Wgłobienie jelita u psa — rozpoznanie, leczenie, rokowanie 

Budowa jelit psa

Jelita psa dzieli się na cienkie i grube. W obrębie jelit cienkich wyróżnia się:

• dwunastnicę,

• jelito czcze,

• jelito kręte, czyli biodrowe.

Jelito grube dzieli się na:

• jelito ślepe (łączące się z jelitem biodrowym i okrężnicą ujściem biodrowo-ślepo-okrężniczym),

• okrężnicę,

• prostnicę zakończoną odbytem.

Czym jest i jak powstaje wgłobienie jelita u psa?

Wgłobienie jelita to sytuacja, w której dochodzi do wpuklenia się jednej części narządu w drugą. Zazwyczaj ma to miejsce w kierunku zgodnym z ruchem fali perystaltycznej przewodu pokarmowego, niemniej jednak zdarzają się przypadki odwrotne. Wgłobienie może być jednokrotne lub wielokrotne (wówczas część otaczająca odcinek wgłobiony ulega dodatkowemu sfałdowaniu).

Do zaburzenia dochodzi w obrębie różnych fragmentów jelit. Najczęściej obserwuje się wgłobienie biodrowo-okrężnicze (jelito biodrowe wpukla się w okrężnicę lub na odwrót) oraz czczo-czcze (dochodzi do wpuklenia się jelita czczego w jelito czcze zgodnie z ruchem fali perystaltycznej lub przeciwnie do niej).

W obrębie wgłobienia wyróżnia się część wgłobioną i część przyjmującą wgłobienie. W wyniku omawianej patologii dochodzi do zmniejszenia się światła jelita, co doprowadza do całkowitej lub częściowej niedrożności przewodu pokarmowego.

Nieleczone wgłobienie powoduje niedokrwienie ściany jelita i jej martwicę. W wyniku długo trwającego procesu może też dojść do wytrącania się włóknika powodującego powstawanie zrostów i uniemożliwiającego odprowadzenie wgłobienia.

Co przyczyna się do powstania wgłobienia?

Wgłobienie jelita stwierdza się z reguły u zwierząt, które nie przekroczyły pierwszego roku życia. Rasą szczególnie predysponowaną są owczarki niemieckie. Za główną przyczynę choroby uznaje się nadmierne i niejednorodne ruchy perystaltyczne jelita powstające w wyniku:

• procesu zapalnego, np. na tle parwowirozy u szczeniąt,

• obecności pasożytów,

• podrażnienia ściany narządu przez linearne ciało obce,

• nieswoistego zapalenia — IBD,

• zatrucia środkiem zwalczającym ślimaki — metiokarbem.

Do wgłobienia predysponują także wcześniejsze operacje przewodu pokarmowego oraz rozrosty nowotworowe (w szczególności u osobników starszych).

Objawy kliniczne wgłobienia jelita

Objawy wgłobienia jelit u psa są niespecyficzne i obejmują:

• wymioty,

• biegunkę (czasami nawet krwistą),

• bolesność jamy brzusznej,

• intensywne parcia na kał,

• odwodnienie,

• podwyższenie temperatury ciała,

• niepokój oraz złe samopoczucie.

Choroba może mieć charakter ostry — nieleczona powoduje śmierć w przeciągu 2-3 dni. Zdarzają się jednak przypadki, w których wgłobienie jest na tyle łagodne, że nie prowadzi do całkowitej niedrożności przewodu pokarmowego. Rozwój schorzenia może mieć miejsce nawet przez 2-3 tygodnie. Sytuacja ta sprzyja powstawaniu zrostów pomiędzy częścią wgłobioną i przyjmującą wgłobienie oraz martwicy.

Wgłobienie powoduje także tzw. enteropatię białkogubną, czyli zaburzenie w obrębie jelit psa z towarzyszącym spadkiem poziomu albumin we krwi. Podobne objawy występują przy zarobaczeniu u szczeniąt, dlatego bardzo ważne jest, aby różnicować ze sobą te dwie jednostki chorobowe. W tym celu konieczne jest wykonanie badania krwi u psa.

Inne jednostki chorobowe mogące dawać podobne objawy to obecność ciała obcego, skręt jelit, ropnie, krwiaki, guzy nowotworowe i wady wrodzone.

Wgłobienia jelita u psa — rozpoznanie

Podstawowymi metodami diagnostycznymi umożliwiającymi rozpoznanie wgłobienia jelita są badania obrazowe. RTG psa z wykorzystaniem kontrastu pozwala na wykazanie zastoju mas kałowych, niemniej jednak rzadko umożliwia ustalenie bezpośredniej przyczyny niedrożności jelit. W badaniu ultrasonograficznym widoczny jest charakterystyczny obraz "tarczy do rzutek" nazywany także "okiem byka". Stanowi on przekrój przez nakładające się na siebie warstwy wgłobionego jelita.

W przypadku niedrożności w obrębie jelita grubego istnieje również możliwość wykonania kolonoskopii.

Ostateczną diagnozę lekarz weterynarii stawia na podstawie badania USG brzucha w zestawieniu z obrazem radiologicznym oraz objawami klinicznymi.

Leczenie wgłobienia jelita

Za leczenie z wyboru uznaje się postępowanie chirurgiczne. Zabieg operacyjny polega na laparotomii (czyli nacięciu jamy brzusznej) i palpacyjnym odprowadzeniu wgłobienia. Zdarza się jednak, że w wyniku choroby dochodzi do martwicy ściany narządu. W takiej sytuacji niezbędna może okazać się enterektomia, czyli usunięcie nekrotycznego fragmentu jelita cienkiego lub grubego.

Operację uznaje się za procedurę ratującą życie. Najczęstsze powikłania pozabiegowe obejmują nawrót niedrożności jelit, rozejście się zespolenia końców narządu i zwężenie światła przewodu pokarmowego. Może dojść nawet do zapalenia otrzewnej. Zdarza się również, że po zabiegu występuje tzw. "zespół krótkiego jelita" czyli zaburzenie wynikające z ograniczonych możliwości wchłaniania substancji odżywczych ze względu na zmniejszenie powierzchni narządu. Objawia się on opóźnieniem wzrostu i luźnym kałem.

Kluczowe znaczenie ma odpowiednia opieka pooperacyjna nad psem. Należy rygorystycznie stosować się do zaleceń pozabiegowych chirurga. Wszelkie niepokojące objawy po operacji powinny być zgłaszane lekarzowi weterynarii.

Wgłobienie jelita — rokowanie

Rokowanie zależy od umiejscowienia schorzenia, stopnia zaawansowania oraz czasu jego trwania. Jeśli stan pojawił się nagle, nieleczone wgłobienie może doprowadzić do śmierci w przeciągu 3-4 dni w wyniku hipowolemii i zaburzeń elektrolitowych. Jeśli jednak działania terapeutyczne zostaną podjęte szybko, zmniejsza to prawdopodobieństwo konieczności wykonania resekcji narządu. Możliwe, że wystarczające okaże się odprowadzenie palpacyjne.

Zdarza się jednak, że chorzy pacjenci przeżywają kilka tygodni. Ma to jednak negatywne konsekwencje w kontekście przeprowadzenia zabiegu operacyjnego. Proces przewlekły doprowadza do wytrącania się włóknika i powstawania zrostów jelit. Istnieje również większe ryzyko niedokrwienia ściany narządu, a co za tym idzie — martwicy. W takiej sytuacji konieczna może okazać się resekcja nekrotycznego fragmentu, co zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zapalenia otrzewnej.

Wgłobienie jelita u psa — podsumowanie

Wgłobienie jelita to stan bezpośrednio zagrażający życiu zwierzęcia, jednak ze względu na niespecyficzne objawy kliniczne może przysparzać wielu trudności diagnostycznych. Najczęściej dotyka szczenięta w wieku 4-6 miesięcy. Czasami występuje również u psów starszych. Za główną przyczynę uznaje się wówczas uprzednie operacje na przewodzie pokarmowym oraz uszypułowane guzy nowotworowe. Do wystąpienia wgłobienia jelita predysponują nadmierne ruchy perystaltyczne występujące będące następstwem różnych chorób, np. parwowirozy, glistnicy lub IBD.

Leczeniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny u psa polegający na otworzeniu jamy brzusznej, odprowadzeniu wgłobienia oraz ewentualnej resekcji jelita.

Rokowanie jest zależne od stopnia zaawansowania procesu chorobowego oraz wystąpienia ewentualnych powikłań pozabiegowych takich jak zapalenie otrzewnej lub zwężenie światła jelita.

Jeśli zauważysz u swojego pupila niepokojące objawy ze strony przewodu pokarmowego — koniecznie udaj się z nim na wizytę u lekarza weterynarii. Pamiętaj o tym, że istnieje bardzo dużo przyczyn biegunek i wymiotów u zwierząt, a niektóre z nich mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia twojego przyjaciela. Nigdy nie bagatelizuj przykrych symptomów, które zauważysz u czworonoga.