Choroba Cushinga u psa – przyczyny, objawy i rozpoznanie

Zespół Cushinga zazwyczaj dotyka zwierzęta w średnim i starszym wieku (średnio 10 lat), choć istnieją doniesienia o jej występowaniu u młodych, rocznych psów. Nie ma widocznych predyspozycji związanych z płcią. Do ras, u których najczęściej występuje nadczynność kory nadnerczy, należą: pudle, jamniki, teriery, owczarki niemieckie, beagle oraz labradory retrievery. Choroba Cushinga występuje częściej u małych psów. 75% psów z przysadkową postacią nadczynności kory nadnerczy waży mniej niż 20 kg, a 45-50% zwierząt z czynnym guzem nadnerczy powyżej 20 kg. 

Choroba Cushinga u psa — przyczyny 

Przysadkowa nadczynność kory nadnerczy występuje wtedy, gdy nieprawidłowe wydzielanie hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) w przysadce mózgowej stymuluje nadnercza do nadmiernej produkcji kortyzolu. Nadnerczowa postać hiperadrenokortycyzmu związana jest z gruczolakiem lub rakiem kory nadnerczy, autonomicznie wydzielającym duże ilości tego hormonu. Jatrogenna nadczynność kory nadnerczy spowodowana jest natomiast długotrwałym podawaniem leków steroidowych jakąkolwiek drogą. W ten sposób większa część narządu ulega zanikowi przez hamowanie wydzielania ACTH. Bardzo często jest to efekt terapii świądu u psa, kiedy leki steroidowe są podawane w niekontrolowany sposób, żeby zahamować drapanie się zwierzęcia i poprawić komfort jego życia. 

Jakie są objawy choroby Cushinga u psa?

Objawy choroby Cushinga mogą się różnić i odzwierciedlać liczne działania na komórki organizmu, jakie powoduje podwyższony poziom kortyzolu. Do najczęstszych objawów klinicznych związanych z nadmierną produkcją glikokortykosteroidów należą: 

• wielomocz, 
• wzmożone pragnienie, 
• nadmierny apetyt, 
• obwisły brzuch, 
• duszność, 
• osłabienie mięśni, 
• sztywność kończyn, 
• infekcje układu moczowego, 
• zmiany dermatologiczne, w tym łysienie, ropne zapalenie skóry i jej ścieńczenie.  

Nie wszystkie psy z chorobą Cushinga mają te same objawy. W większości przypadków występuje tylko kilka z nich, ale nie wszystkie. Im więcej niepokojących symptomów, tym wyższy wskaźnik podejrzenia nadczynności kory nadnerczy. 

Choroba Cushinga, znana również jako hiperadrenokortycyzm, jest stosunkowo częstą chorobą hormonalną u psów. Chociaż może dotknąć każdego psa, niektóre rasy są bardziej predysponowane do rozwoju tej choroby. Rasy, które częściej niż inne mogą cierpieć na chorobę Cushinga:

1. Pudel: Szczególnie miniaturowe i toy pudle są narażone na chorobę Cushinga.

2. Jamnik: Ta rasa jest znana z wyższego ryzyka wystąpienia tej choroby.

3. Beagle: Beagle również mogą być bardziej podatne na rozwój choroby Cushinga.

4. Boston Terrier: Również w tej rasie obserwuje się wyższe ryzyko choroby Cushinga.

5. Yorkshire Terrier: Ta mała rasa również częściej niż inne rasy cierpi na tę chorobę.

6. Bokser: Boksery są inną rasą, u której częściej diagnozuje się chorobę Cushinga.

7. Sznaucer: Wszystkie rozmiary sznaucerów, zwłaszcza sznaucer miniaturowy, są bardziej narażone na rozwój tej choroby

8. Labrador retriver: U tej rasy również odnotowuje się wyższe ryzyko choroby.

9. Cocker Spaniel: Zarówno Cocker spaniel amerykański, jak i Cocker spaniel angielski są narażone na tę chorobę.

Choroba Cushinga u psa — rozpoznanie 

Gdy objawy kliniczne i wyniki badań wskazują na podejrzenie choroby Cushinga, lekarz weterynarii zazwyczaj przeprowadza jeden lub więcej testów przesiewowych w celu jej potwierdzenia. Na początku musi wykluczyć również jednostki chorobowe dające podobne symptomy, takie jak np. niedoczynność tarczycy. Badanie krwi uwzględniające poziom kortyzolu jest niezbędne do ustalenia prawidłowego rozpoznania u pacjentów z zespołem Cushinga. 

Podczas badań przesiewowych w kierunku nadczynności kory nadnerczy zwykle zalecany jest test hamowania deksametazonem w małej dawce, ze względu na jego wysoką czułość. W wielu przypadkach umożliwia on również rozróżnienie postaci przysadkowej i nadnerczowej. Lekarz weterynarii, wykonuje badania krwi psa i oznacza wyjściowe stężenie kortyzolu we krwi, a następnie podaje dożylnie deksametazon. Po czterech i ośmiu godzinach od podania deksametazonu pobiera się kolejne próbki krwi i oznacza ponownie kortyzol. Psy z zespołem Cushinga charakteryzują się zmniejszoną wrażliwością na hamowanie uwalniania kortyzolu na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego z przysadki mózgowej poprzez stymulację sterydami egzogennymi. W ósmej godzinie od rozpoczęcia badania występuje nadmiar kortyzolu we krwi u chorych zwierząt. Innym obecnie dostępnym testem przesiewowym jest test stymulacji ACTH. Można go wykonać szybciej niż test hamowania niskimi dawkami deksametazonu i jest on mniej podatny na wpływ chorób innych niż zespół Cushinga. Jest jednak droższy i mniej czuły, a także nie może być wykorzystany do rozróżnienia postaci przysadkowej i nadnerczowej. Test stymulacji ACTH jest wykonywany przez pomiar wyjściowego stężenia kortyzolu we krwi, podanie syntetycznej pochodnej ACTH, a następnie pomiar stężenia kortyzolu we krwi godzinę po podaniu hormonu adrenokortykotropowego. Nadmierne wydzielanie kortyzolu przez nadnercza po podaniu ACTH wskazuje na występowanie choroby Cushinga. 

W przypadku podejrzenia przez lekarza weterynarii choroby Cushinga u psa konieczne jest również wykonanie badań biochemicznych krwi. W rutynowej ocenie laboratoryjnej typowo identyfikuje się kilka nieprawidłowości wynikających z nadmiaru kortyzolu, w tym zwiększoną aktywność fosfatazy zasadowej, hiperlipidemię, łagodną hiperglikemię, podniesiony poziom leukocytów, zwiększoną ilość płytek krwi, niski ciężar właściwy moczu i białkomocz o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Ponadto wiele psów z zespołem Cushinga ma nadciśnienie tętnicze. 

Czy choroba Cushinga u psa jest wyleczalna?

Leczenie zespołu Cushinga uzależnione jest od postaci choroby. Najczęstszą przyczynę stanowi nowotwór przysadki mózgowej, w dalszej kolejności nadnerczy, dlatego leczeniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny lub poddanie psa radioterapii. Metody te wiążą się jednak ze znacznym ryzykiem powikłań, dlatego w praktyce ich użyteczność jest ograniczona. W przypadku psów cierpiących na jatrogenną nadczynność kory nadnerczy leczenie polega na stopniowym zmniejszaniu dawek glikokortykosteroidów, dzięki czemu objawy zespołu Cushinga mogą ustąpić. Przy rozpoznanej przypadkowo, bezobjawowej chorobie leczenie zwykle nie jest zalecane. 

W większości przypadków zespół Cushinga u psa wymaga jednak odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Zwykle konieczne jest podawanie leków do końca życia. W zależności od ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia po pewnym czasie niezbędna może być jednak zmiana leku lub modyfikacja jego dawki. Najczęściej już po kilkunastu dniach terapii następuje poprawa stanu klinicznego i ustąpienie uciążliwych objawów, takich jak np. nadmierne pragnienie. 

Bardzo ważne jest monitorowanie odpowiedzi, jaką generuje organizm psa na leczenie. Na początku wizyty u lekarza weterynarii odbywają się co kilka dni, a następnie według jego zaleceń. U zwierzęcia niezbędne jest regularne wykonywane badań krwi, moczu i testów hormonalnych. Opiekunowie psa cierpiącego na chorobę Cushinga powinni go obserwować pod kątem zmian masy ciała, ilości oddawanego moczu i wypijanej wody. 

Jak długo żyje pies z chorobą Cushinga?

Rokowania dla psów dotkniętych zespołem Cushinga są zróżnicowane – zależne od formy choroby i zastosowanej terapii. Podczas gdy niektóre zwierzęta umierają w ciągu roku od postawienia diagnozy, inne przy odpowiednim leczeniu mogą żyć jeszcze kilka lat. Po dłuższym okresie leczenia obserwuje się na ogół ustępowanie objawów, choć terapia farmakologiczna może tylko spowolnić postęp choroby. Nieleczona choroba Cushinga prowadzi do śmierci psa w ciągu kilku do kilkunastu miesięcy.