Zapobieganie odwodnieniu u psów - jak zapewnić właściwe nawodnienie?

Zapotrzebowanie na wodę różni się w zależności od stanu fizjologicznego zwierzęcia, wieku, rodzaju aktywności fizycznej, diety, stanu zdrowia oraz warunków zewnętrznych, takich jak temperatura otoczenia. Organizm psa jest w stanie poradzić sobie z utratą niemal całej tkanki tłuszczowej lub połowy masy białkowej, ale już strata około 10-15% wody może okazać się śmiertelna. 

Woda pełni w organizmie wiele funkcji, począwszy od bycia rozpuszczalnikiem dla związków chemicznych, środowiskiem transportowym dla wielu substancji, poprzez udział w procesie trawienia, a kończąc na funkcji termoregulacyjnej. Wraz ze wzrostem temperatury otoczenia rośnie również jej utrata. Dla organizmu najlepszą sytuacją jest, gdy ilość wody traconej oraz pobieranej są do siebie jak najbardziej zbliżone. Zachwianie tej równowagi prowadzi do poważnych konsekwencji. 

Jakie są najczęstsze przyczyny odwodnienia u psa? 

Jeśli ilość wody w organizmie będzie niewystarczająca, wzrasta ryzyko odwodnienia. Może to wynikać z chorób, w których przebiegu następuje utrata płynów, m.in. w przypadku biegunki, wymiotów, przewlekłej niewydolności nerek w początkowej fazie czy moczówki prostej. Ta ostatnia choroba wiąże się z niedoborem hormonu antydiuretycznego, w efekcie czego dochodzi do zwiększonej utraty wody w dużych ilościach z moczem. Odwodnienie występuje często także u psów przyjmujących leki moczopędne lub glikokortykosteroidy. Z drugiej strony istotna jest ilość przyjmowanych płynów, co w przypadku niektórych psów często jest kwestią problematyczną. Nierzadko odwodnienie pojawia się również w wyniku niezapewnienia odpowiedniej ilości wody przez właściciela, gdy pies odbył intensywny wysiłek fizyczny lub w czasie upałów. Jeśli pies przyjmuje odpowiednią ilość wody, a wciąż widoczne są oznaki odwodnienia, warto zasięgnąć porady lekarza weterynarii. 

Jakie są objawy odwodnienia u psa? 

Znajomość oznak i ustalenie przyczyny odwodnienia u psa pozwala na szybką reakcję właściciela i wykrycie potencjalnie poważnych chorób, zanim staną się one zagrożeniem dla życia. Objawy odwodnienia u psów są następujące: 

• utrata elastyczności skóry, 
• utrata apetytu, 
• wymioty z biegunką lub bez, 
• zmniejszony poziom energii i letarg, 
• rzadkie oddawanie moczu, 
• dyszenie, 
• zapadnięte, suche oczy, 
• suchy nos, 
• suche, lepkie dziąsła, 
• skurcze mięśni. 

Jakie są skutki odwodnienia organizmu psa? 

Poważne odwodnienie organizmu może prowadzić do wstrząsu, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Nierzadko towarzyszą mu zaburzenia świadomości lub nawet utrata przytomności. Jest on wywołany poprzez ogólne rozszerzenie naczyń krwionośnych i spadek ciśnienia krwi przy jednoczesnym zmniejszeniu jej objętości. Wstrząs u psa wymaga natychmiastowej interwencji lekarza weterynarii i wdrożenia płynoterapii dożylnej. Doustne płyny nawadniające na tym etapie nie są skuteczne w przywróceniu równowagi organizmu. Leczenie odwodnienia, które spowodowało wstrząs wymaga co najmniej kilkudziesięciu godzin intensywnej płynoterapii. Po ustabilizowaniu stanu pupila warto wykonać oznaczenie stężenia kreatyniny, aby ocenić funkcję nerek. 

Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu psa? 

Zarówno koty, jak i psy dostosowują swoje picie w odpowiedzi na zmiany wilgotności w diecie. Zwierzęta będące na suchej diecie są w innym stanie fizjologicznym niż zwierzęta spożywające mokrą karmę. Pobranie dziennej porcji suchej masy w krótkim czasie powoduje, że pies będzie w stanie lekkiego odwodnienia do czasu uzupełnienia deficytu wody. 

Woda jest niezbędnym elementem, który rzadko jest brany pod uwagę w badaniach żywieniowych. Leczenie kilku ważnych i powszechnych schorzeń, do których należą m.in. choroby nerek, obejmuje próby obniżenia stężenia moczu, co w wielu przypadkach staje się wyzwaniem. Niezawodną metodą jest zwiększenie ilości spożywanych płynów poprzez wprowadzenie mokrej karmy o dużej zawartości wody (powyżej 65%). Dobrym rozwiązaniem jest wprowadzenie karmy spełniającej to kryterium lub namaczanie karmy suchej. Oczywiście wszystkie zmiany muszą być akceptowalne przez psa. 

U zdrowego zwierzęcia lepiej zapobiegać odwodnieniu niż leczyć jego skutki. Przede wszystkim należy zadbać, aby woda w psiej misce była zawsze świeża – miska powinna być przynajmniej raz dziennie umyta i napełniona czystą wodą. Po spacerze warto podsunąć miskę psu, zwykle jest to wystarczająca zachęta do picia. Korzystniejsze jest pobieranie mniejszych ilości płynów w krótszych odstępach czasu niż dużej objętości naraz, zwłaszcza w przypadku dużych ras, gdyż może to skutkować rozszerzeniem żołądka i/lub jego skrętem. Jeśli zwierzę wypija zbyt mało wody, można wrzucić do niej odrobinę mięsa, aby nabrała bulionowego smaku. Zdarza się, że psy niechętnie korzystają z metalowych misek, zatem jeśli czworonóg z oporem pije wodę i rozgląda się za innymi jej źródłami, warto wymienić ją na inną. Niektóre psy, tak jak koty, wolą pić wodę płynącą – można zatem rozważyć zakup fontanny. Nie należy podawać zwierzęciu wody gazowanej, gdyż zawarty w niej dwutlenek węgla, poprzez drażnienie zakończeń nerwowych w ścianie żołądka, hamuje uczucie pragnienia. 

Ile wynosi dzienna dawka spożycia wody u psa? 

Proces starzenia w istotnym stopniu wpływa na ilość pobieranej wody. U psów w podeszłym wieku zaobserwowano zmniejszoną chęć do przyjmowania płynów i pokarmu. Woda jest podstawową substancją niezbędną do życia, której nie można zastąpić. Dlatego kontrola ilości wypijanej lub pobieranej w pokarmie wody, pełniącej również funkcję transportową dla składników odżywczych, jest niezwykle ważna u seniora. Jeden z najprostszych wzorów, który pokazuje sposób wyliczania zapotrzebowania na wodę wiąże się z ilością pobieranej energii. Zakłada, że tyle ile kilokalorii energii spożywa zdrowe zwierzę, tyle mililitrów wody powinno ono wypijać w ciągu doby. Można przyjąć, iż wzór ten u seniorów może stanowić podstawę do wyliczenia minimalnego zapotrzebowania na wodę. Natomiast w przypadku odwodnienia organizmu należy kierować się dokładniejszymi wyliczeniami. 

Jakie znaczenie dla zachowania zdrowia ma prawidłowe nawodnienie organizmu? 

Badania u ludzi pokazały, że osoby starsze pobierają znacznie mniej płynów. Około u 20-30% seniorów obserwuje się różnego stopnia oznaki odwodnienia, za co odpowiada często zmniejszone uczucie pragnienia. Odwodnienie organizmu nawet u zdrowych ludzi i zwierząt może prowadzić do osłabienia odporności, spadku nastroju, a także szeregu zaburzeń funkcji poznawczych. Ma również negatywny wpływ na spożywanie pokarmu. Zdarza się więc, że regularne picie wystarczającej ilości wody pozwala na częściowe przywrócenie apetytu. W związku z czym ogromną rolę ma monitorowanie ilości przyjmowanej wody w płynach i pokarmach. Zaleca się też unikanie nagłych i dużych zmian w schematach żywienia i pojenia psa, ponieważ, mimo że w odczuciu ludzkim mogą być one postrzegane jako pozytywne, to dla niektórych pupili są źródłem stresu, którego należy unikać. Rozsądne jest więc odpowiednio wczesne wprowadzanie zmian u zwierząt, u których jest to możliwe oraz zapoznawanie ich z różnymi typami pokarmów i smaków, tak, aby uniknąć sytuacji, w której przy zaleceniu zmiany diety opiekun spotyka się z odmową jej spożycia. W przypadku większości chorób, poza środkami farmakologicznymi, ogromne znaczenie ma odpowiednie żywienie. Właściwa dieta i dobre nawodnienie organizmu mogą w znaczący sposób wspomóc proces leczenia i poprawić komfort życia, a nawet je wydłużyć. Niemniej jednak w sytuacji, kiedy chore zwierzę odmawia jedzenia i picia, tracimy istotne narzędzie pomocy. Dlatego warto myśleć prognostycznie i zapoznawać młodego psa z różnymi pokarmami i smakami, aby zwiększyć jego szanse w przypadku choroby poprzez wdrożenie odpowiedniej diety i nawyków. Płyny nawadniające są niezbędnym elementem w procesie leczenia.