Jak usunąć kleszcza u psa prawidłowo i bezpiecznie. Opis krok po kroku

Już małe dzieci uczymy tego, żeby po każdym spacerze w lesie przejrzeć swoje ciało i zwrócić uwagę, czy czasami nie złapaliśmy pasażera na gapę — kleszcza. Nie bez powodu. Kleszcze mogą być śmiertelnie niebezpieczne, a tyczy się to nie tylko ludzi, ale także psów i wielu innych czworonogów. Dlaczego tak ważna jest profilaktyka przeciwko kleszczom i jak zareagować, kiedy zlokalizujemy kleszcza na skórze psa? To w końcu od naszej reakcji zależy, jak duże będzie ryzyko zakażenia chorobami odkleszczowymi.

Kleszcz u psa – najważniejsze informacje o tych pasożytach

Zacznijmy od tego, żeby lepiej poznać naszych wrogów. Na świecie występują setki gatunków, natomiast w Polsce mamy ich 19. Dwie nazwy, które powinniśmy zapamiętać, to Ixodes ricinus — kleszcz pospolity oraz Dermacentor reticulatus — kleszcz łąkowy. To właśnie one najliczniej występują w naszym kraju i jeśli zlokalizujemy kleszcza na ciele naszego pupila — najprawdopodobniej będzie to jeden z nich.

Wszystkie kleszcze należą do typu stawonogów, rodziny pajęczaków. Są bardzo odporne na wszelkie warunki pogodowe, co w rezultacie daje im umiejętność przetrwania w stanie hibernacji nawet kilkuset dni. Ich cykl życiowy trwa około 2-4 lata.

Gdzie najczęściej pies może złapać kleszcza?

Tak na dobrą sprawę wszędzie. Nie tylko w lesie, parku czy nad jeziorem, ale także w centrum miasta — przy bardziej wyrośniętych łąkach kwietnych czy niekoszonych trawach. Najczęściej na swoje ofiary oczekują w roślinności do 2 metrów wysokości — nie mamy więc powodu obawiać się kleszczy skaczących z koron drzew, a raczej wysokich traw, krzewów czy gęstych zarośli.

Aktywność kleszczy — kiedy żerują?

Jeszcze parę-paręnaście lat temu mogliśmy powiedzieć, że kleszcze w naszym regionie aktywne są w sezonie wiosenno-jesiennym. Posiadają one umiejętność obniżenia swojego metabolizmu i wejścia w stan hibernacji podczas chłodniejszych dni, ale prawda jest taka, że wystarczy okresowe podwyższenie temperatury do 7-12°C, a wybudzą się one ze snu i rozpoczną poszukiwania nowego żywiciela. Co za tym idzie? Przede wszystkim to, że ze względu na wyjątkowo łagodne zimy kleszcze w Polsce żerują aktualnie prawie cały rok.

Gdzie szukać kleszcza u psa?

Tak na dobrą sprawę kleszcza można zlokalizować w każdym fragmencie psiego ciała. Najlepiej, kiedy uda nam się wypatrzeć go jeszcze niewkłutego w skórę psa, jednak należy pamiętać, że kleszcz jest żywą istotą, a nie zaplanowanym mechanizmem. Raz wystarczy mu parę sekund na ciele, żeby znaleźć odpowiednie dla siebie miejsce, a czasami zacznie żerowanie po znacznie dłuższym czasie.

Wiemy jednak, jakie preferencje mają te stawonogi, więc po każdym dłuższym spacerze warto zwrócić uwagę na okolice, które są dość ciemne i wilgotne:

• skóra pod obrożą,
• skóra pod pachami,
• skóra na łokciach,
• skóra w okolicy krocza,
• skóra pod kolanami,
• skóra pod ogonem (jeśli taki jest obecny),
• skóra pomiędzy palcami.

Jak rozpoznać i znaleźć kleszcza? Tak naprawdę ciężko pomylić go z jakimkolwiek wytworem psiego ciała. Po przyjrzeniu mu się można zaobserwować jego odnóża oraz aparat gębowy. Na początku kleszcz jest dość mały, ale wraz z wydłużaniem się okresu żerowania, jego ciało znacznie się uwypukla.

Czego nie robić podczas usuwania kleszcza?

• Pod żadnym pozorem nie próbuj wykręcać kleszcza palcami.
• Nie smaruj kleszcza tłuszczem, masłem ani niczym tłustym. Smarowanie kleszcza czymkolwiek nie ma żadnego sensu. Poniżej przedstawimy skuteczne sposoby pozbycia się pasażera na gapę.
• Nie zgniataj kleszcza — wszystkie te próby mogą doprowadzić do przyspieszenia transmisji bakterii oraz wirusów do organizmu zwierzęcia. Co to oznacza? Że ryzyko powikłań znacznie wzrasta.

Jak wyciągnąć psu kleszcza pęsetą?

Przede wszystkim należy zachować spokój. Zabieg usuwania kleszcza wcale nie jest trudny. Ważny jest jednak czas — postaraj się jak najszybciej usunąć psu kleszcza, ponieważ każda godzina ma znacznie, jeśli chodzi o transmisję patogenów oraz wirusów do organizmu czworonoga.

Można to wykonać z pomocą zwykłej pęsety. Pajęczaka należy uchwycić za aparat gębowy — jak najbliżej skóry. Następnie dość energicznym, lekko zrotowanym ruchem ku górze wyciągnąć psu kleszcza. Na rynku dostępne są także specjalne kleszczołapki do wyciągania kleszczy, które można dostać w każdym sklepie zoologicznym.

Po wyciągnięciu kleszcza zdezynfekujmy miejsce ukąszenia środkiem bakteriobójczym.
Jeśli udało nam się szybko i bezpiecznie usunąć kleszcza, to znacznie zredukowaliśmy ryzyko wystąpienia chorób odkleszczowych.
Na koniec zwróćmy szczególną uwagę, czy na ciele psa nie ma więcej pasożytów. Usuniętego kleszcza należy skutecznie uśmiercić i wyrzucić do kosza na śmieci.

Czy kleszcz sam wyjdzie z psa?

Nie, kleszcz zazwyczaj nie wypada sam z psa. Musi zostać ręcznie usunięty przez właściciela psa za pomocą odpowiednich narzędzi, takich jak pęseta kleszczy lub specjalne urządzenia do usuwania kleszczy, aby zapobiec potencjalnym infekcjom i komplikacjom.
Kleszcz sam opuści ciało psa dopiero po zakończeniu żerowania. 

Ile czasu kleszcz może być w ciele psa?

Kleszcz może pozostawać przytwierdzony do ciała psa przez kilka godzin do kilku dni, w zależności od stadium żerowania. Im dłużej kleszcz jest przywiązany, tym większe ryzyko przeniesienia chorób, dlatego zaleca się regularne sprawdzanie psa pod kątem obecności kleszczy i ich natychmiastowe usuwanie.

Czy po wyjęciu kleszcza u psa trzeba iść do lekarza?

Po usunięciu kleszcza z psa nie zawsze konieczna jest wizyta u lekarza weterynarii. Jednak należy obserwować miejsce ukąszenia przez kilka dni pod kątem ewentualnych zmian, takich jak zaczerwienienie, obrzęk czy wysypka. Jeśli pojawią się niepokojące objawy lub niepewności, warto skonsultować się z weterynarzem, szczególnie jeśli kleszcz był obecny przez długi czas lub występuje podejrzenie infekcji.

Co się stanie, jeśli nie usuniesz psu kleszcza?

Wśród najczęstszych i najniebezpieczniejszych chorób przenoszonych przez kleszcze wyróżniamy:

• Babeszjozę psów — wywoływaną przez Babesia canis. Babeszjoza atakuje wyłącznie erytrocyty. Może mieć przebieg subkliniczny, ostry (żółtaczka, czasami rdzawy mocz, senność), a także przewlekły (niedokrwistość, zapalenie mięśni i stawów, apatia).
• Anaplazmoza granulocytarna psów — wywoływana przez Anaplasma phagocytophilum. Objawy są nieswoiste – pojawia się gorączka, nagła senność, kulawizny (zapalenie wielostawowe), bladość błon śluzowych, wybroczyny i powiększenie węzłów chłonnych.
• Boreliozę (choroba z Lyme) — wywoływana jest przez krętka Borrelia burgdorferi. Choroba ta atakuje przede wszystkim stawy oraz nerki psów. Towarzyszą jej jednak także objawy ogólne.
• Erlichiozę monocytarną — wywoływana jest przez Ehrlichia canis. Jest to ogólnoustrojowa choroba, która może mieć przebieg ostry, przewlekły lub subkliniczny.
• Odkleszczowe zapalenie mózgu i opon mózgowych — powodowane przez wirusa z rodziny Flaviviridae. Zazwyczaj ogranicza się do senności, zachowań agresywnych, apatii, braku apetytu i pragnienia oraz zaburzenia chodu; taki stan samoistnie przechodzi po kilku dniach. Może jednak dojść do poważniejszych objawów i powikłań ze strony układu nerwowego.
• Zakaźną cykliczną trombocytopenię psów — wywoływana przez Anaplasma platys. Atakuje ona płytki krwi i najczęściej przebiega subklinicznie – towarzyszą jej wtedy gorączka, osłabienie, brak apetytu, powiększenie węzłów chłonnych, bladość błon śluzowych i śluzowo-ropny wyciek z nosa. 

Czy po usunięciu kleszcza pies jest bezpieczny? 

Niestety nie. Szansa na zarażenie chorobą odkleszczową u psa zależy od wielu czynników takich jak obszar, w którym żyje pies, okres żerowania kleszcza (w środowisku naukowym mówi się o bezpiecznych 16 godzinach, jednak znane są przypadki, gdzie i po kilkudziesięciu minutach dochodziło do zakażenia) oraz skuteczność stosowanej profilaktyki — preparatów przeciwko kleszczom oraz szczepień (np. na boreliozę). Najważniejszym elementem profilaktyki jest jednak ten zależny od nas, czyli dokładne sprawdzanie skóry psa na obecność kleszczy.

Jeśli podejrzewasz, że twój pies może być zarażony chorobą odkleszczową, ważne jest, abyś skonsultował się z lekarzem weterynarii. To w gabinecie weterynaryjnym na podstawie objawów klinicznych, badań krwi lub innych testów laboratoryjnych istnieje możliwość postawienia trafnej diagnozy. Wcześniejsze wykrycie i leczenie choroby odkleszczowej może znacznie poprawić rokowanie i szanse powrotu psa do zdrowia.