Puli — owczarek węgierski — wszystkie informacje i opis rasy

Owczarek węgierski puli – historia rasy

Owczarek węgierski puli to stara pasterska rasa, prawdopodobnie pochodząca od teriera tybetańskiego, która przywędrowała na tereny dzisiejszych Węgier wraz z Madziarami przed ponad tysiącem lat, aczkolwiek psy przypominające puli żyły już kilka tysięcy lat temu w Mezopotamii. Archeolodzy, odkrywszy tam jedno z najstarszych miast na ziemi, odnaleźli grobowiec, a w nim między innymi figurkę psa podobnego do puli. Oszacowano, że znalezisko liczy sobie około 6 tysięcy lat.

Według wiarygodnych dowodów, owczarek węgierski puli ukształtował się jako pies pasterski około IX wieku naszej ery. Madziarzy wypasali swoje stada bydła i owiec na puszcie, wykorzystując puli i hodując je w ostrej selekcji pod względem użytkowym. Psy, które nie przejawiały chęci do pracy, chorowite lub ospałe były bez litości zabijane. W ten okrutny sposób uzyskano zwierzęta doskonale pracujące przy wypasie i pilnowaniu stad. Dobre psy pracujące kosztowały niejednokrotnie fortunę.

Ciekawostką jest, że puli, pasąc stada bydła, współpracowały z inną, dużo większą rasą węgierską – komondorem. Puli strzegły stad w ciągu dnia, natomiast nocą do akcji wkraczały komondory, które znane są i dziś z nocnego trybu życia. Wilki polują również w nocy i komondory, mając równie gęstą sierść uformowaną w sznury oraz duże rozmiary, radziły sobie doskonale z atakami dzikich zwierząt.

Planową hodowlę tej rasy rozpoczęto w 1910 roku, ale oficjalny wzorzec puli powstał później, bo dopiero na początku lat 20. XX wieku. W tym czasie puli nie był już tak wziętym psem pasterskim; stada nie były już tak liczne, dynamiczny rozwój przemysłu spowodował masową migrację ludności do miast i ta z gruntu pasterska rasa powoli stała się stróżującą. Puli zaczęły pilnować miejskich domostw i równie dobrze sprawdzały się w tym zadaniu.

FCI ostatecznie uznała puli za rasę w sierpniu 1954 roku. Puli to pies popularny w swojej ojczyźnie, ale poza Węgrami bardzo rzadki. W Polsce jest hodowany, choć mioty nie rodzą się zbyt często. Polskie owczarki węgierskie puli przeważnie są importowane, a na wystawach występują sporadycznie i zwykle pojedynczo.

Owczarek węgierski puli – wzorzec rasy

Wzorzec FCI nr 55  

PULI

Kraj pochodzenia: Węgry

Użytkowość: pies pasterski.

Klasyfikacja FCI: Grupa 1 - Psy pasterskie i zaganiające (z wyłączeniem szwajcarskich psów do bydła) Sekcja 1 - Psy pasterskie.  Rasa nie jest objęta obowiązkiem pracy. 

WRAŻENIE OGÓLNE:  

Pies średniej wielkości, krzepkiej, ale mimo to subtelnej budowy, o nie za delikatnym kośćcu, dobrze umięśniony. Ma suchą, kwadratową sylwetkę. Poszczególne fragmenty ciała nie są łatwe do oceny, gdyż cały pies porośnięty jest bujną sierścią, formującą zbite płaty i sznury. Konieczne jest więc posługiwanie się dotykiem przez sędziego podczas oceny psa; jego sierść na głowie jest tak obfita, że głowa sprawia wrażenie okrągłej, a oczy są prawie niewidoczne. Obfita sierść na ogonie, zawiniętym nad grzbietem, powoduje, że linia górna zdaje się wznosić w kierunku zadu. 

WAŻNE PROPORCJE:  

• długość tułowia i wysokość w kłębie są równe,
• głębokość klatki piersiowej wynosi nieco mniej niż połowę wysokości w kłębie,
• długość kufy stanowi jedną trzecią długości głowy. 

ZACHOWANIE — TEMPERAMENT:  

Puli to pies o żywym temperamencie, energiczny, wyjątkowo inteligentny i pojętny. Kocha dzieci i jest doskonałym psem stróżującym, a budowa umożliwia mu uprawianie rozmaitych sportów. 

GŁOWA:  

Widziana z przodu okrągła, oglądana z boku wydaje się eliptyczna. 

Mózgoczaszka:  

Czaszka: mała i delikatna. Łuki brwiowe silnie zaznaczone. Stop: ledwie widoczny. 

 Trzewioczaszka:  

Nos: nieduży, czarny. Kufa: nieszpiczasta. Grzbiet nosa prosty. Wargi: przylegające, ciemno pigmentowane. Uzębienie: zgryz nożycowy, uzębienie kompletne (42 zęby) zgodnie ze wzorem zębowym. Oczy: średniej wielkości, ciemnobrązowe, osadzone nieco skośnie i umiarkowanie szeroko. Wyraz oczu żywy i inteligentny. Dobrze wypigmentowane powieki ściśle przylegają do gałki ocznej. Uszy: osadzone umiarkowanie wysoko, o szerokiej podstawie. Wiszące, w kształcie litery V, z zaokrąglonymi końcami. 

SZYJA:  

Średniej długości, sucha, muskularna, noszona pod kątem około 45 stopni do poziomu, obficie owłosiona. 

TUŁÓW:  

Linia górna: prosta, ale zarzucony na grzbiet ogon sprawia wrażenie linii górnej wznoszącej się ku zadowi. Kłąb: niezbyt mocno zaznaczony. Grzbiet: średniej długości, suchy, prosty i muskularny. Lędźwie: bardzo mocno umięśnione, krótkie. Zad: krótki, lekko opadający. Klatka piersiowa: głęboka, długa, o dobrze wysklepionych żebrach. Linia dolna i brzuch: łagodnie wznosząca się ku tyłowi. 

OGON:  

Średnio wysoko osadzony, płasko zakręcony na grzbiecie, obficie porośnięty gęstym włosem. Rozprostowany powinien sięgać stawu skokowego. 

KOŃCZYNY:  

Kończyny przednie:  

Łopatki: ukośnie ustawione, dobrze przylegające. Hipotetyczna linia pionowa, poprowadzona od kłębu, powinna przechodzić przez najbardziej wysuniętą do przodu i najgłębszą część klatki piersiowej. Kąt między łopatką i ramieniem wynosi od 100 do 110 stopni. Ramiona: średniej długości, dobrze umięśnione. Łokcie: dobrze przylegające do tułowia. Kąt pomiędzy ramieniem i przedramieniem wynosi od 120 do 130 stopni. Przedramiona: Długie, proste, o wyraźnej, suchej muskulaturze. Łapy: krótkie, zaokrąglone, zwarte, o dobrze wysklepionych palcach. Pazury czarne lub ciemne, łupkowoszare. Opuszki ciemne i sprężyste. Łapy skierowane do przodu, równolegle wobec siebie, rozstawione umiarkowanie szeroko. 

Kończyny tylne:  

Ustawione umiarkowanie szeroko i równolegle. Kąt pomiędzy udem i miednicą wynosi od 100 do 110 stopni. Kąt w stawie kolanowym – od 100 do 110 stopni. Uda i podudzia: długie, muskularne. Stawy skokowe: suche, wyraźnie zaznaczone. Śródstopia: krótkie. Stopy: nieco mniej zwarte i wysklepione niż łapy. 

RUCH:  

Wyjątkowo dziarski i sprężysty. Krok krótki, zwykle z charakterystycznym podskakiwaniem. Pies ma skłonność do obracania się w kółko. 

SKÓRA:  

Bez fałd, przylegająca, mocno pigmentowana. Widoczne partie skóry czarne lub łupkowoszare, bez względu na umaszczenie. 

SZATA:  

Sierść: włos szczenięcy gęsty, falisty lub kędzierzawy. Z czasem kępki sierści tworzą płaty i sznury. Sierść składa się z twardszego włosa okrywowego i delikatnego, miękkiego podszerstka; stosunek tych dwóch rodzajów włosa decyduje o rodzaju sierści. Jeśli włos okrywowy puli wyraźnie przeważa nad ilością podszerstka, jego sierść jest luźna i odstająca. Gdy podszerstek znacznie przeważa, sierść filcuje się, ale jest zbyt miękka i trudna w pielęgnacji, co jest niepożądane. Przy odpowiedniej proporcji obu rodzajów włosa, co uwarunkowane jest genetycznie, sierść tworzy estetyczne wstęgi i charakterystyczne sznury, łatwe w pielęgnacji. 

Najdłuższe sznury są na lędźwiach, zadzie i udach; sięgają 20-30 cm. Najkrótsze, na głowie i kończynach, mają 10-12 cm. Prawidłowa sierść na głowie to taka, która tworzy gęste sznury, pokrywające całą część twarzową. Niepożądany jest zarówno włos wyczesany, jak i zupełnie zaniedbany. 

Umaszczenie:  

• czarne,
• czarne z rdzawym lub szarym nalotem,
• płowe (fako) z wyraźną czarną maską,
• szare w dowolnych odcieniach,
• perłowobiałe, bez żółtych nalotów.

Przy umaszczeniu czarnym, czarnym z nalotem, płowym i szarym dopuszczalna niewielka biała plamka na piersi o średnicy nie większej, niż 3 cm. Białe włosy między palcami nie stanowią wady. 

WIELKOŚĆ:   

Wysokość w kłębie: psy 39-45 cm, idealnie 41-43 cm;  suki nieco mniejsze: 36-42 cm, idealnie 38-40 cm. Waga: psy 13-15 kg;  suki 10-13 kg 

WADY:

Wszelkie odchylenia od powyższego wzorca powinny być uznane za wady i oceniane w zależności od stopnia nasilenia i wpływu na zdrowie, dobrostan psa oraz zdolność do wykonywania pracy, do której był tradycyjnie przeznaczony.

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE:  

• •           Agresja lub nadmierna lękliwość.
• •           Wyraźne wady anatomiczne lub zaburzenia psychiki.
• •           Brak jednego lub więcej zębów (siekaczy, kłów, P2-4, M1-2). P1 i `M3 nie są brane pod uwagę.
• •           Przodozgryz lub tyłozgryz, krzywe szczęki. 
• •           Ogon noszony szablasto lub poziomo. 
• •           Sierść krótka lub gładka, włosy luźno rosnące. 
• •           Wadliwe umaszczenie; niepożądany kolor lub znaczenia, zbyt duża ilość bieli przy maści czarnej i pozostałych kolorowych. 
• •           Wielkość poza limitem, podanym we wzorcu. 

UWAGA:  

Samce powinny mieć dwa normalnie rozwinięte jądra, całkowicie umieszczone w worku mosznowym. Do hodowli mogą być użyte tylko funkcjonalnie i klinicznie zdrowe psy o wyglądzie typowym dla rasy.

Owczarek węgierski puli – psychika, predyspozycje, wychowanie

Owczarki puli to przede wszystkim psy pracujące; zamiłowanie do pasienia i stróżowania utrwalone zostało u nich drogą wspomnianej już bezwzględnej selekcji w hodowli. Puli jest niezwykle przywiązany do swojej rodziny, zwłaszcza do dzieci, które uważa za członków swojego stada, którym się opiekuje. Sprawia wrażenie, jakby miał poczucie misji ochrony wszystkich domowników i całego gospodarstwa i ma skłonności do dominacji. Posiada również, jak na stróża przystało, silnie rozwinięty instynkt terytorialny, z uwagą pilnuje posesji i jest nieufny wobec obcych – niezależnie, czy jest to człowiek, czy inne zwierzę.

Puli jest psem bardzo inteligentnym, posłusznym i skupionym na wykonywaniu poleceń. Jest również wyjątkowo szybki, zwinny i zwrotny; umie w pełnym pędzie gwałtownie zmienić kierunek. Z tych względów jest idealnym psem do agility. Układanie puli w tym kierunku jest prawdziwą przyjemnością. Mimo że szybkością na ogół nie dorównuje on border collie, to pokonuje tor przeszkód dokładniej od niego.

Puli ma bardzo wesołe usposobienie i nawet jako dorosły pies potrafi bawić się niczym szczeniak. Jest psem bardzo wrażliwym; nieodpowiednio traktowany może się „obrazić” i demonstrować swoje niezadowolenie wobec opiekuna. Poza odwagą i wytrwałością odznacza się również niemałym uporem, dlatego jego przewodnikiem powinna być osoba cierpliwa, łagodna, ale konsekwentna.

Puli, jako pies typowo użytkowy, źle się czuje na niewielkiej przestrzeni. Potrzebuje codziennej, sporej dawki ruchu i wybiegania się, w przeciwnym razie może stać się niespokojny, nerwowy i wykazywać zapędy niszczycielskie, lub odwrotnie – ospały, wycofany i leniwy. Nie bardzo odnajdzie się w małym mieszkaniu, w którym miałby przebywać sam przez wiele godzin. Może to skutkować demolką, ale także niechęcią sąsiadów, ponieważ puli jest z natury szczekliwy.

Wychowanie puli należy rozpocząć jak najwcześniej. Socjalizacja i nauka podstawowych komend jeszcze zanim szczeniak trafi do nowego domu znacznie ułatwi późniejsze układanie. Dorosły owczarek węgierski puli jest psem niereformowalnym i nawet doświadczony psi behawiorysta!!! może nie podołać wyzwaniu.

Puli bez większych problemów sprawdzi się jako pierwszy pies w domu; jednak należy pamiętać, że psy tej rasy przeznaczone są dla aktywnej rodziny, preferującej wypoczynek na świeżym powietrzu i lubiącej sport. Nie wystarczy wypuścić zwierzaka do ogrodu, żeby sobie pobiegał – to dla niego za mała przestrzeń. Pozostawienie puli bez opieki w ogrodzie, zwłaszcza jeżeli jest on obsadzony roślinami, może skończyć się rozkopaniem ziemi i spustoszeniami w nasadzeniach, wśród których mogą znaleźć się rośliny trujące dla psa.

Zdrowie, pielęgnacja i żywienie psów rasy puli

Owczarki węgierskie, w tym także psy rasy puli, są na ogół zdrowe i odporne na choroby. Bez trudu znoszą niskie temperatury; mają bowiem obfitą, dwuwarstwową sierść, która doskonale je chroni przed chłodem. Nieco gorzej znoszą upały, podczas których puli powinny przebywać w miejscu zacienionym ze stałym dostępem do wody pitnej.

Istnieją jednak choroby dziedziczne, na które psy rasy puli mogą cierpieć. Należą do nich między innymi dysplazja stawów biodrowych i niektóre choroby oczu jak postępujący zanik siatkówki (PRA) czy zaćma. Sporadycznie zdarza się zwichnięcie rzepki. Związek Kynologiczny w Polsce nie nakłada na hodowców tej rasy psów obowiązku wykonywania badań w kierunku wymienionych schorzeń, jednak każda hodowla puli, dbająca o renomę, a przede wszystkim o to, aby szczeniaki były zdrowe, poddaje osobniki przeznaczone do rozrodu prześwietleniu na dysplazję i badaniom genetycznym na choroby oczu. Jest to jeden z najważniejszych argumentów, przemawiających za nabyciem szczenięcia z hodowli związkowej; żadna pseudohodowla psów!!!, nastawiona wyłącznie na zysk, takich badań nie wykonuje. Kupowanie rasowego psa!!! powinno być przemyślane i nie pod wpływem chwilowych emocji.

Pielęgnacja psów rasy puli skupia się głównie na jego charakterystycznej szacie. Sznury zaczynają się formować w wieku około 9 miesięcy. Tworzą się one samoistnie. U psa 12-miesięcznego sierść jest już mocno skręcona i w zasadzie nie do rozczesania. Wystawowy puli nie może być czesany ani strzyżony. Sznury trzeba jedynie rozdzielać palcami przy skórze. Jest to zabieg konieczny, ponieważ nierozdzielona sierść sfilcuje się i utrudni lub uniemożliwi wentylację skóry, poza tym czworonóg z taką sierścią zwyczajnie brzydko wygląda.

Kąpiel psa!!! rasy puli jest niewskazana. Można umyć mu łapy po spacerze, ewentualnie pysk, okolice odbytu i narządów płciowych – jeżeli jest taka potrzeba. Natomiast w przypadku silnego zabrudzenia, szczególnie psa białego, kąpiel może okazać się niezbędna; wówczas należy przygotować się na kilkugodzinne suszenie. Najpierw trzeba delikatnie wykręcić sznury, następnie całego psa osuszyć ręcznikiem, wreszcie – suszarką, nie za ciepłym strumieniem powietrza. Nie wolno pozostawić sierści niedosuszonej, nawet lekko wilgotnej, gdyż pod wpływem naturalnego ciepła, wydzielanego przez zwierzę, powstaną idealne warunki do rozwoju pleśni, a wówczas jedynym wyjściem jest ostrzyżenie psa. W dni deszczowe najlepiej ubierać puli na spacer w kombinezon ochronny, wykonany z nieprzemakalnego materiału.

Oryginalna, efektowna szata puli formuje się przez kilka lat. U psa w wieku około 5 lat sznury sięgają do ziemi. Niektórzy właściciele strzygą swoje psy po zakończeniu kariery wystawowej, aby splecione sznury zbytnio ich nie obciążały. Podobnie postępują hodowcy z sukami, które już nie są wystawiane, ale wciąż są używane w hodowli. Zwierzę czesane lub strzyżone nie podlega ocenie na wystawie. Można jedynie skracać sierść, jeżeli jest zbyt długa i sznury utrudniają poruszanie się psa.

Oprócz sierści ważna jest pielęgnacja uszu psa!!!, kontrola stanu uzębienia, oczu i pazurów. W razie stwierdzenia jakichkolwiek zmian należy zasięgnąć porady lekarza weterynarii.

Żywienie psa rasy puli nie odbiega od ogólnych standardów. Można stosować karmę gotową – suchą lub mokrą, można przyrządzać posiłki w domu. Karmy gotowe są wygodniejsze w użyciu, ponieważ są zbilansowane pod względem zawartości składników odżywczych, witamin i minerałów. Posiłki domowe należy uzupełniać preparatami witaminowo-mineralnymi, w zależności od wieku, stanu zdrowia, trybu życia i kondycji psa.

Karmy gotowe powinny pochodzić od renomowanych producentów i być przeznaczone dla psów ras średnich. Jeżeli puli uprawia sport i bierze udział w zawodach, należy mu podawać karmę dla psów aktywnych; zawiera ona większą ilość białka i węglowodanów. Posiłki podaje się psu dwa razy dziennie – rano i wieczorem – po spacerze. Niezależnie od sposobu żywienia, puli powinien mieć stały dostęp do miski z wodą, którą codziennie trzeba zmieniać.

Puli – pies na wystawy i do hodowli

Szczeniaka puli najlepiej sprowadzić z dobrej hodowli węgierskiej. Niekiedy trzeba zapisać się w kolejce i czekać na szczeniaka, zwłaszcza jeżeli ma to być suczka, przeznaczona docelowo do hodowli lub piesek, który ma zostać reproduktorem. Szczenię może kosztować nawet kilka tysięcy euro; decyduje renoma hodowli, rodowód psa – im więcej utytułowanych przodków, tym cena wyższa. Niektórzy hodowcy każą sobie płacić osobno za czipowanie psa i paszport dla psa. Warto również wykupić ubezpieczenie psa na czas podróży.

Uprawnienia hodowlane otrzymuje zarówno pies, jak i suka w wieku 15 miesięcy, po uzyskaniu odpowiednich ocen wystawowych lub – alternatywnie – zaliczeniu przeglądu hodowlanego, a także wykonaniu profilu DNA. Spełnienie wymogów kwalifikacyjnych wpisywane jest do rodowodu psa,  potwierdzane pieczątką i podpisem kierownika sekcji rasy w macierzystym oddziale Związku. Szczegóły zawiera Regulamin Hodowli Psów Rasowych https://www.zkwp.pl/regulaminy.php.

Podsumowanie

Owczarki puli to psy pasterskie i stróżujące. Obecnie większość z nich mieszka w miastach, a nadmiar wrodzonej energii psy rozładowują w różnych psich sportach.

Puli jest doskonałym psem rodzinnym, kochającym wszystkich domowników, zwłaszcza dzieci, które traktuje jak własne stado. To pies bardzo inteligentny, pojętny i szybko uczący się. Bywa niekiedy uparty i ma skłonność do dominacji, dlatego wymaga stanowczego, choć łagodnego opiekuna, który będzie umiał poskromić nadgorliwego pupila.

Puli dogada się z innymi psami, mieszkającymi w domu. W stosunku do obcych – zarówno ludzi, jak i psów – jest nieufny i zachowuje rezerwę.

Jest to rasa zdrowa i długowieczna; puli może dożyć nawet 16 lat.