Udar cieplny u psa – jak rozpoznać objawy, leczyć i zapobiegać udarom

Termoregulacja u psów 

W przeciwieństwie do ludzi, psy i koty posiadają gruczoły potowe jedynie w okolicy opuszek łap. Z tego względu pocenie się odgrywa jedynie marginalną rolę w chłodzeniu organizmu. Największe znaczenie ma oddawanie nadmiaru ciepła z układu oddechowego poprzez dyszenie. Parowanie wody utrzymuje fizjologiczną temperaturę ciała psa, dochodzi jednak do utraty płynów z organizmu. Oprócz dyszenia pewne znaczenie w termoregulacji ma też rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry. 

Jak rozwija się udar cieplny u psa? 

Ze względu na fizjologiczne mechanizmy termoregulacyjne udar cieplny u psa rozwija się szybciej niż u ludzi. Gdy temperatura otoczenia wzrasta powyżej 25 stopni organizmowi, coraz trudniej jest oddać nadmiar ciepła, a reakcje fizjologiczne mogą okazać się niewystarczające. Obserwuje się wzrost temperatury wewnętrznej ciała psa mimo intensywnego dyszenia i rozszerzenia naczyń krwionośnych, co stanowi poważne zagrożenie dla zwierzęcia. 

Dodatkowymi czynnikami ryzyka są aktywność fizyczna w czasie upałów, długie przebywanie na słońcu, stosowanie materiałowego lub zbyt ciasnego kagańca, brak dostępu do świeżej wody, pozostawianie psa w zamkniętym samochodzie i wysoka wilgotność powietrza. 

Udar cieplny u psa jest stanem nagłym — rozwija się stosunkowo szybko i może doprowadzić nawet do śmierci zwierzęcia. 

Jak uniknąć udaru cieplnego u psa? 

W upalne dni czworonożny przyjaciel wymaga znacznie więcej uwagi i troski o jego bezpieczeństwo.  

1) Zaplanowanie spacerów i aktywności fizycznej psa 

W czasie upałów dodatkowa aktywność fizyczna znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia udaru. Na spacery lepiej wychodzić wczesnym rankiem i późnym wieczorem, a w ciągu dnia zapewnić jedynie krótkie wyjścia na zewnątrz. 

Jeśli pies lubi pływać, można skorzystać ze zbiornika wodnego, aby umożliwić mu schłodzenie. Jednak w żadnym wypadku nie należy pozwolić rozgrzanemu psu na gwałtowne zanurzenie się w chłodnej wodzie. Tak szybka zmiana temperatury jest szokiem dla organizmu i może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. 

W czasie upałów zalecana jest rezygnacja z treningów sportowych lub przeniesienie ich na salkę z dostosowaną temperaturą. 

2) Zapewnienie dostępu do wody 

W wysokiej temperaturze pies traci większą ilość płynów z organizmu, schładzając się w czasie dyszenia. Wskazane jest rozstawienie dodatkowych misek z wodą oraz regularne uzupełnianie płynów również w trakcie spacerów. W sklepach zoologicznych dostępne są specjalne butelki dla psów z wbudowaną miską. 

3) Bezpieczne i chłodne schronienie 

W domu należy zapewnić psu chłodne miejsce w cieniu, aby mógł odsapnąć od upałów. Niektóre zwierzęta lubią korzystać z mat chłodzących — wskazane jest umieszczenie ich w pobliżu legowiska. 

Nawet jeśli pies przebywa na dworze z własnej woli, warto w okresie najwyższych temperatur zachęcić go do schowania się w domu. Lepiej zapobiegać udarowi cieplnemu, mimo że pies spędzając czas na słońcu, może nie wykazywać objawów dyskomfortu. 

4) Wizyta u groomera 

Przed sezonem letnim warto odpowiednio przygotować sierść. Dokładne wyczesanie podszerstka i skrócenie długiego włosa sprawi, że ciało psa łatwiej będzie oddawać ciepło. Sierści psa nie należy jednak golić zbyt krótko — stanowi ona naturalną ochronę przed poparzeniami słonecznymi. Jeśli zwierzę z natury ma jasną, nieosłoniętą włosem skórę warto rozważyć dodatkową ochronę przeciwsłoneczną np. poprzez zastosowanie kremów dedykowanych psom. 

5) Dobór akcesoriów dla psa 

Jeśli pies musi nosić kaganiec, należy go starannie dobrać. Zwierzę musi być w stanie swobodnie otworzyć pysk i dyszeć. Warto też pamiętać o regularnym zdejmowaniu kagańca, aby napoić psa. Materiałowe kagańce uniemożliwiające otwieranie pyska dedykowane są krótkim procedurom medycznym. Zastosowanie ich w trakcie spaceru w upalny dzień uniemożliwi psu termorugulację i w krótkim czasie doprowadzi do udaru. 

W przypadku psów ciągnących na smyczy wskazane jest zastosowanie szelek, najlepiej typu guard. W przypadku ciągnięcia obroża może uciskać na krtań i tchawicę, utrudniając zwierzęciu oddychanie i oddawanie ciepła. 

Objawy udaru cieplnego u psa 

Do udaru cieplnego dochodzi, gdy mechanizmy fizjologiczne nie są w stanie oddać nadmiaru ciepła z organizmu. Temperatura ciała psa wzrasta ponad 40-41 stopni Celsjusza, co stanowi zagrożenie zdrowia i życia — efektem przegrzania może być nieodwracalne uszkodzenie narządów wewnętrznych. 

Udar cieplny u psa daje następujące objawy: 

• silne dyszenie, 
• spłycenie oddechu, duszność, niewydolność oddechowa, 
• przyspieszenie krążenia krwi i tętna, 
• przekrwienie błon śluzowych, 
• podwyższona ciepłota ciała, 
• obfite ślinienie się, 
• biegunka, wymioty, 
• symptomy ze strony układu nerwowego — drgawki, nieprawidłowe reakcje na bodźce, zaburzenia równowagi, otępienie, utrata przytomności. 

Jeśli u psa wystąpią pierwsze objawy udaru cieplnego, należy udzielić mu pomocy przedmedycznej i jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii. 

Jak udzielić pomocy psu przy udarze cieplnym? 

Jeśli u pupila rozwinął się udar słoneczny, konieczne jest przeniesienie zwierzęcia w zacienione i spokojne miejsce. Aby schłodzić psa, najlepiej wykorzystać mokre ręczniki do obłożenia ciała — należy je regularnie wymieniać na nowe, chłodniejsze. Pod żadnym pozorem NIE należy umieszczać psa w wannie z chłodną wodą lub polewać z węża ogrodowego — w takiej sytuacji dochodzi do zbyt gwałtownej zmiany temperatury, a stan zwierzęcia może ulec gwałtownemu pogorszeniu. Jeśli pies jest przytomny, warto zachęcać go do picia. Jednak w przypadku wystąpienia objawów neurologicznych, lepiej zrezygnować z podawania wody ze względu na ryzyko zakrztuszenia się. 

Pies wykazujący objawy udaru cieplnego powinien bezwzględnie trafić do lekarza weterynarii. W leczeniu zwykle konieczna jest płynoterapia dożylna i tlenoterapia. W gabinecie pacjent jest regularnie monitorowany pod kątem funkcji życiowych — temperatury ciała, pracy serca, czynności oddechowych i świadomości. Pomocne mogą być badania krwi, pozwalające dokładniej określić stopień odwodnienia i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. 

Jakie psy są bardziej narażone na przegrzanie? 

Na udar cieplny szczególnie narażone są psy cierpiące na choroby układu oddechowego i krążenia, rasy brachycefaliczne, zwierzęta otyłe i osobniki o gęstej sierści i ciemnym umaszczeniu. Ich organizmy zdecydowanie gorzej radzą sobie z termoregulacją. W przypadku posiadania psa znajdującego się w grupie ryzyka należy szczególnie zadbać o jego komfort i reagować już przy pierwszych objawach udaru. 

Udar cieplny u psa 

W okresie upałów psy wymagają od opiekunów więcej uwagi i troski o bezpieczeństwo. Skutkiem przegrzania może być poważne uszkodzenie narządów, a nawet śmierć zwierzęcia. W przypadku zaobserwowania objawów udaru takich jak duszności, przyspieszone bicie serca, podniesiona ciepłota ciała czy zaburzenia świadomości konieczne jest udzielenie psu pierwszej pomocy i jak najszybsze przetransportowanie zwierzęcia do przychodni weterynaryjnej.