Choroby układu oddechowego u psów - objawy, diagnozowanie i leczenie

Objawy chorób układu oddechowego u psów 

Do najczęściej obserwowanych objawów ze strony układu oddechowego należą przyspieszony oddech, wypływy z nosa i oczu, duszności, napadowy kaszel i pogorszenie wydolności, a w skrajnych przypadkach omdlenia. Pies zwykle szybciej się męczy i niechętnie podejmuje aktywność fizyczną. 

Podobne objawy mogą pojawić się przy schorzeniach serca. Zawsze warto przeprowadzić dokładną diagnostykę, również pod kątem zaburzeń krążenia krwi. 

Diagnostyka układu oddechowego 

Doboru szczegółowej metody diagnostycznej dokonuje lekarz weterynarii na podstawie wywiadu i badania klinicznego psa. 

Jedną z nich jest pobranie wymazu z jamy nosowej lub gardła w celu rozpoznania czynników zakaźnych. Jest to stosunkowo prosty, lecz dość nieprzyjemny dla psa zabieg, który może wymagać sedacji. Wykonuje się go zwykle w przypadku przewlekłych lub nawracających zapaleń górnych dróg oddechowych. Pozwala na dokładne wskazanie przyczyny i wdrożenie celowanej terapii. 

W diagnostyce chorób układu oddechowego często wykorzystuje się zdjęcie rentgenowskie. Prawidłowo wykonane radiogramy pozwalają ocenić sylwetkę serca, obraz płuc, oskrzeli i tchawicy. RTG wykorzystywane jest m.in. w diagnostyce zapalenia płuc i oskrzeli, zapadania tchawicy i nowotworów. Jest często niezbędne w ocenie urazów klatki piersiowej u pacjentów powypadkowych. 

USG klatki piersiowej jest coraz częściej stosowaną metodą diagnostyczną przy wystąpieniu duszności. Pozwala na szybką ocenę stanu pacjenta w pilnych przypadkach. Wykazuje dużą czułość w rozpoznawaniu chorób opłucnej i stwierdzaniu obecności wolnego płynu. 

Tomografia komputerowa pozwala na lepsze zobrazowanie nieprawidłowości zauważonych wcześniej w RTG lub USG. Ze względu na dużą dokładność wykorzystuje się ją do diagnostyki zmian w obrębie czaszki zlokalizowanych np. w jamach nosowych lub zatokach. Do prawidłowego przeprowadzenia badania niezbędna jest sedacja. 

W czasie endoskopii do dróg oddechowych psa wprowadzana jest kamera. Pozwala to na ocenę czynności krtani i tchawicy w czasie rzeczywistym oraz zobrazowanie zmian rozrostowych, a także pobranie fragmentu tkanek. W trakcie endoskopii możliwe jest też wykonanie tzw. płukania oskrzelowo-pęcherzykowego w celu uzyskania materiału na badanie bakteriologiczne i cytologiczne z dolnych dróg oddechowych. 

Bardziej inwazyjną metodą jest wykonanie biopsji przezklatkowej płuc. Służy ona do rozpoznania charakteru zmian zdiagnozowanych w trakcie badania RTG lub USG. 

Choroby zakaźne układu oddechowego psów 

Objawy ze strony układu oddechowego pojawiają się w przebiegu wielu chorób zakaźnych psów - m.in. nosówki, choroby Rubartha (zakaźnego zapalenia wątroby), leptospirozy, grypy psów czy kaszlu kenelowego. 

Nosówka 

Ze względu na powszechność szczepień nosówka jest coraz rzadziej diagnozowana. Nadal jednak może stanowić poważne zagrożenie, zwłaszcza dla młodych psów. Oprócz objawów z dróg oddechowych występują zmiany skórne (hiperkeratoza opuszek łap i lusterka nosowego), zaburzenia pracy układu pokarmowego, uszkodzenia narządu wzroku i najgroźniejsze - symptomy neurologiczne. 

Leczenie jest wyłącznie objawowe - jego celem jest łagodzenie objawów, wsparcie osłabionego organizmu i zapobieganie wtórnym infekcjom wywoływanych przez bakterie. 

Kaszel kenelowy 

Kaszel kenelowy, czyli zakaźny zespół oddechowy psów jest chorobą polietiologiczną - wywoływaną przez wiele patogenów m.in. CAV-2, herpeswirusa, wirusa parainfluenzy, bakterie Bordetella bronchiseptica, Pasteurella multocida i Mycoplasma cynos. 

Chorują najczęściej psy żyjące w dużych grupach, uczestniczące w wystawach i zawodach, o osłabionej odporności. Leczenie jest objawowe - zwykle wystarczają leki przeciwkaszlowe. Dostępne są szczepienia, które lekarz weterynarii może zalecić u szczególnie narażonych psów. 

Grypa psów 

W przeciwieństwie do grypy u ludzi w przypadku psów nie obserwuje się sezonowości. Zwierzęta chorują niezależnie od pory roku. Objawy mogą utrzymywać się nawet trzy tygodnie - należą do nich kaszel, duszności, wypływy z nosa, brak apetytu i gorączka. Przy ciężkiej postaci pojawia się zapalenie płuc. Leczenie zależy od stanu psa, skupia się na łagodzeniu objawów i zapobieganiu powikłaniom bakteryjnym. 

Grzybica układu oddechowego 

Drogi oddechowe mogą atakować grzyby z rodzaju Aspergillus. Jest to najczęściej infekcja wtórna, rozwijająca się na skutek immunosupresji. Choroba dotyczy zwykle jamy nosowej i zatok. Rozpoznanie stawia się na podstawie badań obrazowych (RTG, TK), endoskopii i wyników badania mykologicznego. Leczenie jest długie, uciążliwe i nie zawsze przynosi spodziewane efekty. Jeśli farmakoterapia nie działa, lekarz weterynarii może zaproponować zabieg chirurgiczny w celu usunięcia tkanek zaatakowanych przez grzyby. 

Inne choroby zakaźne 

W przebiegu choroby Rubartha i leptospirozy nie zawsze występują objawy oddechowe, lecz warto pamiętać o tych schorzeniach w trakcie różnicowania. 

Wirusowe infekcje często bywają wikłane przez bakterie, co znacznie wydłuża czas trwania choroby i pogarsza stan pacjenta. Pozornie niegroźny kaszel może szybko przejść w zapalenie płuc wymagające intensywnej terapii. Dlatego warto odpowiednio zadbać o profilaktykę - szczepienia i zdrowy tryb życia, a także reagować już przy pierwszych objawach z dróg oddechowych. 

Angiostrongyloza płuc 

Parazytozy kojarzone są zwykle z układem pokarmowym lub podrażnieniami skóry. Istnieją jednak organizmy pasożytujące w tkance płucnej np. Angiostrongylus vasorum. Jest to nicień, który w cyklu życiowym zasiedla zarówno układ oddechowy, jak i pokarmowy psa, a po organizmie przemieszcza się naczyniami krwionośnymi. Rozwój choroby zależy od intensywności inwazji - często występuje nietolerancja wysiłkowa, kaszel, duszności i zaburzenia krążenia. W leczeniu stosuje się środki takie jak fenbendazol i moksydektyna, a wspomagająco pies może wymagać podawania leków rozszerzających oskrzela i glikokortykosteroidów. 

Zespół BOAS 

BOAS to zespół wad wrodzonych występujących u psów brachycefalicznych, wynikający z charakterystycznej budowy czaszki o znacznie skróconej kufie. W skład BOAS wchodzą: 

• zwężone nozdrza, 
• wydłużone podniebienie miękkie, 
• zapadanie krtani i wynicowanie kieszonek krtaniowych, 
• niedorozwój tchawicy, 
• zbyt długi język. 

Te zmiany patologiczne sprawiają, że psy brachycefaliczne często całe życie zmagają się z dusznością. Są szczególnie predysponowane do udaru cieplnego ze względu na ograniczone możliwości chłodzenia organizmu i bezdechu sennego, skutkującego niedotlenieniem mózgu. Nadmierny wysiłek oddechowy może prowadzić do uszkodzenia pęcherzyków płucnych i nadciśnienia, które wtórnie obciąża serce. 

W diagnostyce wykorzystuje się najczęściej RTG, badanie endoskopowe i BAL (płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe). Zwykle wskazana jest też ocena czynności serca w badaniu EKG i USG. 

Leczenie zależy od stanu pacjenta. Często wymagana jest korekta chirurgiczna, a następnie farmakoterapia łagodząca objawy duszności. Konieczny jest też odpowiedni styl życia - unikanie przegrzania, nadmiernego wysiłku fizycznego i utrzymanie prawidłowej masy ciała. 

W stanach nagłych często niezbędna jest tlenoterapia, chłodzenie organizmu oraz zastosowanie leków uspokajających i rozszerzających oskrzela. 

Zapadanie się tchawicy 

Zapadanie się tchawicy występuje najczęściej u psów ras miniaturowych. Wiąże się z wadami genetycznymi, zwyrodnieniem chrząstki, urazami i przewlekłym zapaleniem tchawicy. 

W przebiegu tego schorzenia dochodzi do postępującego zwężania się światła tchawicy, co znacznie utrudnia oddychanie. U psa występują duszność, kaszel, a nawet omdlenia. Ze względu na dynamiczny charakter choroby pogorszenia mogą pojawiać się okresowo. 

Do postawienia ostatecznej diagnozy najczęściej wykorzystuje się endoskopię - pozwala ona ocenić pracę tchawicy w czasie pełnego cyklu oddechowego. Zapadanie się tchawicy może być też widoczne na zdjęciu RTG. 

Leczenie zależy od stopnia zwężenia tchawicy i nasilenia objawów u psa - dostępne są metody chirurgiczne, jak i farmakologiczne. U chorych psów warto zrezygnować z obroży na rzecz szelek, ograniczyć stres, kontrolować masę ciała i rozsądnie proponować aktywność fizyczną. 

Choroby nowotworowe 

Pierwotne nowotwory płuc są bardzo rzadko diagnozowane u psów. Niestety, za to bardzo często obserwuje się przerzuty ze zmian w innych częściach organizmu. W rozpoznawaniu największe znaczenie mają badania obrazowe - RTG, USG i TK oraz biopsja potwierdzająca charakter guza. 

Leczenie zależy od wielu czynników - stanu pacjenta, lokalizacji zmian, ich charakteru i liczby przerzutów. Zawsze warto udać się do lekarza weterynarii specjalizującego się w onkologii, który doradzi najlepsze rozwiązanie dla danego pacjenta. Należy mieć na uwadze komfort psa i dobierać terapię pod kątem jakości jego życia. 

Ciała obce 

Przyczyną duszności, napadowego kaszlu i nerwowości mogą być ciała obce, które dostały się do dróg oddechowych. Najczęściej są to kawałki pokarmu, zabawek lub znalezionych na spacerze patyków. Nie tylko utrudniają przepływ powietrza, lecz także wprowadzają bakterie, które mogą stać się przyczyną zakażenia. 

W diagnostyce wykorzystuje się najczęściej badanie radiologiczne i endoskopowe. Ciała obce zwykle powinny być usunięte - endoskopowo lub chirurgiczne. Często niezbędne są też antybiotyki i leki przeciwzapalne. 

Aby zapobiec niebezpiecznym wypadkom, warto zapewnić psu spokój podczas posiłków i dobrze dobrać zabawki pod kątem ich wielkości i wytrzymałości. Patyki znalezione na spacerze zwykle łatwo się łamią i mogą stanowić zagrożenie. Jeśli psu trudno jest zrezygnować z tej formy gryzaka, warto kupić mu bezpieczne patyki z drzewa kawowego lub korzenia wrzośca. 

Alergia 

Alergiczne zapalenie oskrzeli występują u psów znacznie rzadziej niż u ludzi. Nadwrażliwość na alergeny środowiskowe lub pokarmowe objawia się najczęściej zmianami skórnymi - świądem, wyłysieniem i zaczerwienieniem. Ze względu na specyficzną budowę oskrzeli, które w dalszych odcinkach są właściwie pozbawione mięśni gładkich, u psów nie spotyka się też astmy. To schorzenie jest jednak diagnozowane u kotów. 

Choroby układu oddechowego 

Objawy duszności, napadowy kaszel, spadek wydolności, omdlenia mogą być wywołane przez różne czynniki. Choroby układu oddechowego zawsze wymagają diagnostyki u lekarza weterynarii w celu określenia przyczyny i dobrania odpowiedniego leczenia.