Doberman - wszystkie informacje i opis rasy

Jak powstała rasa doberman?  

Twórcą rasy doberman jest Fryderyk Ludwik Dobermann (1834 – 1894), mieszkający w małym mieście Apolda w Turyngii i trudniący się windykacją podatków. Był on też właścicielem rzeźni i hyclem, wyłapującym wałęsające się psy. Spośród nich wybierał najostrzejsze i krzyżował z popularnymi w XIX stuleciu tzw. psami rzeźnickimi, uważanymi wówczas za rasę. Pochodziły one bezpośrednio od krzyżówek ówczesnych rottweilerów z popularnymi w Turyngii psami pasterskimi o umaszczeniu czarnym z intensywnym, kontrastowym kasztanowym podpalaniem. 

Po wielu latach pracy hodowlanej Dobermann uzyskał stosunkowo wyrównane pogłowie psów o umaszczeniu czarnym podpalanym i ciemnoczekoladowym podpalanym. Miało to miejsce pod koniec XIX wieku. Selekcję hodowlaną prowadził pod kątem cech obrończych i stróżujących. Psy te odznaczały się wyjątkową czujnością, a także wykazywały cechy łowieckie, o czym świadczy wykorzystywanie ich do tępienia większych gryzoni. Okazało się też, że są bardzo podatne na układanie. Z czasem zyskały popularność jako psy stróżujące i policyjne, a za oficjalną rasę policyjną doberman został uznany na początku XX wieku. 

Po śmierci Dobermanna hodowla była prowadzona przez mieszkającego również w Apoldzie Otto Göllera. Dalsze prace polegały na ulepszaniu i utrwalaniu cech: stróżowania, obrony, odwagi, szybkości i zwinności, zachowując przy tym podatność na szkolenie i przywiązanie do opiekuna, jakim odznaczały się wyhodowane przez Dobermanna psy. W tym celu były one kojarzone z owczarkiem niemieckim, wyżłem weimarskim i prawdopodobnie chartami, o czym jednak historia rasy nie wspomina. Wyhodowana została wyrównana populacja dość dużych psów o majestatycznej, eleganckiej sylwetce, o pożądanych przez Göllera cechach. Hodowca wykazał się jednak lojalnością wobec zmarłego twórcy rasy i choć sam również za takowego uchodzi, nadał jej nazwę doberman i założył jej klub, który funkcjonuje do dziś. Dzisiejsze dobermany niewiele się różnią od ówczesnych. Psy tej rasy były szeroko wykorzystywane nie tylko w policji, ale również w wojsku; podczas obu wojen światowych pełniły służbę w niemieckiej armii obok owczarków niemieckich. Jednak ostateczne uznanie rasy doberman przez FCI nastąpiło 1 stycznia 1955 roku. W Polsce doberman był najmodniejszą rasą w latach 60 i 70 XX wieku, później jego popularność znacznie spadła. 

Jak wygląda rasa doberman – wzorzec rasy 

Wzorzec FCI nr 143 

DOBERMAN 

POCHODZENIE: Niemcy. 

DATA PUBLIKACJI OBOWIĄZUJĄCEGO WZORCA: 13.11.2015 r.. 

UŻYTKOWOŚĆ: Pies do towarzystwa, obronny i pracujący. 

KLASYFIKACJA FCI: Grupa 2 Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła. Sekcja 1 Pinczery i sznaucery 

Rasa objęta obowiązkiem pracy. 

Typowy doberman to silny pies średniej wielkości, o dobrym umięśnieniu, ale jednocześnie powinien być elegancki i szlachetny w sylwetce. Jest dobrym psem dla całej rodziny: towarzyszem i obrońcą, a także psem służbowym. 

WRAŻENIE OGÓLNE: Doberman to pies średniej wielkości, mocny i muskularny, o eleganckich liniach i majestatycznej postawie, co tworzy idealny wizerunek psa. 

WAŻNE PROPORCJE: Sylwetka dobermana jest prawie kwadratowa, co widać zwłaszcza u samców. Tułów od stawu barkowego do guza siedzeniowego nie może być dłuższy niż o 5 proc. od wzrostu w kłębie (pies), i 10 proc. (suka). 

ZACHOWANIE/TEMPERAMENT: Usposobienie dobermana wobec człowieka jest przyjacielskie i łagodne, jest to pies bardzo oddany rodzinie i kocha dzieci. Wzorcowy jest temperament średnio pobudliwy i średni poziom czujności. Wymagany jest dobry kontakt z właścicielem. Doberman łatwo się układa, lubi pracować. Powinien wykazywać się zdolnością do pracy, odwagą i twardością. Pewny siebie i nieustraszony, ma umieć zaadaptować się do warunków życia we współczesnym społeczeństwie. 

GŁOWA 

MÓZGOCZASZKA: Mocna, proporcjonalna do sylwetki. Widziana z góry ma wygląd tępego klina. Wierzch mózgoczaszki od przodu jest prawie płaski i nie opada na boki ku uszom. Profil mózgoczaszki przechodzi niemal bez załamania w profil kufy, a z drugiej strony łagodnym łukiem - w szyję. 

Łuki brwiowe są wyraźnie, ale nie przesadnie zaznaczone. Bruzda czołowa jest nieco widoczna. Boki głowy, widziane z przodu, nie mogą być zaokrąglone. Pomiędzy szczęką górną a kością policzkową niewielkie wypełnienie, ale musi ono harmonizować z całkowitą długością głowy. Mięśnie głowy dobrze rozwinięte. Stop: niewielki, ale zaznaczony. 

TRZEWIOCZASZKA: Nos: Nozdrza dobrze rozwinięte, szerokie, z dużymi otworami, nie wystające. Nos czarny u psów czarnych podpalanych, w przypadku psów czekoladowych podpalanych brązowy w odcieniu, odpowiadającemu odcieniowi umaszczenia. 

Kufa: mocna, głęboka, odpowiednio proporcjonalna do mózgoczaszki. Wargi rozwierają się daleko, aż do trzonowców. Kufa dostatecznie szeroka na końcu, zarówno szczęka górna, jak i żuchwa. 

Wargi: suche i przylegające, przy zamkniętym pysku nie są obwisłe. Ciemno pigmentowane, u psów czekoladowych podpalanych jaśniejsze. 

Uzębienie: Szczęki mocne i szerokie, zgryz nożycowy, uzębienie pełne - 42 zęby prawidłowo rozmieszczone i normalnej wielkości. 

Oczy: Średniej wielkości, owalne i ciemne, u psów czekoladowych dopuszcza się jaśniejsze. Powieki przylegające, pokryte włosem. 

Uszy: Pozostawione naturalne (niecięte), odpowiedniej wielkości, wysoko osadzone (na najwyższym punkcie czaszki), przylegające do policzków. 

SZYJA: odpowiednio długa, proporcjonalna zarówno do tułowia, jak i do głowy. Sucha i muskularna, wzniesiona i łagodnie wygięta. Noszona wysoko, przydaje całej sylwetce szlachetności. 

TUŁÓW: Kłąb: wysoki i długi, zwłaszcza u samców, podkreśla przebieg linii górnej, opadającej od kłębu do zadu. 

Grzbiet: krótki, dobrze związany, szeroki i muskularny. 

Lędźwie: Szerokie, muskularne. U suk mogą być nieznacznie dłuższe. 

Zad: Lekko opadający, prawie niewidocznie od guzów kulszowych do nasady ogona. Zaokrąglony,  szeroki i dobrze umięśniony. 

Klatka piersiowa: o długości i głębokości proporcjonalnych do długości tułowia. Głębokość klatki piersiowej stanowi około połowy wzrostu w kłębie. Klatka jest odpowiednio szeroka, z lekko wysklepionymi żebrami i wyraźnie zaznaczonym przedpiersiem. 

Linia dolna i brzuch: Od mostka do miednicy wyraźnie podciągnięte. 

OGON: Naturalnie długi (niecięty), idealnie noszony w kształcie lekko zakręconym 

KOŃCZYNY

KOŃCZYNY PRZEDNIE: Wygląd ogólny: widziane ze wszystkich stron są niemal idealnie proste, prostopadłe do podłoża, mocne. 

Łopatki: przylegające do tułowia, dobrze umięśnione, wystające powyżej linii kręgów odcinka piersiowego, ustawione możliwie najbardziej ukośnie, mniej więcej pod kątem 50 stopni w stosunku do linii poziomej. 

Ramię: odpowiednio długie, muskularne, tworzy z łopatką kąt około 105-110 stopni. Łokcie: przylegające, nie wykręcone. 

Przedramię: mocne i proste, dobrze umięśnione, o długości harmonizującej z tułowiem. 

Nadgarstek: mocny. 

Śródręcze: o mocnej kości, widziane z przodu proste. Widziane z boku lekko nachylone, nie więcej jak 10 stopni w stosunku do pionu. 

Łapy: Krótkie i zwarte, o wysklepionych (kocich) palcach. Pazury krótkie, czarne. 

KOŃCZYNY TYLNE: Wygląd ogólny: Doberman, widziany z tyłu, jest szeroki i zaokrąglony, dzięki dobrze rozwiniętym mięśniom ud i zadu. Kończyny tylne są mocne i równoległe. 

Udo: Długie i szerokie, muskularne, staw biodrowy dobrze kątowany, około 80-85 stopni w stosunku do linii poziomej. 

Kolano: Staw kolanowy mocny, składają się na niego kość udowa, kości podudzia i rzepka. Kątowanie w stawie kolanowym około 130 stopni. 

Podudzie: Średniej długości, proporcjonalnej do całkowitej długości kończyn tylnych. 

Staw skokowy: Średnio mocny, kąt w stawie skokowym wynosi około 140 stopni. 

Śródstopie: Krótkie i pionowe w stosunku do podłoża. 

Stopy: Jak łapy, palce krótkie, wysklepione i zwarte. Pazury krótkie, czarne. 

RUCH: Ruch ma zasadnicze znaczenie tak dla wyglądu psa, jak i jego zdolności do pracy. Jest elegancki, sprężysty, żwawy, swobodny i przestrzenny. Wykrok kończyn przednich jak najdłuższy, akcja tyłu mocna i wydajna. Kończyny przednie i tylne wyrzucane są parami równocześnie. Grzbiet, ścięgna i stawy w ruchu stabilne. 

SKÓRA: Dobrze przylegająca na całym ciele i dobrze pigmentowana. 

SZATA

SIERŚĆ: Krótka, gęsta i twarda, gładko przylegająca i jednakowej długości na całym ciele. Brak podszerstka - nie jest on dopuszczalny. 

MAŚĆ: Czarna lub czekoladowa z intensywnie kasztanowym, czystym i wyraźnie skontrastowanym podpalaniem. Podpalanie występuje na kufie, w postaci pojedynczych plamek na policzkach i nad oczami, na spodzie szyi, parzyście na klatce piersiowej, na nadgarstkach, śródręczach, śródstopiach i łapach, wewnętrznej stronie ud i przedramion, na spodzie ogona. 

WIELKOŚĆ I WAGA 

Wzrost w kłębie: Psy: 68 – 72 cm. Suki: 63–68 cm. Pożądane wartości średnie. 

Waga: Psy: około 40–45kg. Suki : około 32 – 35 kg. 

WADY: Wszelkie odchylenia od wzorca powinny być uznawane za wady i oceniane zależnie od nasilenia, wpływu na zdrowie i dobrostan psa oraz jego zdolność do wykonywania pracy, do której był tradycyjnie przeznaczony. 

• Brak dymorfizmu płciowego, lekka budowa ciała, brak masy, budowa za ciężka, lekki kościec, wysokonożność. • Głowa za ciężka, za wąska, za długa, za krótka, stop zbyt słabo lub zbyt mocno zaznaczony, garbonos, mocno opadający profil mózgoczaszki, słaba żuchwa, okrągłe lub szparkowate oczy, jasne oczy, zbyt wyraźne policzki, obwisłe wargi, oczy wypukłe lub za głęboko osadzone, uszy osadzone za wysoko lub za nisko, niedomknięty pysk. • Grzbiet źle związany, ścięty zad, grzbiet zapadnięty (łękowaty) lub wysklepiony (karpiowaty), klatka piersiowa za wąska lub płytka, grzbiet za długi, brzuch podkasany lub obwisły, ogon osadzony za nisko. • Zbyt strome lub zbyt głębokie kątowanie kończyn tylnych, stromy front, luźne (nieprzylegające) łokcie, łapy ustawione za wąsko lub za szeroko, iksowata (krowia) postawa tyłu, miękkie lub luźne łapy, krzywe palce, jasne pazury. • Podpalanie jasne (żółte, jasnopomarańczowe) lub rozmyte (niewyraźnie odgraniczone), niezupełnie czyste (z czarnym przesianiem), zbyt ciemna maska (za mało podpalania na części twarzowej), duże czarne znaczenia na nogach, podpalanie na klatce piersiowej słabo widoczne lub zbyt rozległe. Sierść długa, miękka, kędzierzawa, matowa, włos cienki, przełysienia. • Wzrost do 2 cm większy lub niższy od podanego powinien skutkować obniżeniem oceny. • Nieharmonijny ruch, inochód (pies stawia razem łapę przednią i tylną, leżące po tej samej stronie ciała). 

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE: • Agresja lub wyraźna lękliwość. • Wyraźne wady budowy lub zaburzenia zachowania. • Oczy żółte lub różnobarwne. • Tyłozgryz, zgryz cęgowy, przodozgryz, braki w uzębieniu. • Białe znaczenia, widoczny podszerstek. • Wzrost wyższy lub niższy od wzorcowego o więcej niż 2 cm. 

Każdy pies, wykazujący wyraźne deformacje budowy i zaburzenia zachowania, podlega  dyskwalifikacji. • Samce muszą mieć dwa normalnie wykształcone jądra, całkowicie wyczuwalne w worku mosznowym. 

Do hodowli dopuszcza się dorosłe osobniki (psy i suki po ukończeniu 18 miesięcy), spełniające, oprócz posiadania odpowiednich ocen wystawowych lub zaliczenia przeglądu hodowlanego, dodatkowe wymogi: 

- wynik prześwietlenia w kierunku dysplazji – A lub B,

- wyszkolenie BH (zdany egzamin Psa Towarzyszącego) lub testy psychiczne (1. zachowania wobec ludzi; 2. reakcje na sytuacje nietypowe; 3. reakcje na inne zwierzęta; 4. reakcje na strzał; 5. odporność psychiczną). O wyborze wyszkolenia lub testów decyduje właściciel psa/suki. 

Ciekawostka: amerykański wzorzec rasy doberman uznaje, oprócz czarnego podpalanego i czekoladowego podpalanego, także umaszczenie błękitne (genetycznie rozjaśnione czarne), izabelowate (genetycznie rozjaśnione czekoladowe), a także białe. Dawniej umaszczenia te były uznawane także przez FCI. Jednak ze względu na występowanie u tak rozjaśnionych psów wielu komplikacji skórnych i łysienia plackowatego wycofano się z ich uznawania. Niemniej, zdarzają się w hodowlach FCI narodziny szczeniąt o niedopuszczalnych kolorach. Etyczni hodowcy powinni sprzedawać je wyłącznie osobom niezainteresowanym wystawami i rozmnażaniem, ewentualnie z zastrzeżeniem kastracji (sterylizacji). 

Czy trudno wychować dobermana? 

Dobermany to jedne z najmądrzejszych ras psów. Doberman to obecnie rasa głównie rodzinna, choć jest też doskonałym psem obronnym i służbowym. Psy tej rasy są, jako pinczery, obdarzone ogromnym temperamentem, choć prawidłowo prowadzony doberman nie powinien być nadpobudliwy. W każdym razie wymaga bliskiego kontaktu, aczkolwiek również doświadczonego przewodnika; zdecydowanie nie nadaje się na pierwszego psa w rodzinie. 

Czy doberman to trudny pies?

Mimo że doberman to pies niezbyt uległy, jest bardzo pojętny i chętnie się uczy, dzięki czemu jest łatwy do ułożenia. Szkolenie dobermana zaczyna się od podstawowego posłuszeństwa. Dopiero po zdaniu egzaminu BH (pies towarzyszący) dopuszcza się psa do czterostopniowego szkolenia w kierunku obrony (IPO – Internationale Prüfung Ordnung)[1]. Musi być układany na wszystkich etapach przez jednego przewodnika (właściciela), którego polecenia będzie wykonywał. Właściciel dobermana powinien być spokojny, zrównoważony, wykazywać się cierpliwością i konsekwencją w egzekwowaniu poleceń. Szkolenie odbywa się zawsze pod nadzorem i według wskazówek doświadczonego tresera. Nie może to być osoba przypadkowa, po kursie online. Związek Kynologiczny w Polsce dysponuje wykwalifikowanymi szkoleniowcami, którzy sami uczyli się wiele lat, zdali niełatwe egzaminy i posiadają odpowiednie uprawnienia. 

Mówi się, że charakter dobermana jest odzwierciedleniem charakteru jego opiekuna. Rzeczywiście sporo w tym prawdy. Dlatego pies tej rasy nie nadaje się dla osób nerwowych. Z natury doberman kocha dzieci i w ogóle towarzystwo człowieka, jest wiernym, oddanym przyjacielem rodziny i gotów jest nawet do narażenia życia w jej obronie. Do obcych podchodzi dość nieufnie, choć nie zaatakuje bez przyczyny. Potrafi być bardzo ostry, ale komendę “nie rusz” bezwzględnie wykona, jeżeli jest dobrze wyszkolony. 

Doberman, zgodnie z przepisami FCI, objęty jest obowiązkiem pracy. Oznacza to, że pies (lub suka) wystawowy do zdobycia tytułu Międzynarodowego Championa Piękności potrzebuje dwóch wniosków z wystaw międzynarodowych, w dwóch różnych krajach, w tym w Polsce (lub w Niemczech – jest to kraj pochodzenia rasy) od dwóch różnych sędziów (CACIB), otrzymanych w odstępie minimum jednego roku, a także musi zdać egzamin obrończy minimum IPO-V, do którego może być dopuszczony po zaliczeniu egzaminu BH. Na wystawach psy i suki, po zdaniu egzaminu IPO i otrzymaniu certyfikatu użytkowości na urzędowym formularzu FCI, mogą być zgłaszane do klasy użytkowej. 

Doberman – pielęgnacja - jak często kąpać dobermana? 

Pielęgnacja dobermana jest łatwa ze względu na krótki włos pozbawiony podszerstka. Co kilka dni należy przylegającą do ciała sierść psa przetrzeć miękką irchą i skontrolować uszy, usuwając ewentualne zanieczyszczenia. Niezbędna jest okresowa kontrola stanu zębów i czyszczenie ich z nalotu, aby nie odkładał się kamień nazębny. Doberman na ogół sam ściera pazury, jednak u każdego psa rosną one w innym tempie i może się okazać, że trzeba je skrócić. Robi się to z pomocą specjalnej, ostrej gilotynki. Niewprawny właściciel powinien powierzyć wykonanie tego zabiegu lekarzowi weterynarii. 

Jeżeli jest taka potrzeba, można co kilka dni przemyć oczy psa zwykłą przegotowaną wodą. Nie należy stosować naparów ziołowych, np. z rumianku, który rozjaśnia jego krótką sierść. Kąpiel dobermana nie jest niezbędna, jeżeli nie „uperfumował” się on w nieczystościach lub nie wytarzał w błocie. W ciepłe dni można mu pozwolić na kąpiel w jeziorze, jeżeli lubi wodę. Po kąpieli pies powinien szybko wyschnąć; brak podszerstka może spowodować przeziębienie, jeżeli woda będzie zbyt chłodna. 

Trzeba oczywiście pamiętać o regularnym odrobaczaniu dobermana i szczepieniach ochronnych według kalendarza ustalonego przez lekarza weterynarii. Szczepi się psa zawsze po upływie tygodnia od odrobaczenia. 

Ile razy dziennie należy karmić dobermana? 

Żywienie dobermana zależy od stylu życia, wieku i kondycji. Pies pracujący powinien otrzymywać karmę wysokobiałkową dla zwierząt aktywnych, natomiast typowo rodzinny – karmę bytową. Suki szczenne od drugiej połowy ciąży i szczenięta żywi się karmą dla szczeniąt, młodzież – karmę dla juniorów. 

Doberman to rasa większa niż średnia, zatem należy dobrać karmę dla psów średnich i dużych ras. Uwaga: psy większych ras, w tym także doberman, mają skłonności do skrętu żołądka. Jest to nagły stan, bezpośrednio zagrażający życiu i wymagający natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Aby zapobiec niebezpieczeństwu, trzeba dzienną rację pożywienia podawać psu w mniejszych porcjach, nawet trzech, nie karmić go bezpośrednio przed wysiłkiem ani tuż po zakończeniu pracy. Zarówno przed, jak i po aktywności fizycznej, doberman powinien odpoczywać około godziny. 

Podając suchą lub mokrą karmę gotową nie potrzeba dodatkowej suplementacji; karmy od renomowanych producentów zawierają wszystkie niezbędne składniki odżywcze, witaminowe i mineralne. Suplementy są potrzebne przy żywieniu posiłkami przyrządzanymi w domu ze świeżych składników. Jedzenie powinno się składać z mięsa i warzyw, a dodatkowo na 1-2 godziny przed pracą – także z wypełniacza, będącego źródłem energii. Najlepszy jest gotowany ryż, ewentualnie makaron. Ani szczeniaka, ani dorosłego psa nie karmi się kaszą, której jego przewód pokarmowy nie trawi, choć wielu miłośników psów o tym nie pamięta. 

Na co najczęściej chorują dobermany?

Doberman bywa dotknięty schorzeniami, które są charakterystyczne dla tej rasy. Najczęściej we współczesnej populacji dobermana występuje choroba von Willebranda. Jest to skaza krwotoczna, polegająca na upośledzeniu procesu krzepnięcia w wyniku czego czas krwawienia po urazie lub np. podczas zabiegu chirurgicznego jest znacznie wydłużony. Jest to zaburzenie genetyczne (choć może również występować jako nabyte) i szacuje się, że około jednej czwartej populacji rasy doberman na świecie choruje, a około połowy to nosiciele uszkodzonego genu. Dlatego tak ważna jest znajomość rodowodów pary rodzicielskiej przed jej planowanym kojarzeniem i znajomość potomstwa, jakie para ta dawała wcześniej w innych skojarzeniach. 

Innym schorzeniem, na które pies rasy doberman jest podatny kilkadziesiąt razy bardziej niż inne rasy, jest syndrom Wobblera (spondylopatia szyjna). Jest to zespół wrodzonych wad kręgosłupa szyjnego, występujący często także i u koni wierzchowych. W wyniku postępującego ucisku przez tkankę kostną i miękką na rdzeń kręgowy rozwijają się objawy w postaci chwiejnego chodu i wysokiego stawiania kończyn. Z upływem czasu choroba prowadzi do niedowładu kończyn i paraliżu. 

Dobermany dość często cierpią na dysplazję stawów biodrowych. Mimo że schorzenie to ma podłoże genetyczne, na jego rozwój mają wpływ także czynniki zewnętrzne: tryb życia, sposób odżywiania, wysiłek fizyczny. Jak już wspomniano, psy i suki przed dopuszczeniem do rozrodu muszą mieć wykonane badanie radiologiczne w kierunku dysplazji. Istnieje lista lekarzy weterynarii, posiadających uprawnienia do odczytu zdjęć, nadane przez Związek Kynologiczny w Polsce. Uprawnienia hodowlane otrzymują psy i suki z wynikami A i B, wpisywanymi do rodowodu.   

A ile kosztuje doberman? Wprawdzie szczeniaki dobermana po rodzicach z kompletem badań nie są tanie, ale z pewnością wydatek ten będzie mniejszy, niż zakupienie taniego szczeniaka w pseudohodowli, a następnie wydawanie tysięcy na jego leczenie przez całe życie. Więcej o rozsądnym kupowaniu szczeniaków tutaj.

Jak nazwać psa rasy doberman?

Przykładowe imiona dla suki dobermana: Ava, Zara, Bella, Luna, Cleo.
Przykładowe imiona dla psa dobermana: Max, Diesel, Titan, Rocky, Odin.

Czy doberman to dobry pies dla początkujących opiekunów?

Doberman to bardzo oddany pies rodzinny, świetnie porozumiewający się z domownikami, opiekuńczy wobec dzieci. Dorosły doberman ma silny charakter, jest bardzo odważny, gotów do obrony swojej rodziny nawet z narażeniem życia. Łatwy w układaniu i pielęgnacji, chętnie wykonujący polecenia swojego pana. Nie należy jednak zapominać, że jest to rasa psów obronnych; źle prowadzony doberman może być nieposłuszny, co przy jego temperamencie pinczera jest dość niebezpieczne. Dlatego rasa doberman nie nadaje się na pierwszego psa w domu. 

• IPO-V (pies obronny w stopniu podstawowym) 
• IPO-1 (pies obronny średnio zaawansowany) 
• IPO-2 (pies obronny zaawansowany) 
• IPO-3 (wszechstronny pies obrończy)