Jamnik krótkowłosy - wszystkie informacje i opis rasy

Jamnik krótkowłosy – skąd się wziął? 

Ojczyzną jamnika są Niemcy. Pierwsze osobniki pojawiły się na ziemiach germańskich około XVI wieku. Nie przypominały one jednak współczesnego jamnika; były to raczej krótkowłose psy gończe na krótkich łapkach, mieszczące się w norze lisa lub borsuka. Sylwetka ta była utrwalana drogą doboru, który trudno nazwać stricte hodowlanym, niemniej myśliwym zależało na psach wszechstronnych, mogących pracować na powierzchni, w norze i posiadających odpowiednią pasję łowiecką. W rezultacie uzyskano pogłowie psów wydłużonych, dobrze umięśnionych i mających krótkie łapy. W XIX wieku niemieccy kynolodzy po raz pierwszy opisali i uporządkowali wszystkie cechy nowej rasy, nazwanej Dachshund (pies na borsuki), a następnie Teckel (jamnik). W 1870 został opracowany i przyjęty wzorzec jamnika, w 1880 roku założono księgę rodowodową rasy, a w roku 1888 utworzono Deutscher Teckelklub (DTK) – Niemiecki Klub Jamnika, który istnieje do dziś. Jego główna siedziba mieści się w Duisburgu. Wzorzec jamnika, opracowany przez DTK i okresowo nowelizowany, obowiązuje we wszystkich organizacjach kynologicznych, będących członkami Międzynarodowej Federacji Kynologicznej (FCI). 

Jeszcze w XIX wieku rosnąca popularność jamników sprawiła, że zainteresowali się nimi hodowcy brytyjscy tak na Wyspach, jak i mieszkający na kontynencie. Wkrótce w Wielkiej Brytanii pojawiły się jamniki, początkowo jako psy królewskie. Ich wielką miłośniczką była królowa Wiktoria, modne były wśród brytyjskiej arystokracji, z czasem rozpowszechniając się także w niższych klasach społecznych. Klub Jamnika w Wielkiej Brytanii (DC) powstał w 1881 roku (a więc wcześniej niż w Niemczech). Hodowcy brytyjscy utrwalili ówczesny ciężki, roboczy typ psa o niewielkim prześwicie i masywnej klatce piersiowej. Zaczęli też eksportować jamniki do USA. Obecna populacja jamników amerykańskich, jakkolwiek zmienia się eksterierowo na skutek importów z Europy kontynentalnej, wciąż zachowuje charakterystyczną, masywną budowę. Współczesny brytyjski wzorzec jamnika jest zbliżony do wzorca FCI, natomiast wzorzec amerykański znacznie od niego odbiega. 

Jamnik krótkowłosy powstał jako pierwszy. Już w XX wieku utworzono odmiany długowłosą i szorstkowłosą. Działania hodowlane spowodowały też, że coraz częściej rodziły się w miotach szczenięta mniejsze i większe. Z biegiem lat rozdzielono je na odrębne rasy, których aktualnie jest dziewięć – trzy rodzaje szaty i trzy wielkości: jamnik standardowy, jamnik miniaturowy i jamnik króliczy. Wszystkie rasy jamników umieszczone są w jednej grupie FCI, nr 4. Federacja ostatecznie uznała jamniki 1 stycznia 1955 roku, a obecny wzorzec (po modyfikacjach, w tym zasadniczej w 2001 roku) obowiązuje od 25 maja 2021 roku. 

Mimo że szczyt popularności jamników przypadł na lata 70.-80. XX wieku, to do dziś te niewielkie psy są lubiane i chętnie nabywane ze względu na niewielkie rozmiary i wesołe usposobienie. Obecne są na wszystkich wystawach w całym kraju. Jamniki standardowe są również bardzo lubiane przez myśliwych, choć krótkowłose są używane do polowań znacznie rzadziej niż szorstkowłose. Nie spotyka się natomiast polujących jamników długowłosych. 

Jamnik krótkowłosy – wzorzec rasy 

Wzorzec jest jeden dla wszystkich ras jamników. Z tego względu na potrzeby artykułu usunięto fragmenty dotyczące specyficznych cech jamnika długowłosego i szorstkowłosego (szata, umaszczenie). 

Wzorzec FCI nr 148  

 JAMNIK  

Data publikacji obowiązującego standardu: 09.05.2001, dodane zmiany z 25.05.2021 

Przeznaczenie: pies myśliwski do polowań na i pod ziemią.  

Klasyfikacja FCI: Grupa IV - Jamniki.   

Rasa objęta obowiązkiem pracy.  

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY 

Jamnik (nazwa oryginalna:  Dackel lub Teckel) znany był już w średniowieczu. Wywodzi się od psów gończych, których używano do pracy na ziemi i pod nią. Z tych krótkonożnych psów wyewoluował współczesny jamnik, który jest wszechstronnym psem myśliwskim. Doskonale sprawdza się jako pies norujący, ale także jako pies gończy i tropowiec.  Najstarszym Klubem Jamnika w kontynentalnej Europie jest Deutsche Teckelklub e.V. założony w 1888 r. Jamnik od wielu lat jest hodowany w trzech wielkościach (standard, miniatura i króliczy) oraz w trzech odmianach sierści (krótkowłosy, długowłosy i szorstkowłosy), co w sumie daje dziewięć ras, ocenianych na wystawach psów oddzielnie. 

WRAŻENIE OGÓLNE 

Niski, krótkonożny pies, o wydłużonej, ale zwartej sylwetce, bardzo dobrze umięśniony, z dumnie noszoną głową i z bystrym wyrazem pyska. Jego budowa pozwala na szybkie i zwinne poruszanie się na i pod powierzchnią ziemi. Wyraźny dymorfizm płciowy (zaznaczone piętno płci).  

WAŻNE PROPORCJE 

Przy zachowaniu prześwitu (odległości od podłoża do najniższego punktu klatki piersiowej) pod psem, wynoszącego około 1/3 wzrostu w kłębie, długość tułowia (od przedniej krawędzi rękojeści mostka do guza siedzeniowego) w proporcji do wysokości w kłębie powinna wynosić 1 do 1,7-1,8. 

ZACHOWANIE/CHARAKTER: Z natury przyjacielski, nie jest tchórzliwy ani agresywny. Ma zrównoważony temperament, jest wytrwałym, o dobrym węchu, zwinnym, pełnym pasji psem myśliwskim.  

GŁOWA 

Oglądana z góry wydłużona, widziana z boku równomiernie zwężająca się, ale nie spiczasta. Łuki brwiowe wyraźnie zaznaczone. Chrząstka i grzbiet nosa długie i wąskie.  

Mózgoczaszka:  

Czaszka: raczej płaska, nie za szeroka, łagodnie przechodząca w lekko wysklepiony grzbiet nosa (tzw. garbonos). Guz potyliczny niezbyt wyraźny. Stop: lekko zaznaczony.  

Trzewioczaszka:  

Nos: nozdrza dobrze rozwarte, kolor: patrz umaszczenie. Kufa: długa, wystarczająco szeroka i mocna. Daleko, aż do wysokości oczu rozwierający się pysk.  

Szczęki/Uzębienie: szczęka i żuchwa dobrze rozwinięte. Zgryz nożycowy, równy i ściśle zamknięty. Idealne uzębienie jest pełne (42 zęby stałe zgodnie z wzorem zębowym), z mocnymi, dokładnie ciasno za siebie zachodzącymi kłami. Wargi: ciasno przylegające, dobrze przykrywające żuchwę.  

Oczy: średniej wielkości, o migdałowym kształcie, szeroko rozstawione, o bystrym, zawadiackim, ale przyjacielskim wyrazie, spojrzenie nie może być przeszywające. Kolor im ciemniejszy, tym lepszy - od ciemnoczerwonawobrązowego do czarno-brązowego, przy wszystkich umaszczeniach. Oczy porcelanowe, rybie lub perłowe są dopuszczalne u psów marmurkowych, ale niepożądane. Powieki dobrze pigmentowane. 

Uszy: osadzone wysoko, nie za bardzo z przodu głowy, wystarczająco, lecz nie przesadnie długie, o zaokrąglonych końcach. Sięgają kącika warg. Ruchliwe, przednią krawędzią przylegają do policzków.  

SZYJA: Dość długa, muskularna, swobodnie i wysoko noszona, skóra podgardla dobrze przylegająca, lekko łukowato wygięta.  

TUŁÓW 

Linia górna: płynnie przechodząca od kłębu do lekko opadającego zadu. Kłąb: wysoki i wyraźny.   

Grzbiet: od kłębu ku tyłowi prosty lub lekko opadający. Silnie i dobrze umięśniony. Lędźwie: muskularne, szerokie i mocne. Zad: szeroki, dość długi ani nie całkiem poziomy, ani za mocno ścięty.  

Klatka piersiowa: Długa, dobrze ożebrowana, z wyraźnie zaakcentowaną rękojeścią mostka, który jest tak daleko wysunięty do przodu, że z obu stron powstają lekkie wgłębienia. Klatka piersiowa oglądana z przodu owalna, z góry i z boków głęboka, zapewnia dobry rozwój sercu i płucom. Żebra sięgają daleko do tyłu. Przy dobrej długości i kątowaniu łopatki i ramienia, najniższy punkt klatki piersiowej (a co za tym idzie, prześwit) jest zasłonięty przez kończynę przednią. Podgardle nie zaznaczone. 

Linia dolna: Klatka piersiowa przechodzi łagodnie w lekko podciągnięty brzuch. 

OGON: Osadzony niezbyt wysoko, noszony na wysokości linii grzbietu, ale nie powyżej, tak żeby stanowił jej przedłużenie, lekko opadający. W akcji może być uniesiony. Koniec ogona (około jednej trzeciej długości) może być nieznacznie zakręcony ku górze.  

KOŃCZYNY 

KOŃCZYNY PRZEDNIE 

Wygląd ogólny: Dobrze umięśnione i kątowane, oglądane z przodu bez luźnej skóry, prosto stawiane, o mocnej kości, łapy skierowane prosto do przodu, stojące pod najniższym punktem klatki piersiowej. 

Łopatka: plastycznie umięśniona. Długa, skośnie ustawiona (ca.90 stopni do ramienia), ściśle przylegająca do klatki piersiowej.  

Ramię: tej samej długości co łopatka, ustawione do niej pod kątem prawie  prostym, o grubej kości i dobrym umięśnieniu, przylegające do żeber,  ale umożliwiające psu swobodne poruszanie się.  

Łokcie: przylegające, ale ani nie wciśnięte pod klatkę piersiową, ani odstające.  Przedramię: krótkie, jednak na tyle długie, że prześwit wynosi około jednej  trzeciej wysokości psa. Możliwie proste.  Nadgarstek: stawy nadgarstkowe są ustawione nieco bliżej siebie niż  stawy barkowe.  Śródręcze: oglądane z boku nie powinno być ani zbyt strome, ani rażąco  wysunięte do przodu.  

Łapa: kocia, palce zwarte, dobrze wysklepione. Opuszki mocne i sprężyste, pazury krótkie, mocne, barwa – patrz umaszczenie. Piąty palec nie pełni żadnej funkcji. 

KOŃCZYNY TYLNE  

Wygląd ogólny: Silnie umięśnione, w dobrych proporcjach do kończyn przednich.  Kolano i staw skokowy głęboko ukątowane, kończyny tylne równoległe,  ani za wąsko, ani za szeroko ustawione.  

Udo: powinno być dobrej długości i mocno umięśnione.  Staw kolanowy: szeroki i silny, głęboko ukątowany.  Podudzie: krótkie, ustawione pod kątem niemal prostym do kości udowej,  dobrze umięśnione.  Staw skokowy: mocny i dobrze ukątowany.  Śródstopie: stosunkowo krótkie, przeciwległe do podudzia, ustawione  lekko podsiebnie.  Łapa: cztery ciasno przylegające palce, dobrze wysklepione. Pies stoi pewnie na mocnych palcach. 

RUCH: Zamaszysty, płynny, energiczny, kończyny wyrzucane z rozmachem, daleko i swobodnie. Podczas ruchu linia grzbietu jest stabilna. Ogon lekko opuszczony. Akcja przednich i tylnych kończyn równoległa.  

SKÓRA: Ciasno przylegająca i dobrze pigmentowana, barwa - patrz umaszczenia.  

OKRYWA WŁOSOWA 

Sierść: u psów krótkowłosych krótka, gęsta, błyszcząca, przylegająca, mocna i twarda, bez łysin.   

Ogon: cienki, dokładnie, ale niezbyt obficie pokryty włosem. Nieco dłuższy, szczeciniasty włos na spodniej stronie ogona nie stanowi  wady.  

Umaszczenia:  

a) jednobarwne: rude. Domieszka włosów czarnych (nalot) dopuszczalna, jednak preferowana jest barwa czysta i głęboka. Niewielkie białe znaczenie (do 3 cm średnicy) dopuszczalne jedynie na piersi. Nos, pazury i opuszki czarne, rudobrązowe niepożądane, choć nie dyskwalifikujące, b) dwubarwne: głębokie czarne lub brązowe (czekoladowe) , każde z rdzawym podpalaniem (jak najciemniejszym i jak najczystszym) nad oczami, po obu stronach kufy, na wargach, na wewnętrznych krawędziach uszu, na przedpiersiu, na wewnętrznych i tylnych krawędziach kończyn, na łapach, przy odbycie i około jednej trzeciej do połowy długości spodniej strony ogona. Nos, pazury i opuszki czarne u psów, u których podstawowym kolorem jest czarny, czekoladowe u tych, dla których podstawowym kolorem jest czekoladowy. Niewielkie białe znaczenie (do 3 cm średnicy) dopuszczalne jedynie na piersi). Zarówno zbyt rozległe jak i nie dość wyraźne podpalanie  jest wysoce niepożądane, c) marmurkowe: podstawowym kolorem jest zawsze kolor ciemny (czarny lub czekoladowy), z wyjątkiem maści rudej marmurkowej (ruda z ciemniejszymi plamami). Pożądane są nieregularne szare lub beżowe plamy (ale nie duże łaty). Nie może przeważać ani ciemny ani jasny kolor. Nos, pazury i opuszki patrz pkt a i b. d) pręgowane na rudym tle mają ciemne pręgi. Nos, pazury i opuszki czarne.  Wszystkie niewymienione wyżej barwy i kombinacje barw dyskwalifikują. Braki w pigmentacji są wysoce niepożądane. 

WYMIARY:  Obwód klatki piersiowej w wieku co najmniej 15 miesięcy, mierzony w najszerszym miejscu klatki piersiowej lekko napiętą  taśmą. 

Jamniki standardowe:  Psy 37- 47 cm, suki  35-45 cm. Jamniki miniaturowe:  Psy 32-37 cm, suki 30-35 cm. Jamniki królicze:  Psy 27-32 cm, suki 25-30 cm*/ 

WADY: Wszelkie odstępstwa od podanego wzorca powinny być uznawane za wady  i oceniane w zależności od stopnia natężenia oraz wpływu na zdrowie i dobrostan psa  oraz jego zdolność do wykonywania pracy łowieckiej. 

M3 podczas oceny nie są brane pod uwagę. Brak 2xP1 nie jest błędem.  Jako błąd jest oceniany brak 1xP2, kiedy poza M3 nie brakuje żadnych  innych zębów. Podobnie za błąd uznawane jest odstępstwo od zgryzu  nożycowego np. zgryz cęgowy.  

WADY DUŻE  

 - Pies cherlawy, wysokonożny lub ciągnący tułów po ziemi. - Inne braki uzębienia niż te wymienione jako wady duże lub dyskwalifikujące.  - Oczy porcelanowe u psów o umaszczeniu innym niż marmurkowe.  - Spiczaste i silnie pofałdowane uszy.  - Tułów wiszący pomiędzy łopatkami.  - Grzbiet karpiowaty (wypukły) lub łękowaty (wklęsły).  -Mocno przebudowany zad (zad jest wyższy niż kłąb).  - Zbyt wąska klatka piersiowa. - silnie podkasany brzuch.  - Niewystarczające kątowanie przednich i tylnych kończyn.  - Wąskie, nieumięśnione kończyny tylne.  - Postawa krowia (iksowata) lub beczkowata. - Łapy wykręcone do wewnątrz lub na zewnątrz.  - Rozstawione palce.  - Poruszające się ociężale, nieporadnie, "kaczym" chodem.  

SZATA:  

 - Włos za cienki, zbyt delikatny, przełysienia na uszach  (uszy skórzaste) i inne łysiny.  -Włos zbyt twardy i za długi.  - Szczotka na ogonie.  -Ogon nieowłosiony na całej długości lub miejscami.  

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE 

 Agresja lub wyraźna lękliwość.  Każdy pies wykazujący wady budowy lub zaburzenia charakteru powinien być  zdyskwalifikowany. Osobniki nietypowe. - Przodozgryz, tyłozgryz, zgryz naprzemienny.  - Źle ustawione kły żuchwy.  - Brak jednego lub więcej kłów, albo jednego lub więcej siekaczy.  - Brak innych przedtrzonowców lub trzonowców, za wyjątkiem:  wymienionych jako błędy tzn. 2xP1 ewentualnie 1xP2  (nie uwzględniając M3).  - Skrócona klatka piersiowa.  -Wszelkie wady ogona.  - Bardzo luźna łopatka.  - Koziniec stawów nadgarstkowych. - Czarny kolor bez podpalania, biały kolor z podpalaniem lub bez.  Inne kolory nie wymienione w pozycjach umaszczenia.  

UWAGA:  

Samce powinny mieć dwa w pełni wykształcone jądra, całkowicie zstąpione do worka mosznowego. 

Jamnik krótkowłosy – usposobienie, psychika 

Jamnik krótkowłosy jest z natury psem odważnym, przyjacielskim, sprytnym i… upartym. Układaniu poddaje się stosunkowo łatwo, ale nawet wyszkolony potrafi nieoczekiwanie “zmienić zdanie” i nie wykonać komendy. Nie może być ani agresywny, ani tchórzliwy. 

Jamnik krótkowłosy jest wspaniałym psem rodzinnym, ale zdecydowanie nie dla małych dzieci, za którymi generalnie nie przepada. Większość jamników sypia w łóżkach swoich właścicieli, często – nawet w największe upały – pod kołdrą. Jamniki krótkowłose wszystkich wielkości są przeważnie psami typowo pokojowymi. Wielkości standardowej – są wspaniałymi, wszechstronnymi towarzyszami myśliwych, aczkolwiek nie do końca docenianymi. Mają doskonały węch, świetnie sprawdzają się jako norowce, dzikarze i tropowce, potrafią też aportować z wody. 

Jamnik krótkowłosy może mieszkać w bloku, jednak nie może chodzić po schodach. Z uwagi na specyficzną budowę jego kręgosłup narażony jest na kontuzje, zwłaszcza na dyskopatię. Trzeba mieć to na uwadze, jeżeli mieszkamy np. na trzecim piętrze bez windy. Z kolei jeżeli mamy ogród z wypielęgnowanymi grządkami, to musimy liczyć się z upodobaniem jamnika do kopania. Za to z pewnością nie będziemy mieć niechcianych wizyt kretów i nornic.  

Jamnik krótkowłosy — żywienie 

Najlepiej jest żywić jamnika krótkowłosego karmą, przeznaczoną dla małych ras, zgodnie ze wskazówkami na opakowaniu. Dobra karma jest zbilansowana; oznacza to, że nie trzeba do niej dodawać żadnych witamin ani innych preparatów. Z tego względu karmy gotowe należy kupować jedynie u renomowanych producentów. 

Można oczywiście karmić jamnika pożywieniem przygotowywanym w domu. Trzeba mu wówczas zapewnić odpowiednią porcję mięsa, najlepiej wołowiny, gotowanych warzyw, a psom pracującym także i węglowodanowego wypełniacza (ryżu, makaronu). Wbrew obiegowym opiniom nie podaje się psu kaszy, której nie trawi. Nie wolno także podawać kości, szczególnie drobiowych i króliczych, które rozpadają się na drzazgi i mogą przebić jelito. Można dać psu do zabawy surową, dużą kość, np. z giczy wołowej lub cielęcej i sprzątnąć ją po ogryzieniu wszystkich resztek mięsa i chrząstek. Jedzenie przyrządzane w domu wymaga suplementacji witaminowej i mineralnej, którą doradzi lekarz weterynarii. 

Ważne: nie należy stale dosypywać karmy do miski („bo już pusta”). Dorosły jamnik krótkowłosy, tak jak każdy inny pies, powinien jadać 1-2 razy dziennie. Ewentualnych niedojedzonych resztek nie zostawia się, trzeba je usunąć po pięciu minutach. Natomiast pies musi mieć całodobowy dostęp do miski z codziennie zmienianą wodą. 

Trzeba jamnikowi krótkowłosemu zapewnić odpowiednią dawkę ruchu, gdyż jest on łakomczuchem i ma tendencje do tycia. Nadwaga zaś jest wrogiem jamniczego kręgosłupa. Nie powinny więc mieć jamnika osoby, które ulegają błagalnemu spojrzeniu psich oczu i dokarmiają go np. przy stole. 

Jamnik krótkowłosy – pielęgnacja 

Jamnik krótkowłosy jest najmniej kłopotliwy w pielęgnacji. Wystarczy okresowe skracanie pazurów, jeżeli sam ich nie ściera, i czyszczenie uszu. Gładko przylegający włos jamnika krótkowłosego należy przeciętnie dwa razy w tygodniu wypolerować irchą, można go też szczotkować za pomocą szczotki z miękkim włosiem. Jamnik krótkowłosy linieje jednak dwa razy w roku, a psy trzymane w ogrzewanym pomieszczeniu gubią sierść po trochu przez cały rok. Zbiera się ją z psa za pomocą gumowej rękawicy. 

Kąpiel stosuje się tylko w razie konieczności, kiedy jamnik krótkowłosy wytarza się w nieczystościach lub błocie – a one bardzo to lubią. Można użyć szamponu z efektem nabłyszczającym. Po kąpieli psa trzeba wytrzeć ręcznikiem i pozwolić mu wyschnąć samemu. Jamnik krótkowłosy nie wymaga suszarki, ponadto gorące powietrze może przesuszyć jego skórę. 

Niezbędna jest natomiast regularna kontrola stanu uzębienia. Jamnik krótkowłosy, jak wszystkie jamniki, ma skłonność do osadzania się kamienia nazębnego, który sprzyja rozwojowi zakażeń bakteryjnych i paradontozie. Dwa razy w tygodniu należy psu umyć zęby specjalną pastą dla psów i miękką szczoteczką. Trzeba go do tego przyzwyczaić od szczeniaka. 

Jamnik krótkowłosy, jak i pozostałe jamniki, jest psem na ogół zdrowym i długowiecznym. Żyje średnio 13-15 lat, choć można spotkać także osobniki 20-letnie. Niestety, ze względu na specyficzną budowę psy tej rasy dość często cierpią na schorzenia kręgosłupa, zwłaszcza dyskopatię i choroby zwyrodnieniowe. Mogą również cierpieć na dziedziczne choroby oczu, szczególnie postępujący zanik siatkówki (PRA). W 2023 roku Związek Kynologiczny w Polsce zapowiedział wprowadzenie obowiązku badań genetycznych przed zakwalifikowaniem psów i suk do rozrodu. 

Podsumowanie 

Jamnik krótkowłosy może być wspaniałym psem rodzinnym, który jednak ma własne zdanie. Układa się go dobrze, ale bywa krnąbrny, dlatego powinny go mieć osoby raczej doświadczone. Nie przepada na ogół za dziećmi (choć bywają wyjątki), ma silny instynkt pogoni i nie może być w mieście puszczany bez smyczy. Uwaga: w lesie puszczanie psa luzem jest zabronione. Hodowla jest nieskomplikowana, suki są doskonałymi matkami. W miocie bywa przeciętnie 3 do 6 szczeniąt, niekiedy więcej – zależnie od wielkości. Najczęściej spotyka się jamniki krótkowłose czarne podpalane, następnie rude, czekoladowe podpalane i marmurkowe. Najrzadziej występują w umaszczeniu pręgowanym. 

Jamnik krótkowłosy jest objęty obowiązkiem pracy, tak samo jak reszta grupy 4 FCI. Do tytułu Międzynarodowego Championa Piękności wymagane jest zaliczenie konkursu tropowców z odpowiednią liczbą punktów, zgodnie z wymogami Federacji.