Nietrzymanie kału u psa — czym może być spowodowane i jak je leczyć?

Różnica między nietrzymaniem kału a biegunką

Aby dobrze zrozumieć symptom nietrzymania kału, należy odróżnić go od biegunki. Są to dwa odmienne objawy o innej patogenezie, mogące sugerować różne choroby.

Biegunka to zwiększona częstotliwość oddawania kału lub oddawanie go w zbyt dużej ilości. Najczęściej wynika to z zaburzeń w procesach sekrecji i/lub absorpcji wody w jelicie grubym, co przekłada się na znaczne rozrzedzenie stolca. Towarzyszy temu z reguły nasilenie perystaltyki jelit generujące ból jamy brzusznej. Zatrucie u psa może być powodem biegunki.

Nietrzymanie kału wynika zazwyczaj z upośledzonej funkcji zwieracza odbytu. Z reguły nie towarzyszy temu nasilenie perystaltyki i zaburzenia w absorpcji i/lub sekrecji wody w jelicie grubym, tak więc wydalany stolec ma prawidłową konsystencję. Pacjent nietrzymający kału może mieć zabrudzoną okolicę odbytu i ogona. Do wydalenia stolca dochodzi nieintencjonalnie.

Czym jest zwieracz odbytu?

Zwieracz odbytu (łac. sphincter ani) to mięsień blokujący wydostanie się kału z prostnicy. Umożliwia on oddawanie stolca przez pupila w dogodnych warunkach, czyli podczas spaceru z psem!!!. Zwieracz odbytu można podzielić na:

• zwieracz wewnętrzny (łac. musculus sphincter ani internus) — zbudowany z mięśni gładkich — jego skurcz i rozkurcz są niezależne od woli zwierzęcia,
• zwieracz zewnętrzny (łac. musculus sphincter ani externus) — zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych — jego skurcz i rozkurcz są zależne od woli zwierzęcia.

Nietrzymanie stolca wynika więc z zaburzeń w funkcjonowaniu zwieracza. Mogą wynikać ona z jego bezpośrednich schorzeń, np. nowotworów, przetok, lub też przyczyn neurologicznych takich jak „zespół końskiego ogona” lub uszkodzenie rdzenia kręgowego w odcinku krzyżowym.

Choroby zwieracza odbytu i jego okolic

Do nietrzymania kału mogą przyczynić się choroby zwieracza odbytu i jego okolic. Należą do nich:

• guzy nowotworowe,
• przetoki okołoodbytowe,
• stany pooperacyjne (np. po chirurgicznym usunięciu guzów nowotworowych).

Nowotwory

Do guzów nowotworowych okolicy okołoodbytowej mogących przyczynić się do nietrzymania kału należą m. in. gruczolak łojowy, gruczolakorak okołoodbytowy i rak zatok okołoodbytowych. Stanowią one około 80% wszystkich guzów okolicy odbytu. Nowotwory złośliwe (gruczolakoraki i raki) są mniej rozpowszechnione — rozpoznaje się je u 3-17% psów z nowotworami gruczołów łojowych.

Gruczolaki łojowe to guzy pojawiające się z reguły u niekastrowanych samców i u wysterylizowanych suk. Wynika to z faktu, że samice mają mniejsze gruczoły łojowe, a estrogeny chronią je przed rozwijaniem się tego typu nowotworów. Poziom żeńskich hormonów płciowych ulega obniżeniu po sterylizacji, co znacznie obniża poziom ochrony.

Za rasy najbardziej predysponowane do wystąpienia tego rodzaju nowotworu uznaje się syberian husky, pekińczyki, shih tzu, buldogi angielskie, samojedy i beagle.

Gruczolakoraki to zmiany złośliwe występujące u niekastrowanych lub późno kastrowanych samców. Dają przerzuty do węzłów chłonnych i płuc. Rak zatok okołoodbytowych to schorzenie dotykające głównie starsze suki. Do ras predysponowanych zalicza się jamniki, cocker spaniele, owczarki niemieckie, labrador retrievery i goldenretrievery.

Guzy okołoodbytowe są odkrywane zazwyczaj przypadkowo podczas rutynowych zabiegów pielęgnacyjnych, np. kąpieli psa. Zauważalna jest zmiana wyglądu tej okolicy i dyskomfort pupila. Gruczolaki rozwijają się powoli i są z reguły wyraźnie odgraniczone od otoczenia, natomiast gruczolakoraki i raki rosną szybko i ulegają powierzchownym owrzodzeniom. Guzy rosną do znacznych objętości, niektóre rozprzestrzeniają się nawet na 50% obwodu odbytu, co znacznie utrudnia jego funkcjonowanie i może powodować utrudnione oddawanie kału lub jego nietrzymanie.

Pamiętaj o tym, że koszty leczenia choroby nowotworowej mogą okazać się bardzo wysokie. Zastanów się więc nad wykupieniem ubezpieczenia dla psa.

Przetoki okołoodbytowe

Do nietrzymania kału mogą doprowadzić także przetoki okołoodbytowe powstałe w wyniku procesów zapalnych zatok okołoodbytowych. Są to parzyste struktury zlokalizowane po obu stronach odbytu. Ich funkcją jest produkowanie substancji zapachowej odpowiadającej za znaczenie terenu przez psa. Do ewakuacji ich wydzieliny dochodzi podczas każdej defekacji (aktu oddawania kału) poprzez wymasowanie treści zatok przez twarde masy kałowe.

Niestety nie zawsze jest to możliwe. Jeśli wyprowadzanie wydzieliny zatok jest upośledzone, np. przez rozluźnienie konsystencji kału podczas biegunki, dochodzi do znacznego jej nagromadzenia. Stan taki może doprowadzić do zapalenia zatok okołoodbytowych. Nieleczona choroba powoduje powstanie przetoki, czyli niefizjologicznego połączenia odbytu ze skórą zwierzaka. Powoduje to znaczny dyskomfort u pupila. Psie odchody zanieczyszczają przetokę, co pogłębia stan zapalny i znacznie utrudnia leczenie.

Terapia przetok okołoodbytowych polega na regularnym przepłukiwaniu ich przez lekarza weterynarii, podawaniu antybiotyków i leków przeciwzapalnych.

Zespół końskiego ogona

Zespół końskiego ogona to zbiór objawów świadczących o patologii w obrębie odcinka lędźwiowo-krzyżowego rdzenia kręgowego. Wśród nerwów wywodzących się z tej części rdzenia wyróżnia się nerw kulszowy, łonowy, miedniczny i nerwy ogonowe. Odpowiadają one m.in. za zgięcie stawu biodrowego, wyprost kolana oraz prawidłowe oddawanie moczu i kału.

Do wystąpienia zespołu końskiego ogona najczęściej przyczynia się zwyrodnieniowe zwężenie kanału lędźwiowo-krzyżowego, czyli DLSS (ang. degenerative lumbosacral stenosis). Może ono powstać w wyniku wypadnięcia krążka międzykręgowego (pot. dysku), nadwichnięcia, niestabilności kręgów oraz zwyrodnienia więzadeł i powierzchni stawowych. Doprowadza to do ucisku na rdzeń i nerwy, co upośledza przewodnictwo nerwowe i powoduje rozmaite symptomy ortopedyczno-neurologiczne.

Do objawów zespołu końskiego ogona należą:

• słabość mięśni kończyn miednicznych,
• nietrzymanie kału,
• nietrzymanie moczu,
• brak napięcia mięśni ogona,
• porażenie, niedowład lub bezwład kończyn miednicznych i ogona.

Do zdiagnozowania przyczyny zespołu końskiego ogona niezbędne są badania obrazowe takie jak RTG u psa!!!, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Leczenie zależne jest od ustalonej diagnozy i może obejmować farmakoterapię lub zabieg chirurgiczny.

Nietrzymanie kału u starszego psa

Jeśli masz psa w starszym wieku musisz liczyć się z tym, że z czasem jego przewodnictwo nerwowe ulegnie pogorszeniu. Może to wiązać się ze zmianami demencyjnymi, utrudnionym poruszaniem się oraz nietrzymaniem moczu i kału. Niepoddający się leczeniu brak umiejętności utrzymania czystości przez zwierzaka jest jednym z elementów kwalifikujących go do eutanazji.

Właściciel psiego seniora powinien być w stałym kontakcie z lekarzem weterynarii. Pozwoli to na szybką interwencję w razie nagłego pogorszenia stanu pacjenta.

Nietrzymanie stolca — podsumowanie

Utrzymanie czystości przez zwierzaka to bardzo ważny element jego codzienności. Warto jak najszybciej zdecydować się na naukę szczeniaka załatwiania swoich potrzeb fizjologicznych poza domem. Jeśli nie wiesz, jak to zrobić, skontaktuj się z psim behawiorystą. Możesz również zapytać się o radę lekarza weterynarii w trakcie jednej z pierwszych wizyt szczeniaka, na których ma miejsce szczepienie i czipowanie psa.

Nietrzymanie kału to problem uprzykrzający życie zarówno pupilowi, jak i jego właścicielowi. Jeśli zauważysz taki objaw u czworonoga zastanów się najpierw, czy aby na pewno nie masz do czynienia z biegunką. Mogło do niej dojść w wyniku zatrucia u psa lub spożycia przez niego roślin trujących. Wszystkie istotne informacje przekaż lekarzowi w gabinecie weterynaryjnym.

Nietrzymanie stolca to objaw mogący świadczyć o szerokim spektrum chorób. Lekarz weterynarii w takiej sytuacji powinien dokładnie zbadać twojego zwierzaka i wykonać różne badania laboratoryjne oraz obrazowe w celu ustalenia diagnozy i planu leczenia.

Niestety brak możliwości utrzymania kału u starszych zwierząt w zestawieniu z innymi objawami może stanowić jedno ze wskazań do eutanazji. Stanowi to nie lada dyskomfort psychiczny dla psa, który nie wie, dlaczego został pozbawiony możliwości zamierzonego załatwiania swoich potrzeb fizjologicznych.

W każdej z wymienionych sytuacji zabierz swojego zwierzaka do weterynarza. Rozmowa na temat problemu z pewnością rozwieje wszystkie twoje wątpliwości.