Zdrowie oczu u psów — jak dbać o wzrok swojego czworonoga?

Mimo że psi wzrok różni się od ludzkiego, niezależnie od przyczyny, wszystkie choroby oczu mają podobne objawy:

• mrużenie oczu,
• łzawienie oczu,
• pocieranie łapą o chore oko,
• zaczerwienienie spojówek,
• światłowstręt,
• zamglone oczy,
• pogorszenie wzroku, a czasami jego utrata (wpadanie na przeszkody, niechęć do wychodzenia po zmroku na zewnątrz, ostrożne stawianie kroków).

Bardzo często bywa tak, że wyżej wymienione sytuacje występują razem u jednego pacjenta, co znacznie utrudnia proces diagnostyki i leczenia. Łzawienie jest dolegliwością często występującą u naszych czworonożnych pacjentów. Większość właścicieli psów ras miniaturowych i krótkoczaszkowych traktuje je raczej jako defekt kosmetyczny i normę u danej rasy, szczególnie gdy jest obustronne. U psów z białą sierścią dodatkowo tworzą się tzw. ścieżki łzowe, czyli odbarwienie włosa na kolor brązowy.

Zdrowie oczu psa jest niezwykle ważne dla jego prawidłowego funkcjonowania, ponieważ wzrok, obok węchu to jeden z najważniejszych zmysłów. Jakiekolwiek niepokojące objawy powinny skłonić do konsultacji z lekarzem weterynarii, który wdroży odpowiednie leczenie.

Jakie są najczęstsze choroby oczu u psów?

Oto najpowszechniejsze choroby psich oczu. 

Zapalenie spojówek

Zapalenie spojówek stanowi częstą chorobę oczu psów i posiada wiele przyczyn. Obejmują one pierwotne choroby spojówek, jak również przyczyny zewnątrzgałkowe, wewnątrzgałkowe i ogólnoustrojowe. Objawy kliniczne zapalenia spojówek często są nieswoiste i mogą być podobne pomimo różnej etiologii.

Mimo że pierwotne przyczyny tego stanu są powszechne, ciężkie choroby oczu i potencjalnie zagrażające życiu stany ogólnoustrojowe mogą początkowo występować jako zapalenie spojówek. Nieuwzględnienie zarówno miejscowych, jak i ogólnoustrojowych przyczyn zapalenia spojówek może mieć poważne konsekwencje dla oczu i zdrowia ogólnego. Dlatego postępowanie kliniczne przeprowadzone przez lekarza weterynarii w przypadku zapalenia spojówek powinno być zawsze metodyczne i dokładne.

Przyczynami tego schorzenia mogą być:

• wirusy,
• bakterie,
• alergia pokarmowa,
• alergia środowiskowa.

Leczenie początkowo może obejmować kombinację leków miejscowych i doustnych, takich jak antybiotyki lub leki przeciwzapalne. Często używa się sztucznych łez, aby nawilżyć powierzchnię oka. Aby leczenie było skuteczne, bardzo ważna jest częstotliwość podawania sztucznych łez: około 4-6 razy dziennie. Jeśli nie przynosi ono efektów, konieczna okaże się głębsza diagnostyka.

Owrzodzenie rogówki

Owrzodzenie rogówki definiowane jest jako odsłonięcie struktur znajdujących się pod nabłonkiem, sięgające (w zależności od głębokości owrzodzenia) do zrębu lub błony Descemeta. W przypadku wrzodów rogówki najczęstszą przyczyną wizyty u lekarza weterynarii są takie objawy jak:

• ból (efekt podrażnienia zakończeń nerwowych odsłoniętych w wyniku owrzodzenia) przejawiający się wzmożonym zainteresowaniem okolicą gałki ocznej przez zwierzę (ocieranie kończyną lub o przedmioty),
• zwiększona produkcja łez,
• zmiana zabarwienia rogówki (często opisywana jako niebieskie, białe lub czerwone oko).

Przyczyn powstawania owrzodzenia rogówki jest wiele, dlatego bardzo ważne jest ustalenie pierwotnej przyczyny tego stanu. Wśród nich wyróżnia się nieprawidłowy układ rzęs, zawijanie się wewnętrznego kącika oka, urazy mechaniczne czy wady powiek. Identyfikacja problemu i odpowiednie leczenie pozwoli na powrót pupila do pełni zdrowia.

Zespół suchego oka

Występują dwa rodzaje zespołu suchego oka – ilościowy i jakościowy. Ilościowy jest spowodowany obniżoną produkcją frakcji wodnistej lub jej brakiem. Zaburzenia produkcji warstwy mucynowej bądź lipidowej skutkują powstaniem jakościowo upośledzonego filmu łzowego. Oba rodzaje wymagają leczenia, by nie doszło do rozwinięcia się takich objawów klinicznych jak pigmentacja rogówki albo wnikanie do niej naczyń krwionośnych. Zaczerwienione, podrażnione oko, gromadzenie się wydzieliny w wewnętrznym kąciku oka, sklejanie powiek to najbardziej charakterystyczne objawy zespołu suchego oka. Pies odczuwa dyskomfort i szuka sposobów na pozbycie się nieprzyjemnego uczucia, dlatego często pociera oczy łapą lub trze głową o przedmioty. Pierwszym krokiem po postawieniu diagnozy jest nawilżanie oka nawet 4-5 razy dziennie. Jeśli to nie przyniesie efektu, konieczne może okazać się leczenie farmakologiczne.

Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki (tzw. cherry eye)

Wiśniowe oko jest chorobą młodych psów do drugiego roku życia, przy czym najczęściej ma miejsce przed ukończeniem pierwszego roku (3.-12. miesiąc życia). Zauważalna jest prawidłowość, że u buldogów ma to miejsce bardzo wcześnie, około 3. miesiąca życia, u mastifów zaś w wieku późniejszym – około 6.-9. miesiąca. Wypadnięcie gruczołu wyjątkowo rzadko zdarza się u zwierząt starszych i zazwyczaj jest ono wtórne do suchego zapalenia rogówki i spojówek. Obserwuje się predylekcję rasową, dlatego podejrzewa się genetyczne czynniki choroby. Nie zostało to jednak jednoznacznie określone. Wśród ras predysponowanych wymienia się wspomniane już buldogi angielskie i francuskie, mastify (najczęściej mastif neapolitański), cane corso, nowofundlandy, dogi, spaniele angielskie i amerykańskie, boston terriery, lhasa apso, shih tzu, pekińczyki. Mimo że wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki jest powszechne, patogeneza choroby wciąż nie jest do końca poznana. Wśród przyczyn czerwonego oka wymienia się:

• zmiany anatomiczne, tj. zbyt luźne połączenie gruczołu z powięzią oczodołu, pozwalające na przemieszczenie gruczołu z prawidłowego położenia, zwłaszcza u ras brachycefalicznych,

• przerost grudek chłonnych fałdu półksiężycowatego u zwierząt młodych jako wynik kontaktu z antygenem.

Uwagę właściciela zwraca pojawiająca się nagle w przyśrodkowym kącie oka gładka, różowa masa tkankowa. Często ma to miejsce po spacerze lub zabawie z innym psem, dlatego właściciel podejrzewa, że doszło do urazu oka. Choroba może być jedno- lub obustronna, przy czym nawet jeśli pacjent ma problem z wypadnięciem gruczołu w jednym oku, w okresie około 2-3 miesięcy należy spodziewać się wystąpienia zaburzenia w drugim oku.

Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi pożądanego efektu, konieczne może okazać się przeprowadzenie u psa zabiegu okulistycznego, polegającego na wycięciu kieszonki w spojówce trzeciej powieki, a następnie wszyciu gruczołu w powstałą przestrzeń. Należy pamiętać, że nawet przy prawidłowym przeprowadzeniu zabiegu istnieje możliwość nawrotów.

Wypadnięcie gałki ocznej

Wypadnięcie gałki ocznej jest nagłym stanem okulistycznym, mogącym prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Wymaga jak najszybszej wizyty w gabiniecie weterynaryjnym. Najbardziej narażone są rasy brachycefaliczne z uwagi na płytkie oczodoły. W przypadku dobrego rokowania wykonuje się repozycję gałki ocznej, a w przypadku złego – jej usunięcie. Uszkodzenie nerwu wzrokowego jest wskazaniem do enukleacji. Podczas tego szczególnie niebezpiecznego wypadku czas odgrywa bardzo dużą rolę. Dzięki udzieleniu natychmiastowej pomocy można zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań oraz zwiększyć szanse odzyskania pełnego zdrowia pupila. Mimo że opiekun nie jest w stanie sam poradzić sobie z problemem, to od szybkości jego reakcji w dużym stopniu będzie zależał stan pupila. W tym przypadku niezwykle istotne jest zabezpieczenie powierzchni oka przed wysuszeniem. W tym celu najlepiej użyć kropli nawilżających przeznaczonych do oczu oraz stosować zimne okłady na obrzękniętą okolicę oczodołu oraz gałkę oczną.

Ciało obce

Ciała obce zlokalizowane w worku spojówkowym lub rogówce nie należą do często spotykanych przypadków klinicznych. Często jednak niewykrycie ich lub zbyt późne rozpoznanie skutkuje powstaniem głębokich wrzodów, a nawet perforacji rogówki i zapalenia błony naczyniowej. Okrywa włosowa u psów długowłosych, powieki i trzecia powieka stanowią zazwyczaj doskonałą ochronę przed dostawaniem się ciał obcych na powierzchnię spojówek i rogówki. Ciała obce worka spojówkowego i rogówki są następstwem otarć okolicy oczodołu o drzewa, trawy i kaktusy, mogą też zostać przeniesione przez wiatr (np. źdźbła trawy) lub dostać się do struktur oka podczas zabawy (np. odłamki kamieni) albo karmienia (chipsy ziemniaczane, fragmenty granulowanej karmy).

Jak pielęgnować oczy psa?

Psy z długą i jasną sierścią wokół oczu często wymagają dodatkowej pielęgnacji tej wrażliwej okolicy. W bezpieczne i certyfikowane preparaty do przemywania najlepiej zaopatrzyć się u lekarza weterynarii. Warto również pamiętać, aby każda pielęgnacja oczu była zakończona dokładnym osuszeniem ten okolicy, ponieważ wilgoć sprzyja powstawaniu infekcji grzybiczych. W przypadku włosów, które dostają się do oczu i podrażniają rogówkę, niezbędne jest ich regularne przycinanie.