przewodu pokarmowego.

Długość okresu stabilizacji pacjenta oraz okres rekonwalescencji są zależne od stanu pacjenta oraz zdolności organizmu do zwierzęcia do kompensacji skutków tej choroby. Weterynarz prowadzący twojego pupila podczas wypisu poinformuje cię o wszelkich zaleceniach i wskazówkach dotyczących opieki nad pupilem np. jak karmić psa oraz jakie są dalsze zalecenia medyczne.

Rokowanie w przebiegu sepsy

Wszystko zależne jest od rodzaju pierwotnej przyczyny rozwoju tej jednostki u psa. Determinuje to możliwości terapeutyczne oraz reakcję psa na intensywną terapię oraz leczenie podtrzymujące.

W takim przypadku musisz liczyć się z wydłużonym czasem hospitalizacji, koniecznością zapewnienia całodobowej opieki oraz obserwacji zwierzęcia. Niejednokrotnie może to generować duże koszta.