Drożdżaki u psa — rozpoznawanie, leczenie, profilaktyka

Drożdżaki to drobnoustroje powszechnie występujące w środowisku. Jako komensale żywią się substancjami lub resztkami pozostawionymi przez inny gatunek. Drożdżaki są obecne na roślinach, powierzchni skóry i błon śluzowych.

Drożdżaki na skórze

Drożdżaki występują u wielu gatunków ssaków, ptaków na całym świecie. Malassezia furfur przede wszystkim zasiedla zdrową skórę ludzi, czasem izolowana jest od zwierząt. Malassezia pachydermatis izolowana od psów, kotów, innych mięsożernych gatunków, a wśród ludzi najczęściej u osób posiadających kontakt z psami. Malassezia nana występuje u koni, kotów, ludzi. Wymienione grzyby u psa są obecne zarówno na zdrowej skórze, jak i mogą być przyczyną zapalenia skóry. Najczęściej chorują ludzie, psy i koty. Ze względu na powszechne występowanie wymienionych drożdżaków na zdrowej skórze, błonach śluzowych ludzi oraz wielu gatunków zwierząt nie możemy powiedzieć, że człowiek zaraził się grzybicą od psa, kota czy świni i vice versa.

Co sprzyja infekcji drożdżakami?

Czynniki predysponujące, czyli sprzyjające rozwojowi grzybic to immunosupresja, czyli obniżona odporność psa. Wiele gatunków drobnoustrojów powoduje infekcje oportunistyczne w trakcie lub po leczeniu sterydami, antybiotykoterapii, która doprowadza do zaburzenia składu mikrobioty (naturalnie występującym zbiorem drobnoustrojów w organizmie i na jego powierzchni). Spadek odporności może wiązać się z długotrwałym stresem, chorobami przewlekłymi jak IBD, choroba Cushinga, niedoczynność tarczycy, białaczka czy zespół niedoboru odporności. Z grzybiczym zapaleniem możemy spotkać się częściej u psa z atopowym zapaleniem skóry lub alergią pokarmową. Bardzo często infekcji drożdżakami towarzyszą wtórne zakażenia bakteryjne. Predyspozycje rasowe do występowania grzybicy na tle Malassezia stwierdzono u owczarków niemieckich, pudli, bassetów, bokserów, spanieli amerykańskich, shih tzu, west highland white terrierów oraz cavalier king charles spanieli.

Infekcja drożdżakowa

Ściany komórek drożdżaków z rodzaju Malassezia posiadają enzymy doprowadzające do uszkodzenia nabłonka. Inne związki są odpowiedzialne za wyzwolenie reakcji dopełniacza, czyli dochodzi do rozwoju infekcji. Lipaza rozkładająca sebum doprowadza do sprzyjających warunków do namnażania się drożdżaków, a duża ich ilość wzmaga wydzielanie substancji lipidowych przez gruczoły łojowe skóry. Po spadku odporności, integralności naskórka i jego uszkodzeniu dochodzi do namnożenia się drobnoustrojów, w tym grzybów oraz miejscowego stanu zapalnego skóry, błony śluzowej. Efektem jest łojotokowe zapalenie skóry oraz infekcja zewnętrznego przewodu słuchowego.

Dlaczego niektóre psy mają nawracające zapalenia uszu?

Grzyby z rodzaju Malassezia najczęściej doprowadzają do zapalenia zewnętrznego przewodu słuchowego, szczególnie u psów z alergią pokarmową, chorobami metabolicznymi i endokrynologicznymi (np.: cukrzyca, choroba Cushinga), z zaburzeniami odporności, w trakcie lub po antybiotykoterapii. U ras zwisłouchych lub z dużą ilością, długich włosów i nagromadzeniem woskowiny wewnątrz kanału słuchowego, ze względu na wyższą wilgotność, temperaturę i brak cyrkulacji powietrza panują warunki sprzyjające namnażaniu się drożdżaków. Również psy z przebudowanym przewodem słuchowym po nawracających zapaleniach mogą częściej cierpieć na grzybicze zapalenie uszu. Póki niezadbany o wyleczenie obecnej infekcji, higienę uszu, integralność naskórka oraz wyciszenie alergii pokarmowej u psa, zapalenia mogą często nawracać.

Objawy grzybicy skóry u psa

Zmiany skórne mogą być miejscowe lub uogólnione, na całym ciele psa. Najczęściej są stwierdzane w przestrzeniach międzypalcowych, pachach, pachwinach, zagłębieniach skóry na pyszczku i na wargach, szyi. U niektórych psów grzybica występuje w okolicy odbytu i zewnętrznych narządów płciowych. Opiekunowie zauważają u pupili częste drapanie się, lizanie przestrzeni łapek, gryzienie się w zmienionym chorobowo miejscu. Charakterystyczne jest wypadanie sierści z nadmiernym złuszczaniem się, następnie hiperpigmentacją naskórka, czyli jego ciemnym zabarwieniem. Skóra jest w dotyku tłusta, jakby pokryta woskiem i ma nieprzyjemny zapach. Wtórne zakażenia bakteryjne powodują pogorszenie objawów.

Objawy grzybicy uszu u psa

Pierwsze sygnały zapalenia kanału słuchowego u psa to częstsze potrząsanie głową, wzmożone drapanie się i niechęć do głaskania okolicy uszu. Wejście do przewodu słuchowego jest obrzęknięte, zaczerwienione, pokryte brunatną wydzieliną o nieprzyjemnym zapachu. Mogą dołączyć ogólne objawy w postaci spadku samopoczucia i aktywności, zmniejszenia apetytu.

Jak diagnozuje się grzybicze zapalenie skóry i uszu u psa?

Wydzielinę z miejsca objętego zapaleniem ocenia się pod mikroskopem. Samo potwierdzenie występowania drożdżaków Malassezia nie jest wystarczające, ponieważ normalnie znajdują się na skórze psa w ograniczonej ilości. Natomiast stwierdzenie ich próbce wraz z komórkami stanu zapalnego oraz występowanie charakterystycznych objawów klinicznych jest wystarczające do postawienia rozpoznania. Posiew w kierunku dermatofitów przeprowadzany jest na specjalnym podłożu i wzrost najczęściej jest oceniany po tygodniu. Aby rozróżnić czy jest to grzybica wywołana Malassezia pachydermatis, czy Malassezia furfur należy zbadać próbkę za pomocą techniki PCR.

Leczenie grzybicy u psa

Niestety bez znalezienia i wyleczenia przyczyny grzybicy, choroba może nawracać. Zmiany skórne w niepowikłanych przypadkach i obejmujące fragment ciała leczone są miejscowo za pomocą szamponów, maści, przymoczek, płukanek przeciwgrzybiczych. Preparaty do uszu oprócz niszczenia zarodników mają zakwasić pH skóry i błony śluzowej kanału słuchowego, tak by stworzyć niekorzystne warunki do rozwoju drożdżaków. Rozległe infekcje skóry oraz narządowe wymagają zastosowania terapii ogólnej. Leczenie grzybicy u psa może trwać nawet kilka tygodni i wymagać kilku kontroli u lekarza weterynarii wraz z badaniami krwi w przypadku podawania substancji przeciwgrzybiczych doustnie.

Dlaczego nie warto leczyć grzybicy u psa domowymi sposobami?

Zapalenie ucha zewnętrznego i skóry na tle drożdżaków bardzo często prowadzi do wtórnej infekcji bakteryjnej. Bez badania cytologicznego, czyli oceny próbki pod mikroskopem nie można określić rodzaju drobnoustroju. Jeśli cytologia wykaże nietypowe formy bakterii, istnieje wskazanie do wykonania posiewu mikrobiologicznego. Nawracające infekcje wiążą się z dużym prawdopodobieństwem oporności bakterii, grzybów na dotychczasowe leczenie. Dlatego samodzielne użycie pozostałości preparatów z poprzedniej terapii i przekonanie, że mamy do czynienia „znów z tym samym, co ostatnio", najczęściej wydłuża czas leczenia i skutkuje powikłaniami. Stosowanie ludzkich szamponów przeciwłupieżowych u niektórych psów może zaostrzyć objawy.

Profilaktyka grzybicy u psa

Jeśli pierwotne schorzenie jest nieuleczalne, ale pies może z nim funkcjonować, warto zadbać o odporności i profilaktykę grzybicy. Bardzo ważna jest stymulacja odporności i prawidłowe odżywienie organizmu. Warto stosować preparaty pielęgnacyjne wspomagające regenerację naskórka. Kwasy tłuszczowe omega-3 poprawiają integralność naskórka, wspomagają układ odpornościowy. Beta-glukan 1-3 i 1-6 stymuluje odporność, czym poprawia zdolność organizmu do bronienia się przed rozwojem infekcji. Miejscowe obniżenie pH w kanale słuchowym ograniczy namnażanie się drożdżaków.

Grzybica u psów na tle Candida albicans

Candida albicans jest komensalem występującym najczęściej na błonie śluzowej jelit, narządów płciowych u ludzi i wielu gatunków zwierząt na całym świecie. Infekcje są wynikiem zakażenia endogennego, czyli przy spadku odporności i działaniu czynników sprzyjających może dojść rozwoju stanu zapalnego na tle drożdżaków. U psów, kotów grzybica wywołana C. albicans występuje najczęściej w młodym wieku jako zapalenie jamy ustnej. U suk diagnozowana jest kandydoza narządów płciowych. Najrzadziej rozpoznaje się u psów choroby skórne lub w postaci uogólnionej na tle drożdżaków z rodzaju Candida.

Kryptokokoza u psów

Drożdżaki z rodzaju Cryptococcus są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie, z czego tylko Cryptococcus neoformans może być chorobotwórczy dla ludzi i zwierząt. Grzyby mogą występować w kurzu, glebie, izolowane są ze skóry i błon śluzowych oraz z przewodu pokarmowego od zdrowych ludzi i zwierząt. Największą koncentracja zarodków występuje w odchodach gołębi, w których mogą przetrwać podań rok. Do zakażenia dochodzi przez inhalację do dróg oddechowych. Kryptokokoza rozwija się w okresie od kilku tygodni do kilku lat w organizmach z upośledzoną odpowiedzią immunologiczną. Choroba może przybrać postać zapalenia skóry, układu oddechowego, najczęściej jako infekcja jamy nosowej z miejscowym rozrostem. W niektórych przypadkach infekcja szerzy się do układu nerwowego, oka.