Pogryzienie przez psa - co robić? Pierwsza pomoc

Wychodząc na spacer z naszym ukochanym pupilem zakładamy, że miło spędzimy czas i dotlenimy się na świeżym powietrzu. Niestety nie każdy spacer kończy się szczęśliwie a o wypadek z udziałem innego czworonoga nie trudno. Jeśli Twój pies zostanie pogryziony, najważniejsze jest zadbanie o jego bezpieczeństwo oraz jak najszybsze udzielenie mu pierwszej pomocy. Kolejnym krokiem będzie sprawny transport do kliniki weterynaryjnej i oddanie psa w ręce specjalistów. 

Pamiętaj, że każde pogryzienie powinno być traktowane poważnie, a szybka reakcja zwiększy szanse na przeżycie Twojego pupila. 

Za psa i konsekwencje jego zachowań zawsze odpowiedzialny jest jego właściciel lub tymczasowy opiekun. Nie zawsze da się uniknąć ugryzienia, dlatego też, gdy dojdzie do nieszczęśliwego wypadku, nie warto obwiniać się o zaistniałą sytuację. Po incydencie powinna zostać wezwana policja lub straż miejska w celu ustalenia okoliczności zdarzenia. Po wezwaniu funkcjonariuszy próba ucieczki, stwarzanie problemów przy zbieraniu materiału dowodowego lub brak udzielenia pierwszej pomocy, działa na niekorzyść właściciela psa, który rozpoczął atak. Gdy zostaliśmy zaatakowani przez błąkające się po okolicy zwierzę domowe, służby mundurowe zajmą się ustaleniem tożsamości jego właściciela. Przyjazd policji często wiąże się z mandatem, a sama notatka sporządzona ze zdarzenia może posłużyć nam jako linia obrony w sądzie. 

Pozostań w kontakcie z właścicielem psa 

Musimy także pamiętać, że w sytuacji, gdy opiekun psa nie zachował nakazanych środków ostrożności, a następnie nie chce ponieść kosztów leczenia, możemy skierować sprawę do sądu. Sąd nakaże uregulować poniesione opłaty i zobliguje właściciela do naprawienia wyrządzonej szkody. Sąd orzeknie również o winie i oceni, ile powinna wynosić wysokość zadośćuczynienia. Niezachowanie odpowiednich środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny lub karze nagany. Artykuł 431. kodeksu cywilnego w przypadku pogryzienia chroni poszkodowanego, więc jedyne o co musimy się martwić to zapewnienie naszemu psu dogodnych warunków do szybkiego powrotu do zdrowia. 

Na podstawie wyżej wymienionego artykułu, wiemy, że za zachowanie zwierzęcia odpowiada jego właściciel. Kodeks cywilny stanowi, co następuje: 

„§ 1. Kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy. 

§ 2. Chociażby osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie była odpowiedzialna według przepisów paragrafu poprzedzającego, poszkodowany może od niej żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego”. 

Czy właściciel psa oprócz praw ma także obowiązki? 

Każdy właściciel psa jest zobligowany do nauczenia psa poprawnego zachowania w miejscach publicznych. Pies powinien zachowywać się łagodnie i nie ma prawnego przyzwolenia do atakowania ludzi czy innych zwierząt. Jeżeli podczas ataku doznałeś jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu, nie bój się zadzwonić po pogotowie ratunkowe. 

Gdy atakujący pies nie posiada aktualnego szczepienia przeciwko wściekliźnie i w tym czasie oprócz pupila, pies ugryzł dziecko lub ciebie, niezbędne będzie zgłoszenie zdarzenia do Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz przyjęcie szczepionki przeciwko wściekliźnie (5 dawek). Nawet lekkie ugryzienie wymaga kontroli u lekarza pierwszego kontaktu lub wizyty w szpitalu - tutaj chodzi o ludzkie życie i bezpieczeństwo! 

Jeśli jesteś właścicielem psa to z pewnością zainteresuje cię informacja, że twojego pupila w takiej sytuacji będzie czekała 15 dniowa obserwacja - w jej czasie odbędą się 4 bezpłatne wizyty u lekarza weterynarii (darmowe wizyty dotyczą tylko sprawdzenia psa pod kątem objawów wścieklizny! Wszelkie inne czynności takie jak czyszczenie ran, podawanie leków czy diagnostyka podlegają opłacie według cennika danej kliniki). Jeżeli Twój pies podczas tych wizyt nie będzie wykazywał żadnych niepokojących symptomów zostanie zaszczepiony przeciwko wściekliźnie. Szczepienia przeciwko wściekliźnie są w Polsce obowiązkowe i należy je powtarzać co rok. Posiadacz zwierzęcia, który uchyla się od obowiązku ochronnego szczepienia psów w razie kontroli lub w przypadku pogryzienia podlega karze grzywny. 

Co się dzieje z moim psem? 

Po pogryzieniu pies może odczuwać ból, stres i dezorientację. W jego organizmie dochodzi do reakcji fizjologicznych związanych z urazem i niespodziewaną koniecznością podjęcia walki, takich jak wyrzut adrenaliny i kortyzolu. Uwolnienie do krwiobiegu tych hormonów może prowadzić do wzrostu tętna, przyspieszonego oddechu, podwyższonego ciśnienia krwi i charakterystycznego dla mechanizmu walki lub ucieczki - zwiększonego przepływu krwi do mięśni. Ten mechanizm oprócz zalet ma także wadę - prowadzi do zwiększenia krwawienia z ran. Z tego powodu ważne jest, aby odizolować poszkodowanego od stresora, dokładnie obejrzeć obrażenia i oprócz udzielenia pierwszej pomocy bacznie obserwować jego zachowanie. 

Zdarza się, że pogryzienie zostawia niewielkie ślady na powierzchni, a jednocześnie ukrywa poważne obrażenia pod skórą. Trzeba też być przygotowanym na to, że silny ból odczuwany w miejscu urazu, może utrudniać możliwość udzielenia psu pomocy. W takim wypadku spróbuj jak najszybciej przetransportować pupila do kliniki, gdzie zostanie opatrzony i zabezpieczony przeciwbólowo. W przypadku poważniejszych obrażeń, pies może wymagać natychmiastowej hospitalizacji. Poza tym pogryzienie może również wpłynąć na zachowanie psa w dłuższej perspektywie, na przykład prowadząc do niechęci do innych psów lub ludzi, lęku lub agresji. W takich przypadkach niezbędna będzie długofalowa pomoc behawiorysty. Po tak silnej traumie należy minimalizować ryzyko ponownego pogryzienia oraz rekompensować doznaną krzywdę zabawami i spacerami w mniej uczęszczanych miejscach. 

Co robić w przypadku ugryzienia? 

W pierwszej kolejności, aby udzielić pomocy czworonożnemu przyjacielowi sami musimy być bezpieczni. Zabezpieczenia dokonujemy poprzez oddzielenie psów od siebie, uniemożliwiając wystąpienie dalszych ataków. Następnie oddalamy się od agresywnego psa i udzielamy pierwszej pomocy naszemu pupilowi. Jeśli twój pies krwawi, musisz to krwawienie zatamować. Gdy masz dostęp do apteczki pierwszej pomocy nałóż opatrunek lub gazę na ranę i uciskaj, aby zatamować krwawienie, w warunkach polowych możesz użyć zwykłej chusteczki higienicznej bądź szalika - rana po pogryzieniu i tak jest już silnie zanieczyszczona, więc tamując krew zwykłym materiałem bardziej nie zaszkodzisz zwierzęciu - i tak najpewniej czeka go antybiotykoterapia. Ważne aby opatrunek tamujący krwawienie dobrze ucisnąć, a gdy mamy możliwość możemy również zawiązać opaskę powyżej przerwanego naczynia. 

Jeżeli rana jest np. na łapie i wiesz, że pod spodem nie uszkodziła zasadniczych narządów, co może mieć miejsce w okolicy klatki piersiowej (odma) lub brzucha (perforacja do otrzewnej) przemywaj ranę kilka minut wodą lub roztworem soli fizjologicznej. Jeśli pies nie krwawi, a ranę udało się oczyścić i uszkodzenie jest niewielkie, kolejnym krokiem w warunkach domowych będzie zabezpieczenie rany przeciwbakteryjnie, niedrażniącym środkiem odkażającym i okrycie jałowym opatrunkiem - to opcja na małe draśnięcia, gdzie wizyta u lekarza nie jest konieczna. 

Gdzie udać się po ugryzieniu psa? 

Obserwuj psa przez kilka dni od wypadku, aby sprawdzić, czy nie pojawią się objawy infekcji lub innych problemów zdrowotnych. Jeśli chcesz być pewny, że niczego nie przeoczyłeś - skonsultuj się z lekarzem weterynarii - jeśli rana wygląda podejrzanie, wydobywa się z niej ropny wysięk lub niepokoi cię powypadkowa kondycja psa - udaj się do lecznicy, gdzie lekarz oceni stan psa oraz zaleci odpowiednią diagnostykę i leczenie. 

Oprócz zapewnienia opieki swojemu pupilowi po całym wydarzeniu sprawdzamy czy pies, który był sprawcą pogryzienia jest objęty programem szczepień ochronnych i czy w jego książeczce widnieją aktualne podpisy i naklejki świadczące o przyjęciu niezbędnych dawek szczepionki. Najważniejszą informacją dla nas, jako właścicieli poszkodowanego psa, jest to, czy pies był szczepiony przeciwko wściekliźnie. Jeżeli nie możemy uzyskać takiej informacji lub pies nie posiada takiego szczepienia zgłaszamy to jak najszybciej lekarzowi prowadzącemu. 

W pierwszej części artykułu przedstawiono znaczenie szybkiej reakcji i udzielania pierwszej pomocy w przypadku pogryzienia psa oraz prawne konsekwencje, jakie mogą pojawić się po niespodziewanym ataku. Kolejna część artykułu zawiera wskazówki, co robić w krytycznych momentach, gdy pies jest poważnie ranny. Zostaną w nim udzielone porady, jak postępować w przypadku urazu klatki piersiowej, jamy brzusznej oraz złamań kończyn. Wyjaśnione zostanie również zagadnienie, jak pomóc psu, który nie oddycha i wymaga resuscytacji. Przeczytamy o sposobach na uniknięcie ugryzienia oraz o tym, co zrobić, gdy już do niego dojdzie. Zapraszamy do lektury drugiej części artykułu. 

Co jeśli sytuacja psa jest poważna? Kilka przykładów jak działać w krytycznych momentach 

Co zrobić, gdy podczas ataku doszło do uszkodzenia klatki piersiowej lub jamy brzusznej? Natychmiast udaj się do najbliższej kliniki! Przy uszkodzeniu na wysokości brzucha czy płuc lub gdy dojdzie do złamania kończyn, niezbędna może okazać się pomoc chirurga i internisty. 

W pierwszej kolejności spróbuj uspokoić psa. Jeśli masz pod ręką kaganiec, nie czekaj z założeniem go. Pies poddany tak wielkiemu cierpieniu może nieświadomie ugryźć, a Twoje nieuszkodzone ręce przydadzą się jeszcze przy opatrywaniu jego ran przez najbliższych kilka tygodni. 

Przebicie klatki piersiowej lub uraz mechaniczny płuc po złamaniu żebra

Przy takiej perforacji dochodzi do powstania odmy. Odma opłucnowa to stan, w którym do naturalnie zamkniętej jamy opłucnej dostaje się powietrze, które następnie uciska pęcherzyki płucne i prowadzi do uszkodzenia płuc. Odma może prowadzić do zapadnięcia się płuca. W tej sytuacji ważne jest, aby odizolować płuco od środowiska zewnętrznego. Możemy tego dokonać na kilka sposobów. Najłatwiejszym do zastosowania będzie użycie wilgotnego, czystego materiału nakrytego czystą jednorazową rękawiczką i silnie uciśnięcie miejsca perforacji. Następnie nasz opatrunek owijamy mocno bandażem elastycznym, aby uszczelnić ranę i żeby powietrze nie mogło swobodnie przepływać przez nowopowstały otwór. Cały czas obserwujemy, czy nie występują objawy wstrząsu i w razie konieczności stosujemy reanimację. W takiej sytuacji jak najszybciej transportujemy poszkodowanego do lekarza weterynarii. 

Uraz powierzchowny jamy brzusznej. 

Przebicie jamy brzusznej jest zawsze bardzo niebezpieczne. Niezależnie od tego z jakim rodzajem rany mamy do czynienia, sytuacja jest bardzo poważna i może skończyć się zakażeniem organizmu, czyli sepsą. Rany mogą być kłute i głębokie lub szarpane z widocznymi narządami wewnętrznymi. Nie pozwalamy psu lizać czy gryźć widocznej tkanki, a jeśli mamy dostęp do soli fizjologicznej, to przemywamy nią odkrytą tkankę. Gdy między widocznymi jelitami pojawiają się gałęzie lub liście, (dość częste zjawisko, gdy do pogryzienia dojdzie w lesie lub w parku) zostawiamy oczyszczenie tkanek i narządów doświadczonemu chirurgowi, a jedyne co możemy zrobić, to okryć otwartą ranę czystym jałowym materiałem. 

Złamanie kończyny

W przypadku złamania ważne jest, aby unieruchomić uszkodzoną kończynę. Możemy do tego użyć twardego płaskiego przedmiotu i bandaża elastycznego. W sytuacjach nagłych śmiało można użyć deski czy tworzywa sztucznego (nawet zgniecionej sztywnej plastikowej butelki!) i obwinąć kończynę tak, aby nie można było jej poruszyć przy transportowaniu zwierzęcia do szpitala. W kwestii stabilizacji kończyny ogranicza nas tylko nasza wyobraźnia. 

Należy pamiętać, że przy otwartej klatce piersiowej lub brzuchu nie używamy żadnych środków odkażających i drażniących - zabezpieczeniem ran i wnętrza ciała przed bakteriami i zanieczyszczeniami zajmie się lekarz. 

Mój pies nie oddycha? Co dalej? 

Jeśli pies przestał oddychać, nie reaguje na swoje imię, uszczypnięcie między palcami czy wyciągnięcie kończyny, możemy założyć, że jest nieprzytomny i musimy przystąpić do reanimacji. Zaczynamy ją od ułożenia psa w pozycji bocznej, na prawym boku i po tej czynności przystępujemy do sztucznej wentylacji. Oczyszczamy jego jamę ustną i drogi oddechowe ze skrzepów, śliny i ciał obcych mogących utrudniać wtłoczenie powietrza do dróg oddechowych. Wyjmujemy język i czasem już sama ta czynność doprowadza do powrotu oddechu. Zwijamy rękę w rulon i łapiąc za kufę, przy zamkniętym pysku zwierzęcia, wdmuchujemy powietrze około 6 razy. Jeżeli bicie serca jest wyczuwalne, a spontaniczny oddech nie powrócił ponawiamy czynności. Ważne, aby nasza praca była efektywna, a potwierdzeniem jej skuteczności jest unosząca się klatka piersiowa. Po każdej serii wdechów uchylamy lekko jamę ustną, aby powietrze mogło wydostać się z płuc i ponawiamy czynności do 20 razy na minutę. Na bieżąco sprawdzamy, czy serce nadal bije (przystawiamy głowę do klatki piersiowej lub szukamy tętna na dużym naczyniu tętniczym np. po wewnętrznej stronie uda), jeśli dojdzie do jego zatrzymania przystępujemy dodatkowo do masażu klatki piersiowej. Wykonujemy silne uciśnięcia klatki piersiowej 120 razy na minutę. Stosujemy masaż serca przez 15 sekund, następnie sztuczne oddychanie usta-nos przez 10 sekund. Nigdy do końca nie możemy być pewni, co w danym przypadku spowodowało zatrzymanie akcji serca. Jedno jest pewne, dopóki uciskasz klatkę piersiową serce tłoczy krew do mózgu i narządów chroniąc je przed niedotlenieniem. Nie zawsze udaje się przywrócić akcję serca, ale zawsze warto podjąć próbę! Jeżeli podczas reanimacji jesteśmy w dwie lub więcej osób nie przestajemy wykonywać ucisków i sztucznego oddychania jednocześnie organizujemy transport zwierzęcia do kliniki. Im szybciej dotrzemy na miejsce, tym łatwiej będzie udzielić psu niezbędnej pomocy. 

Jak uniknąć ugryzienia następnym razem? 

Pies może gryźć z wielu różnych powodów, a to zazwyczaj zależy od kontekstu sytuacji. Atak nie zawsze poprzedzony jest rozpoznawalnymi sygnałami, ale większość psów daje chociaż jeden z poniższych znaków takich jak szczekanie, warczenie, najeżona sierść, szeroko otwarte wpatrzone w potencjalną ofiarę oczy, uniesiony ogon czy napięta sylwetka. 

Pierwszą przyczyną pogryzień jest lęk lub agresja. Pies może gryźć, jeśli czuje się zagrożony lub zdominowany w jakiejś sytuacji. Może to mieć miejsce, gdy pies czuje się osaczony lub ma poczucie, że musi bronić swojego terytorium lub właściciela. Niektóre rasy psów są bardziej skłonne do agresji niż inne, ale najczęściej występującą przyczyną agresji jest nie rasa psa, a złe wychowanie i przebyte traumy - one determinują agresywne zachowanie zwierzęcia. Drugą przyczyną może być odczuwalny ból lub choroba. Pies może gryźć, jeśli czuje się bardzo chory lub doświadcza bólu. W takiej sytuacji gryzienie może być sposobem na wyrażenie swojego dyskomfortu lub próbę obrony się przed dalszym dotykaniem. Ta przyczyna jest istotna nie tylko podczas niefortunnego spięcia między dwoma czworonogami, ale również podczas oglądania poszkodowanego po wypadku, jak i przenoszenia go do samochodu, gdzie pupil w amoku może ugryźć również ciebie. Trzecim popularnym powodem jest stres lub niepokój zwierzęcia. Pies może gryźć, jeśli jest zestresowany lub niespokojny, szczególnie w sytuacjach, które wydają się mu nowe i nieznane. Ostatnim, niestety równie często rejestrowanym powodem pogryzienia przez czworonoga, jest niewłaściwe wychowanie. Pies może gryźć, jeśli nie był traktowany w sposób właściwy i nie nauczył się, jak powinien zachowywać się w określonych sytuacjach. Niewłaściwe wychowanie może również prowadzić do nieprzewidywalnego zachowania i agresji. 

Agresywny pies na drodze — jak się zachować? 

Gdy w momencie pojawienia się zagrożenia występują dogodne warunki do naszego działania, masz okazję zareagować na agresywne zachowanie obcego czworonoga. Oddalenie się od przechodzącego z przeciwnej strony psa, trzymanie swojego pupila bliżej siebie, czy słowny komunikat w kierunku innych spacerujących to tylko niektóre sposoby zapobiegania wypadkom. Pamiętaj, aby nie wykonywać żadnych gwałtownych ruchów - one mogą tylko zwiększyć ryzyko pogryzienia. Warto również, gdy pies jest w bezpiecznej odległości, stać w bezruchu i automatycznie odwrócić wzrok od agresora nie zwracając na niego uwagi. 

Jeśli Twój pies ma problem z lękiem i po pogryzieniu nie odnajduje się już tak dobrze na zewnątrz jak wcześniej najlepiej udać się do psiego behawiorysty, który pozwoli oswoić się Twojemu pupilowi z nową sytuacją, pomoże zdiagnozować przyczyny problemu i pomóc w jego rozwiązaniu. Po incydencie, w którym doszło do pogryzienia twój pies może zareagować agresywnie w niejednej codziennej sytuacji, która wcześniej nie była czynnikiem zapalnym do nieprawidłowego zachowania. Przy takich okolicznościach możesz wnioskować o przyznanie wysokiego zadośćuczynienia na leczenie ran nie tylko tych fizycznych, ale także psychicznych. 

Psy, podobnie jak ludzie, mają swoje granice i należy szanować ich przestrzeń osobistą. Warto pamiętać nie tylko o treningu pożądanych zachowań u pupila, ale także nauce poprawnego zachowania w obecności czworonożnych kompanów i przestrzegania zasad bezpieczeństwa przez dzieci i dorosłych.