Rozszczep podniebienia u psa - przyczyny i leczenie

Czym jest rozszczep podniebienia u szczeniaka? 

Podniebienie to nic innego jak sklepienie jamy ustnej twojego czworonoga, które oddziela ją od jamy nosowej. Składa się ono z dwóch części — twardej części przedniej oraz miękkiej części tylnej, którą tworzą mięśnie pokryte śluzówką. Jego rozszczep to jedne z częściej występujących wad wrodzonych u szczeniąt, do których najczęściej predysponowane są psy brachycefaliczne (któtkopyskie), takie jak buldogi, boston teriery czy pekińczyki. Ubytek ten często występuje również z rozszczepem wagi (określanym również mianem zajęczej wargi) osiągając od kilku milimetrów szerokości, a w skrajnych przypadkach obejmując całe podniebienie miękkie i twarde. Miejscowy brak tkanki pomiędzy jamą ustną, a nosową prowadzi do szeregu problemów, których charakterystyka, ale również możliwe rozwiązania terapeutyczne będą ci znane po lekturze tego artykułu. 

Jakie rodzaje ubytków podniebienia u zwierząt wyróżniamy? 

Ze względu na etiologię, rozszczepy podniebienia można podzielić na wady wrodzone (powstałe w czasie życia płodowego) oraz nabyte (mogące powstać w każdym wieku). Podział ze względu na aspekt anatomiczny wyróżnia rozszczepy podniebienia pierwotnego i wtórnego. Rozszczep podniebienia pierwotnego dotyczy kości siekaczowych, które wysunięte są najbardziej na przód czaszki, a w których rozwoju nie doszło do koniecznego zrostu wyniosłości kostnych warunkujących rozwój ciągłego podniebienia twardego. Towarzyszy mu często rozszczep wargi pośrodkowy. Rozszczep podniebienia wtórnego występuje zdecydowanie częściej, a powstaje na skutek deformacji w obrębie kości szczękowych tworzących podniebienie twarde. Noworodki urodzone z tą wadą anatomiczną nie mogą skutecznie ssać mleka matki i w rezultacie giną z niedożywienia lub w wyniku zachłystowego zapalenia płuc w ciągu kilku dni, o ile nie są karmione sztucznie przez sondę. 

Przyczyny rozszczepu podniebienia u psa 

Wśród czynników powodujących występowanie tej wady anatomicznej wymienia się aspekty: 

• żywieniowe — niedobory kwasu foliowego, witamina B12, a także nadmiar witaminy A, 
• mechaniczne — spowodowane np. urazem ciężarnej macicy, 
• hormonalne — działanie steroidów czy insuliny, 
• toksyczne oraz infekcyjne — istnieje wysokie ryzyko wystąpienia wady, gdy dojdzie do zakażenia wirusem pod koniec pierwszej połowy rozwoju płodu, 
• terapii ciężarnych matek lekami takimi jak gryzeofulwina, glikokortykosteroidy oraz metronidazol. 

Badanie przeprowadzone w dużej hodowli spanieli bretońskich wraz z analizą ich rodowodów wskazują na dziedziczenie tej wady jako cechy autosomalnej recesywnej. 

Objawy rozszczepu podniebienia u psa 

Symptomy tej wady wrodzonej są łatwo dostrzegalne. Rozszczep podniebienia u psa może również doprowadzić do wielu komplikacji zdrowotnych. Wśród objawów tej choroby wymienia się: 

• Problemy z pobieraniem mleka matki — noworodki z rozszczepem podniebienia niezdolne są do wytworzenia podciśnienia niezbędnego do zassania pokarmu ze względu na występujące połączenie z jamą nosową. Nieudolne próby pobrania pożywienia prowadzą do zwracania pokarmu nosem, kichania, podrażnienia błony śluzowej jamy nosowej, krztuszenia się oraz niejednokrotnie do zachłystowego zapalenia płuc (rodzaj zapalenia płuc inicjowany przez zaaspirowanie do dróg oddechowych pożywienia czy płynów, często prowadzące do śmierci). 
• Słaby wzrost i rozwój szczeniąt — ze względu na brak możliwości pobrania pokarmu i tym sposobem dostarczenia organizmowi niezbędnych składników odżywczych, zwierzęta z rozszczepem są letargiczne oraz zdecydowanie wolniej i słabiej się rozwijają. 
• Rozszczep wargi — deformacja podniebienia często "przeciąga się" na górną wargę, co jest symptomem wyraźnym i łatwym do spostrzeżenia. 
• Inne konsekwencje rozszczepu podniebienia to między innymi: infekcje ucha wewnętrznego oraz środkowego, złożone problemy z połykaniem, przegrodą nosową, zatokami czy prawidłowym rozwojem zębów. 

Rasy psów predysponowane do rozszczepu podniebienia 

Wada ta najczęściej występuje u psów rasowych, a w szczególności ras brachycefalicznych (psy posiadające krótkie pyszczki i spłaszczone twarze). Najczęstsze przypadki dotyczą: boston terrierów, pekińczyków, bokserów i bulldogów. Wśród innych ras wymienia się: sznaucery miniaturowe, beagle, cocker spaniele, charty czy shih tzu. 

Jak lekarz weterynarii diagnozuje rozszczep podniebienia? 

Rozszczep podniebienia często daje symptomy infekcji oraz zapalenia płuc. Twój weterynarz może pokusić się o wykonanie badania radiologicznego klatki piersiowej zwierzęcia w celu detekcji ewentualnych nieprawidłowości w obrazie płuc. Technika ta jest również niezwykle przydatna w ocenie budowy czaszki, zatok, jamy ustnej oraz nosowej, czy puszek bębenkowych. W celu bardziej specyficznej i dokładnej analizy tych aspektów stosuje się również obrazowanie rezonansem magnetycznym, czy tomografem komputerowym. 

Rozszczep podniebienia u psa — zalecenia weterynarza i leczenie 

Większość przypadków rozszczepu podniebienia wymaga korekcji chirurgicznej. Niewielki odsetek zmian, które nie są rozległe może ulec samowyleczeniu poprzez wysklepienie się ubytku tkanką łączną. 

Jak karmić szczenię z rozszczepem podniebienia? 

Karmienie szczeniaka z rozszczepem podniebienia nie jest zadaniem prostym i zwykle wymaga od opiekuna dużo wytrwałości i cierpliwości. W zależności od dokładnego wieku zwierzęcia oraz jego potrzeb lekarz weterynarii na samym początku procesu terapeutycznego dobiera żywienie i dostosowuje jego konkretny plan do potrzeb zwierzęcia. Opiera się ono o pokarmy łatwe do spożycia, ale jednocześnie zapewniające wysoką dawkę odpowiednich składników odżywczych. 

W zależności od wielkości rozszczepu oraz jego lokalizacji niektóre szczenięta mogą mieć problem z ssaniem smoczka zwykłej butelki do karmienia. W tych przypadkach lekarz najczęściej zaleca podawanie pokarmu zwierzęciu przez specjalną sondę pokarmową. Po jej założeniu weterynarz wyjaśni ci, jak prawidłowo odżywiać zwierzę tą drogą oraz w jaki sposób dostarczyć mu odpowiednią ilość jedzenia. 

Jakie jest rokowanie w przypadku rozszczepu podniebienia u psa? 

Ostatecznie rokowanie jest ustalane przez lekarza weterynarii na podstawie oceny konkretnego przypadku. Łagodne postaci rozszczepu, gdzie jest ono mniejsze oraz nie obejmuje całego podniebienia, prognoza może być lepsza. Natomiast w przypadkach wad rozległych, które obejmują większą część podniebienia, może być konieczne podjęcie bardziej zaawansowanych technik leczenia, a rokowanie może być mniej korzystne. 

Inną kwestią, która ma znaczący wpływ na ocenę prognozy zwierzęcia z tą wadą wrodzoną, są towarzyszące jej powikłania zdrowotne. Zaliczane są do nich oprócz wspomnianych trudności w jedzeniu, problemy z oddychaniem, deformacje zębów czy infekcje ucha. Komplikacje te mogą znacznie skomplikować oraz wydłużyć proces rekonwalescencji zwierzęcia.