Jakie są najczęstsze powikłania pozabiegowe u psów?

Skutki uboczne leków 

Okołooperacyjne wykorzystuje się najczęściej następujące leki: 

• alfa2-mimetyki np. deksmedetomidyna, 
• propofol, 
• izofluran, 
• benzodiazepiny np. midazolam, 
• opioidy np. butorfanol, 
• niesterydowe leki przeciwzapalne np. meloksykam, 
• leki przeciwwymiotne np. maropitant, 
• antybiotyki. 

Celem ich stosowania jest zniesienie świadomości, zwiotczenie mięśni, działanie przeciwbólowe oraz zabezpieczenie przed infekcją bakteryjną. Substancje i dawki dobiera się w zależności od rodzaju zabiegu, gatunku zwierzęcia, stanu zdrowia i czasu trwania operacji. Rzadko może dojść do komplikacji w wyniku ich zastosowania. 

Układ krążeniowo-oddechowy 

W trakcie zabiegu pod wpływem leków spada ciśnienie krwi, rytm pracy serca i częstotliwość oddychania. Wzrasta ryzyko wystąpienia arytmii. W takim przypadku istnieje możliwość niedotlenienia narządów wewnętrznych, co prowadzi nawet do ich długofalowej niewydolności. Dochodzi też do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. Aby temu zapobiec, przed zabiegiem przeprowadza się dokładne badanie pacjenta, a w trakcie operacji monitoruje parametry życiowe. 

Reakcja anafilaktyczna 

Leki mogą być przyczyną reakcji anafilaktycznej, wywołując gwałtowny wyrzut histaminy z komórek tucznych aktywujący komórki układu odpornościowego. W takiej sytuacji dochodzi do skurczu mięśni gładkich dróg oddechowych, rozszerzenia naczyń krwionośnych i spadku ciśnienia krwi. W zapobieganiu ważny jest wywiad z właścicielem - jeśli zwierzę wykazywało wcześniej reakcje niepożądane na jakiekolwiek leki, należy o tym bezwzględnie poinformować lekarza weterynarii. 

Układ pokarmowy 

Wśród najczęściej opisywanych skutków ubocznych znieczulenia znajdują się objawy z układu pokarmowego - mdłości, wymioty i refluks żołądkowy. Przed operacją pies powinien przejść głodówkę (zwykle około 12 godzin, ale lekarz może zalecić inaczej), a bezpośrednio przed premedykacją otrzymać leki przeciwwymiotne. Po zabiegu jedzenie należy wprowadzić stopniowo, zgodnie z zaleceniami, gdy zwierzę będzie już całkowicie wybudzone. 

Podrażnienie dróg oddechowych 

Do zabiegów wykonywanych w znieczuleniu ogólnym pacjenci powinni być zaintubowani. Rurka intubacyjna zapewnia drożność dróg oddechowych, umożliwia podawanie leków wziewnych, zapobiega zakrztuszeniu śliną lub treścią żołądka oraz pozwala na sprawne wdrożenie wymuszonej wentylacji. 

Intubacja jest niezbędnym elementem operacji, lecz niestety podrażnia gardło i tchawicę. Po powrocie do domu pies może często odkasływać, wykazywać niechęć do jedzenia i problemy z przełykaniem. Zwykle objawy ustępują samoistnie, jednak w przypadku zaobserwowania duszności, częstego, napadowego kaszlu czy krwawienia z jamy ustnej należy skontaktować się z lekarzem weterynarii. 

Nadmierne krwawienie 

Krwawienie jest nieodłącznym elementem zabiegu chirurgicznego. Intensywność zależy od rodzaju operacji - przy kastracji samca będzie zdecydowanie mniejsze niż w przypadku ratowania życia psa po pęknięciu unaczynionego guza śledziony. Problem może stanowić nadmierna utrata krwi, która w rzadkich wypadkach występuje także pozabiegowo - dochodzi wtedy do wstrząsu hipowolemicznego i niedotlenienia narządów. W niektórych przypadkach niezbędna może być transfuzja. 

Na powikłania związane z utratą krwi bardziej narażone są zwierzęta przewlekle chore (np. na cukrzycę), odwodnione, cierpiące na anemię i zaburzenia krzepnięcia krwi. Dlatego tak ważne jest wykonywanie badań przed operacją. 

Zainfekowanie rany pozabiegowej 

Każda operacja wiąże się z powstaniem rany, która stanowi potencjalną drogę wejścia dla drobnoustrojów. Aby zapobiec zakażeniu sala, narzędzia i strój chirurga zostają odpowiednio przygotowane, a pies często otrzymuje antybiotyki. 

Wystąpienie powikłań związanych z gojeniem rany pooperacyjnej jest najczęściej związane z nieprawidłowym zabezpieczeniem i wylizywaniem przez psa. Rzadziej wynika z odczynu tkankowego wywołanego przez szwy. Rozejście i zakażenie bakteryjne rany wymagają pilnej interwencji lekarza weterynarii i wdrożenia antybiotykoterapii. 

Zrosty i blizny 

Każda rana i ingerencja w tkanki uruchamiają w organizmie procesy regeneracyjne umożliwiające gojenie. Jeśli zostaną one zaburzone, w jamach ciała mogą tworzyć się patologiczne zrosty, w skrajnych przypadkach uszkadzając narządy i wywołując niedrożność przewodu pokarmowego. Blizna pooperacyjna wpływa na układ powięziowy okalający całe ciało. W niektórych przypadkach miejscowe napięcie będzie negatywnie oddziaływać na układ ruchu i sprawiać dyskomfort w trakcie aktywności fizycznej. 

Powikłania związane ze specyfiką zabiegu 

Niektóre rodzaje powikłań pozabiegowych występują tylko przy okazji konkretnych zabiegów. Po kastracji u suk może pojawić się nietrzymanie moczu, a u samców wykazujących wcześniej problemy behawioralne wzrasta ryzyko zachowań lękowych. Część zabiegów ortopedycznych wymaga stosunkowo długiego unieruchomienia pacjenta. Brak ruchu może prowadzić do zaników mięśniowych i przykurczów, co dodatkowo wydłuża okres rekonwalescencji. W przypadku niektórych zabiegów kardiochirurgicznych wzrasta ryzyko krwotoku np. gdy konieczne jest wprowadzenie cewnika do tętnicy. 

Zapobieganie powikłaniom 

Zabiegi chirurgiczne niosą ze sobą ryzyko powikłań. Aby im zapobiegać, konieczne są badania umożliwiające kwalifikację do operacji, odpowiednie dobranie protokołu znieczulenia, przestrzeganie zasad czystości chirurgicznej i prawidłowo prowadzona rekonwalescencja.