Guz sutka u psa - przyczyny, leczenie i rokowanie

Częstotliwość występowania tego nowotworu u różnych gatunków jest bardzo zróżnicowana, najczęściej natomiast dotyka on psów. Szacuje się, że około 50 % wszystkich guzów u suk to guzy sutka. Nowotwory te występują rzadko u krów, klaczy, kóz, owiec i macior. 

Istnieją różnice zarówno w zachowaniu biologicznym, jak i histologii guzów sutka u psów i kotów. U psów nowotwory złośliwe to około 45% guzów sutka, podczas gdy u kotów stanowią one aż 90%. 

Dlaczego nowotwory te są tak niebezpieczne? 

Guzy gruczołu sutkowego w ponad połowie przypadków wykazują charakter złośliwy, a szacuje się, iż jest to drugi najpowszechniejszy nowotwór dotykający psy. Nowotwory o cechach agresywnych tej grupy to m. in.: raka gruczołowego, raka śluzowego, mięsaka czy zapalnego raka sutka. Zmiany takie charakteryzują się zdolnością do szybkiego przerzutowania na inne tkanki i narządy organizmu takie jak płuca, mózg, wątroba czy kości. W takiej sytuacji nawet jeśli dojdzie do usunięcia zmiany w pierwotnej lokalizacji, nie wyklucza to rozwoju następnych w innych lokalizacjach organizmu. Jest to fundamentalny problem i ograniczenie sukcesywnej walki z tą chorobą. W większości przypadków do wykrycia guza dochodzi zbyt późno, gdyż właściciele zwierząt nie wykonują regularnego badania piersi u swojego czworonoga. W takiej sytuacji często proces nowotworowy zdążył się już rozprzestrzenić w organizmie pupila, a na pomoc jest zwykle za późno. 

Dodatkowo warto wspomnieć, iż budowa sutka suki jest zdecydowanie bardziej skomplikowana niż u osobników płci męskiej, co wiążę się z trudniejszym dostępem chirurgicznym oraz potencjalnie większym ryzykiem powikłań. 

Jakie są objawy raka sutka u psa? 

Większość psów nie manifestuje objawów tej choroby. Najczęściej opiekun zwierzęcia wykrywa obecność guza podczas głaskania pupila po brzuchu. Obecność zmiany może być również wykryta przez lekarza weterynarii podczas rutynowego badania kontrolnego. 

W bardziej zaawansowanych przypadkach powstałe zmiany mogą ulegać owrzodzeniu i krwawić. Dotyczyć mogą one skóry, położonych głębiej powięzi lub powłok brzusznych. Guzy są niejednokrotnie opuchnięte, czerwone oraz bolesne. Procesem chorobowym może być objęty pojedynczy kompleks mlekowy (tkanka gruczołowa zlokalizowana wokół jednego sutka) lub całe listwy mleczne. 

W niektórych przypadkach obserwowane jest powiększenie gruczołu sutkowego powiązane z laktomanią, czyli produkcja mleka u niekarmiących suk. Dodatkowo w badaniu klinicznym lekarz może stwierdzić powiększenie regionalnych węzłów chłonnych. 

Wśród innych symptomów, które mogą towarzyszyć tej jednostce chorobowej, ale również niejednokrotnie są wypadkową objawów związanych z obecnością przerzutów, wymienia się: objawy ogólne np. gorączka, utrudnione oddychanie czy brak apetytu. 

Jak badać psa pod kątem raka sutka? Instrukcja krok po kroku 

Proste badanie gruczołu sutkowego, które możesz wykonać samodzielnie np. podczas zabawy z psem jest niezwykle ważne we wczesnej detekcji tej choroby. Najlepiej wykonać je zataczając drobne kółka wokół każdego sutka w obrębie kompleksu mlekowego. Pamiętaj, aby badanie dotyczyło koniecznie tkanki gruczołowej wokół każdego sutka u psa. 

Po wykryciu zmiany należy udać się do gabinetu lekarza weterynarii w celu pogłębienia diagnostyki i poznania podłoża histopatologicznego guza. Podczas badania klinicznego weterynarz oceni przesuwalność zmiany względem gruczołu sutkowego oraz dokona bardziej szczegółowej jej lokalizacji uwzględniając, czy obejmuje ona np. jedynie skórę czy też położone głębiej powięzi lub powłoki brzuszne. Dodatkowo podczas inspekcji guza ocenia się stopień powiększenia gruczołów sutkowych, występowanie rumienia skóry, temperaturę okolicy zmiany oraz obecność owrzodzeń i obrzęków. W dalszym ciągu badania klinicznego specjalista dokonuje palpacji węzłów chłonnych pachwinowych i pachowych w celu detekcji ewentualnych przerzutów. 

Jak rozpoznaje się ten typ guza? 

W celu potwierdzenia diagnozy należy wykonać RTG płuc w celu sprawdzenia, czy w ich miąższu nie znajdują się metastazy, czyli powstałe wtórnie guzy wywodzące się z komórek pierwotnie występującego nowotworu złośliwego. Następnie zalecane jest wykonanie USG płuc i jamy brzusznej. Rutynowe badanie krwi, a później histopatologia guza w połączeniu ze wspomnianymi technikami pozwolą na uzyskanie pełnego obrazu sytuacji. Ocena morfologii komórek budujących zmianę jest fundamentalna w kwestii określenia rokowania. 

Jakie są metody leczenia tego typu guza? 

Najlepiej rokującym rozwiązaniem w przypadku leczenia guza listwy mlecznej jest zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu zmiany z odpowiednim marginesem. Wykonanie go odpowiednio szybko znacznie zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia przerzutów. Wśród technik chirurgicznych stosowanych w tych przypadkach wymienia się: 

• lumpektomię — zabieg polegający na usunięciu guzka znajdującego się w tkance gruczołowej, łącznie z otaczającymi go zdrowymi tkankami, 
• mammektomia — usunięcie sutka, 
• mastektomia – usunięcie listwy mlecznej – czyli wszystkich sutków wraz z tkanką gruczołowa oraz węzłami chłonnymi), może mieć ona postać częściową, jednostronną lub totalną. 

Leczenie wspomagające w przypadku nowotworów gruczołu sutkowego jest znacznie mniej efektywne i daje niewielkie korzyści kliniczne. Wśród metod tej terapii wymienia się: radioterapię, chemoterapię, hormonoterapię oraz elektroterapię. 

Jak zazwyczaj postępują łagodne guzy sutka? 

Wśród łagodnych zmian obejmujących guzy gruczołu mlekowego wymienia się głównie gruczolaki i włókniaki. Powstają one najczęściej wraz z wiekiem oraz w większości przypadków nie mają tendencji do transformacji w agresywne formy nowotworowe. Niekiedy mogą one osiągać duże rozmiary, co przeszkadza zwierzęciu w prawidłowym funkcjonowaniu. Z tego względu zaleca się usunięcie zmiany, co jednocześnie chroni zwierzę przed jej uzłośliwieniem się. Każdy przypadek oraz możliwe rozwiązanie, jakim jest zabieg chirurgiczny, powinno być wzięte pod rozwagę przez lekarza weterynarii na podstawie historie pacjenta oraz wszystkie czynniki towarzyszące. 

Co mogę zrobić, jeśli okaże się, że to nowotwór złośliwy? Czy można go wyleczyć? 

Jednym z rozwiązań, które może zaproponować lekarz weterynarii w przypadku zdiagnozowania złośliwego nowotworu gruczołu mlekowego jest usunięcie guza z szerokim marginesem (usunięcie pasma zdrowych tkanek, które wycinane są wraz z usuwanym fragmentem nieprawidłowych, zmienionych chorobowo tkanek). Operacja jest drogą wymaganą w procesie leczniczym dotyczącym łagodnych zmian oraz nowotworów złośliwych. Należy jednak pamiętać, iż duże guzy oraz takie, które w badaniu histopatologicznym wykazały wysoki stopień złośliwości, czy te, które zdążyły już dać przerzuty, zdecydowanie częściej wykazują tendencję do nawrotu. Guzy mnogie mogą być usunięte podczas jednego zabiegu. Każdy z nich powinien być poddany badaniu histopatologicznemu, ponieważ mogą one wykazywać inne cechy. 

Chemioterapia zalecana jest psom, które zostały zdiagnozowane z guzem złośliwym dającym wysokie szanse na tworzenie przerzutów w innych narządach i tkankach oraz w przypadku tych, u których doszło już do wytworzenia metastaz. 

Radioterapia to jedna z gałęzi onkologii weterynaryjnej, która nie została jeszcze szczegółowo opracowana i rozwinięta w kontekście nowotworów sutka u psów. Daje jednak wielką nadzieję, gdyż w medycynie ludzkiej odrywa ona ogromną rolę. 

Leczenie wspomagające oparte jest na stosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu załagodzenia bólu, zmniejszenia stanu zapalnego czy załagodzenia gorączki. Od dawna jednak ta grupa leków wykazuje pewne właściwości przeciwnowotworowe, których podstawa nie została do końca poznana. Mogą one zapobiegać powstawaniu raka, czy wywołać częściową lub całkowitą remisję w niektórych typach tej choroby. Pozytywne efekty zaobserwowano nie tylko w przypadku stosowania terapii łączonej - NLPZ wraz z lekami przeciwnowotworowymi, ale także po podawaniu ich samych. 

Guz sutka rokowania 

Rokowanie dla psa z łagodnym guzem sutka jest pomyślne. Wśród zwierząt ze zdiagnozowanym złośliwym nowotworem sutka, aż połowa ma szanse na powrót do zdrowia przy zastosowaniu jedynie leczenia chirurgicznego. Życie i zdrowie pozostałych 50 % zagrożone jest wystąpieniem przerzutów nowotworu do innych tkanek i narządów, co daje złe rokowanie. To niestety prowadzi do rozwoju stanu chorobowego najczęściej prowadzącego do śmierci. Wczesna detekcja zmiany w obrębie sutka u psa jest kluczem do wydłużonego procesu walki o zdrowie. 

Zapobieganie nowotworzeniu listwy mlecznej 

Najważniejsza w tej kwestii jest profilaktyka opierająca się o regularne badania krwi oraz okresowe kontrole zdrowia zwierzęcia, podczas których weterynarz dokonuje badania klinicznego zwierzęcia, dzięki któremu między innymi może wykryć powstające zmiany. 

Również ty, raz w miesiącu, powinieneś dokonać badania piersi swojego pupila w celu detekcji ewentualnych zmian, które mogą mieć postać większych lub mniejszych zgrubień w okolicach sutków. Pamiętaj, by tego rodzaju inspekcji dokonać wokół każdego z sutków suki. 

Wczesna kastracja suki tj. przed pierwszą cieczką znacząco ogranicza prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu listwy mlecznej. W terminologii medycznej zabieg ten nosi nazwę owariohisterektomii i polega na usunięciu macicy wraz z jajnikami. 

Innymi czynnikami mającymi wpływ na występowanie tego nowotworu jest dieta oraz aktywność fizyczna. Zdrowa dieta i odpowiednia dawka aktywności fizycznej w znaczący sposób zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwór sutka u psa.