Socjalizacja kota — na czym polega i ile trwa?

Wiele normalnych kocich zachowań często jest postrzeganych przez właścicieli jako niepożądane. Większość ludzi ma skłonność do nierealnych oczekiwań w stosunku do własnego kota. Prowadzi to do nieprawidłowego zrozumienia motywów kierujących postępowaniem zwierząt i do załamania więzi między nimi a człowiekiem. Lekarze weterynarii muszą uświadamiać opiekunów i uczyć ich patrzenia na świat z kociej perspektywy. Niezwykle ważne jest to, aby najlepiej zrozumieć rozwój behawioralny kota, jego potrzeby i sposoby komunikacji.

Co stanowi klucz do sukcesu udanej socjalizacji kota?

Zaraz po przybyciu do domu nowego lokatora należy wyznaczyć granice i określić, jakie zachowania są akceptowalne, a jakie nie. Kluczem do dobrego wychowania będzie nagradzanie właściwych reakcji. Niewłaściwe postępowanie natomiast powinno być ignorowane. W zamian trzeba zaproponować alternatywne zachowanie, nagrodzić je, lecz pod żadnym pozorem nie wolno karać kota. Aktywności, które cieszą ludzi u małych kotków, wcale nie muszą być pożądane, kiedy czworonogi dorosną. Warto wiedzieć, że potencjalnie problematyczne zachowanie samo nie zniknie, wręcz przeciwnie — może ono pogłębić się w miarę dorastania kota.

W jakim wieku rozpoczyna się socjalizacja kocięcia?

Okres wrażliwości to czas, w którym zwierzę jest najbardziej podatne na naukę określonych zachowań na podstawie tego, czego doświadczyło. Doświadczenia te będą miały głęboki wpływ na zachowanie kota przez całe jego życie. Czas intensywnej socjalizacji z człowiekiem rozpoczyna się około 2. lub. 3. tygodnia życia i trwa do 7. lub 8. tygodnia. Z tego powodu odpowiedzialność za prawidłową wczesną socjalizację spada głównie na hodowcę kociąt. Prawdopodobnie faza socjalizacji z innymi kotami również przypada na ten czas, jednak może trwać aż do 12.-14. tygodnia życia. Interakcje społeczne mają swój szczyt w mniej więcej 3.-4. miesiącu życia, a zabawy przedmiotami w 5. miesiącu. Zachowania społeczne posiadają również podłoże genetyczne. Kocięta spłodzone przez przyjaznego i odważnego w stosunku do ludzi ojca prawdopodobnie również będą przyjazne i odważne, w przeciwieństwie do kociąt spłodzonych przez nieśmiałe i nieprzyjazne samce.

Jaki jest najlepszy czas na wejście kocięcia do nowego domu?

Aby zrealizować zapotrzebowanie żywieniowe, kocięta powinny codziennie otrzymywać wysokiej jakości pokarm przeznaczony dla kociąt oraz świeżą wodę. Ponieważ proces odstawiania zaczyna się około 8. tygodnia życia, kocięta nie powinny być odseparowane od matki i oddawane do nowych domów szybciej niż w 6.-8. tygodniu życia. Potomstwo uczy się właściwych zachowań związanych z wydalaniem od matki i w naturalny sposób interesuje się rodzajem podłoża, w którym można grzebać i kopać. Zanim trafią do nowych domów, kocięta powinny mieć możliwość zapoznania się z różnymi kuwetami i różnymi podłożami, zwłaszcza w okresie wrażliwości, by wyrobić sobie pewną elastyczność w akceptowaniu miejsc, w których będą się załatwiać w późniejszym czasie. Dzięki temu szybciej odnajdą się w nowym otoczeniu.

Zabawa jako niezbędny element socjalizacji kociąt w nowym domu

Kocięta można nauczyć używania drapaka lub innych powierzchni przeznaczonych do drapania. Warto to robić zaraz po przebudzeniu malucha, wabiąc go smakołykiem trzymanym tak wysoko, by kociak musiał się wyciągnąć i podrapać, aby go dosięgnąć. Kocięta, obserwując matkę, nabywają umiejętności poznawczych, społecznych, drapieżczych i motorycznych. Wiele z tych zdolności rozwija również właśnie zabawa. Kocięta powinny brać udział w sesjach zabawy oraz doświadczać częstego kontaktu fizycznego z różnymi ludźmi. Można je socjalizować z innymi gatunkami zwierząt, takimi jak psy. Powinny one również doświadczać wielu różnych sytuacji, takich jak umieszczanie ich i przenoszenie w kontenerku, zabiegi pielęgnacyjne, oglądanie zębów, uszu i pazurów.

U kociąt można wyróżnić kilka rodzajów zabaw, m.in. zabawy społeczne i zabawy przedmiotami. Całkiem możliwe i prawdopodobne jest, że za każdym z nich stoi inny rodzaj motywacji oraz różne typy zabaw pojawiają się w różnych fazach rozwoju osobniczego i mają odmiennie źródła ewolucyjne.

Zabawa u kociąt rozpoczyna się mniej więcej w 3. tygodniu życia, co łączy się z początkiem okresu odstawiania ich od matki. Zazwyczaj rozpoczyna się ona od delikatnych prób dotykania łapkami, a następnie, w miarę jak zwiększa się koordynacja ruchowa, przechodzi w gryzienie, pogoń i kotłowanie. Zabawy społeczne pojawiają się między 4. a 11. tygodniem życia, a następnie zanikają.

Młode koty wydają się mieć niewyczerpane pokłady energii. Jednak zajmują one jedynie 9% całego dnia. Są one z reguły krótkie, intensywne i przeplatane długimi okresami odpoczynku.

Dlaczego nie należy przedwcześnie odsadzać kociąt od matki?

Dla kociąt niezwykle ważne jest, aby w pierwszych czterech tygodniach życia miały kontakt ze swoją matką. Należy temu poświęcić szczególną uwagę, ponieważ jego brak sprawi, że w przyszłości można spodziewać się rozwoju wielu zaburzeń o podłożu behawioralnym, emocjonalnym i fizycznym. Dzięki badaniom wiadomo, że koty, które izolowano we wrażliwym okresie socjalizacji, są częściej mniej aktywne i antyspołeczne. Reagują lękiem na ludzi i inne koty, a także wolniej kojarzą pewne rzeczy, jak na przykład miejsce, gdzie znajduje się pożywienie. Aby częściowo zrekompensować kociętom nieobecność matki, od której powinny się uczyć w tym okresie, wystarczy je dotykać, podnosić i trzymać na rękach przez mniej więcej 20 minut dziennie. Istnieją dowody na to, że osierocone przez matkę kocięta mają w dorosłym życiu problem z kontrolą siły gryzienia i chowaniem pazurów w zabawie, choć nie wiadomo, jakie czynniki o tym decydują. Takie koty w późniejszym czasie mogą rozwinąć również lęk separacyjny, który cechuje nadmierne przywiązanie do człowieka. Brak socjalizacji i wynikająca z tego nieodpowiednia reakcja na ludzi i inne zwierzęta jest jednym z wielu powodów pozbywania się zwierząt domowych. Okres nawiązywania relacji społecznych to czas, w którym maluchy muszą być często dotykane, trzymane i wystawiane na wiele nowych bodźców, ale należy to robić w łagodny dla nich sposób. Dzięki temu wyrosną na normalne, przyjazne i pewne siebie dorosłe koty. Jeśli w okresie socjalizacji kocięta są pozbawione okazji do kontaktu z innymi kotami czy z ludźmi, w późniejszym czasie mogą prezentować niepożądane zachowania, takie jak agresja czy unikanie innych kotów lub ludzi.

Jak prawidłowo wprowadzić nowego kota do domu?

Wprowadzając kolejnego kota do domu, w którym mieszkają już inne koty, opiekun powinien mieć świadomość, że jest to wyłącznie jego wybór, a nie decyzja żadnego z kotów. Czworonogi nie mają wpływu na to, czy i jakie zwierzę pojawi się w domu. Wprowadzenie do nowego miejsca powinno odbywać się wolno i pod nadzorem. Początkowo należy to robić przez zamknięte drzwi, aby starszy poznawał zapach drugiego kota z osobnego pokoju. Choć w większości przypadków nowy kot ostatecznie będzie tolerowany przez rezydenta, to może nigdy nie wytworzyć się między nimi głęboka więź. Właściciel powinien obserwować interakcje między starszym i młodym kotem. Jeśli jeden z nich ciągle unika drugiego lub zdarza się syczenie i prychanie, należy odseparować koty, a proces integracji rozpocząć od nowa, ale w wolniejszym tempie. W niektórych przypadkach konieczny może być dłuższy okres separacji, taki, który pozwoli starszemu kotu odpoczywać w spokoju. Nawet po udanej integracji kotów ważne jest, by każdy z nich miał osobne miejsce do jedzenia, picia, spania i swoją kuwetę, tak by wokół tych miejsc nie narastały konflikty.

Socjalizacja kota — podsumowanie

W przypadku kotów staranne zrozumienie ich naturalnych zachowań jest warunkiem koniecznym do zapewnienia im zdrowia psychicznego i przyczynia się do zwiększenia ich dobrostanu. Prawidłowa socjalizacja kota opiera się na solidnej wiedzy oraz pozwala na opracowanie pomysłowych i skutecznych sposobów urozmaicenia kociego środowiska. Dzięki temu można zminimalizować stres i wzmacniać psychikę w taki sposób, aby dorosły kot był ufny w stosunku do ludzi. Jest to również prosta droga do wzmocnienia więzi między właścicielami a zwierzętami na całe życie.