Kastracja kota — po co, kiedy i na czym polega?

Kastracja u psów, jak i u kotów jest najczęściej wykonywanym zabiegiem na całym świecie. Ma ona na celu przede wszystkim ograniczenie bezdomności zwierząt, jak również zmniejszenie ryzyka chorób związanych z narządami rozrodczymi, takich jak ropomacicze, torbiele jajnikowe, nowotwory gruczołów sutkowych, a u samców nowotwory jąder. Preferuje się przeprowadzanie zabiegu u młodych zwierząt, najlepiej po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Nie zaleca się jednak kastracji przed osiągnięciem dojrzałości płciowej – tzw. kastracji pediatrycznej – ze względu na zwiększone ryzyko skutków ubocznych, na przykład opóźnionego zrastania się nasad kości długich czy nietrzymania moczu. Jest ona stosowana jednak w schroniskach w celu skutecznego ograniczenia populacji kotów.

Czym różni się kastracja od sterylizacji?

U samic kastracja polega na usunięciu jajników, a u samców jąder. U kotek dodatkowo zalecane jest usunięcie macicy, czyli owariohisterektomia. Ma to uchronić zwierzę przed ewentualnymi powikłaniami związanymi z zabiegiem, eliminując dodatkowo możliwość wystąpienia schorzeń układu rozrodczego, które mogą wymagać dodatkowego leczenia w przyszłości. Kastracja ogranicza produkcję hormonów płciowych i skutkuje trwałą bezpłodnością. Sterylizacja polega natomiast na podwiązaniu jajowodów (u kotek) lub podwiązaniu nasieniowodów (u kocurów) bez usuwania gonad i przydatków. Skutkiem tych zabiegów jest skuteczne ograniczenie rozmnażania, przy zachowaniu produkcji hormonów. To oznacza, że zwierzę będzie bezpłodne, jednakże nie nastąpi zahamowanie cyklu płciowego, a wszystkie zachowania towarzyszące rui u kotek oraz popędowi płciowemu u kocurów będą pojawiały się regularnie. Warto pamiętać, że w przypadku sterylizacji nie jest możliwa eliminacja schorzeń narządów rodnych.

Jaki jest optymalny wiek kastracji kota?

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zmienił się zalecany wiek kastracji kotów – zarówno samic, jak i samców. Kiedyś uważano, że kotkę powinno się kastrować po urodzeniu pierwszego miotu, potem, że po pierwszym cyklu rujowym, a ostatecznie ustalono, że zabieg ten powinien mieć miejsce w 6. miesiącu życia lub później. Ponieważ koty osiągają dojrzałość płciową w wieku około 5 miesięcy, coraz więcej osób opowiada się za obniżeniem wieku kastracji do 4-5 miesięcy (wczesna kastracja/sterylizacja) i popiera ten zabieg w schroniskach dla zwierząt.

U kociąt w przypadku wczesnej kastracji obserwuje się:

• zaburzenia wzrostu,

• większe predyspozycje do złamań przynasadowych kości udowych,

• otyłość, zapalenie zewnętrznych narządów płciowych,

• zapalenie pochwy,

• nietrzymanie moczu u samic,

• niedrożność cewki moczowej u kocurów,

• zaburzenia rozwojowe jamy napletkowej u kocurów,

• obniżenie odporności,

• zaburzenia endokrynologiczne,

• oraz niekorzystne, z punktu widzenia właścicieli, zmiany behawioralne.

Jak wygląda kwalifikacja do zabiegu kastracji?

Każde zwierzę, u którego planowane jest przeprowadzenie zabiegu kastracji powinno być do niego odpowiednio zakwalifikowane. Lekarz weterynarii wykonuje dokładne badanie kliniczne, podczas którego możliwa jest ocena stanu pacjenta, a także zleca badania dodatkowe, takie jak morfologia i biochemia krwi. Szczególnie istotne jest również wykluczenie ciąży u kotek. W razie konieczności, zwłaszcza u kotów starszych i ras predysponowanych do występowania chorób serca niezbędne okazuje się badanie kardiologiczne. Dzięki temu w zależności od stanu zdrowia lekarz będzie mógł dobrać odpowiednie znieczulenie. Zaleca się, aby zabieg kastracji wykonać przynajmniej po dwukrotnym szczepieniu przeciwko chorobom zakaźnym kotów.

Jak wygląda zabieg kastracji kotek i kocurów?

O ile kastracja kocura jest zabiegiem krótkim i mało inwazyjnym, kastracja kotki to czasochłonna procedura przebiegająca z naruszeniem powłok brzusznych. Należy wiedzieć, jak odpowiednio przygotować pupila przed zabiegiem. W dniu zabiegu należy zrezygnować z podawania jedzenia (optymalny czas to 8 godzin). Chroni to przed wymiotami i ewentualnym zachłyśnięciem treścią pokarmową po zastosowaniu premedykacji, a tym samym zmniejsza ryzyko powikłań. Zabiegi u obu płci przeprowadzane są w znieczuleniu ogólnym z założeniem dojścia dożylnego. Moszna u kocurów powinna być dokładnie wygolona, a zabieg usunięcia jąder przeprowadzony z zachowaniem zasad aseptyki. Po kastracji kocura zazwyczaj nie zakłada się szwów, a rana goi się przez tzw. rychłozrost. W określonych przypadkach lekarz może podjąć decyzję o zaszyciu rany. W tym przypadku konieczne okazuje się założenie kołnierza, aby kot nie wygryzł szwów. Zabieg kastracji kotek z kolei może być wykonany na dwa sposoby. Chirurg decyduje o zastosowaniu konkretnej metody w zależności od indywidualnych cech danego pacjenta.

Pierwsza z nich obejmuje dostęp z boku ciała. Jest ona stosowana zazwyczaj u kotów wolnożyjących, ponieważ istnieje mniejsze ryzyko rozejścia się rany. Druga opcja to nacięcie w linii pośrodkowej brzucha bez uszkodzenia mięśni. Jest ona wybierana najczęściej w przypadku kotek domowych, które są pod stałą opieką właściciela. Aby zapobiec wylizywaniu rany, zakłada się specjalne ubranko pooperacyjne, które zwierzę musi nosić przynajmniej 7 dni. Zwierzę wydawane jest przez lekarza w pełni wybudzone w stabilnym stanie z zestawem leków przeciwbólowych.

Jak należy opiekować się kotem po zabiegu kastracji?

Okres rekonwalescencji różni się w zależności od indywidualnych predyspozycji. W pierwszej dobie po zabiegu należy zapewnić pupilowi opiekę i stosować się do zaleceń lekarza weterynarii.

Po zabiegu kastracji warto zadbać o:

• zapewnienie kotu spokojnego i ciepłego miejsca z uwagi na obniżenie temperatury ciała po znieczuleniu,

• ułożenie legowiska na podłodze, co pozwoli na uniknięcie upadku z miejsc wyżej położonych, takich jak kanapa, łóżko, drapak itp., a konsekwencji urazu,

• udostępnienie kuwety blisko, aby korzystanie z niej nie sprawiało trudności,

• podanie wody dopiero po pełnym wybudzeniu ze znieczulenia, a jeśli kot nie będzie wykazywał odruchu wymiotnego — niewielkiej ilości mokrej karmy.

Jak należy opiekować się kotem po zabiegu kastracji?

Okres rekonwalescencji różni się w zależności od indywidualnych predyspozycji. W pierwszej dobie po zabiegu należy zapewnić pupilowi opiekę i stosować się do zaleceń lekarza weterynarii.

Po zabiegu kastracji warto zadbać o:

• zapewnienie kotu spokojnego i ciepłego miejsca z uwagi na obniżenie temperatury ciała po znieczuleniu,

• ułożenie legowiska na podłodze, co pozwoli na uniknięcie upadku z miejsc wyżej położonych, takich jak kanapa, łóżko, drapak itp., a konsekwencji urazu,

• udostępnienie kuwety blisko, aby korzystanie z niej nie sprawiało trudności,

• podanie wody dopiero po pełnym wybudzeniu ze znieczulenia, a jeśli kot nie będzie wykazywał odruchu wymiotnego — niewielkiej ilości mokrej karmy.

Jaki wpływ ma kastracja na zachowanie kota?

Wykastrowane koty mają słabo wyrażony instynkt znakowania własnego terytorium, rzadziej też wykazują zachowania agresywne i podejmują walkę z innymi samcami. W wielu przypadkach zmniejsza się także agresywne zachowanie kotów w stosunku do właścicieli. Możliwe staje się wówczas spokojne przeprowadzanie, np. niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych czy leczniczych. Kastracja kota pozwala na niemal całkowite wyeliminowanie opryskiwania, wędrowania i zachowań bojowych.

Kastracja może również prowadzić do negatywnych zmian w zachowaniu kotów. Podczas gdy wykastrowane koty są często uważane za spokojniejsze i mniej agresywne, zdarzają się przypadki, w których zabieg może skutkować zwiększoną agresją. Niektóre koty mogą wykazywać agresję terytorialną lub zachowania związane z dominacją. Należy zauważyć, że poszczególne zwierzęta mogą różnie reagować na kastrację, dlatego bardzo ważne jest monitorowanie ich zachowania i w razie potrzeby zapewnienie odpowiedniego wsparcia kociego behawiorysty.

Korzyści płynące z kastracji kotek i kotów:

• zmniejszone ryzyko wystąpienia nowotworów sutka,

• eliminacja wystąpienia zagrażających życiu stanów nagłych, takich jak ropomacicze czy trudny poród,

• zapobieganie nieplanowanym ciążom, które mogą wystąpić już w 4. miesiącu życia,

• możliwe zmniejszenie problemów behawioralnych u kotów wychodzących.

Jakie są możliwe niepożądane efekty kastracji?

Sam zabieg kastracji niesie ze sobą ryzyko i potencjalne powikłania, takie jak nieprawidłowa reakcja na znieczulenie. Dodatkowo istnieje możliwość wystąpienia infekcji pooperacyjnych i innych powikłań chirurgicznych. Ponadto kastracja może powodować zaburzenia hormonalne, co wywiera długofalowy wpływ na ogólny stan zdrowia i samopoczucie zwierzęcia.

Według badań do najczęstszych niekorzystnych efektów kastracji kotów należą:

Kamienie moczowe

Potencjalnie niepożądanym skutkiem kastracji kota jest zwiększone ryzyko problemów z układem moczowym. Zabieg może prowadzić do zmian w układzie moczowym, które mogą przyczynić się do rozwoju stanów takich jak idiopatyczne zapalenie pęcherza moczowego wywołane stresem. Koty, które zostały wykastrowane, mogą być bardziej podatne na niedrożność dróg moczowych lub zapalenie pęcherza. Ważne jest, aby właściciele kotów byli świadomi tych potencjalnych zagrożeń i podejmowali kroki w celu promowania zdrowia układu moczowego, takie jak zapewnienie zbilansowanej diety i zapewnienie dostępu do świeżej wody. W badaniu ponad 5000 kotów z kamicą więcej niż 80% stanowiły osobniki kastrowane, w zdecydowanej większości kocury.

Otyłość

Otyłość należy do często wymienianych następstw zabiegów kastracji i sterylizacji. Wynika ona bezpośrednio z błędów żywieniowych, popełnianych przez właścicieli psów i kotów. Nie wykazano różnic w tempie wzrostu, w przyroście masy ciała, ani grubości tkanki tłuszczowej u jednakowo karmionych, wysterylizowanych lub wykastrowanych zwierząt w różnych grupach wiekowych. Wiadomo, że zarówno zwierzęta poddane wczesnej kastracji, jak i te, u których zabieg przeprowadzono po osiągnięciu dojrzałości płciowej, wykazują tendencję do pobierania zwiększonej ilości pokarmu, w porównaniu do zwierząt z zachowaną możliwością rozrodu. Dlatego, szczególnie w przypadku wykastrowanych kotów, zaleca się odstąpienie od żywienia do woli. Jeżeli właściciele wykastrowanych zwierząt nie stosują odpowiednio zbilansowanej diety (o obniżonej kaloryczności) bądź nie zwiększają aktywności fizycznej swoich podopiecznych (zabawy w ruchu), to takie zwierzęta będą miały zwiększoną masę ciała i grubszą tkankę tłuszczową, w porównaniu do zwierząt niepoddanych zabiegowi kastracji.

Dowiedz się, jak karmić kota po sterylizacji.