Zabiegi endoskopowe u psa — po co i kiedy się je wykonuje?

Na czym polega badanie endoskopowe?

Endoskopia to metoda diagnostyki obrazowej wykorzystywana w weterynarii. Polega ona wprowadzeniu do światła narządów specjalnego urządzenia — endoskopu. Jest to długa, elastyczna lub sztywna sonda zaopatrzona w kamerę i światłowód. Umożliwia ona obejrzenie ściany organów wewnętrznych, co znacznie poszerza możliwości diagnostyczne i terapeutyczne lekarzy weterynarii. Endoskopia oddaje rzeczywisty wygląd narządów, co odróżnia ją od innych metod obrazowania takich jak USG, RTG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Badanie to wykorzystywane jest w celach diagnostycznych i terapeutycznych. Innymi słowy, przydaje się zarówno do ustalania przyczyny choroby, jak i terapii schorzeń. Endoskopia umożliwia również pobranie wycinków do badania histopatologicznego, które pozwala na określenie charakteru zmian patologicznych.

Należy także pamiętać, że badanie to ze względu na wymaganą precyzje wykonania i bezpieczeństwo pacjenta musi być wykonywana w znieczuleniu ogólnym. Oznacza to, że pies powinien być przygotowany do zabiegu zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii. Warto również, aby pacjent miał wykonane badania krwi przed znieczuleniem. Pozwala to na potwierdzenie prawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych.

Koszty endoskopii wynoszące od tysiąca do kilku tysięcy złotych mogą okazać się zbyt wysokie dla wielu opiekunów. Warto więc pomyśleć o wykupieniu ubezpieczenia dla psa, które może okazać się bezcenne w sytuacji kryzysowej. Niebagatelne znaczenie ma również profilaktyka chorób przewodu pokarmowego.

Które narządy można badać endoskopowo?

Aby badanie endoskopowe było możliwe, docelowy narząd musi posiadać ścianę wewnętrzną dostępną za sprawą naturalnych otworów ciała. Mowa więc głównie o przewodzie pokarmowym i układzie oddechowym. Poprzez nozdrza przednie możliwe jest osiągnięcie jam nosowych, krtani, tchawicy i oskrzeli. Wprowadzenie endoskopu przez jamę ustną pozwala na zobrazowanie przedniego odcinka przewodu pokarmowego. Odbyt daje możliwość obejrzenia jelit grubych. Endoskopia umożliwia także zbadanie ściany cewki moczowej i pęcherza moczowego oraz kanału słuchowego. Zdarza się również, że u suk wykonuje się waginoskopię, czyli obrazowanie ściany pochwy.

Badanie endoskopowe układu oddechowego

Endoskopię układu oddechowego można podzielić ze względu na zasięg. Tym samym wyróżnia się:

• rinoskopię — badanie endoskopowe jam nosowych,
• laryngoskopię — krtani,
• tracheoskopię — tchawicy,
• bronchoskopię — oskrzeli.

Ze względów logicznych zbadanie oskrzeli wiąże się z uprzednim zobrazowaniem poprzednich odcinków układu oddechowego. Wymienione procedury współistnieją więc ze sobą i wzajemnie się uzupełniają.

Istnieje szereg wskazań do endoskopii układu oddechowego. Należą do nich m.in.:

• podejrzenie ciał obcych,
• krwisty wypływ z nosa,
• przewlekły wypływ z nosa jedno- lub obustronny,
• przewlekły kaszel i/lub kichanie,
• podejrzenie grzybicy jam nosowych,
• deformacje okolic nosa widoczne od zewnątrz,
• oddychanie przez otwartą jamę ustną,
• podejrzenie zaburzeń czynnościowych krtani,
• duszność różnego stopnia i niewiadomego pochodzenia,
• zespół ras brachycefalicznych, np. u buldoga francuskiego,
• zmiana barwy głosu lub bezgłos,
• przewlekłe zapalenie jamy nosowej.

Wszystkie wymienione sytuacje sugerują zasadność wykonania endoskopii.

Badanie endoskopowe układu pokarmowego

Endoskopię układu pokarmowego dzieli się na:

• ezofagoskopię — endoskopię przełyku,

• gastroskopię — żołądka

• gastroduodenoskopię — żołądka i dwunastnicy,

• rekto - i kolonoskopię — prostnicy i okrężnicy.

Niestety jelito biodrowe, czcze i ślepe nie są dostępne do tradycyjnego badania endoskopowego. Obrazowanie tych odcinków przewodu pokarmowego to kwestia przyszłych rozwiązań technologicznych. W medycynie człowieka możliwe jest już wykonanie tzw. endoskopii kapsułkowej polegającej na połknięciu specjalnego urządzenia mającego możliwość rejestrowania obrazu ze światła jelit.

Wskazania do wykonania endoskopii przedniego odcinka układu pokarmowego (przełyku, żołądka dwunastnicy) obejmują m.in.:

• utrudnione lub bolesne połykanie,

• nadmierne ślinienie,

• podejrzenie ciała obcego,

• przewlekłe wymioty,

• podejrzenie owrzodzeń błony śluzowej przełyku, żołądka i/lub dwunastnicy.

Sytuacje kwalifikujące do wykonania endoskopii tylnego odcinka przewodu pokarmowego (prostnicy i okrężnicy) to m.in. ostre lub przewlekłe biegunki, krwawienia, utrudnione i bolesne oddawanie kału lub nowotwory.

Należy pamiętać o tym, że oprócz wskazań istnieje również szereg przeciwwskazań do wykonania endoskopii. Decyzja o zasadności przeprowadzenia tej procedury spoczywa na lekarzu weterynarii.

Wykorzystanie badania endoskopowego w leczeniu

Endoskopia znalazła również swoje zastosowanie jako metoda terapeutyczna. Dzięki użyciu specjalnych manipulatorów przy jej pomocy możliwe jest usuwanie ciał obcych, np. kłosa z jam nosowych. Technika ta wykorzystywana jest również do tamowania krwawień, usuwania polipów, poszerzania zwężeń w przełyku, okrężnicy i odbytnicy oraz terapii nowotworów.

Endoskopia weterynaryjna — podsumowanie

Endoskopia to bardzo pomocny zabieg gastroenterologiczny u psa. Metoda ta znacznie poszerza możliwości diagnostyczne i terapeutyczne chorób układu oddechowego, przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego i cewki, kanału słuchowego, a nawet narządów rozrodczych suk. Należy jednak pamiętać, że cała procedura wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym, dlatego bardzo ważne jest przygotowanie pacjenta i opieka pozabiegowa nad psem. Przed endoskopią (jak również przed każdym znieczuleniem) warto zdecydować się na wykonanie podstawowych badań krwi dających informację na temat wydolności narządów wewnętrznych pupila.

Należy pamiętać, że za ocenę wskazań i ewentualnych przeciwwskazań do wykonania zabiegu odpowiada lekarz weterynarii. Endoskopii nie robi się "na życzenie" opiekuna zwierzęcia. Procedura powinna być poprzedzona pełnym badaniem klinicznym i osobistą rozmową z właścicielem, nawet jeśli pacjent posiada skierowanie od innego weterynarza. Wynika to z faktu, że lekarz wykonujący endoskopię bierze pełną odpowiedzialność za przebieg procedury i to on kwalifikuje psa do zabiegu. Tylko dzięki temu badanie endoskopowe jest bezpieczne i korzystne dla zdrowia pupila.