Foksterier szorstkowłosy — wszystkie informacje i opis rasy

Historia rasy foksterier szorstkowłosy

Foksteriery to angielskie psy myśliwskie, wykorzystywane w połowie XIX wieku do polowań par force. [1] Brały w nich udział w sforach razem z foxhoundami. Foksteriery szorstkowłose (ale także odmiana krótkowłosa, która powstała około stu lat wcześniej) pochodzą od terierów staroangielskich, które kojarzono z bulterierami, beaglami i greyhoundami. Skupiają w sobie poszczególne cechy tych ras: siłę bulteriera, wytrwałość beagle i szybkość greyhounda. Szorstką sierść foksterier szorstkowłosy zawdzięcza kojarzeniom foksteriera gładkowłosego (krótkowłosego) z terierem walijskim i lakeland terierem.

Początkowo, po pojawieniu się foksteriera szorstkowłosego, psy w obu odmianach sierści traktowano jako jedną rasę i kojarzono je między sobą, a foksterier krótkowłosy był o wiele bardziej znany. W 1822 roku zaprezentowano je po raz pierwszy oddzielnie. Popularność foksteriera szorstkowłosego gwałtownie wzrosła, kiedy królowa Wiktoria, znana z ogromnego umiłowania psów, nabyła kilka osobników tej rasy. Natychmiast foksterier szorstkowłosy zrobił ogromną karierę wśród poddanych ze wszystkich klas społecznych.

W 1876 roku został powołany angielski klub foksteriera, który opracował wzorzec, uwzględniający zarówno opis rasy krótkowłosej, jak i szorstkowłosej. Foksteriera szorstkowłosego nazywano wówczas terierem szorstkowłosym (rough haired terrier). Ciekawostką jest, że wzorzec rasy foksterier szorstkowłosy od tamtego czasu zmienił się jedynie w niewielkich szczegółach, jest więc jednym z najstarszych obowiązujących w Wielkiej Brytanii. W 1883 roku na wystawie psów po raz pierwszy obie rasy foksterierów były oceniane jako odrębne rasy, a foksterier szorstkowłosy wystąpił już pod tą właśnie nazwą (wire fox terrier).

W dwudziestoleciu międzywojennym foksteriery szorstkowłose zostały przywiezione na kontynent europejski i zostały przyjęte entuzjastycznie, szybko zdobywając popularność. Znalazły się również w Polsce. Pierwszy miot przyszedł na świat w 1922 roku w hodowli „Swirz” (wł. Stefan Wiktor). Po II wojnie światowej powstała hodowla „Royal” Zygmunta Biernackiego. FCI ostatecznie uznała rasę w maju 1955 roku, nadając wzorcowi numer 169. Apogeum popularności rasy foksterier szorstkowłosy przypadło w naszym kraju na lata 60. XX wieku, po czym zaczęła ona spadać. Obecnie funkcjonuje kilka hodowli, a foksteriery szorstkowłose pojawiają się na naszych wystawach bardzo nielicznie. Pełnią one funkcję głównie psów rodzinnych, choć nie zatraciły instynktu łowieckiego. Mimo to towarzyszą myśliwym sporadycznie.

Foksterier szorstkowłosy – wzorzec rasy

Wzorzec FCI nr 169

FOKSTERIER SZORSTKOWŁOSY

(Fox Terrier Wire)

 Pochodzenie: Wielka Brytania

Użytkowość: terier

Klasyfikacja FCI:  grupa 3 – teriery,  sekcja 1 – teriery duże i średnie

Rasa objęta obowiązkiem pracy tylko w tych krajach, które o to wystąpiły.

 WYGLĄD OGÓLNY:

Bystry i ruchliwy, przy niezbyt okazałych gabarytach silny, o mocnym kośćcu i krótkim grzbiecie. Nigdy nie może być jednak ociężałej, grubo ciosanej budowy, choć na pierwszy rzut oka sprawia ona wrażenie silnej. Jego konstrukcja jest idealnie wyważona, co widać  szczególnie w równych proporcjach między  kufą i mózgoczaszką. Podobnie wzrost w kłębie i długość tułowia, mierzona od stawu barkowego do guza siedzeniowego, są mniej więcej takie same. W postawie foksterier ma przypominać konia myśliwskiego – huntera.

 USPOSOBIENIE/CHARAKTER:

Aktywny, zwinny, o szybkich ruchach, czujny, reagujący na każdy bodziec. Przyjacielski, odważny i towarzyski.

 GŁOWA:

Mózgoczaszka: 

Czaszka: górna linia jest niemal płaska, delikatnie pochylona, szerokość stopniowo maleje ku oczom. Stop: nieznaczny.

Trzewioczaszka:

Nos: czarny. Kufa: długość mózgoczaszki i trzewioczaszki jest niemal taka sama. Jeśli kufa jest wyraźnie krótsza, głowa wydaje się słaba, niedostatecznie ukształtowana. Kufa stopniowo zwęża się od oczu do czubka trufli nosowej, niewielki stop łączy ją z czołem. Nie jest on wydatny i nie załamuje się ostro pod oczami, w tym miejscu bowiem głowa powinna być wypełniona. Pełne, zaokrąglone policzki stanowią wadę. Uzębienie: Szczęka i żuchwa mocne, idealny zgryz nożycowy, to znaczy, że siekacze górne zakrywają w ścisłym kontakcie siekacze dolne i są ustawione pionowo. Silnie rozwinięte, uwydatnione kości i mięśnie szczęki i żuchwy są niepożądane u foksteriera.

Oczy: ciemne, pełne „ognia” i inteligencji, dość małe, głęboko osadzone, o kształcie tak zaokrąglonym, jak to tylko możliwe. Nie są zbyt szeroko rozstawione, ani położone niedaleko uszu, wysoko. Takie są wadliwe. Jasne oczy wysoce niepożądane.

Uszy: nieduże, średniej grubości, w kształcie litery „V”. Małżowina jest ładnie zagięta i opada ku  przodowi, przylegając do policzków. Linia załamania ucha przebiega wyraźnie ponad wierzchem czaszki. Uszy stojące, tulipanowate, a także w kształcie płatka róży, złożone i skierowane do tyłu stanowią wadę.

 SZYJA:

Sucha, umięśniona, dobrej długości, bez luźnego podgardla (łałoku), stopniowo poszerzająca się ku barkom. Widziana z boku, tworzy elegancki łuk.

TUŁÓW:

Grzbiet: krótki, prosty i mocny, bez żądnych oznak słabości.

Lędźwie: muskularne, nieznacznie wysklepione, bardzo krótkie.

Klatka piersiowa:  głęboka, żebra prawdziwe (przednie) średnio wysklepione, żebra rzekome (tylne) długie, dobrze uwydatnione.

OGON:

Ogon kopiowany: wysoko osadzony, noszony pionowo, ale nie nad grzbietem. Nie może być zakręcony. Dostatecznie mocny, dość długi. Ogon niekopiowany: wysoko osadzony, noszony pionowo, ale nie nad grzbietem. Nie może być zakręcony. Wystarczająco mocny, o długości proporcjonalnej do sylwetki psa. [2]

 KOŃCZYNY:

Kończyny przednie: widziane od przodu, łopatki opadają niemal pionowo od swego zwieńczenia, które jest jednocześnie połączeniem z szyją, tworząc dobrze zarysowany kłąb. U psa widzianego z profilu łopatka jest długa, ukośna, pochylona do tyłu. Front nie jest zbyt szeroki. Klatka piersiowa głęboka. Kończyny, widziane z dowolnego ustawienia, są proste, kościec na całej ich długości do łap  jest mocny. Łokcie znajdują się na osi tułowia i poruszają się bez przeszkód prosto do przodu.

Kończyny tylne: mocne, umięśnione, nie mogą być podsiebne. Krótkie podudzie w połączeniu i/lub stromym stawem kolanowym jest wysoce niepożądane.

Uda: długie i silne.

Kolana:  dobrze kątowane, nie mogą być zwrócone na zewnątrz ani do wewnątrz.

Stawy skokowe:  nisko osadzone.

Śródstopia:  proste; widziane od tyłu — równoległe.

Łapy: okrągłe, zwarte o małych, grubych i jędrnych opuszkach palców. Palce są umiarkowanie wysklepione. Łapy nie kierują się ani do wewnątrz, ani na zewnątrz.

RUCH:

Kończyny przednie i tylne poruszają się równolegle i prosto do przodu. Żebra nie są przeszkodą w ruchu łokci, które – widziane od przodu – pracują po osi tułowia. Kolana nie kierują się na zewnątrz ani do wewnątrz. Energiczny wyrzut kończyn tylnych.

SZATA:

Sierść: włos okrywowy gęsty, bardzo szorstki. Na łopatkach powinien mieć 2 cm długości. Na kłębie, grzbiecie, klatce piersiowej i wierzchniej części tylnych kończyn - 4 cm. Podszerstek jest krótszy i bardziej miękki. Włos jest bardziej szorstki na grzbiecie i zadzie niż na bokach. Brodę i wąsy porasta sierść kędzierzawa, tak długa, by kufa sprawiała wrażenie silnej. Włos na kończynach jest gęsty i kędzierzawy.

Maść: dominuje biel w łaty czarne, czarne podpalane i rudawe. Łaty pręgowane, czerwone, wątrobiane lub niebiesko-łupkowe nie są pożądane.

WZROST I WAGA:

Wzrost: wysokość w kłębie nie może przekraczać 39 cm dla samców, suki są trochę mniejsze.

Waga: idealna waga samca w dobrej kondycji wystawowej wynosi 8,25 kg. Suki są lżejsze.

 WADY:

Wszelkie odstępstwa od wymogów, jakie zawiera wzorzec rasy, powinny być traktowane jako wady i oceniane w zależności od ich stopnia oraz wpływu na stan zdrowia i dobrostan psa.

Psy wykazujące wyraźne wady fizyczne lub odchylenia psychiczne powinny być dyskwalifikowane.

 UWAGA:

Samce muszą mieć normalnie wykształcone obydwa jądra umieszczone w mosznie.

Charakter rasy foksterier szorstkowłosy

Foksterier szorstkowłosy to rasa psów o ogromnym temperamencie, energiczna, przejawiająca silny instynkt łowiecki. Pies ten jest niezwykle czujny i spostrzegawczy, zauważający nawet drobne zmiany w otoczeniu. Bardzo lubi ruch na świeżym powietrzu i powinien się wybiegać podczas długich spacerów. Nie wolno zapominać, że puszczanie psa w lesie bez smyczy jest zabronione, a już w szczególności rasy o silnym instynkcie łowieckim. Smycz dla psa jest bezwzględnie konieczna także podczas spaceru z psem w mieście właśnie ze względu na możliwość puszczenia się foksteriera szorstkowłosego w pogoń za kotem lub ptakiem, co może skończyć się wtargnięciem na jezdnię wprost pod nadjeżdżający samochód.

Zanim foksterier szorstkowłosy będzie puszczany luzem na spacerach, niezbędne jest nauczenie go posłuszeństwa. Szczególnie ważne jest przywołanie – opanowanie komendy „do mnie”, a także „waruj” – w sytuacji, kiedy pies jest dość daleko, a przywołanie go groziłoby niebezpieczeństwem. Przykład: opiekun stoi przy drodze, a pies znajduje się na łące po drugiej stronie tej drogi, którą właśnie jedzie pojazd z dość dużą prędkością. Przywołanie psa mogłoby się skończyć wypadkiem, dlatego rozsądniej jest wydać mu polecenie „waruj” (lub „zostań”), a przywołać go po minięciu zagrożenia. Ale nawet po ułożeniu foksteriera szorstkowłosego jego silny instynkt łowiecki może wziąć górę, dlatego przyda się adresówka dla psa!!! przy obroży.

Jak nauczyć psa posłuszeństwa? W każdym oddziale Związku Kynologicznego w Polsce funkcjonuje Oddziałowa Komisja Szkolenia Psów, która odpowiada za kursy w tym zakresie. Wystarczy skontaktować się z przewodniczącym Komisji, zgłosić psa na najbliższe szkolenie i uiścić opłatę w sekretariacie. Układa się psa samodzielnie, pod kierunkiem doświadczonego instruktora. Warto zacząć naukę szczeniaka w psim przedszkolu; jak najwcześniejsza socjalizacja psa jest ze wszech miar wskazana.

W stosunku do swojej rodziny foksterier szorstkowłosy jest bardzo serdeczny i czuły. Uwielbia zabawę ze starszymi dziećmi, małe dzieci może potraktować nieostrożnie (choć w żadnym wypadku nie agresywnie); zabawa z małymi dziećmi musi być nadzorowana przez dorosłych. Nie lubi samotności, podczas której brakuje mu zajęcia. Znudzony foksterier, jak większość terierów, ma zapędy niszczycielskie. Do obcych ludzi odnosi się raczej przyjacielsko, choć początkowo z rezerwą. Dobrze porozumiewa się z innymi psami; jego instynkt łowiecki predestynuje go do pracy w sforze, więc może to być zarówno pierwszy, jak i drugi pies w domu. Może być jednak niekiedy zazdrosny o pozycję w stadzie. Natomiast jego koegzystencja z kotem lub innym domowym zwierzęciem (królikiem, świnką morską) może być – mówiąc oględnie – trudna.

Foksterier szorstkowłosy w codziennym życiu jest doskonałym towarzyszem rodziny, lubiącej aktywny wypoczynek. Lubi długie spacery połączone z zabawą, ale – jak wspomniano – musi być nauczony posłuszeństwa, gdyż może pójść za tropem. Bywa szczekliwy, a z uwagi na swoją czujność może być bardzo dobrym stróżem.

Zdrowie, pielęgnacja i żywienie foksteriera szorstkowłosego

Foksterier szorstkowłosy, podobnie jak większość psów ras myśliwskich, jest na ogół zdrowy i długowieczny; może dożyć nawet 14 lat i więcej. Jest bardziej odporny na warunki atmosferyczne niż foksterier krótkowłosy, głównie ze względu na rodzaj sierści. Istnieją jednak choroby, zwłaszcza o podłożu genetycznym, które mogą objawić się u psów szorstkowłosych. Należą do nich:

• Napadowy wzrost napięcia mięśni – dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny [3]. Objawia się u szczeniąt w wieku od 2 do 12 miesięcy tzw. kaczym chodem, skurczami mięśni kończyn miednicznych, sztywnością kończyn, bezdechem. Leczenie trwa przez całe życie psa.

• Wrodzony idiopatyczny przełyk olbrzymi – choroba dziedziczna, w której na skutek niedowładu mięśniówki przełyku dochodzi do poszerzenia jego światła. Dolny wpust przełyku jest najczęściej zamknięty, przez co pożywienie i woda nie mogą dostać się do żołądka, cofają się lub zalegają w rozluźnionym przełyku. Objawia się zaburzeniami połykania, wychudzeniem, ulewaniem i kaszlem – jeżeli dochodzi do zachłystowego zapalenia płuc, które jest najczęstszym powikłaniem i stanowi zagrożenie życia. Rokowanie jest niepewne.

• Atopowe zapalenie skóry – przewlekła choroba dermatologiczna, objawiająca się zaczerwienieniami i niewielkich rozmiarów przełysieniami, występującymi na pysku, pod pachami (niekiedy rozszerzając się na klatkę piersiową) i w pachwinach, a także pomiędzy palcami. Zmianom skórnym towarzyszy silny świąd. Przyczyną są alergie pokarmowe, wziewne lub kontaktowe. Leczenie jest długotrwałe, poprzedzone dietą eliminacyjną. Stosuje się leki wewnętrzne i zewnętrzne.

• Padaczka – obciążony nią foksterier szorstkowłosy przejawia pierwsze napady w wieku od 3 miesięcy nawet do 3 lat. Objawy to drgawki połączone z chwilową utratą świadomości, bezwiednym oddaniem moczu i/lub kału na skutek rozluźnienia zwieraczy. Pies niekiedy przeczuwa nadchodzący atak i chowa się w zakamarkach lub nerwowo tuli się do opiekuna. Choroba jest nieuleczalna, a podawanie leków ma na celu zmniejszenie częstotliwości napadów.

Poza wymienionymi schorzeniami mogą również wystąpić choroby oczu (najczęściej owrzodzenie rogówki), atrofia móżdżku, rzadziej nowotwory skóry i trzustki.

Sierść foksteriera szorstkowłosego wymaga specyficznej pielęgnacji. Ta rasa psów nie linieje, dlatego martwy włos trzeba usuwać, w przeciwnym razie zablokuje on wzrost nowej sierści, może też zbijać się w kołtuny i filcować, powodując problemy skórne. Foksterier szorstkowłosy powinien być szczotkowany dwa razy w tygodniu. Najlepiej robić to za pomocą szczotki drucianej z zaokrąglonymi końcówkami. Trzy razy w roku należy odwiedzić groomera celem trymowania, do którego trzeba przyzwyczaić psa w wieku szczenięcym. Usługa groomerska zwykle obejmuje także kąpiel, do której można użyć szamponu dla psów szorstkowłosych o białym umaszczeniu.

Oprócz usuwania martwej sierści ważna jest kontrola stanu pazurów – zbyt długie przycina się za pomocą gilotynki. Sprawdza się również stan uzębienia i czyści ewentualny nalot, a także uszu, usuwając zabrudzenia od wewnątrz.

Żywienie foksteriera szorstkowłosego musi być ściśle nadzorowane, aby utrzymać jego prawidłową wagę, ponieważ psy tej rasy odznaczają się niekiedy zbyt dobrym apetytem. Najlepiej podawać foksterierowi karmę, suchą lub mokrą, od renomowanego producenta, przeznaczoną dla psów ras aktywnych średniej wielkości. Sucha karma jest bardziej ekonomiczna od mokrej, dzięki czemu koszty utrzymania psa są niższe. Karmy gotowe są zbilansowane i nie wymagają suplementacji. Dieta psa może też składać się z naturalnych komponentów – mięsa, warzyw, podrobów, oleju z łososia, ewentualnie niewielkiej ilości ryżu. Posiłki naturalne muszą być uzupełniane preparatami witaminowymi i mineralnymi, co jest szczególnie istotne w wieku szczenięcym, aby dojrzewanie psa przebiegało prawidłowo i bez zakłóceń spowodowanych niedoborem składników odżywczych. Dzienną dawkę pokarmową najlepiej rozłożyć na dwie porcje – poranną i wieczorną, podawane po spacerze. Wda w misce powinna być dostępna dla psa przez całą dobę. Racjonalne żywienie i ruch w ciągu dnia to podstawa utrzymania foksteriera szorstkowłosego w dobrej kondycji.

Foksterier szorstkowłosy – wystawy, hodowla, szczenięta

Uprawnienia hodowlane foksterier szorstkowłosy uzyskuje na ogólnych zasadach, wymienionych w Regulaminie Hodowli Psów Rasowych Związku Kynologicznego w Polsce https://www.zkwp.pl/regulaminy.php. Wystawy są jednocześnie okazją do zapoznania się z hodowcami i właścicielami reproduktorów, sposobem oceniania przez danego sędziego. Jest to bezcenna wiedza, której nie da się znaleźć w żadnej książce, a którą warto przyswoić przed rozpoczęciem własnej przygody z kynologią. Przegląd kwalifikacyjny, będący alternatywą dla wystaw, na pewno takiej wiedzy nie dostarczy.

Hodowla związkowa obwarowana jest szeregiem warunków, które przyszły hodowca musi spełnić. Przede wszystkim musi zarejestrować przydomek hodowlany, niepowtarzalny i chroniony. Wszystkie warunki opisane są w cytowanym Regulaminie i nie ma od tego wyjątków. Nabycie szczeniaka w certyfikowanej hodowli jest gwarancją jego pochodzenia od zdrowych, przebadanych rodziców, oznakowania, odrobaczenia i szczepień, czego nie zapewnia pseudohodowla psów, nastawiona wyłącznie na zysk. O tym, jak kupować szczenię, piszemy tutaj. Płeć szczeniaka ma znaczenie tylko wtedy, kiedy nabywca ma określone plany z nim związane. Jeżeli myśli o założeniu hodowli, powinna to być suka; jeżeli woli mieć towarzysza rodziny, z którym można również jeździć na wystawy i przy okazji zdobywać na nich laury, ale nie „bawić się” w szczenięta – niech wybierze psa. Natomiast jeżeli cena szczeniaka z legalnej hodowli przekracza możliwości finansowe, najlepszym rozwiązaniem jest adopcja psa ze schroniska, zamiast napędzania rynku pseudohodowców.

Podsumowanie

Foksteriery szorstkowłose to wspaniałe psy rodzinne, nieco rzadziej niż inne psy myśliwskie wykorzystywane do polowania, choć obdarzone są silnym instynktem łowieckim. Pies tej rasy doskonale dogada się ze starszymi dziećmi, przywiązuje się do swoich opiekunów, ma również predyspozycje do stróżowania. Nie linieje, ale powinien być trymowany co kilka miesięcy. Wymaga ruchu i zajęcia. Jest pojętny, ale – jak to terier – bywa uparty i potrzebuje cierpliwego, choć łagodnego prowadzenia.

[1] Par force – wywodząca się z Anglii widowiskowa metoda polowania, polegająca na wypuszczeniu przodem psów, które mają namierzyć i osaczyć zwierzynę. Następnie myśliwi udają się konno w pościg za psami, w szybkim tempie, aby za nimi nadążyć.

[2] Dawniej ogon był zazwyczaj  kopiowany. Obecnie w wielu krajach członkowskich FCI kopiowanie ogonów i uszu jest zabronione, psy kopiowane nie mogą brać udziału w wystawach, chyba że pochodzą z kraju, gdzie kopiowanie jest dozwolone.

 [3] Ten sposób dziedziczenia oznacza, że zarówno matka, jak i ojciec chorego osobnika, choć klinicznie zdrowe, są nosicielami wadliwego genu i oba jego allele (warianty) spotkały się w DNA zygoty – szczeniaka. Dlatego tak ważne są badania genetyczne potencjalnych par rodzicielskich.