Jamnik szorstkowłosy — wszystkie informacje i opis rasy

Skąd wzięły się jamniki szorstkowłose? 

Istnieją hipotezy głoszące, że jamnik znany był już w czasach starożytnego Egiptu. Mają o tym świadczyć malowidła ścienne w świątyniach, a także rysunek, znajdujący się we wnętrzu grobowca piramidy, zbudowanej dla faraona z XII dynastii, Senusereta (Sezostrisa) III w Dahszur. Na rysunku  przedstawiony jest nieduży pies o długim korpusie i stojących uszach, a zmumifikowane szczątki podobnych zwierząt miały zostać odnalezione podczas prac wykopaliskowych. Z kolei archeolodzy, prowadzący prace w kanałach rzymskiego Koloseum, znaleźli kości psów, podobnych do jamników. Przypuszcza się, że psy te były wykorzystywane do sztuczek cyrkowych. Natomiast w okolicach Cannstatt, obecnie uzdrowiskowej dzielnicy niemieckiego Stuttgartu, zostały odnalezione szczątki podobnych psów z okresu podbojów rzymskich. 

Według najbardziej prawdopodobnej teorii przodkami jamników były Dachsbracke – bytujące na obszarach Niemiec psy gończe. Nazwa określała przeznaczenie tych psów – tropiciel borsuków (pies gończy na borsuki). Pierwsze jamniki pojawiły się w tych regionach około XVI wieku; ich wydłużona, krótkonożna sylwetka została utrwalona dzięki doborze do hodowli wyłącznie psów niskonożnych z miotów krótkowłosych Dachsbracke. Dobór (selekcję) stosowano również pod kątem cech użytkowych. W rezultacie uzyskano wszechstronnego psa myśliwskiego, nadającego się do pracy zarówno na ziemi, jak i pod nią. W wyniku dalszych prac hodowlanych otrzymano względnie wyrównane pogłowie dobrze umięśnionych psów o wydłużonej sylwetce i krótkich, silnych kończynach. W XIX wieku kynolodzy niemieccy opracowali pierwszy wzorzec jamnika. W 1880 roku otwarto księgę rodowodową jamników, a w 1888 roku został utworzony Niemiecki Klub Jamnika (Deutscher Teckelklub – DTK), funkcjonujący do dziś i od początku swojej działalności ma siedzibę w Duisburgu. Tam również znajduje się siedziba założonej w 1992 Światowej Unii Jamnika (Welt Union Teckel – WUT), zrzeszającej 26 krajów członkowskich FCI. 

Jamnikami w XIX wieku zainteresowali się Anglicy. Ich wielką miłośniczką była królowa Wiktoria, która uwielbiała psy. Początkowo jamniki dostępne były jedynie dla arystokracji, z upływem czasu stały się popularne także wśród niższych klas społecznych. Angielski klub jamnika powstał wcześniej niż niemiecki, bo w 1881 roku. Brytyjski wzorzec rasy nieco odbiega od europejskiego kontynentalnego (FCI) i amerykańskiego (AKC), inny jest też typ jamnika, hodowany w tych krajach. Są to psy raczej ciężkie, robocze, o małym prześwicie [1] i masywnej, rozbudowanej klatce piersiowej, aczkolwiek brytyjskie jamniki zbliżyły się budową do kontynentalnych. Typ amerykański pozostaje potężny, choć współcześni amerykańscy hodowcy coraz częściej dokonują udanych importów z Europy w celu uzyskania lżejszego pogłowia, o bardziej wyrównanych proporcjach. 

Jeszcze w XIX wieku rozpoczęto hodowlę jamników w trzech wielkościach i trzech odmianach włosa – krótkiej, długiej i szorstkiej. Ta ostatnia powstała w rezultacie kojarzeń jamnika krótkowłosego z dandie dinmont terierem oraz sznaucerem miniaturowym. Dążono do uzyskania jamnika o twardej, szorstkiej szacie, ale o sylwetce i cechach anatomicznych jamnika krótkowłosego. Udało się to częściowo, bowiem wciąż nierzadko rodzą się jamniki szorstkowłose o miękkiej szacie bez podszerstka. Jest to cecha odziedziczona po dandie. Natomiast uzyskano inną pożądaną u psa myśliwskiego cechę – pasję łowiecką i ciętość, największą wśród jamników o różnych odmianach włosa. Obecnie jamniki szorstkowłose standardowe bardzo często towarzyszą myśliwym podczas polowania. Są doskonałymi norowcami, dzikarzami i tropowcami, niektóre potrafią pracować również jako psy aportujące ptactwo z wody. 

FCI ostatecznie uznała jamniki w styczniu 1955 roku. Wszystkie dziewięć ras obowiązuje jeden wzorzec nr 148. 

W Polsce pierwsze jamniki szorstkowłose pojawiły się w dwudziestoleciu międzywojennym. Szczyt ich popularności przypadł na lata 80. i 90. XX wieku, kiedy na wystawach wszystkich ras grupę 4 FCI reprezentowało powyżej 100 osobników, a na klubowych i specjalistycznych nawet kilkaset. Obecnie jamniki nie są aż tak popularne, choć na wystawach pojawiają się zawsze, a szczenięta bez problemu znajdują nabywców. 

Jamnik szorstkowłosy – wzorzec rasy 

Wzorzec jest jeden dla wszystkich ras jamników. Z tego względu na potrzeby artykułu usunięto fragmenty dotyczące specyficznych cech jamnika długowłosego i krótkowłosego (szata, umaszczenie). 

Wzorzec FCI nr 148  

 JAMNIK  

Data publikacji obowiązującego standardu: 09.05.2001, dodane zmiany z 25.05.2021 

Przeznaczenie: pies myśliwski do polowań na i pod ziemią.  

Kraj pochodzenia: Niemcy 

 Klasyfikacja FCI: Grupa IV - Jamniki.  

Rasa objęta obowiązkiem pracy. 

WRAŻENIE OGÓLNE 

 Niski, krótkonożny, o wydłużonej, ale zwartej sylwetce, bardzo dobrze  umięśniony, głowa zuchwale noszona z bystrym wyrazem pyska. Jego budowa pozwala na szybkie i zwinne poruszanie się na i pod powierzchnią ziemi. Wyraźnie zaznaczone piętno płci.  

WAŻNE PROPORCJE 

Przy zachowaniu prześwitu pod psem, wynoszącego około 1/3 wysokości w kłębie, długość tułowia  (od przedniej krawędzi rękojeści mostka do guza siedzeniowego) powinna  pozostawać w harmonijnej proporcji do wysokości w kłębie, to znaczy 1 do 1,7-1,8. 

ZACHOWANIE/CHARAKTER: Z natury przyjacielski, nie jest tchórzliwy, ani agresywny, o zrównoważonym  temperamencie, wytrwały, obdarzony dobrym węchem, zwinny, pełen pasji.  pies myśliwski.  

GŁOWA 

Widziana z góry wydłużona, widziana z boku równomiernie zwężająca się,  jednak niespiczasta. Łuki brwiowe wyraźnie zaznaczone. Chrząstka i grzbiet nosa długie i wąskie.  

Mózgoczaszka:  

Czaszka: raczej płaska, nie za szeroka, łagodnie przechodząca w lekko wysklepiony  grzbiet nosa. Guz potyliczny niezbyt wyraźnie zaznaczony. Stop: lekko zaznaczony.  

Trzewioczaszka:  

Nos: nozdrza dobrze rozwarte, kolor: patrz umaszczenie. Kufa: długa, dostatecznie szeroka i mocna. Daleko, aż do wysokości oczu  rozwierający się pysk.  

Szczęki/Uzębienie: szczęka i żuchwa dobrze rozwinięte. Zgryz nożycowy, równy  i ściśle zamknięty. Idealne uzębienie 42 zęby zgodnie z wzorem zębowym, z mocnymi, dokładnie ciasno za siebie zachodzącymi kłami. Wargi: ciasno przylegające, dobrze przykrywają żuchwę.  

Oczy: średniej wielkości, migdałowe, szeroko rozstawione, o  bystrym, ale przyjacielskim wyrazie, spojrzenie nie może być przeszywające. Kolor od ciemno czerwonawobrązowego do czarno-brązowego, przy wszystkich umaszczeniach. Oczy porcelanowe, rybie lub perłowe są dopuszczalne u psów marmurkowych, ale nie pożądane. Powieki dobrze pigmentowane. 

Uszy: osadzone wysoko, nie za bardzo z przodu  głowy,  wystarczająco, lecz nie przesadnie długie, zaokrąglone na końcach. Sięgają kącika warg. Ruchliwe,  przednią krawędzią przylegają do policzków.  

SZYJA: Dostatecznie długa, muskularna, swobodnie i wysoko noszona, skóra  podgardla dobrze przylegająca, lekko łukowato wygięta.  

TUŁÓW 

 Linia górna: harmonijnie przechodząca od kłębu do lekko opadającego  zadu. Kłąb: zaznaczony.   

Grzbiet: od wysokiego kłębu poprzez kręgi piersiowe prosty lub lekko  opadający ku tyłowi. Silnie i dobrze umięśniony. Lędźwie: dobrze umięśnione, szerokie i mocne. Zad: szeroki, dostatecznie długi, ani nie całkiem poziomy ani zbytnio ścięty. Klatka piersiowa: Jest długa i dobrze ożebrowana, wyraźnie zaznaczona rękojeść mostka, który jest tak daleko wysunięty do przodu, że z obu stron powstają lekkie  wgłębienia. Klatka piersiowa widziana z przodu owalna, z góry i z boków pojemna, zapewnia dobry rozwój sercu i płucom. Żebra sięgają daleko do tyłu. Przy dobrej długości i kątowaniu łopatki i ramienia, najniższy punkt klatki piersiowej jest zasłonięty przez kończynę przednią. Podgardle niezaznaczone. 

Linia dolna: lekko podciągnięta. Klatka piersiowa przechodzi łagodnie w brzuch. 

OGON: Osadzony nie za wysoko, noszony na wysokości linii grzbietu, ale nie powyżej, tak żeby stanowił jej przedłużenie, lekko opadający. Koniec ogona (około jednej trzeciej długości) może być nieznacznie zagięty ku górze.  

KOŃCZYNY 

KOŃCZYNY PRZEDNIE 

Wygląd ogólny: Dobrze umięśnione i kątowane, widziane z przodu suche, bez luźnej skóry, prosto stawiane, z mocną kością, łapy skierowane prosto do przodu, stojące pod najniższym punktem klatki piersiowej. 

Łopatka: plastycznie umięśniona. Długa, ukośnie ustawiona (ca.90 stopni do ramienia), mocno przylegająca do klatki piersiowej. Ramię: tej samej długości jak łopatka, ustawione do niej pod kątem prawie  prostym, grubokościste i dobrze umięśnione, przylega do żeber,  ale swobodnie się porusza.  

Łokcie: ani nieodstające, ani wciśnięte pod klatkę piersiową.  Przedramię: krótkie, jednak na tyle długie, że prześwit wynosi około jednej  trzeciej wysokości psa. Możliwie proste.  Nadgarstek: stawy nadgarstkowe są ustawione nieco bliżej siebie niż  stawy barkowe.  Śródręcze: widziane z boku nie powinno być ani zbyt strome, ani rażąco  wysunięte do przodu. Łapa: palce zwarte, dobrze wysklepione. Opuszki mocne i sprężyste, pazury krótkie, mocne, barwa – patrz umaszczenie. Piąty palec nie pełni żadnej funkcji. 

KOŃCZYNY TYLNE  

 Wygląd ogólny: Mocno umięśnione, w dobrych proporcjach do przednich kończyn.  Kolano i staw skokowy głęboko ukątowane, kończyny tylne równoległe,  ani za wąsko, ani za szeroko ustawione.  

Udo: powinno być dobrej długości i mocno umięśnione.  Staw kolanowy: szeroki i silny, głęboko ukątowany.  Podudzie: krótkie, ustawione pod kątem niemal prostym do kości udowej,  dobrze umięśnione.  Staw skokowy: mocny i dobrze ukątowany.  Śródstopie: relatywnie krótkie, przeciwległe do podudzia, ustawione  lekko podsiebnie.  Łapa: cztery ciasno przylegające palce, dobrze wysklepione. Pies stoi pewnie na mocnych palcach. 

RUCH: Przestrzenny, płynny, energiczny, kończyny wyrzucane z rozmachem, daleko i swobodnie. Podczas ruchu linia grzbietu jest stabilna. Ogon powinien stanowić harmonijne przedłużenie linii grzbietu, w ruchu noszony lekko opuszczony. Akcja przednich i tylnych kończyn równoległa.  

SKÓRA: Ciasno przylegająca i dobrze pigmentowana, barwa – patrz umaszczenia.  

SZATA 

Sierść: z wyjątkiem kufy, brwi i uszu włos szorstki z podszerstkiem,  przylegający na całym ciele. Na kufie tworzy brodę. Nad oczami krzaczaste brwi. Na uszach włos krótszy niż na całym ciele,  prawie gładki. Ogon dobrze i równomiernie pokryty ciasno  przylegającym włosem. Miękka sierść na głowie (czuprynka) i na łapach jest wysoce niepożądana. 

Umaszczenia:  a) jednobarwne: czerwone z dopuszczalną domieszką włosów czarnych, preferowane jest umaszczenie czyste i głębokie. Niewielka biała plama  (do 3 cm średnicy dopuszczalna jedynie na piersi). Nos i pazury czarne. Maść czerwona z czekoladowym nalotem niepożądana. 

b) dwubarwne: dzicze, czekoladowo-dzicze, czarne podpalane, czekoladowe podpalane, z rdzawym podpalaniem (jak najciemniejszym i jak najczystszym) nad oczami, po obu stronach kufy, na wargach, na wewnętrznych krawędziach uszu, na przedpiersiu, na wewnętrznych i tylnych krawędziach kończyn, przy odbycie i około jednej trzeciej do połowy długości spodniej strony ogona. Nos, pazury i opuszki u psów dziczych i czarnych podpalanych psów czarne,  u czekoladowych podpalanych i czekoladowo-dziczych czekoladowe. Czysta maść czekoladowa podpalana ceniona wyżej niż czekoladowo-dzicza, dzicza ceniona wyżej niż czarna podpalana. Niewielkie białe łatki (do 3 cm średnicy) na piersi dopuszczalne. Zarówno zbyt rozległe, jak i nie dość wyraźne podpalanie, a także w różnych odcieniach,  jest wysoce niepożądane. 

c) marmurkowe (tygrysie): podstawowym kolorem jest zawsze kolor ciemny, czarny lub czekoladowy, wyjątkiem jest maść ruda marmurkowa (ruda  z ciemniejszymi plamami). Pożądane są nieregularne szare lub beżowe plamy (niepożądane są duże łaty). Nie może przeważać ani ciemny, ani jasny kolor. Nos, pazury i opuszki patrz p. a i b. [2] 

d) Jamniki pręgowane na czerwonym tle mają ciemniejsze pręgi. Nos, pazury  i opuszki  czarne.  Wszystkie niewymienione wyżej barwy i kombinacje barw sierści dyskwalifikują. Braki w pigmentacji są wysoce niepożądane. 

WYMIARY:  Obwód klatki piersiowej w wieku co najmniej 15 miesięcy, mierzony w najszerszym miejscu klatki piersiowej lekko napiętą  taśmą. 

Jamniki standardowe:  Psy 37- 47 cm, suki  35-45 cm. Jamniki miniaturowe:  Psy 32-37 cm, suki 30-35 cm. Jamniki królicze:  Psy 27-32 cm, 25-30 cm. 

WADY: Wszelkie odchylenia od podanego wzorca powinny być uznawane za wady  i oceniane w zależności od stopnia nasilenia oraz wpływu na zdrowie i komfort życia psa oraz jego zdolność do wykonywania tradycyjnej pracy. 

M3 podczas oceny nie są brane pod uwagę. Brak 2xP1 nie jest błędem.  Jako błąd jest oceniany brak 1xP2, kiedy poza M3 nie brakuje żadnych  innych zębów. Podobnie za błąd uznawane jest odstępstwo od zgryzu nożycowego np. zgryz cęgowy. Jako błąd traktowany jest obwód klatki piersiowej (w danej odmianie wielkości) większy niż podany we wzorcu. 

WADY DUŻE  

 - Cherlawe, wysokonożne lub ciągnące tułów po ziemi. - Inne braki uzębienia niż te wymienione jako wady duże lub dyskwalifikujące.  - Oczy porcelanowe u psów o innym umaszczeniu  niż marmurkowe.  - Spiczaste i mocno pofałdowane uszy.  - Tułów zawieszony pomiędzy łopatkami.  - Grzbiet karpiowaty lub łękowaty.  -Silnie przebudowany zad (zad jest wyższy niż kłąb).  - Słaba klatka piersiowa. - podkasany brzuch.  - Słabe kątowanie przednich i tylnych kończyn.  - Wąskie, nieumięśnione kończyny tylne.  - Postawa krowia lub beczkowata. - Łapy wykręcone do wewnątrz lub na zewnątrz.  - Rozstawione palce.  - Poruszające się ociężale, nieporadnie, kaczym chodem.  

SZATA  

 - Włos za cienki, zbyt delikatny, nieowłosione miejsca na uszach  (uszy skórzaste) i inne łysiny.  -Włos zbyt twardy i za długi.  - Szczotka na ogonie.  - Ogon nieowłosiony na całej długości lub miejscami.  

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE 

 Agresja lub wyraźna lękliwość.  Każdy pies wykazujący wady budowy lub zaburzenia psychiki  powinien być  zdyskwalifikowany. - Osobniki nietypowe. - Przodozgryz, tyłozgryz, zgryz naprzemienny.  - Źle ustawione kły żuchwy.  - Brak jednego lub więcej kłów, albo jednego lub więcej siekaczy.  - Brak innych przedtrzonowców lub trzonowców, z wyjątkiem wymienionych jako błędy tzn. 2xP1 ewentualnie 1xP2  (nie uwzględniając M3).  - Skrócona klatka piersiowa.  - Wszelkie wady ogona.  - Bardzo luźna łopatka.  – Koziniec [3] stawów nadgarstkowych. - Czarny kolor sierści na całym ciele bez podpalania, biały kolor z podpalaniem lub bez.  Inne kolory niewymienione w pozycjach umaszczenia.  

UWAGA:  

 Samce powinny mieć dwa normalnie rozwinięte jądra, całkowicie umieszczone w worku mosznowym. 

Charakter jamnika szorstkowłosego 

Jamnik szorstkowłosy to przede wszystkim pies myśliwski, obdarzony dobrym węchem. W odróżnieniu od krótkowłosego i długowłosego, które na ogół nieco słabiej „palą się” do polowania, jamnik szorstkowłosy ma bardzo silny instynkt myśliwski. Układa się dość łatwo, ale jest dość chimeryczny i zdarza się, że w ostatniej chwili zmieni zdanie i nie wykona polecenia. Charakter jamnik szorstkowłosy ma silny, jest to pies bardzo inteligentny i pojętny, ale zawsze musi mieć „ostatnie słowo” i porozumienie się z nim w tej materii jest sporym wyzwaniem. Jamnik szorstkowłosy nie może być bojaźliwy ani agresywny. Cechy te są wadami i zgodnie z wzorcem eliminują psa lub sukę z hodowli. 

Wśród jamników najlepszym psem myśliwskim jest jamnik szorstkowłosy standard. Myśliwi bardzo chętnie polują z jamnikami, ponieważ są to psy nieduże, „kompaktowe”, które można bez trudu zabrać ze sobą na nocną zasiadkę na ambonie. Sprawdzają się jako dzikarze, norowce (na lisy i borsuki) i tropowce, również w trudnych warunkach leśnych, dobrze pływają i – odpowiednio wyszkolone – umieją aportować strzelone ptactwo z wody. Przed zmianą przepisów, które obecnie wyeliminowały konkursy dzikarzy i norowców, corocznie w Biskupinie odbywał się Wszechstronny Konkurs Pracy dla Jamników, gdzie jamniki szorstkowłose zawsze święciły triumfy, zostawiając w tyle krótkowłosych i długowłosych kuzynów. 

Poza łowiskiem jamnik szorstkowłosy jest psem bardzo rodzinnym, o zrównoważonym temperamencie. Nie lubi zostawać sam na długo w domu. Jamniki szorstkowłose mocno przywiązują się do swojej rodziny i choć mogą mieszkać w kojcu, to zdecydowanie wolą towarzyszyć opiekunom, nierzadko pakując się w nocy do ich łóżka. Jamnik szorstkowłosy to pies pewny siebie i z natury przyjacielski w stosunku do gości, choć początkowo często bywa nieufny. Niestety nie nadaje się dla małych dzieci, chyba że dziecko pojawi się w domu, kiedy jamnik szorstkowłosy już w nim mieszka; wówczas będzie dla dziecka najlepszym opiekunem i stróżem, oczywiście przy odpowiednim prowadzeniu. 

Jamnik szorstkowłosy potrafi porozumieć się z innymi zwierzętami domowymi, jeżeli jest z nimi wychowany od szczeniaka. Może nie tolerować obcych kotów, drobnych zwierząt i… drobiu sąsiadów. 

Jamnik szorstkowłosy, bez względu na wielkość, podobnie jak wszystkie inne jamniki, może mieszkać zarówno w domu z ogrodem, jak i w bloku. Nie może jednak w żadnym wypadku chodzić po schodach ze względu na specyficzną budowę – wydłużony kręgosłup i krótkie kończyny, co naraża psa na dyskopatię kilkakrotnie bardziej niż inne rasy psów. Natomiast w ogrodzie można raczej pożegnać się z wypielęgnowanymi grządkami; jamnik szorstkowłosy to urodzony kopacz i po prostu szkoda pracy ogrodniczej. Za to z całą pewnością nie będziemy mieć nieproszonych gości w postaci gryzoni – jamnik szorstkowłosy poradzi sobie z kretami i nornicami w radykalny sposób. Uwaga: mimo posiadania ogrodu należy z jamnikiem wychodzić poza posesję. Na długie spacery do lasu trzeba się wyposażyć w otok najlepiej o długości 8-10 metrów i obrożę tropową z obrotowym kółkiem zaczepowym. Nie wolno puszczać psa w lesie bez smyczy. 

Przystępując do układania jamnika szorstkowłosego, trzeba się zaopatrzyć w ogromne pokłady cierpliwości i spokoju. Doskonale zdadzą egzamin przysmaki, ponieważ jamnik szorstkowłosy kocha jeść. Ale skarcenie go za cokolwiek może skutkować obrażeniem się, niekiedy kilkudniowym. 

Zdrowie, pielęgnacja i żywienie jamnika szorstkowłosego 

Jamnik szorstkowłosy cieszy się w zasadzie dobrym zdrowiem. Szczególnie jamniki wielkości standardowej, które towarzyszą myśliwym, są odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne i mogą pracować przy różnej pogodzie. 

Jak w każdej rasie, także u jamników szorstkowłosych występują dolegliwości typowe dla rasy. Najczęstszą są zwyrodnienia kręgosłupa, dotykające wszystkie jamniki ze względu na ich specyficzną, wydłużoną sylwetkę i krótkie kończyny. Dlatego jamnik szorstkowłosy (ani żaden inny) nie powinien chodzić po schodach. W bloku bez windy trzeba go znosić i wnosić, natomiast w domu jednorodzinnym, o ile ma on więcej niż jedną kondygnację, należy zabezpieczyć schody drzwiczkami. Mając na uwadze skłonności do dyskopatii, nie wolno dopuścić do nadwagi u jamnika, ponieważ zbędne obciążenie kręgosłupa sprzyja temu schorzeniu. Nie jest to sprawa łatwa, jamniki są bowiem na ogół ogromnymi łakomczuchami i konieczne jest stosowanie dyscypliny żywieniowej. 

Większość przypadków dyskopatii da się zaleczyć i pies, który stracił władzę w kończynach, odzyskuje ją nawet w pełni. Czasem konieczny jest zabieg operacyjny. Do końca życia trzeba psa oszczędzać, unikając zbyt forsownych i długich spacerów, chroniąc go przed bieganiem czy skakaniem. Dobrze na kręgosłup działa pływanie, które wzmacnia mięśnie grzbietu. 

U jamników szorstkowłosych występują dziedziczne choroby oczu – postępujący zanik siatkówki (PRA) i zaćma. Dobry hodowca przed dopuszczeniem suki do rozrodu wykonuje u niej badanie na obecność obydwu schorzeń; obecnie można wykonać badanie genetyczne z krwi. Jeżeli rodzice suki mieli wykonane takie badanie i wynik u obojga jest negatywny, suka nie wymaga badania – jest wolna od tych chorób. Jeżeli reproduktor, którym ma być kryta, jest również genetycznie zdrowy, szczenięta nie będą wymagały badań. 

Śmiertelną chorobą dziedziczną, jaka zagraża jamnikom szorstkowłosym, jest choroba Lafory (postępująca padaczka miokloniczna).[4] Dziedziczona jest recesywnie, tzn. pies musi ją odziedziczyć zarówno od matki, jak i od ojca. W jej przebiegu powstają ciałka wtrętowe [5] w komórkach narządów wewnętrznych, skóry i w neuronach kory mózgowej. Z czasem prowadzi to do wyniszczenia organizmu i śmierci. Laboratoria obecnie wykonują badanie krwi pod kątem Lafory; obciążonych jej genem zwierząt nie powinno się dopuszczać do hodowli. 

Jamnik szorstkowłosy, podobnie jak jamniki długowłose i krótkowłose, ma skłonność do odkładania się kamienia nazębnego, dlatego wymaga systematycznego czyszczenia zębów. Nagromadzony kamień nazębny u psa!!! uszkadza dziąsła, jest też siedliskiem bakterii, wywołujących stany zapalne, a te z kolei mogą zaatakować inne narządy. Zabieg usunięcia kamienia wymaga wizyty u lekarza weterynarii. Nowoczesne gabinety weterynaryjne dysponują aparaturą ultradźwiękową i urządzeniami najnowszej generacji, umożliwiającymi dokładne oczyszczenie zębów. Przy dużych złogach kamienia pies nierzadko traci również część uzębienia. 

Jamnik szorstkowłosy, w przeciwieństwie do długowłosych i krótkowłosych, nie linieje, dlatego konieczne jest jego trymowanie. Nie należy strzyc psa za pomocą maszynki; nie usunie się w ten sposób martwego włosa, a nowy stanie się miękki, co u jamnika szorstkowłosego jest wysoce niepożądane. Trymowanie najlepiej wykonywać palcami, a końcową kosmetykę nożem trymerskim i degażówką. Jedynie sierść spomiędzy poduszek wycina się za pomocą zwykłych ostrych nożyczek, którymi można przyciąć także zbyt długie krzaczaste brwi. Niewprawny opiekun jamnika szorstkowłosego powinien skorzystać z usług profesjonalnego groomera lub doświadczonego kynologa – hodowcy tej rasy, który sam trymuje swoje psy.  Trymowanie najlepiej wykonać tuż po zimie, kiedy warunki atmosferyczne nie są już tak surowe. 

Jamnik szorstkowłosy nie wymaga kąpieli, z wyjątkiem sytuacji, kiedy wytarza się w nieczystościach – a nie należy to do rzadkości. Poza trymowaniem i szczotkowaniem trzeba mu skracać pazury, jeżeli sam ich nie ściera (osobom niedoświadczonym zalecana jest wizyta u weterynarza!!!), a także co kilka dni sprawdzać stan uszu i w razie potrzeby je wyczyścić. 

Jest to rasa długowieczna. Zdrowy, dobrze utrzymany jamnik szorstkowłosy żyje nawet do 18 lat. 

Jamniki szorstkowłose są łapczywe i żarłoczne, dlatego szczególną uwagę należy zwracać na odpowiednie dawkowanie pożywienia. Najlepiej podawać suchą lub mokrą karmę dobrego producenta, przeznaczoną dla psów małych ras, ściśle przestrzegając wskazówek żywieniowych, podanych na opakowaniu. Psy pracujące powinny otrzymywać karmę dla zwierząt aktywnych. Karma taka jest zbilansowana i nie wymaga dodatkowej suplementacji. Jest ona natomiast konieczna w przypadku karmienia naturalnego, posiłkami przyrządzanymi w domu. Dzienną rację pokarmową najlepiej rozłożyć na dwa posiłki – poranny i wieczorny, podawane zawsze po spacerze. Pies musi mieć przez całą dobę dostęp do miski z wodą, niezależnie od sposobu żywienia. 

Jamnik szorstkowłosy – hodowla, wystawy, konkursy pracy 

Hodowla jamnika szorstkowłosego, podobnie jak każda hodowla psów, wymaga spełnienia szeregu warunków. Zarówno pies, jak i suka muszą uzyskać oceny wystawowe, kwalifikujące do hodowli lub alternatywnie zaliczyć przegląd kwalifikacyjny. Trzeba zarejestrować także przydomek hodowlany. Wszelkie regulaminy dostępne są na stronie www.zkwp.pl. Informacji można także zasięgnąć u kierownika sekcji rasy w wybranym oddziale Związku Kynologicznego w Polsce – nie obowiązuje rejonizacja. 

Szczenię, które w przyszłości ma być przeznaczone do rozrodu, powinno pochodzić z dobrej hodowli o długoletnich tradycjach. Na pewno musi to być hodowla zarejestrowana w ZKwP, gdyż szczenię nabyte u hodowcy zrzeszonego w innym stowarzyszeniu nie będzie mogło otrzymać rodowodu Związku. Nie należy kupować szczeniaka „po taniości” od niezrzeszonego pseudohodowcy, który z reguły nie ma pojęcia o doborze hodowlanym, chorobach dziedzicznych, racjonalnym żywieniu itp. Poza tym „dziki” hodowca nie wykonuje znakowania (tatuaż lub czipowanie psa!!!), które umożliwia jego identyfikację w przypadku kradzieży lub zaginięcia. Jak wygląda rozsądne kupowanie rasowego psa, szerzej piszemy tutaj. 

Jeżeli jamnik szorstkowłosy jest na tyle piękny, że warto wystawiać go również za granicą, warto go wyszkolić jako tropowca. W tym celu najlepiej skontaktować się w macierzystym oddziale Związku z osobą odpowiedzialną za rasy myśliwskie, która udzieli wszelkich niezbędnych wskazówek w tym zakresie. Po zaliczeniu konkursu tropowców jamnik szorstkowłosy otrzymuje certyfikat użytkowości łowieckiej, wydany na urzędowym formularzu FCI, uprawniający do wystawiania jamnika w klasie użytkowej. Jamnik szorstkowłosy to rasa objęta obowiązkiem pracy!! i użytkowość wymagana jest do uzyskania przez niego tytułu Międzynarodowego Championa Piękności, co wiąże się z wyjazdami na wystawy zagraniczne. Jamniki szorstkowłose bez zaliczonego konkursu pracy mogą zdobyć, na nieco innych warunkach, tytuł Międzynarodowego Championa Wystawowego. 

Podsumowanie 

Jamnik szorstkowłosy standardowy to doskonały towarzysz myśliwego. Jamniki szorstkowłose wszystkich wielkości, a więc także miniaturowy i króliczy, są wspaniałymi psami rodzinnymi. Są bardzo inteligentne i szybko się uczą, ale mają silny charakter, lubią stawiać na swoim i opiekun musi wykazać się dużą cierpliwością, aby wyegzekwować wykonanie polecenia. Mają skłonność do tycia, a nadwaga jest niebezpieczna dla ich kręgosłupa i stawów. Długość życia jamników szorstkowłosych to 13-15 lat, choć często psy te żyją dłużej. 

Cena jamnika szorstkowłosego zależy od renomy, jaką cieszy się hodowla, z której pochodzi, osiągnięć pary rodzicielskiej, a także wielkości. Zazwyczaj najdroższe są jamniki szorstkowłose królicze, których jest najmniej. Nieco tańsze są miniaturowe, a najtańsze standardowe, choć i tutaj decydują rozmaite czynniki.