Dogoterapia — na czym polega terapia z udziałem psa? 

Na czym polega dogoterapia?

Dogoterapia to zajęcia terapeutyczne z udziałem psa, które mogą mieć różny przebieg. Zwykle dzieli się ją na trzy kategorie:

• zajęcia z udziałem zwierząt (Animal Assisted Activity) - są to grupowe spotkania dogoterapeuty i psa z osobami potrzebującymi pomocy; zwykle organizowane są w szpitalach, domach pomocy społecznej, domach dzieckach. Obecność psa ma ma na celu wsparcie uczestników spotkania i poprawę ich samopoczucia.

• edukacja z udziałem zwierząt (Animal Assisted Education) - pies terapeutyczny ma za zadanie pomóc skupić się na nauce; jedną z form takich zajęć jest zachęcenie dzieci do czytelnictwa poprzez czytanie zwierzęciu.

• terapia z udziałem zwierząt (Animal Assisted Therapy) - są to zwykle zajęcia indywidualne z osobami niepełnosprawnymi czy uzależnionym w trakcie których realizowany jest określony plan terapeutyczny.

Dogoterapia jest najpopularniejszą formą terapii, w której uczestniczą czworonogi — nie są to jednak jedyne zwierzęta terapeutyczne. Coraz bardziej dostępna jest też hipoterapia (zajęcia z końmi), felinoterapia (rodzaj terapii z kotami) czy alpakoterapia.

Zajęcia i edukacja

Do AAA i AAE zaliczyć można wiele aktywności, w których dzieciom lub osobom dorosłym towarzyszą psy. Mogą to być spotkania grupowe, na których uczestnicy zapoznają się zwierzętami, poznają ich mowę ciała, zachowanie, a także mają okazję je pogłaskać lub pobawić się. Kontakt z psem może być też nagrodą za inne zadania wykonywane w trakcie zajęć, niezwiązane z obecnością czworonogów. Psy terapeutyczne ułatwiają dzieciom naukę poprzez łagodzenie stresu. Dla niektórych proces przyswajania wiedzy staje się łatwiejszy, gdy o nowych wiadomościach opowiadają zwierzęciu. Często czworonogi rozwijają też kontakty społeczne, pomagają komunikować się z rówieśnikami i nauczycielami.

Rodzaje terapii z udziałem psa

Dogoterapia może być prowadzona na różne sposoby w zależności od potrzeb pacjenta i celu rehabilitacji. Może pomóc m.in.

• w rehabilitacji dzieci o pogorszonej sprawności fizycznej;
• rozwijaniu umiejętności komunikacji i kompetencji społecznych u osób z niepełnosprawnością umysłową;
• w terapii uzależnień;
• w terapii schorzeń psychicznych m.in. depresji.

Dogoterapia powinna być integralną częścią procesu leczenia i dostosowana do indywidualnych potrzeb, by zapewnić najlepsze efekty terapeutyczne. Zwykle wymaga to współpracy wielu specjalistów w celu przygotowania planu dla konkretnego przypadku.

Kto może prowadzić dogoterapię?

Prowadzenie terapii z udziałem zwierząt to bardzo odpowiedzialne zadanie. Terapeuta musi znać zarówno charakter schorzenia swojego pacjenta i możliwości jego leczenia, a także doskonale komunikować się z psem. Polski Związek Dogoterapii opracował standardy pracy dogoterapeutów — wymagane są m.in. odpowiednie uprawnienia (ukończony kurs dogoterapii), ciągłe pogłębienie swojej wiedzy, prowadzenie terapii zgodnie z wytycznymi naukowymi i we współpracy z innymi specjalistami, a także cechy charakteru tj. empatia, cierpliwość. Zajęcia dogoterapii to nie tylko przypadkowy kontakt ze zwierzęciem. Jej cele i przebieg powinny wpisywać się w proces rehabilitacji pacjenta.

Bardzo ważne jest bezpieczeństwo zajęć. Psy terapeutyczne muszą być odpowiednio wyszkolone i nie mogą wykazywać zachowań agresywnych, nawet w sytuacjach trudnych. Osoba prowadząca zajęcia musi cały czas kontrolować samopoczucie pacjenta, jak i psa.

Psy szkolone do dogoterapii

Czworonożni terapeuci to psy pracujące, które przeszły weryfikację i szkolenie pod kątem wykonywanej pracy. W dogoterapii mogą uczestniczyć nie tylko zwierzęta rasowe, ale pewne rasy psów wykazują szczególne predyspozycje. Są to m.in. labrador retriver, golden retrievery czy pudle. Zwykle cechuje je łagodne i zrównoważone usposobienie, cierpliwość i dobre radzenie sobie w trudnych sytuacjach. Są też podatne na szkolenie i czerpią radość z kontaktu z człowieku. Przedstawiciel jednej z tych ras to zwykle dobry pies dla dziecka — pod warunkiem odpowiedniego wychowania szczeniaka, jak i nauczenia młodego człowieka bezpiecznego kontaktu z czworonogiem. W przeciwnym razie nawet życie z labradorem może okazać się frustrujące — niebezpieczne sytuacje (np. pogryzienie przez psa) są najczęściej efektem zaniedbania potrzeb zwierzęcia i nieprawidłowej komunikacji.

Kwalifikacja psa do prowadzenia dogoterapii jest kwestią indywidualną. Jeszcze przed rozpoczęciem szkolenia zwierzę powinien ocenić specjalista np. psi behawiorysta lub doświadczony dogoterapeuta. Warto też udać się do lekarza weterynarii w celu wykluczenia przeciwskazań zdrowotnych (zwłaszcza chorób przenoszonych na człowieka) i zadbać o ubezpieczenie psa. Pies terapeutyczny musi być regularnie szczepiony i odrobaczony, a także zabezpieczony przeciwko pasożytom zewnętrznym. Polski Związek Dogoterapii wymaga, aby szkolenie psów odbywało się za pomocą metod pozytywnych. Wykorzystanie awersji jest nie tylko niekomfortowe dla zwierząt, ale stanowi też zagrożenie dla pacjentów. Pies trenowany przemocą zwykle nie czerpie przyjemności z kontaktu z ludźmi, nie ma opartej na zaufaniu relacji z dogoterapeutą i może być nieprzewidywalny w trudnych sytuacjach.

Dogoterapia — podsumowanie

Psi terapeuci pomagają na wiele różnych sposobów. Zajęcia ze zwierzętami różnią się w zależności od potrzeb i celów terapii — mogą to być grupowe spotkania, czytanie psu, a także rehabilitacja ruchowa. Zawsze powinny być prowadzone przez osoby wykwalifikowane. Psy uczestniczące w zajęciach muszą być zdrowe, zrównoważone i odpowiednio przygotowane tej wymagającej pracy.