Ciąża u kota - ile trwa i jak przebiega?

Kiedy rodzą się małe koty?

Koty należą do zwierząt sezonowo poliestralnych. Oznacza to, że w okresie rozrodczym (zwykle trwającym od marca do września) wielokrotnie przechodzą ruję, w trakcie której są gotowe do zapłodnienia. W czasie rui kotka przeraźliwie miauczy, turla się, wygina grzbiet, rozpyla mocz i odstawia ogon. Zwykle też mniej je i może szukać okazji do wymknięcia się z domu. Pierwsza ruja pojawia się zwykle między 6 a 8 miesiącem życia kotki, która już wtedy może zajść w ciążę. 

Kocury dojrzewają płciowo między 5 a 7 miesiącem życia. W tym czasie pojawia się charakterystyczne znaczenie moczem o silnym, nieprzyjemnym zapachu. Kocury są w stanie zapładniać kotki przez cały okres rozrodczy. O dostęp do samic rywalizują między sobą.

Ile tygodni trwa ciąża u kota?

Ciąża trwa zwykle 64-66 dni od momentu, w którym kotka została pokryta. Zdarza się jednak, że poród ma miejsce już w 52 dniu lub przeciwnie — okres ciąży wydłuża się do 74 dni. 

Objawy ciąży u kota 

Ciężarna kotka zwykle długo nic po sobie nie pokazuje. W przypadku dobrej znajomości cyklów płciowych zwierzęcia pierwszym zauważonym objawem może być brak rui. Oprócz tego czasami pojawia się większy apetyt. Dopiero w późniejszym okresie będą widoczne takie objawy ciąży jak powiększony brzuch i obrzmiałe sutki. 

Zachowanie kota czasem się zmienia, ale nie jest to specyficzny objaw. Samiczka może stać się bardziej przyjacielska i szukać kontaktu z opiekunem lub wręcz przeciwnie — wykazywać więcej zachowań agresywnych. 

Podobne symptomy może dawać ciąża urojona. Trwa ona zwykle krócej - 32 do 56 dni. Zjawisko to prawdopodobnie miało służyć kotom żyjącym w grupach. Samiczki w ciąży urojonej pomagały zapewnić opiekę dla kociąt innych matek w stadzie. 

Właściwa opieka nad ciężarną kotką 

W okresie ciąży kotki zwykle bardzo dobrze funkcjonują i nie potrzebują wielu udogodnień. Mimo to ciężarnej samiczce warto zapewnić spokojne miejsce do odpoczynku. Wskazane jest, aby zwierzęcia nie wypuszczać samego z domu. Dieta kotki wymaga niewielkich modyfikacji — zwiększenia kaloryczności, zapewnienia pełnowartościowego białka i odpowiedniej zawartości tłuszczu (co najmniej 18% suchej masy). Dodatkowa suplementacja w ciąży zwykle nie jest konieczna i nie powinna być wprowadzana bez wyraźnych przesłanek. 

Apetyt kotki pozostaje zwiększony także w trakcie laktacji. Aż do odsadzenia kociąt warto utrzymać karmę o podwyższonej kaloryczności. 

Nadzór lekarza weterynarii 

Ciężarna kotka powinna znajdować się pod stałą opieką lekarza weterynarii. Regularne kontrole są niezbędne, aby szybko wykryć ewentualne komplikacje i odpowiednio zaplanować poród. 

Diagnostyka ciąży u kota 

Lekarz weterynarii może potwierdzić ciążę u kota już 13-20 dni po zapłodnieniu. W obmacywaniu brzucha wyczuwalne są wtedy ampuły płodowe, uwypuklające macicę. Pierwsze USG zaleca się wykonywać po 16 dniu, gdy zaczyna formować się łożysko i istnieje możliwość detekcji bicia serca płodów. 

Po 28 dniu ciąża u kota może być wykryta przy pomocy oznaczenia relaksyny we krwi — hormonu, którego poziom wyraźnie rośnie w czasie ciąży. Natomiast na zdjęciu rentgenowskim płody będą widoczne po 36 dniu, gdy rozpocznie się mineralizacja ich szkieletów. 

Wyznaczanie terminu porodu 

Wyznaczenie terminu porodu jest szczególnie ważne, gdy nie wiadomo, ile już trwa ciąża kota ze względu na brak informacji o kryciu. W czasie konsultacji z doświadczonym lekarzem weterynarii wykonywane są badania obrazowe. 

W badaniu rentgenowskim ocenia się długość ciemieniowo-siedzeniową płodów (od czubka głowy do miednicy) oraz stopień mineralizacji poszczególnych części szkieletu. Pod sam koniec ciąży płody mierzą zwykle 14-14,5 cm. Najwcześniej kostnieje kręgosłup i czaszka, następnie proksymalne kości kończyn i żebra, a tuż przed porodem zęby i kości palców. 

Wyznaczanie daty porodu przy pomocy USG wymaga wykonania biometrii płodowej, zwanej także fetometrią. Polega ona na dokładnym zmierzeniu określonych struktur, co pozwala określić jak długo trwa ciąża i kiedy należy spodziewać się porodu. Najczęściej wykonuje się pomiar średnicy dwuciemieniowej (BPD) - jest to prosta poprowadzona między dwoma kośćmi ciemieniowymi płodu, w miejscu, w którym odległość między nimi jest największa. Otrzymaną wartość podstawia się do wzoru i oblicza przybliżony moment porodu. 

Nieprawidłowości w trakcie ciąży 

Niestety nie każda ciąża u kota przebiega prawidłowo. Przyczynami zaburzeń mogą być choroby zakaźne, urazy, wady rozwojowe, choroby przewlekłe, stres, toksyny lub nieprawidłowe żywienie. Wielu z nich można zapobiec dzięki prawidłowej opiece nad ciężarną kotką. 

Szczepienie i odrobaczenie kotki 

Najlepiej, jeśli kotka jest odrobaczona i zaszczepiona przed ciążą. Zapewnia to ochronę jej oraz umożliwia przekazanie odporności nowonarodzonym kociętom. Ciężarna kotka powinna być odrobaczona jedynie zarejestrowanymi w tym celu preparatami. Szczepienia w ciąży są niewskazane, chyba że wystąpią ku temu szczególne przesłanki. Zawsze należy skonsultować się z zaufanym lekarzem weterynarii. 

Poronienie i skręt macicy 

Nawet prawidłowo prowadzona kocia ciąża może zakończyć się obumarciem płodów i poronieniem. Regularne badania pomagają szybko zdiagnozować problem i bezpiecznie przeprowadzić kotkę przez cały proces. Zignorowanie niepokojących objawów (wypływów, wylizywania sromu, bólu brzucha, pogorszenia apetytu) może doprowadzić do niebezpiecznego dla życia zakażenia. 

U kotów rzadko dochodzi do skrętów macicy. Ich objawem są śluzowe wypływy, często podbarwione krwią i ból brzucha. W takiej sytuacji najlepiej wykonać owariohisterektomię (usunięcie narządów rodnych). Próby repozycji skrętu niosą o wiele większe ryzyko dla kotki i nie gwarantują donoszenia ciąży. 

Wady wrodzone 

W czasie kontrolnych badań u lekarza weterynarii wykrywane są także niektóre wady wrodzone np. nalaniec i wynicowiec wrodzony. Taka diagnoza może być wskazaniem do wcześniejszego zakończenia ciąży, przeprowadzenia cesarskiego cięcia lub częstszych kontroli stanu kotki. 

Po czym poznać, że kotka będzie rodzić?

Poród jest niezwykle emocjonującym przeżyciem zarówno dla kotki, jak i opiekunów. Warto wcześniej odpowiednio się przygotować, aby wszystko przebiegło bezpiecznie. 

Przygotowanie do porodu 

Pod koniec ciąży kotka przygotowuje sobie legowisko. Warto zapewnić jej schronienie w bezpiecznym i cichym miejscu. Przyda się duży karton, koce, ręczniki i jednorazowe podkłady. Przed samym porodem wskazane jest przygotowanie termoforów lub maty grzewczej. 

Niezbędne będą ręczniki, jednorazowe podkłady, gaziki, czyste i zdezynfekowane nożyczki, nici do podwiązania pępowiny oraz gruszka dla niemowląt do udrożnienia dróg oddechowych. Warto przygotować też roztwór nadmanganianu potasu, który umożliwia bezpieczną dezynfekcję kikuta pępowiny i sterylne, cienkie igły (delikatne ukłucie nosa pomaga pobudzić akcję oddechową u kociąt, które nie podjęły jej samodzielnie). 

Warto mieć pod ręką całą dokumentację ciąży — jej przebieg, czas trwania, spodziewaną liczbę kociąt i ewentualne nieprawidłowości, a także kontakt do lekarza prowadzącego i najbliższej kliniki całodobowej. 

Poród kotki 

Pierwszy etap porodu może trwać od kilku do kilkunastu godzin. Kotka staje się niespokojna i szuka bezpiecznego miejsca, może częściej wylizywać srom. Wtedy zwykle ostatecznie przygotowuje legowisko - przy odrobinie szczęścia będzie to karton uszykowany przez opiekuna. 

Jeśli kotka zaczyna się wyraźnie źle czuć, pierwsza faza nadmiernie się przeciąga lub pojawiają się nieprawidłowe, cuchnące wypływy, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem weterynarii. 

W drugim etapie porodu dochodzi do wyparcia płodów z macicy. Kotka intensywnie prze, wyraźnie pracują mięśnie brzucha. Samiczka może często zmieniać pozycję, wylizywać się i pomiaukiwać. Kocięta rodzą się w różnych odstępach czasu, zwykle nieprzekraczających godziny. 

Bezpośrednio po narodzinach kotka wylizuje kocięta, usuwając resztki wód płodowych i pobudzając oddychanie. Zwykle przegryza też pępowinę, która jednak może zostać zerwana w trakcie przemieszczania się. Kocięta powinny jak najszybciej zacząć ssać kotkę - pierwsza porcja odżywczej siary musi zostać pobrana w dwóch pierwszych godzinach życia. 

Gdy kotka nie interesuje się kociętami, należy jej pomóc. Jeśli błony płodowe nie pękły w trakcie porodu, trzeba je przerwać. Drogi oddechowe można oczyścić gruszką dla niemowląt - ważne, by zrobić to łagodnie, nie zasysając zbyt mocno. Aby pobudzić oddychanie i osuszyć kocięta, naciera się je intensywnie przy pomocy ręcznika lub gazików. W przypadku braku podjęcia akcji oddechowej nosek można delikatnie nakłuć sterylną, jednorazową igłą. Pępowinę podwiązuje się, a następnie przecina około 2 cm od brzucha kociąt. Do dezynfekcji stosuje się roztwór nadmanganianu potasu. Młodym można też pomóc znaleźć sutki matki. 

W trzeciej fazie porodu dochodzi do wyparcia łożyska. Kotka często je zjada, więc warto obserwować rodzącą, aby nie przegapić tego momentu. Zwykle ma to miejsce do godziny po urodzeniu ostatniego kocięcia. 

Kontaktu z lekarzem weterynarii wymaga: 

• brak parcia, 
• silne, puste parcia, bez pojawiania się młodych, 
• nerwowość, niepokój kotki, uniemożliwiające prawidłowy poród, 
• utknięcie kocięcia w kanale rodnym, 
• przedłużająca się przerwa między kolejnymi kociętami, 
• pogorszenie stanu kotki, wyraźne osłabienie, 
• nieprawidłowe, cuchnące wypływy, 
• zatrzymanie łożyska, 
• krwawienie, 
• wypadnięcie macicy. 

Ile kociąt może urodzić kotka za pierwszym razem?

Kotka może urodzić od 1 do 6 kociąt za pierwszym razem, ale przeciętna liczba to około 3-4 kociąt. Ilość kociąt może zależeć od wielu czynników, w tym od rasy kotki, jej wieku i ogólnego stanu zdrowia. 

Opieka nad kociętami 

Rozwój kota przebiega dość powoli. W pierwszym okresie życia kociąt są one całkowicie zależne od matki. Słabo regulują jeszcze temperaturę ciała, do wypróżnienia się potrzebują wylizania przez kotkę, a oczy otwierają dopiero po dwóch tygodniach. Zęby pojawiają się zwykle w 3-4 tygodniu życia, wtedy też maluchy zaczynają interesować się kuwetą i stałymi pokarmami. Jest to dobry moment na pierwsze odrobaczenie kociąt, które należy powtarzać co 2-3 tygodnie. Cykl szczepień zaczyna się między 6 a 8 tygodniem życia. Kotka zwykle karmi młode do końca 2 miesiąca. Nawet jeśli laktacja się zakończy, warto by kociaki zostały z matką co najmniej do 12 tygodnia. To okres intensywnej socjalizacji i poznawania świata, zapewniający dobry start w dorosłe życie. 

Poznaj zasady opieki nad małym kotem. 

Kastracja i kastracja aborcyjna 

Niestety obecnie mierzymy się z ogromnym problemem bezdomności kotów. Z tego względu rozród powinien być prowadzony jedynie w legalnych, zarejestrowanych hodowlach. Inne zwierzęta należy bezwzględnie kastrować. Zapobiega to nie tylko niechcianym ciążom i powiększaniu kociej populacji, lecz także groźnym chorobom układu rozrodczego np. gruczolakorakowi sutka i ropomaciczu. Stanowi też profilaktykę zdrowotną chorób zakaźnych kotów m.in. zmniejsza transmisję wirusa FIV między kocurami, poprzez ograniczenie ich starć. 

W Polsce legalna jest także kastracja aborcyjna i usypianie ślepych miotów. Zabieg należy rozważyć szczególnie wtedy, gdy kotka jest bardzo młoda, w słabej kondycji, doszło do chowu wsobnego lub w przebiegu ciąży stwierdzono nieprawidłowości.