SARDS u psa — objawy, leczenie, rokowanie

Mój pies traci wzrok! Czy to SARDS?

Skrót SARDS (ang. Sudden Acquired Retinal Degeneration Syndrome) oznacza nagłą nabytą degenerację siatkówki lub nagłe nabyte zwyrodnienie siatkówki. Chorobę stwierdzono dotychczas jedynie u psów, częściej występuje u samic i nie stwierdzono predyspozycji rasowych. Charakter nabyty zespołu oznacza, że zmiana nie jest związana z podłożem genetycznym i nie występuje od urodzenia. SARDS prowadzi do nagłej i nieodwracalnej utraty wzroku u psa. Charakteryzuje się szybkim i niespodziewanym pogorszeniem widzenia.

Przyczyny nagłej utraty wzroku u psa

Uszkodzenia mechaniczne struktur oka, w wyniku uderzenia (wypadek komunikacyjny, uraz) mogą bezpośrednio doprowadzić do deficytów widzenia lub wtórnie do procesów naprawczych, po kilku tygodniach mogą przyczynić się do całkowitej ślepoty u czworonoga. Choroby oczu u psa, które objawiają się nagłą utratą wzroku to między innymi zapalenie nerwu wzrokowego, odwarstwienie siatkówki, jaskra lub nowotwór. SARDS u psów przebiega z utratą funkcji fotoreceptorów w siatkówce, jednak dokładna przyczyna syndromu wciąż pozostaje nieznana.
 

Budowa i funkcja siatkówki oka

Siatkówka oka to wewnętrzna struktura, która odpowiada za odbieranie światła i przekształcanie go w impulsy nerwowe, które są przesyłane do mózgu. Zbudowana jest z wielu warstw, z których każda pełni specyficzne funkcje. Informacje odbierane przez fotoreceptory przekazywane są przez kolejne warstwy siatkówki, aż docierają do komórek zwojowych, które przekazują je dalej do mózgu, gdzie zostają przetworzone i interpretowane jako obrazy, które widzimy.

Czy choroby oczu u psa można rozpoznać w domu?

Zapalenie spojówek, gruczołu trzeciej powieki, wrzód rogówki lub jego pęknięcie oraz wypadnięcie gałki ocznej, diametralnie zmieniają wygląd psa. W niektórych przypadkach zwichnięcia soczewki opiekun może zauważyć nieprawidłowość. Schorzenia obejmujące głębsze struktury oka lub dotyczące ośrodkowego układu nerwowego nie wypływają bezpośrednio na odbiór pupila przez właściciela. Choroby, które przebiegają z jednostronną ślepotą lub całkowitą utratą wzroku najczęściej są zaobserwowane przez domowników ze względu na zmianę zachowania i występowanie objawów ogólnych. Każde z wymienionych zaburzeń wymaga wizyty u lekarza weterynarii ze zwierzęciem.

Objawy utraty wzroku u psa

Jeśli pies traci wzrok stopniowo jego opiekun zazwyczaj zauważa potykanie się o przedmioty, nieprawidłowe odmierzenie odległości, czworonóg staje się zdezorientowany i traci w standardowych sytuacjach poczucie bezpieczeństwa. Ostra utrata wzroku wiąże się często z silnym bólem, zmianą wyglądu gałek ocznych. Pies porusza się niepewnie, chowa się, traci apetyt, pragnienie oraz zainteresowanie aktywnością i kontaktem. Może być przerażony, agresywny lub nie odstępować właściciela dając mu sygnały, że źle się czuje.

Jak wygląda badanie okulistyczne u psa?

Widzenie wymaga prawidłowego funkcjonowania obwodowych i ośrodkowych szlaków wzrokowych oraz odpowiedniej budowy i braku poważnych zmian struktur oka. Po przeprowadzeniu wywiadu należy ocenić wzrok pacjenta. Do przeprowadzenia większości z prób, reakcji na bodziec konieczna jest znajomość anatomii i fizjologii układu nerwowego, który uczestniczy w procesie widzenia.

Ocena reakcji w badaniu okulistycznym

Reakcja na grożenie jest wyuczona, ale odbywa się bez kontroli i pozwala wstępnie ocenić, czy pacjent widzi obiekt pojawiający się blisko głowy. Wykonując grożący gest ręką podczas badania nie można spowodować nadmiernego ruchu powietrza i pobudzenia zmysłu dotyku na wibrysach. Test z kłębkiem waty pozwala na sprawdzenie reakcji zwierzęcia na rzuconą w powietrze bawełnianą kuleczkę (przedmiot nie może wydawać dźwięków, pachnieć) w jego pole widzenia. Reakcja umieszczania badana jest przy zbliżaniu psa do stołu, trzymanego w powietrzu, tak by jego przednie kończyny zwisały.

Jak diagnozuje się nagłe nabyte zwyrodnienie siatkówki?

Typowy objaw SARDS to ślepota u psa, która może pojawić się nagle lub osłabienie widzenia może stopniowo nasilać się do pełnej utraty w ciągu 2 do 4 tygodni. W przypadku, gdy pies nagle stracił wzrok i ogólnie czuje się dobrze, zalecana jest konsultacja okulistyczna. Postępowanie diagnostyczne u pacjentów z objawami utraty wzroku obejmuje wywiad, pełne badanie okulistyczne z oceną widzenia i określeniem lokalizacji przyczyny zaburzenia. W celu wykluczenia postępującego zaniku siatkówki oraz retinopatii siatkówkowej przeprowadzany jest pomiar ciśnienia krwi i wewnątrzgałkowego, obrazowanie ultrasonograficzne gałki ocznej i badanie dna oka. Do potwierdzenia nagłego nabytego zwyrodnienia siatkówki (SARDS) wykorzystuje się elektroretinografię. Badanie krwi u psa ułatwia różnicowanie chorób narządu wzroku.

SARDS a towarzyszące inne objawy

Pomimo że do tej pory nie stwierdzono jednoznacznie przyczyny SARDS, u wielu pacjentów obserwuje się wielomocz, nadmierne pragnienie i apetyt, któremu towarzyszy wzrost masy ciała. Objawy mogą wyprzedzać pogorszenie wzroku lub występować w tym samym czasie. Dlatego u psów z podejrzeniem SARDS zaleca się wykonanie testów w kierunku choroby Cushinga. Wykluczenie nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, niektórych chorób zakaźnych jest niezbędne w procesie diagnostycznym.

Leczenie SARDS

Niestety nie ma metody leczenia SARDS, która może ocalić wzrok psa. Do tej pory terapia z użyciem specyficznych przeciwciał nie przyniosła oczekiwanych efektów i przywrócenia widzenia.

Życie niewidomego psa — jak czworonogów radzi sobie z ślepotą?

Dzięki precyzji innych zmysłów, takich jak doskonały węch oraz słuch, życie niewidomego psa nie jest skazane na niepowodzenia. Na pewno poruszanie się po nowym terenie może być wyzwaniem dla pupila. Starsze zwierzęta lub z chorobami neurologicznymi, ze względu na deficyty poznawcze, zaburzenia orientacji, mogą początkowo niewystarczająco rekompensować sobie zmysł wzroku i należy im pomóc w dostosowaniu się do nowego stanu. W przypadku młodych psów adaptacja do zmian przebiega najczęściej dobrze.