Chirurgiczne usuwanie kamieni nerkowych u psów - jakie są metody?

Co to są kamienie moczowe? 

Punktem wyjściowym dla formowania się kamieni moczowych (inaczej nazywanych urolitami) są drobne cząstki takie jak sole, minerały, inne mikro kryształy czy złuszczone, martwe nabłonki. Takie materiały organiczne stanowią idealne rusztowanie, które w sprzyjających warunkach ulega wysyceniu jonami soli zawartymi w moczu. U zdrowego zwierzęcia występuje szereg mechanizmów, które chronią jego organizm przed formowaniem się wspomnianych form litych np. odpowiednie pH moczu. Małe kryształy, które powstają w układzie moczowym, mają tendencję do zbijania się w większe twory, co w konsekwencji prowadzi do powstania kamieni moczowych. 

Kamica moczowa u psa i kota: jak ją rozpoznać i leczyć? 

Objawy kamicy moczowej u psa 

Jedne z najczęstszych symptomów tej jednostki chorobowej to skąpomocz, bezmocz, częstomocz oraz krwiomocz. Objawy te w znacznej mierze powodują formujące się kamienie, które drażnią błonę śluzową oraz wywołują mikrourazy skutkujące podkrwawianiem do światła układu moczowego. Małe urolity mogą powodować częściowe lub całkowite zaczopowanie światła cewki moczowej, co z kolei może skutkować rozdęciem pęcherza moczowego, czyli znacznym jego powiększeniem powstałym na skutek braku odpływu moczu do dalszych odcinków układu moczowego. Zjawisko to zazwyczaj powoduje ogromny ból brzucha u zwierzęcia, paradoksalne nietrzymanie moczu (nietrzymanie moczu wynikające z jego przepełnienia), strangurię (bolesne oddawanie moczu). W niektórych przypadkach dochodzi do pęknięcia pęcherza moczowego, co jest scenariuszem niezwykle niebezpiecznym dla życia i zdrowia zwierzęcia, gdyż wylanie się moczu do jam ciała prowadzi do rozwoju sepsy. 

Zaczopowanie odpływu moczu do dalszych odcinków układu moczowego, na dalszym etapie może skutkować rozwojem azotemii, czyli nieprawidłowego stężenia mocznika, kreatyniny i innych niebiałkowych związków azotowych we krwi, osoczu lub surowicy. 

Należy pamiętać, że wymienione symptomy chorobowe nie są charakterystyczne dla kamicy moczowej. Mogą one wskazywać na inne choroby dolnych dróg moczowych. Do najczęściej diagnozowanych przyczyn strangurii czy częstomoczu u psów należą: bateryjne zapalenie pęcherza moczowego, kamica moczowa oraz nowotwór. 

Diagnostyka kamicy moczowej u psa i kota 

W diagnostyce kamicy moczowej lekarz weterynarii zaleci wykonanie badań dodatkowych takich jak: morfologia i biochemia krwi, posiew moczu czy badanie z użyciem technik obrazowych. 

Bardzo istotne jest, by mocz został zbadany maksymalnie do jednej godziny od jego pobrania. Zapobiega to znacznym wahaniom temperatury próbki oraz sedymentacji (opadaniu cząstek kryształów w moczu) drobin. Chłodzenie oraz długi czas przechowywania moczu mogą spowodować wytrącenie się kryształów, które nie są obserwowane w przypadku świeżo pobranego oraz przechowywanego w temperaturze pokojowej materiału. 

Innym niezwykle pomocnym narzędziem jest zastosowanie technik diagnostyki obrazowej. Badanie USG jest nieinwazyjne oraz pozwala na określenie położenia, liczby i wielkości kamieni w nerce oraz pęcherzu moczowym. W przypadku zastosowania RTG należy pamiętać, iż nie wszystkie kryształy cieniują na zdjęciu (są na nim widoczne), a należą do nich kamienie ksantynowe, cystynowe oraz moczanowe. 

Rodzaje kamieni moczowych 

Ze względu na skład minerałów budujących kamienie moczowe dzielimy je na kamienie struwitowe, szczawianowo wapniowe, cystynowe oraz moczanowe. 

Niektóre rasy psów wykazują predyspozycje do występowania określonego rodzaju kamieni. 

Najczęściej spotykanym typem kamieni u psów są struwity, które stanowią od 50 do 60% wszystkich kamic. 

Kamienie struwiowe 

Jest to trójfosforan amonowo-magnezowy występujący zarówno u młodych psów i dorosłych suk. Rasy predysponowane do rozwoju tej jednostki to sznaucer miniaturowy, bichon frise, cocker spaniel, pudel miniaturowy. Powstawanie kamieni struwitowych najczęściej wiąże się z infekcją dróg moczowych, gdyż zakażenie gronkowcem ureazododatnim czy pałeczką Proteus prowadzi do alkalizacji moczu psa. Powoduje to spadek rozpuszczalności tego związku w moczu zwierzęcia. Mikroskopowe badanie osadu moczu daje obraz licznych "wiek trumien". 

Kamienie szczawianowo wapniowe 

Są charakterystyczne dla przedstawicieli ras małych i miniaturowych, na przykład: sznaucer miniaturowy, bischon, yorkshire terier czy lhasa apso. Kamienie te mają tendencje do częstszego formowania się u samców niż u samic. Szczawiany, inaczej zwane oxalatami, to kamienie powstające w środowisku o zwiększonej koncentracji jonów wapnia. Przyczyną rozwoju takich okoliczności może być nadmierna podaż tego pierwiastka w karmie, ale wzrost koncentracji szczawianów w moczu może być również zjawiskiem endogennym. 

Patogeneza zjawiska powstawania szczawianów sprowadza się do zmniejszenia stężenia cytrynianów, które pełnią rolę stabilizacji moczu. 

Kamienie kwasu moczowego 

Jest to rodzaj kamieni charakterystyczny dla dalmatyńczyków, gdyż ich powstawanie wiąże się z upośledzeniem transportu kwasu moczowego przez błonę cytoplazmatyczną komórek wątroby. Na tym etapie zatrzymuje się metabolizm tego związku, gdyż nie może on być przekształcony do alantoniny. 

Innym powodem powstania tego rodzaju form jest występowanie wrodzonego zespolenia wrotno-obocznego. Ta wada budowy układu naczyniowego powoduje, że kwas moczowy nie dociera do wątroby i w rezultacie również nie jest metabolizowany w prawidłowy sposób. 

Kamienie cystynowe 

Do ich tworzenia się predysponowane są psy z wrodzonym jednostką chorobową polegającą na nieprawidłowości w resorpcji zwrotnej cystyny w kanalikach nerkowych. Kamienie cystynowe rozpuszczają się w moczu o alkalicznym odczynie, co jest jednym ze sposobów radzenia sobie z tym problemem. 

Kamienie węglanu wapnia 

Są nierozpuszczalne, dlatego wymagają interwencji chirurgicznej. Często występują razem ze struwitami. 

Kamica moczowa — schematy leczenia 

W zależności od typu kamieni moczowych, ich wielkości oraz lokalizacji lekarz weterynarii dobierze rodzaj terapii odpowiedni dla twojego psa. 

Wśród metod farmakologicznych stosuje się antybiotykoterapię celowaną (opartą na antybiogramie). Następnym krokiem jest zastosowanie leków, których zadaniem jest zmiana pH moczu, a w rezultacie rozpuszczenie kamieni moczowych. Niestety nie wszystkie z nich można usunąć w ten sposób, gdyż są nierozpuszczalne. Jedyną drogą usunięcia takich form jest interwencja chirurgiczna. 

Jeżeli twoje zwierzę nie oddaje moczu należy natychmiastowo podjąć próbę udrożnienia cewki moczowej. Wśród metod wymienia się między innymi:

• cewnikowanie, którego celem jest przesunięcie kamieni w kierunku światła pęcherza moczowego celem udrożnienia światła cewki, a następnie upuszczenie moczu, 
• rozbicie kamieni przez zastosowanie ultradźwięków, 
• chirurgiczne wydobycie kamieni z różnych odcinków układu moczowego. 

Chirurgiczne metody usuwania kamieni moczowych 

Istnieje kilka metod usuwania kamieni moczowych u psów w zależności od ich lokalizacji, wielkości oraz ogólnego stanu zdrowia psa. Do najczęstszych chirurgicznych metod leczenia kamicy dróg moczowych zaliczamy: 

• Cystotomię, czyli zabieg polegający na nacięciu pęcherza moczowego w celu usunięcia zalegających tam kamieni. Jest on wykonywany w znieczuleniu ogólnym, a kamienie usuwane są ręcznie lub za pomocą dedykowanych do tego celu narzędzi chirurgicznych. 
• Uretrostomię, jeżeli kamienie przesunięte są dalej i występują w cewce moczowej, to nacięcie oraz udrożnienie jej światła będą konieczne. 
• Uretrostomia kroczowa to zabieg chirurgiczny polegający na wykonaniu wrzecionowatego nacięcia wzdłuż prącia i krocza kończącego się co najmniej 1 cm dobrzusznie od odbytu, a następnie nacięciu cewki moczowej. Ta metoda wykorzystywana jest w przypadku kamicy zlokalizowanej w dolnym odcinku dróg moczowych, a która nie może być zniesiona za pomocą innych technik chirurgicznych. 
• Litotrypsja, czyli rozbicie kamieni za pomocą fali uderzeniowej na fragmenty, które mogą być wydalone z moczem lub są usunięte chirurgicznie. 
• Stentowanie moczowodu polega na umieszczeniu małej rurki zwanej stentem w świetle moczowodu, co pozwala na jego rozszerzenie i swobodny przepływ moczu. Ta technika często wykorzystywana jest w przypadku zastosowania litotrypsji czy innych procedur chirurgicznych. 
• Nefrotomia to zabieg polegający na nacięciu nerki w celu usunięcia kamienia moczowego znajdującego się w jej świetle. 
• Nefrektomia to usunięcie nerki, która w rezultacie toczącego się na jej obszarze stanu zapalnego została uszkodzona lub zainfekowana. 

Każda ze wspomnianych procedur wiąże się z ryzykiem wystąpienia komplikacji. Lekarz weterynarii przedstawiając ci możliwe schematy terapeutycznie, poinformuje cię o zagrożeniach, jakie może nieść ze sobą każda z nich. Dodatkowo po wykonanym zabiegu twój pies może wymagać szczególnej opieki obejmującej rehabilitację czy wprowadzenie restrykcji dotyczących aktywności fizycznej. Działania te mają na celu przyspieszenie procesu rekonwalescencji twojego pupila.