RTG psa lub kota — jak przebiega badanie i kiedy warto je wykonać?

Krótki rys historyczny

Za ojca współczesnej radiologii uznaje się odkrywcę promieniowania X, czyli Wilhelma Roentgena, który dokonał swojego wynalazku zupełnie przypadkowo 8 listopada 1895 roku. Od razu dostrzegł on potencjał tej metody i możliwości wykorzystania jej w medycynie, dlatego postanowił podzielić się nią z całym światem. W tym celu wykonał odbitkę lewej dłoni swojej żony wraz z pierścieniem. Bertha Roentgen (bo tak nazywała się małżonka naukowca) z przerażeniem stwierdziła, że „zobaczyła własną śmierć". Już nigdy później nie weszła do laboratorium męża.

Wyniki swoich badań Roentgen opublikował już 28 grudnia tego samego roku. Bardzo szybko wstrząsnęły one światem medycyny. Za odkrycie promieniowania X Wilhelm Roentgen otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Wręczono mu ją 10 grudnia 1901 roku w Sztokholmie.

Jak działa RTG? 

Podstawą działania badania RTG jest szczególny rodzaj promieniowania jonizującego, zwanego promieniowaniem X lub rentgenowskim. Generowane jest ono przez specjalną lampę. Różne tkanki ciała cechują się innym stopniem pochłaniania promieniowania X. Dzięki temu obraz uzyskany w wyniku naświetlenia organizmu przedstawia go w skali szarości. Dla uproszczenia można przyjąć, że im twardsza tkanka, tym większą ilość promieniowania pochłania.

Do wykonania zdjęcia RTG potrzebna jest również kaseta, którą kładzie się pod prześwietlaną częścią ciała. Jej rolą jest pochłonięcie promieni, którym udało się przejść przez tkanki. Miejsca te będą na radiogramie czarne. Powierzchnie, które pochłonęły promieniowanie (np. kości) odbiją się na kasecie w postaci białych elementów. W ten sposób rejestrowany jest obraz, będący odzwierciedleniem narządów wewnętrznych.

Warto jednak zaznaczyć, że zdjęcie rentgenowskie jest negatywem. Oznacza to, że miejsca jasne w profesjonalnej nomenklaturze będą nazywane zacienieniami, a obszary czarne — przejaśnieniami.

Co to RTG u psa?

Przebieg badania RTG jest zależny od szeregu czynników. Przede wszystkim dotyczy to rodzaju obrazowanego miejsca. Do prześwietlenia różnych narządów stosuje się inne projekcje, dlatego w zależności od prześwietlanej części ciała pacjent musi znajdować się w konkretnej pozycji. Czasami wystarczy, że pupil położy się nieruchomo na boku, jak ma to miejsce w przypadku obrazowania klatki piersiowej. W ten sposób diagnozuje się np. zapalenie płuc u psa.

Istnieje jednak szereg tzw. pozycji wymuszonych. Dotyczy to w szczególności prześwietlania kończyn i stawów, np. biodrowych. Do ułożenia pacjenta w wymagany sposób niejednokrotnie wymagane jest użycie przez lekarza weterynarii linek i pozycjonerów. Niestety, żaden zwierzak nie wytrzyma w niektórych z tych pozycji zbyt długo, a do wykonania prawidłowego zdjęcia RTG potrzebny jest bezruch. Z tego powodu niejednokrotnie wymagane jest znieczulenie pacjenta. Otrzymuje on wówczas zastrzyk, dzięki któremu zasypia na czas całej procedury. Z reguły właściciel zostawia psa lub kota w przychodni, gdzie ma miejsce diagnostyka obrazowa i wraca po zwierzaka, gdy ten jest już wybudzony.

Jeśli jednak lekarz weterynarii uzna, że nie ma potrzeby znieczulania pacjenta, konieczne będzie jego przytrzymanie. Dokonuje tego z reguły weterynarz, technik lub właściciel. Ważne jest, aby osoba uczestnicząca w badaniu miała założony specjalny fartuch, ochraniacz na szyję i rękawice. Promienie rentgenowskie nie są przepuszczane przez materiał, z których są one zrobione, co stanowi zabezpieczenie dla osoby przytrzymującej zwierzaka.

Przed badaniem RTG należy ściągnąć obrożę, szelki lub inne akcesoria dla psa lub kota. Są one nieprzepuszczalne dla promieniowania X, dlatego pozostawiają na odbitce cień, który może zasłaniać obraz i utrudniać interpretację radiogramu.

Kiedy warto wykonać badanie RTG?

Istnieje szereg wskazań do wykonania prześwietlenia. Wbrew pozorom, nie służy ono jedynie rozpoznawaniu urazów kostnych lub stawowych (takich jak złamanie kości u psa!!!). Nie można jednak zaprzeczyć, że diagnostyka radiologiczna ma nieocenione znaczenie w tej dziedzinie. Zdjęcia RTG wykonuje się w celu wykluczenia dysplazji stawów biodrowych u psów ras szczególnie do niej predysponowanych, np. owczarków niemieckich. Ponadto służy ona ocenie zasadności i efektywności zabiegów ortopedycznych u psów i kotów.

Badanie RTG warto również wykonać m.in. w sytuacjach takich jak podejrzenie:

• obecności kamieni w pęcherzu moczowym,
• niedrożności przewodu pokarmowego objawiające się problemami z oddawaniem kału,
• zmian zapalnych, nowotworowych lub zwłóknień w płucach,
• zabiegów urologicznych,
• obrzęku płuc,
• obecności ciała obcego w przewodzie pokarmowym.

Diagnostyka radiologiczna służy również ocenie sylwetki i rozmiaru serca.

Reasumując, powodów, aby wykonać zdjęcie RTG, jest bardzo dużo. O zasadności wskazań do prześwietlenia decyduje lekarz weterynarii.

Czy badanie RTG jest bezpieczne?

Niektórzy właściciele obawiają się, że szkodliwe promieniowanie X spowoduje chorobę u ich pupila. Faktem jest, że nie jest ono obojętne dla zdrowia naszego i zwierząt. Promienie rentgenowskie wykazują działanie karcinogenne. Z tego powodu osoby cierpiące na nowotwory, choroby tarczycy, kobiety w ciąży oraz dzieci nie powinny być obecne w trakcie badania. Nie oznacza to jednak, że wykonanie pojedynczego radiogramu jest w stanie wywołać raka. Podczas jednorazowej ekspozycji dawka pochłoniętego promieniowania jest bardzo mała, w związku z czym nie trzeba obawiać się o swojego pupila. Diagnostyka radiologiczna może mu jedynie pomóc, a niewykonanie jej — zaszkodzić o wiele bardziej, niż jedno lub dwa naświetlenia.

Osobami, które w szczególności powinny uważać na promieniowanie X są lekarze i technicy weterynarii. Zazwyczaj osoby te noszą ze sobą w pracy specjalne pochłaniacze, z których co jakiś czas dokonywany jest odczyt pobranej dawki promieniowania. Na tej podstawie stwierdza się, czy ekspozycja danego pracownika jest dla niego bezpieczna.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące RTG u psa i kota

Oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w kwestii RTG kota lub psa. 

Co wykryje badanie RTG? Co pokazuje badanie RTG?

Badanie rentgenowskie (RTG) umożliwia obrazowanie struktur wewnętrznych organizmu kota lub psa, takich jak kości, stawy, płuca, serce i narządy wewnętrzne. Dzięki temu można zdiagnozować złamania, zwichnięcia, choroby układu oddechowego, takie jak zapalenie płuc u kota, schorzenia sercowe oraz inne patologie, które mogą być niewidoczne podczas zwykłego badania fizycznego. RTG może być również przydatne w monitorowaniu postępu leczenia oraz w wykrywaniu obecności ciał obcych w przewodzie pokarmowym czy układzie oddechowym.

Jak wygląda RTG u kota?

Podczas badania rentgenowskiego kota, zwierzę zostaje umieszczone na specjalnym stole lub trzymane przez opiekuna, aby zapewnić stabilność. Następnie technik weterynaryjny wykonuje zdjęcia rentgenowskie za pomocą aparatu rentgenowskiego, który emituje promieniowanie przez ciało kota. Kot może być czasem uspokojony, aby ułatwić wykonanie zdjęć, a proces trwa zazwyczaj tylko kilka minut.

Ile kosztuje RTG zębów kota?

Koszt RTG zębów kota może zależeć od wielu czynników, takich jak lokalizacja kliniki weterynaryjnej, stopień skomplikowania badania oraz ewentualne potrzeby znieczulenia lub dodatkowych procedur. Przeciętnie cena takiego badania może wynosić od 150 do 300 złotych.

Ile kosztuje zdjęcie RTG psa?

Cena zdjęcia RTG dla psa może być różna w zależności od wielu czynników, w tym od lokalizacji, wielkości psa, liczby wykonywanych zdjęć oraz potrzeby znieczulenia. Przeciętnie cena takiego badania może wynosić od 150 do 400 złotych lub więcej, w zależności od okoliczności. Warto skonsultować się bezpośrednio z weterynarzem w celu uzyskania dokładniejszej informacji na temat kosztów.

RTG psa lub kota — podsumowanie

RTG to metoda obrazowania, która na stałe zagościła w medycynie człowieka i zwierząt. Nie ma co się dziwić — dostarcza ona bardzo wielu informacji na temat stanu zdrowia.

Niestety z punktu widzenia weterynarii wadą diagnostyki radiologicznej jest konieczność utrzymania pacjenta w bezruchu. Większość zwierzaków domowych zdecydowanie nie pozwala sobie na to, dlatego w niektórych sytuacjach lekarz decyduje o konieczności znieczulenia pacjenta. Należy pamiętać o tym, że aby przebiegło ono bezpiecznie pacjent powinien być odpowiednio długo przegłodzony. Warto również zdecydować się na kontrolne badania krwi i echo serca przed znieczuleniem.

Pojedyncze badanie RTG nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia zwierzaka. Pochłonięta dawka promieniowania jest za mała, aby doprowadzić do rozwoju procesu nowotworowego. Zdecydowanie bardziej powinny uważać osoby, które na co dzień pracują wykonując radiogramy, np. lekarze i technicy weterynarii.

RTG to badanie wykonywane już od ponad 100 lat. W tym czasie metoda ta została udoskonalona, a jej ryzyko dla zdrowia zminimalizowane. Warto więc zdecydować się na nią, gdy zachodzi taka potrzeba.