Tłuszczak u psa — rozpoznawanie, leczenie i profilaktyka

Psy są najlepszymi przyjaciółmi człowieka. Wierni czworonożni towarzysze ofiarują nam bezgraniczną miłość, radość i lojalność. Jak każdy żywy organizm, także one podlegają różnym zmianom, które mogą wpłynąć na ich zdrowie i dobre samopoczucie. Jedną z popularnych zmian jest pojawienie się tłuszczaka, który w większości przypadków okazuje się zmianą łagodną. Niewielki procent zmian potrafi przekształcać się w formę złośliwą i zagrażać życiu naszego pupila. 

Co wiemy o guzie z komórek tłuszczowych? 

Tłuszczak jest najczęściej spotykanym guzem u psów. Jest to łagodny nowotwór tkanki tłuszczowej, który może pojawić się w różnych miejscach na ciele psa. Pomimo swojej niezłośliwej natury, jego obecność może być powodem do zaniepokojenia, zwłaszcza gdy dochodzi do jego niekontrolowanego rozrostu, penetrowania do pobliskich tkanek lub zwiększenia liczby zmian na całym ciele. 

Przyczyny powstawania tłuszczaków. 

Przyczyn powstawania tłuszczaków jest wiele. Najważniejsze są predyspozycje genetyczne, dotyczą one golden retrieverów, labradorów, jamników i sznaucerów. Oprócz wyżej wymienionych guzy te dotykają też owczarki niemieckie, wyżły weimarskie, beagle i cocker-spaniele. 

Tłuszczaki występują często u psów mających znaczną nadwagę lub o prawidłowej masie, które mają dietę z nadwyżką kalorii. Dlatego tak ważne jest ważenie każdej porcji karmy. Miarka załączona do opakowania regularnie lubi się mylić. Często w gabinecie spotykam się ze słowami – podaję psu karmę w takiej ilości, jaką wyznacza kubek — po zważeniu tej samej ilości karmy na wadze różnice bywają zawrotne — od 5 do 30 gramów dodatkowej porcji na jeden posiłek. Niektóre psy nie potrafią spalić tych kalorii i kumulują je w organizmie w postaci tłuszczaków. 

Kolejną przyczyną ich powstawania jest podeszły wiek, im starszy pies, tym więcej tłuszczaków może pojawić się na jego ciele. Mogą one także sygnalizować problemy o podłożu immunologicznym lub narządowym (uszkodzona wątroba, nerki). Komórki stanu zapalnego aktywują komórki tłuszczowe do nadmiernego wzrostu i wytworzenia tłuszczaka. Guzy powstają także w miejscu wcześniej nabytych urazów. Tłuszczaki na grzbiecie najczęściej nie utrudniają psu życia, natomiast te zlokalizowane w pachwinach czy pod pachą powodują duży dyskomfort i wraz ze zwiększaniem swoich rozmiarów, duże utrudnienie w funkcjonowaniu czworonoga. 

Czym charakteryzuje się niezłośliwy nowotwór tkanki tłuszczowej i czym różni się od guzów złośliwych? 

Pierwszą różnicą jest nieinwazyjny wzrost — tłuszczaki rosną lokalnie, powoli, ograniczając się do swojego pierwotnego miejsca pojawienia się. Nie przenikają do sąsiednich tkanek ani narządów oraz nie mają zdolności do przerzutów, czyli rozsiewania się komórek nowotworowych do odległych miejsc w organizmie. 

Tłuszczaki mają dobrze zdefiniowane granice, są otoczone włóknistą torebką. Można je przesunąć względem głębiej położonych warstw, są początkowo miękkie, później organizują się w struktury twarde. 

Czy zmiana z komórek tłuszczowych może być złośliwa? 

Tak, zmiana powstająca w wyniku przerostu komórek tłuszczowych w niektórych przypadkach może być złośliwa. Nazywamy ją tłuszczakomięsakiem (liposarcoma). Różni się ona od typowych tłuszczaków nieregularnym, atypowym kształtem komórek, inwazyjnym tempem wzrostu, szybkim dzieleniem się i wysokim potencjałem do dawania przerzutów. Mają zdolność przenikania do otaczających tkanek i narządów, dlatego wymagają pilnej interwencji chirurgicznej i leczenia wspomagającego. Ich komórki mogą naciekać struktury wokół, co utrudnia ich usunięcie. 

Liposarcomy występują sporadycznie, jednak ich istnienie podkreśla wagę dokładnej oceny każdej zmiany w tkance tłuszczowej u psa. Wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe w przypadku ewentualnych nowotworów złośliwych. Często rejestrujemy takie transformacje po uszkodzeniu tłuszczaka lub próbach samodzielnego wyciśnięcia, lub nakłucia zmiany bez odpowiedniego zaopatrzenia medycznego. Tłuszczaki osiągające duże rozmiary lub uciskające pobliskie struktury powodują dyskomfort, ból, a nawet problemy z ruchem, dlatego ważne jest monitorowanie ich rozwoju i odpowiednie postępowanie. Szybka reakcja zwiększa szanse na skuteczne wyleczenie. 

Gdzie znajdziemy tłuszczaka i czy możemy go znaleźć nawet w jamie brzusznej? 

Tłuszczaki mogą pojawić się w różnych miejscach, a ich występowanie nie ogranicza się tylko do jednej określonej lokalizacji. Wśród najczęstszych miejsc pojawienia się tłuszczaków u psów wymieniamy skórę, tkankę podskórną, powierzchnię mięśni, okolice węzłów chłonnych. Tłuszczaki mogą występować także w jamie brzusznej. W takich przypadkach mogą być trudniejsze do wykrycia, ponieważ nie są widoczne na zewnątrz, jak w przypadku tłuszczaków pod skórą. Najczęściej wykrywamy je podczas badania USG lub w trakcie niezwiązanych z nim operacji (operacja usunięcia ciała obcego lub przepukliny, ovariohisterektomia). Często uciskają narządy wewnętrzne i mogą powodować problemy metaboliczne. 

Co czeka mojego pupila w gabinecie weterynaryjnym? 

Ważne jest, aby podkreślić, że każda nowa zmiana powinna być zbadana przez lekarza weterynarii. Diagnoza tłuszczaków opiera się na badaniu klinicznym. Lekarz w badaniu fizykalnym, palpacyjnie określa wygląd i położenie zmiany, następnie może poddać ją ocenie za pomocą badania USG lub zlecić wykonanie badania RTG okolicy, oraz klatki piersiowej. W ten sposób szybko i łatwo można wykryć ewentualne przerzuty do płuc, które często spotykamy przy nowotworach złośliwych. 

Jeżeli lekarz uzna za konieczne wykonanie dodatkowych badań, może zalecić pobranie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, w celu potwierdzenia ich łagodnego charakteru. Na wyniki oczekujemy od kilku dni do 3 tygodni. Po otrzymaniu wyniku lekarz weterynarii zadecyduje o konieczności wykonania zabiegu chirurgicznego. 

Czasami pomija się biopsję aspiracyjną i od razu usuwa guza. Pobraną tkankę wysyła się do oceny patomorfologa, który opisuje zmianę podczas badania histopatologicznego. 

Jak leczymy zmiany? 

Leczenie tłuszczaków, zwykle polega na ich usunięciu operacyjnym. Jednakże nie wszystkie tłuszczaki wymagają interwencji skalpela, szczególnie jeśli są małe, nie powodują dyskomfortu i nie są w miejscu, które mogłoby stwarzać zagrożenie dla psa. Jeśli guzek nie powiększa się i nie przeszkadza zwierzakowi, nie ma wskazań do jego usunięcia. W takich przypadkach lekarz może zalecić monitorowanie guza w domu — gdy jakaś zmiana nas zaniepokoi, wracamy do kliniki. 

 Jak wygląda zabieg i rekonwalescencja? 

Chirurgiczne usunięcie jest stosunkowo proste i przeważnie bezpieczne. Procedura polega na wycięciu guza w całości, razem z niewielkim marginesem zdrowej tkanki wokół, aby zminimalizować ryzyko ponownego wzrostu. Trzeba pamiętać, aby przed zabiegiem chirurgicznym udać się na wizytę do kardiologa oraz wykonać badania krwi. Wiedząc, w jakim stanie są jego narządy wewnętrzne, będziemy mogli bezpiecznie go znieczulić. 

Po usunięciu tłuszczaka i zakończeniu zabiegu pies zwykle szybko wraca do zdrowia. Po stresującym właścicieli guzie pozostaje tylko niewielka rana, którą lekarz zaleci regularnie przemywać do wygojenia. W przypadku większych lub bardziej skomplikowanych guzów lekarz może zalecić ograniczenie aktywności i podawanie leków przeciwbólowych po zabiegu. 

Samodzielne próby nakłuwania czy wyciskania tego typu zmian mogą zakończyć się tragicznie dla pupila — w ten sposób w guzie mogą zostać uruchomione procesy zapalne a w konsekwencji — nowotworowe. Najlepiej nie dotykać guza i nie podawać żadnych leków bez konsultacji z lekarzem, nieodpowiedzialne zachowanie może prowadzić do powikłań i pogorszenia stanu zdrowia pupila. 

Czy możemy zapobiegać powstawaniu tłuszczaków? 

Nie istnieją sposoby, które w 100% zapobiegają powstawaniu tłuszczaków. Ich pojawienie się może być spowodowane różnymi czynnikami genetycznymi, metabolicznymi i środowiskowymi. Niemniej jednak istnieją pewne kroki, które możemy podjąć jako opiekunowie, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia tłuszczaków lub zidentyfikować je we wczesnym stadium. 

Regularne wizyty w klinice weterynaryjnej i samodzielne badanie swojego psa pozwalają na wczesne wykrycie potencjalnych guzów lub innych nieprawidłowości. Zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc utrzymać psa w dobrej kondycji i zapewnić utrzymanie stałej wagi. Unikanie narażenia psa na substancje toksyczne, spacery i życie z dala od firm zanieczyszczających środowisko (np. małe firmy oponiarskie, spalarnie śmieci), mogą uchronić twojego pupila przed zachorowaniem. Jeśli wiemy, że dana rasa ma predyspozycje do występowania tłuszczaków, warto być bardziej czujnym i regularnie sprawdzać jak się miewa nasz pies. 

Warto zauważyć, że mimo podjęcia działań profilaktycznych, nie ma sposobu, aby zupełnie wyeliminować ryzyko powstawania tłuszczaków lub innych guzów. Dlatego tak ważne jest regularne monitorowanie zdrowia zwierzęcia i bezzwłoczna reakcja w przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości. Jeśli zauważysz nowy guzek lub zmianę na ciele swojego psa, natychmiast skonsultuj się z lekarzem, aby dokładnie ocenić sytuację i podjąć odpowiednie działania.