Owczarek podhalański - wszystkie informacje i opis rasy

Pochodzenie i historia rasy owczarek podhalański 

Owczarek podhalański (nazywany również podhalanem lub owczarkiem górskim) to jedna z pięciu polskich ras psów zarejestrowanych w Międzynarodowym Związku Kynologicznym (FCI).  

Korzeni psa rasy owczarek podhalański upatruje się w psach pasterskich wywodzących się z Azji — mastifach tybetańskich. 

Pierwsze wzmianki o podhalanach sięgają aż XVII wieku — były one hodowane przez górali zamieszkujących Podhale, którzy wykorzystywali owczarki do ochrony stada owiec przed drapieżnikami. 

Zwierzęta selekcjonowano na podstawie pożądanych cech, do których należało: białe umaszczenie, odwaga oraz chęć współpracy. Dzięki wytrzymałości, sile oraz rosłej budowie psiaki były odpowiednio przystosowane do pracy w trudnych warunkach górskich. 

Pierwszy oficjalny opis rasy został opracowany w 1937 roku po wystawie, która odbyła się tego samego roku w Zakopanem. Od tego czasu trwały prace nad korektami wzorca, aż w został on zatwierdzony przez FCI w dniu 29.08.1967 r. Pierwszy owczarek podhalański z rodowodem został zarejestrowany w 1968 roku. W 1988 roku standard otrzymał wzorzec FCI o numerze 252, który obowiązuje do chwili obecnej. 

Z uwagi na pochodzenie, podhalany stały się jednym z symboli polskich gór.  

Współcześnie owczarki podhalańskie hoduje się na całym świecie. Kluby Owczarka Podhalańskiego znajdują się między innymi w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Holandii oraz Belgii. 

Owczarek podhalański — przeznaczenie 

Rasa zyskała wielu miłośników dzięki swojemu usposobieniu — przede wszystkim lojalności, inteligencji oraz odwagi. Podhalany popularne są nie tylko jako psy pasterskie lub obronne — obecnie coraz częściej są zwierzętami towarzyszącymi, będącymi świetnymi przyjaciółmi rodziny. 

Polski owczarek podhalański — wzorzec rasy 

Zgodnie z klasyfikacją Międzynarodowej Organizacji Kynologicznej - FCI, owczarek podhalański to pies pasterski - zaliczany jest do Grupy I - Owczarki i psy pasterskie (oprócz szwajcarskich psów pasterskich) do Sekcji I - Owczarki. Według wzorca FCI psy tej rasy nie podlegają próbom pracy. 

Podhalan jest stosunkowo dużym czworonogiem, o imponującym i silnym wyglądzie, który budzi respekt. Posiada obfitą, białą szatę, która chroni pupila przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi oraz zabrudzeniami. 

Oceniając poszczególne psy należy przede wszystkim brać pod uwagę cechy użytkowe rasy. 

WRAŻENIE OGÓLNE: Zwierzę o okazałej, rosłej, ale jednocześnie harmonijnej budowie i masywnym kośćcu, świadczącym o sile i żywotności rasy. 

WAŻNE PROPORCJE: Format (stosunek wysokości psa w kłębie do jego długości) powinien być prostokątny. Suki mogą być o nieznacznie dłuższym od samców tułowiu. 

ZACHOWANIE/TEMPERAMENT: Łagodny i przyjazny wobec znanych ludzi i zwierząt, czujny, obdarzony niezwykłą inteligencją oraz chęcią do pracy. Nie może przejawiać objawów agresji ani nadmiernej lękliwości. 

GŁOWA: Proporcjonalna w stosunku do reszty ciała, mocna, lecz nie nazbyt masywna ani ciężka. Stosunek mózgoczaszki do trzewioczaszki wynosi 1:1, chociaż kufa może być nieco dłuższa. 

MÓZGOCZASZKA: 

Czaszka: Z profilu sprawiająca wrażenie lekko wypukłej, o płytkiej bruździe czołowej.  

Stop: Wyraźnie oddzielający mózgoczaszkę od kufy, jednak niezbyt silnie załamany. 

TRZEWIOCZASZKA: 

Nos: Średniej wielkości, dobrze pigmentowany, czarny, z szeroko rozwartymi nozdrzami. U niektórych osobników może występować okresowe rozjaśnienie barwy nosa (szczególnie podczas zimy), nie jest to jednak wada.  

Kufa: Silna, szeroka, stopniowo zwężająca się. Nie może być zbyt krótka - powinna być długości czaszki, lub nieznacznie ją przekraczać. 

Uzębienie: Szczęki i zęby mocne, o regularnym osadzeniu. Pożądane jest kompletne uzębienie i zgryz nożycowy, dopuszczalny jest także zgryz cęgowy. Przodozgryz, tyłozgryz oraz znaczne braki zębowe należą do wad dyskwalifikujących. 

Wargi są mięsiste, dobrze przylegające, a ich krawędzie o ciemnym zabarwieniu.  

Oczy: Średniej wielkości, delikatnie skośnie osadzone. O owalnym kształcie, z łagodnym, spokojnym i bystrym wyrazem. Tęczówka ciemnobrązowa, powieki ściśle przylegające, o pigmentowanych brzegach.  

Uszy: Duże, trójkątne, osadzone nisko, zwisające, przylegające do policzków, dobrze owłosione, o ruchliwej małżowinie. 

SZYJA: Powinna być średniej długości, mająca silnie rozwinięte mięśnie, bez podgardła. 

TUŁÓW: O zwartej, masywniej i mocnej budowie, długi, z wyraźnym kłębem. 

Grzbiet: Szeroki, prosty, stabilny, o szerokich i dobrze związanych lędźwiach. Zad powinien być lekko spadzisty, znacznie przebudowany zad stanowi poważną wadę, ponieważ utrudnia poruszanie się psa.  

Klatka piersiowa: Pojemna, szeroka, dobrze rozwinięta, stanowiąca odpowiednie oparcie dla kończyn przednich. Żebra delikatnie płaskie, skośne. 

OGON: Noszony poniżej linii grzbietu, niezbyt wysoko osadzony. Opuszczony sięga stawu kolanowego, w podnieceniu może być uniesiony ponad grzbiet, jednak niezakręcony. 

KOŃCZYNY: 

Łapy: Duże, zwarte, owalne, o twardych i ciemno pigmentowanych opuszkach oraz pazurach. Owłosienie jest obecne pomiędzy palcami. 

KOŃCZYNY PRZEDNIE: Umięśnione, silne, o mocnej, lecz niezbyt grubej kości, harmonijne z sylwetką psa. Obserwowane z przodu sprawiają wrażenie prostych. Śródręcze jest nieznacznie wysunięte ku przodowi.  

Łopatki: Przylegające, lekko skośnie ustawione. Kąt pomiędzy kością ramienną a łopatką powinien być delikatnie rozwarty, aby zapewnić psu dobry wykrok. 

KOŃCZYNY TYLNE: Obserwowane z tyłu są pionowe, nieco odstawione do tyłu. Umiarkowanie, ale dostatecznie kątowane. Śródstopie jest ustawione pionowo.  

Ponieważ powyższe cechy wpływają na użytkowość zwierzęcia, sędziowie powinny oceniać kończyny tylne w umiarkowanym ruchu psa. 

SZATA: 

SIERŚĆ: Jest krótka i gęsta na głowie, kufie, przedniej stronie kończyn przednich oraz tylnych od stawu skokowego w dół. Jednocześnie długa, prosta (może być także lekko falista) na szyi i tułowiu. Puszysty, bogato owłosiony ogon.  

Szata jest dwuwarstwowa — składa się z gęstego podszerstka oraz włosa okrywowego, który powinien być twardy w dotyku, długi, sprawiający wrażenie natłuszczonego, co nadaje odpowiedni połysk, a także pełni funkcję chroniącą przed zabrudzeniami oraz wilgocią. Sierść nie może być jedwabista, zbyt miękka, kędzierzawa, skręcona, bez wyraźnego podszerstka. 

MAŚĆ: Umaszczenie czysto białe, bez żółtych nalotów oraz kremowych łat.  

Prawdziwy kolor włosa należy oglądać przy skórze, ponieważ owczarki przebywające lub pracujące na zewnątrz mogą posiadać lekko kremowy włos na pierwszy rzut oka. 

WIELKOŚĆ: Idealny wzrost w kłębie dla samca mieści się w przedziale 65 do 70 cm, a dla suki 60 do 65 cm. Dopuszcza się przekroczenie powyższego limitu do 2 cm pod warunkiem utrzymania harmonijnej budowy i odpowiednich proporcji psa. 

WADY: Jakiekolwiek odchylenia od podanego wzorca powinny być uznawane za wady i oceniane w zależności od stopnia ich nasilenia, wpływu na zdrowie i dobrostan zwierzęcia, a także zdolność do wykonywania tradycyjnej pracy. 

Do przykładowych cech niepożądanych należą: silnie zaznaczona bruzda czołowa, zbyt wysoko osadzone uszy, nieodpowiednia pigmentacja nosa, powiek oraz warg, jasne oczy, przebudowany zad, ogon stale noszony ponad linią grzbietu. 

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE: Psy przejawiające zachowania agresywne lub nadmierną lękliwość, a także osobniki z wyraźnymi anomaliami fizycznymi (m.in. znaczne braki w uzębieniu, słabo zaznaczony stop, przodozgryz, tyłozgryz) lub zaburzeniami charakteru są dyskwalifikowane. 

Uwaga: Samce powinny mieć dwa prawidłowo rozwinięte jądra, które są w pełni usytuowane i wyczuwalne w mosznie. 

Psychika rasy owczarek podhalański — charakter i usposobienie 

Zdecydowany, odważny, samodzielny i wytrwały podhalańczyk jest znany ze swojej inteligencji, spostrzegawczości oraz chęci do pracy. 

Są to zwierzęta o umiarkowanym temperamencie, niezwykle przyjazne, lojalne i ufne w stosunku do znanych im ludzi i zwierząt, bywają natomiast podejrzliwe i ostrożne w kontakcie z obcymi. Jako psy pastersko — stróżujące są niesamowicie czujne, jednocześnie nie cechują się nadmierną szczekliwością. 

Przedstawiciele rasy uczą się z wielkim entuzjazmem, łatwo przyswaja wiedzę poprzez obserwację. Praca sprawia im wiele radości, są w niej pewne siebie, ale także niezależne. 

Ze względu na silny charakter, terytorialność oraz upartą naturę, owczarek podhalański wymaga cierpliwego wychowania, konsekwencji w działaniu oraz szkolenia opartego na pozytywnym wzmacnianiu pożądanych zachowań. 

Pomimo swojej wielkości podhalańczyki są wrażliwymi pupilami, które łatwo się wycofują — absolutnie nie należy krzyczeć ani stosować przemocy fizycznej w stosunku do czworonoga. Przyszły właściciel powinien być doświadczony oraz zdawać sobie sprawę z późnego dojrzewania psychicznego podhalańczyków. 

Owczarek podhalański jest psem bardzo czułym, wiernym wobec właściciela i swojej rodziny, którą bezgranicznie kocha. Posiada niesamowicie silny instynkt opiekuńczy, jest niezwykle delikatny w stosunku do dzieci i lubi przebywać w ich towarzystwie. 

Zdrowie rasy — na co najczęściej chorują owczarki podhalańskie? 

Pomimo że owczarek podhalański jest silnym, wytrzymałym i charakteryzującym się dobrym zdrowiem psem, jak każda inna rasa posiada predyspozycje do pewnych schorzeń.  

Oto najczęstsze z nich: 

• dysplazja stawów biodrowych, 
• dysplazja stawów łokciowych, 
• rozszerzenie i skręt żołądka, 
• zapalenie ucha, 
• alergie: szczególnie pokarmowe i skórne, 
• wady powiek: entropium (podwinięcie powiek), ektropium (wywinięcie powiek). 

By zmniejszyć ryzyko rozwinięcia się powyższych chorób, psa należy nabyć z hodowli zarejestrowanej w ZKwP (FCI), która przykłada wagę do rozmnażania jedynie zdrowych osobników. Do obowiązków odpowiedzialnego hodowcy należy badanie swoich zwierząt pod kątem chorób o podłożu genetycznym i wykluczanie z dalszego rozrodu psów będących obciążonych wadami fizycznymi lub wykazujących niepożądane zachowania. 

Pamiętajmy jednak, że kupno psa z legalnego źródła nie gwarantuje dobrego zdrowia przez całe życie pupila, ponieważ schorzenia mogą rozwinąć się na skutek wielu czynników, a geny są tylko jednym z nich. 

Jak długo żyje owczarek podhalański? 

Przeciętna długość życia wynosi około 12 lat. 

Aby psiak cieszył się dobrym zdrowiem i szczęśliwym życiem należy zadbać o prawidłowe żywienie, regularne wizyty u lekarza weterynarii oraz zapewnić psu odpowiednią ilość ruchu. 

Pielęgnacja owczarka podhalańskiego 

Podhalańczyk posiada długą i gęstą sierść, mimo tego nie jest ona szczególnie wymagająca w utrzymaniu. 

Niepożądane są skomplikowane zabiegi pielęgnacyjne oraz nadmierna ingerencja w szatę psa, należy ją jednak regularnie szczotkować, szczególnie w okresie obfitego linienia, które występuje dwa razy do roku. Sierść warto czesać raz lub dwa razy w tygodniu, a podczas sezonowej wymiany okrywy włosowej robić to codziennie. Do usuwania martwego włosa zaleca się używanie szczotki i grzebienia z metalowymi ząbkami. 

Ponieważ szata owczarka podhalańskiego jest odporna na zabrudzenia, częste kąpiele nie są potrzebne. Przed kąpielą należy dokładnie rozczesać pupila. 

Ze względu na podatność rasy do częstych infekcji uszu, powinny być one systematycznie czyszczone za pomocą przeznaczonych do tego preparatów. 

Jak w przypadku każdego psa, odpowiednia higiena jamy ustnej jest bardzo ważna. Szczotkowanie wspiera zdrowie zębów i dziąseł, usuwa płytkę nazębną i jest najlepszym sposobem na zapobieganie powstawania kamienia nazębnego.  

Do mycia zębów warto przyzwyczajać czworonoga już we wczesnym okresie życia. 

Pies rasy owczarek podhalański — ciekawostki 

• Owczarek podhalański jest jedną z pięciu polskich ras psów. Do pozostałych należą: ogar polski, owczarek nizinny, gończy polski oraz chart polski. 
• Pierwszy wzmianki na temat rasy pojawiły się w pozycji z XVII wieku "Oeconomia ruralis et domestica" autorstwa Kohlera. 
• Dawniej z wyczesanej sierści podhalanów wytwarzało się przędze, z której następnie robiono swetry oraz skarpety. 
• Ze względu na swoją siłę, wytrzymałość oraz wrodzoną odwagę, owczarki podhalańskie często wykorzystywane są do pracy w ratownictwie górskim. 

Podsumowanie — dla kogo owczarek podhalański będzie odpowiedni? 

Polski owczarek podhalański jest psem pasterskim, wywodzącym się z rejonów górskich. Pierwotnie był hodowany, aby chronić stada owiec przed niebezpiecznymi drapieżnikami. 

Jest to zwierzę dużych rozmiarów — samice osiągają wagę minimum 45 kg, podczas kiedy samce ważą zwykle około 50 kg, wymaga on więc odpowiedniej przestrzeni do życia, źle odnajduje się w małym mieszkaniu w centrum miasta. 

Podhalan uwielbia spędzać czas na łonie natury, jest bardzo inteligentny, chętnie i szybko się uczy. Pomimo swojego groźnego wyglądu owczarek podhalański pragnie kontaktu z człowiekiem, jest bardzo lojalny względem swojej rodziny, lubi okazywanie czułości. 

W związku z jego wrodzonymi instynktami pasterskimi jest to idealny czworonóg dla osób posiadających doświadczenie w prowadzeniu psów. Przyszły właściciel powinien rozumieć psie potrzeby, być cierpliwy oraz gotowy do poświęcenia czasu na konsekwentne szkolenie i wychowanie pupila. 

Rasa jest wytrzymała i charakteryzuje się dobrym zdrowiem. Jak w przypadku innych ras psów dużych, owczarek podhalański posiada predyspozycje do rozszerzenia i skrętu żołądka, dysplazji stawów biodrowych oraz łokciowych. Co więcej, podhalany wykazują skłonności do wad powiek oraz są podatne na infekcje uszu. 

Owczarki górskie nie wymagają skomplikowanych zabiegów higienicznych - pielęgnacja obejmuje regularne szczotkowanie sierści, szczególnie podczas okresu linienia. Ważne jest także, aby odpowiednio dbać o higienę jamy ustnej oraz regularnie czyścić psie uszy.