Dalmatyńczyk - wszystkie informacje i opis rasy

Historia rasy dalmatyńczyk 

Według niektórych badaczy historia rasy sięga IV wieku p.n.e. na obszarach północnych Indii, skąd dalmatyńczyk miał zawędrować do Egiptu, Grecji i Rzymu. Jako dowód wskazują egipskie malowidła ścienne, ceramikę i płaskorzeźby z wizerunkami podobnych psów, jak również kroniki greckiego historyka Ksenofonta. 

Inni uważają, że dalmatyńczyk, jak sama nazwa wskazuje, pochodzi z Dalmacji, położonej na wybrzeżu Morza Adriatyckiego. To zaś jest częścią Morza Śródziemnego, a kolejna hipoteza zakłada, że dalmatyńczyk pochodzi z basenu tego morza; jego podobizny znaleziono na malowidłach, głównie freskach, z czasów kultury mykeńskiej. Z kolei XIV-wieczny obraz, przedstawiający scenę polowania na wilki z udziałem cętkowanych psów, znajduje się w kaplicy Santa Maria Novela we Florencji. Właśnie w tym okresie dalmatyńczyk (a właściwie jego przodkowie) zawitał na Bałkany. Tam wykorzystywany był jako pies myśliwski. W późniejszych czasach dalmatyńczyki miały być tureckimi psami bojowymi, biorącymi udział w oblężeniu Wiednia. 

W każdym razie pochodzenie rasy bez wątpienia wskazuje na region o ciepłym klimacie, a takim jest obszar basenu Morza Śródziemnego; świadczy o tym krótka sierść dalmatyńczyka oraz jego odporność na wysokie temperatury. 

Jednak nie od początku rasa ta była zwana dalmatyńczykiem. W zapisach widnieją różne nazwy, między innymi „wyżeł bengalski”, co mogłoby sugerować, że jego przodkowie pochodzą ze wspomnianych północnych regionów Indii. Tu i ówdzie spotyka się również nazwę „legawiec dalmatyński”, co miałoby świadczyć, że rasa pochodzi z Dalmacji. Nazwa „dalmatyńczyk” mogła również zostać jej nadana od nazwiska Jurija Dalmatina – XVI-wiecznego słoweńskiego duchownego, tłumacza i literata, który miał otrzymać w prezencie od pewnej czeskiej księżnej kilka oryginalnie umaszczonych, cętkowanych psów. Ta teoria uchodzi za najbardziej wiarygodną. 

XVIII wiek to ekspansja dalmatyńczyka na Wyspy Brytyjskie, a stamtąd do Stanów Zjednoczonych, które właśnie powstały jako państwo. Tak w Anglii, jak i w Ameryce stał się ulubieńcem wyższych sfer. Dalmatyńczyki towarzyszyły powozom konnym, dzięki czemu zyskały nazwę the coach dog – pies powozowy (lub karetowy). W późniejszych czasach, kiedy nastała epoka samochodów, dalmatyńczyk był wciąż atrybutem bogatych plantatorów amerykańskich i dobrze urodzonych Anglików. 

Mimo że to w Anglii po raz pierwszy zaprezentowano w XIX wieku dalmatyńczyki na wystawie w Birmingham oraz opracowano pierwszy wzorzec, który w 1890 roku uznano za oficjalny, to pierwszy klub rasy utworzono… w Niemczech, w roku 1920. Natomiast Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI) za kraj pochodzenia dalmatyńczyka uznała byłą Jugosławię. Rasa została ostatecznie uznana 1 stycznia 1955 roku pod numerem wzorca 153. Po rozpadzie Jugosławii krajem pochodzenia dalmatyńczyka jest Chorwacja. 

W Polsce dalmatyńczyki pojawiły się jeszcze przed II wojną światową, ale dopiero pod koniec lat 60. XX wieku, w związku z modą na tę rasę, zaczęła się rozwijać ich hodowla. Pierwsze szczenięta urodziły się w hodowli o nazwie – a jakże – 101 Dalmatyńczyków, z pary rodzicielskiej sprowadzonej z Anglii rok wcześniej. Następnymi importami były psy amerykańskie w hodowli Z Pustyni Arizony. 

Dalmatyńczyk – wzorzec rasy 

Standard FCI Nr 153 DALMATYŃCZYK (Dalmatinski pas) 

POCHODZENIE: Chorwacja. 

UŻYTKOWOŚĆ: Pies myśliwski, rodzinny i do towarzystwa. 

KLASYFIKACJA FCI: Grupa 6: Psy gończe, posokowce i rasy pokrewne. Sekcja 3: Rasy pokrewne 

Nie ma obowiązku pracy. 

WRAŻENIE OGÓLNE: głowa stożkowata, uszy wiszące. Tułów prostokątny, mocny, muskularny, o charakterystycznym umaszczeniu z wyraźnymi cętkami. Ruch pełen elegancji. Wyraźny dymorfizm płciowy. 

WAŻNE PROPORCJE: stosunek długości tułowia do wzrostu w kłębie 10:9. Odległość od podłoża do łokcia równa się 50 proc. wzrostu w kłębie. Odległość od podłoża do stawu skokowego równa jest 20-25% wzrostu w kłębie. Długość głowy – około 40 proc. wzrostu w kłębie. Długość kufy równa jest długości mózgoczaszki. 

ZACHOWANIE/TEMPERAMENT: miły, przyjacielski, bez śladu lękliwości, rezerwy, nerwowości lub agresji. Dalmatyńczyk jest energiczny, oddany, niezależny, ale podatny na szkolenie. Lubi wodę i ruch na powietrzu, posiada wyraźny instynkt psa gończego. 

GŁOWA: proporcjonalna do tułowia, mózgoczaszka niezbyt szeroka. Odległości od guza potylicznego do stopu i od stopu do końca nosa są jednakowe lub kufa jest nieco krótsza. Linie profilu lekko rozbieżne. Uszy mają kształt trójkąta, mięśnie żwacze nie mogą być za bardzo wyraźne. Na całej głowie nie może być żadnych zmarszczek. 

MÓZGOCZASZKA: Czaszka: płaska, tylko nieznacznie zaokrąglona z boków głowy. Najszersza pomiędzy uszami, łuki skroniowe wyraźne. Niewielka bruzda czołowa. Stop: umiarkowanie zaznaczony. 

TRZEWIOCZASZKA: Nos: duży, całkowicie zapigmentowany, o szeroko rozwartych nozdrzach. Kolor nosa zgodny z barwą cętek. Kufa: mocna, o mocnych kościach szczęk, grzbiet nosa prosty. Wargi: nieprzesadnie grube, dość dobrze przylegające, nieobwisłe. Pożądana pełna pigmentacja. Uzębienie: zgryz nożycowy, pożądane uzębienie pełne – 42 zęby, białe i równomiernie rozstawione. U starszych psów dopuszczalny zgryz cęgowy. Oczy: owalne, ustawione raczej na wprost, pod kątem 10-15 stopni. Barwa powiek zgodna z umaszczeniem, powieki przylegające, nie luźne, w pełni  zapigmentowane. Uszy: osadzone raczej wysoko, przylegające do boków głowy, w kształcie trójkąta równoramiennego, tak długie, aby końcami dosięgały wewnętrznych kącików oczu, lub do stopu. Miękkie i delikatne. Końce uszu zaokrąglone. Uszy muszą być cętkowane – nie mogą być całkowicie czarne lub czekoladowe, a między cętkami musi być widoczne białe tło. 

SZYJA: Mocna, dość długa, zwężająca się ku głowie, bez podgardla (łałoku). 

TUŁÓW: Prostokątny, o podanych wyżej proporcjach. Kłąb: wyraźnie zaznaczony. Grzbiet: mocny, równy. Lędźwie: krótkie i muskularne. Zad: umięśniony, opadający pod kątem poniżej 30 stopni. Klatka piersiowa: głęboka i pojemna, nie za szeroka ani beczkowata. Jej głębokość równa się 45-50 proc. wzrostu w kłębie. Żebra dobrze wysklepione. Linia dolna i brzuch: brzuch średnio podciągnięty, niepodkasany. 

OGON: stanowi przedłużenie linii zadu, sięga do stawu skokowego lub nieco niżej. Gruby u nasady zwęża się ku końcowi. Noszony szablasto. Pożądane, by był cętkowany. 

KOŃCZYNY 

KOŃCZYNY PRZEDNIE: Wygląd ogólny: proporcjonalne do tułowia. Łopatka: Ustawiona pod kątem około 115-120 stopni. Łokcie: przylegające. Przedramię: kościec proporcjonalny do tułowia, mocny, kości na przekroju okrągłe. Kończyny proste i pionowe. Śródręcze: mocne, nieco nachylone do podłoża, sprężyste. Łapa: typowo tzw. kocia, pazury zwarte. Opuszki moce i elastyczne. Pazury pożądane pigmentowane. 

KOŃCZYNY TYLNE: Wygląd ogólny: proporcjonalne do tułowia, o mocnych, dobrze rozwiniętych mięśniach. Ustawione równolegle. Udo: mocne, muskularne. Kolano: mocne, dobrze wykształcone. Kąt w stawie kolanowym wynosi 40 stopni w stosunku do poziomu. Staw skokowy: mocny. Śródstopie: długość śródstopia równa się około 20-25 proc. wzrostu w kłębie. Kąt w stawie skokowym – około 130 stopni. Łapa: Pazury zwarte, łapa typowo kocia. Opuszki mocne i elastyczne. Pazury pożądane pigmentowane. 

RUCH: Rytmiczny, elegancki i płynny, długi wykrok i dobry napęd kończyn tylnych. Oglądane z przodu, kończyny poruszają się równolegle. 

SZATA: Krótka sierść, twarda, lśniąca i gęsta na całym ciele. Maść: podstawowa czysto biała. U odmiany czarnej czarne cętki, u czekoladowej – brązowe cętki (czekoladowe). Cętki powinny być równomiernie rozłożone na całym ciele, wyraźne i wyraźnie odgraniczone od tła. Pożądane, aby były możliwie jednakowej wielkości, średnicy około 2-3 cm u odmiany czarnej, u czekoladowej nieco mniejsze, średnicy 2 cm. Na głowie cętki powinny być proporcjonalnie mniejsze, niż na tułowiu. Pożądane, aby ogon był także cętkowany, cętki nieco mniejsze, niż na tułowiu. Łaty na tułowiu są niepożądane i powinny być uznana za wadę. Cętki nie mogą się zlewać i tworzyć większych skupisk. Duże plamy są niepożądane. Szczególnie uważnie należy oceniać cętkowanie na uszach. 

WIELKOŚĆ I WAGA: Wzrost w kłębie: psy 56 – 62 cm, suki 54 – 60 cm. Osobniki doskonałe w typie i harmonijnie zbudowane nie powinny mieć obniżanej oceny za wzrost większy od podanego we wzorcu. 

WADY: Wszelkie odstępstwa od podanego wzorca powinny być traktowane jako wady i oceniane w zależności od ich stopnia uwidocznienia, wpływu na zdrowie, sprawność i dobre samopoczucie psa, a także zdolność do wykonywania pracy, do której był przeznaczony. 

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE: · Agresja lub wyraźna lękliwość. · Każdy pies z wyraźnymi wadami budowy lub zaburzeniami psychiki powinien być zdyskwalifikowany. · Zbieżne linie profilu. · Brak więcej niż 6 przedtrzonowców; brak M3 (trzecich trzonowców) nie jest brany pod uwagę i nie jest uznawany za wadę. · Entropium, ektropium, oko porcelanowe, niebieskie, oczy różnobarwne. · Tęczówka częściowo niebieska. · Brak pigmentacji nosa. · Zakręcony ogon. · Monokl (łata wokół oka) lub łaty gdziekolwiek. · Maść trójkolorowa (pies z czarnymi i brązowymi cętkami), cętki pręgowane, cytrynowe, pomarańczowe, błękitne. Jednolicie biała sierść, bez cętek. · Sierść długa lub szorstka. · Głuchota. 

Uwaga: Samce muszą mieć dwa normalnie wykształcone jądra całkowicie umieszczone w mosznie. 

Jakie cechy ma dalmatyńczyk?

Dalmatyńczyk to pies pełen energii i temperamentu, potrzebujący bliskiego kontaktu z opiekunami. Przywiązuje się do członków rodziny o wiele mocniej niż inne psy. Z tego powodu nie nadaje się do kojca, ale także ich krótka sierść sprawia, że powinien na stałe przebywać w mieszkaniu, choć bardzo lubi długie spacery, również w towarzystwie dzieci, z którymi dobrze się dogaduje. 

Dalmatyńczyk jest psem równoważonym, przyjaźnie nastawionym do ludzi, aczkolwiek może wykazywać nieco rezerwy przy pierwszym spotkaniu. Jest łagodny, choć nie pozbawiony instynktu obrony i w razie zagrożenia opiekuna lub jego własności potrafi zdecydowanie zareagować. Akceptuje inne zwierzęta domowe, ale zaatakowany przez obcego psa nie odpuści. 

Czy dalmatyńczyki są groźne?

Nie należy zapominać, że dalmatyńczyk to pies pierwotnie myśliwski i jako taki był wykorzystywany do polowania na grubego zwierza. W Ameryce dalmatyńczyki, jako psy gończe, pomagały ścigać zbiegłych niewolników. Pełniąc funkcję psów powozowych, dalmatyńczyki pilnowały koni podczas popasów. Zaobserwowano, że obecność tych psów działa uspokajająco na konie; to niewytłumaczalne zjawisko jest wykorzystywane także i współcześnie. 

Dalmatyńczyk, jako pies gończy, doskonale czuje się w roli kompana osoby uprawiającej jogging, jeźdźca konnego lub rowerzysty. Jest wytrzymały i chętnie spędza czas na łonie natury. Oczywiście dłuższe biegi wchodzą w rachubę jedynie w przypadku psów, które zakończyły już rozwój kośćca i stawów. 

Czy dalmatyńczyk lubi dzieci? 

Dalmatyńczyki to mądre psy, bardzo podatne na układanie. Można przyuczyć je do różnych psich sportów, w tym agility, flyball i dog dance. Skłonności do pogoni i doskonały węch czynią te psy przydatnymi również w policji w charakterze tropicieli, ratownictwie i poszukiwaniu ludzi zasypanych, np. po trzęsieniu ziemi. W szkoleniu dalmatyńczyków stosuje się pozytywne bodźce (nagradzanie za prawidłowo wykonane polecenie) i łagodną perswazję. 

Na co chorują dalmatyńczyki?

Dalmatyńczyk to pies na ogół zdrowy. Jednak, jak każda rasa, ma skłonności do niektórych chorób. Psy tej rasy mogą być nękane przez różne dolegliwości układu moczowego, który jest u nich wyjątkowo wrażliwy. Dalmatyńczyk wykazuje tendencje do zapalenia nerek, pęcherza moczowego, a także kamicy moczanowej. Dlatego nie należy pozwalać psu kłaść się np. na zimnej posadzce czy wprost na ziemi, a także dbać o składniki diety, o czym będzie jeszcze mowa. 

U dalmatyńczyka zdarza się wrodzona głuchota, która ma związek z jego białym umaszczeniem. Głuchota jest wadą dyskwalifikującą i wykluczającą danego osobnika z hodowli. Może dotyczyć obojga uszu, ale też tylko jednego z nich i wówczas nie da się tego stwierdzić bez specjalistycznego badania (test BAER). Należy również zwracać uwagę na bakteryjne lub grzybicze stany zapalne uszu, które dość często przytrafiają się u psów z obwisłymi małżowinami. 

Dalmatyńczyk może wykazywać podatność na choroby skórne, również związane z białym umaszczeniem, jak również na alergie pokarmowe. U niektórych osobników nadmiernie odkłada się kamień nazębny. Ponadto jednorazowe podanie zbyt dużej ilości jedzenia albo wysiłek bezpośrednio po jedzeniu może skutkować skrętem żołądka; wprawdzie dalmatyńczyk należy raczej do ras średnich niż dużych, niemniej lepiej dzienną dawkę podzielić na dwie mniejsze porcje. 

Ile powinien jeść dalmatyńczyk?

Dalmatyńczyki mają – niestety – skłonności do tycia, dlatego trzeba uważać na to, co podaje się im do jedzenia. Najlepiej sprawdzi się karma dobrej marki dla psów ras średnich i dużych; może być sucha lub mokra, z przewagą zawartości mięsa. Karmy gotowe są dobrze zbilansowane i psy na ogół dobrze je tolerują. W przypadku kiedy występują alergii pokarmowej konieczna, będzie dieta eliminacyjna w celu usunięcia z jadłospisu nieprzyjaznego składnika. Można również przyrządzać posiłki w domu ze świeżych produktów, ale wówczas trzeba pamiętać o suplementacji witaminowo-mineralnej. W celu niedopuszczenia do nadwagi niezbędna jest też odpowiednia ilość ruchu. 

Jak często należy kąpać dalmatyńczyka? 

Pielęgnacja dalmatyńczyka nie nastręcza trudności. Jego sierść jest krótka i nie wymaga specjalnych zabiegów. Wystarczy co kilka dni ściągnąć wypadające pojedyncze włosy za pomocą gumowej rękawicy. Natomiast w okresie linienia, przypadającym dwa razy w roku, trzeba robić to codziennie, ponieważ dalmatyńczyk może zostawiać na tapicerce mebli spore ilości białej sierści, która jest twarda, wbija się w tkaninę i trudno ją doczyścić. Dla nadania ładnego połysku można przetrzeć psa irchą. Kąpiel nie jest konieczna, chyba że dalmatyńczyk wytarzał się w nieczystościach lub błocie. Należy go po kąpieli dokładnie osuszyć, aby nie przeziębił nerek lub pęcherza. 

Dalmatyńczyk – wystawy, hodowla, szczeniaki 

Dalmatyńczyk nie jest rasą objętą obowiązkiem pracy, zatem na wystawach nie jest organizowana dla niego klasa użytkowa. Do uzyskania uprawnień hodowlanych pies (samiec) potrzebuje trzech ocen doskonałych, uzyskanych w wieku minimum 15 miesięcy, z trzech wystaw, od dwóch różnych sędziów. Przynajmniej jedna z tych wystaw powinna być rangi międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej. Lokata nie ma znaczenia. Suce wystarczą oceny bardzo dobre, uzyskane na tych samych zasadach. 

Alternatywnie można zgłosić psa/sukę na przegląd hodowlany, którego dokonuje sędzia międzynarodowy z uprawnieniami na dalmatyńczyki. Wielu właścicieli ma wątpliwości odnośnie uprawnień sędziów w związku ze zmianą przynależności grupowej rasy dalmatyńczyk. Otóż sędzia, który uzyskał uprawnienia do oceny grupy IX FCI – psy ozdobne i do towarzystwa, kiedy dalmatyńczyk do niej należał, zachowuje uprawnienia do oceny dalmatyńczyka. Natomiast sędzia, który uzyskał uprawnienia do oceny grupy VI, kiedy dalmatyńczyk jeszcze do niej nie należał, automatycznie otrzymał uprawnienia do jego oceny. 

Nieco odmienne zasady obowiązują przy zdobywaniu tytułów wystawowych. Szczegóły można znaleźć w Regulaminie Wystaw Psów Rasowych na stronie www.zkwp.pl. 

Ciekawostką jest, że szczenięta dalmatyńczyka rodzą się całkowicie białe. Dopiero z upływem czasu pojawiają się cętki czarne lub czekoladowe. W miocie może się urodzić nawet 8-10 szczeniąt, choć przeciętnie rodzi się około sześciu. Nie ma obowiązku kojarzenia pary rodzicielskiej o tym samym kolorze cętek; można kojarzyć np. psa w czarne cętki z suką w cętki brązowe. 

Ile kosztuje dalmatyńczyk?

Jak kupować szczeniaka? Z pewnością ze sprawdzonej hodowli, którą warto odwiedzić i zapoznać się z warunkami bytowymi psów. Uczciwy hodowca doskonale zna wzorzec rasy, nie będzie niczego ukrywał i chętnie odpowie na wszystkie pytania zainteresowanych. O tym, czym się kierować kupując szczeniaka, piszemy szerzej tutaj. 

Jakie są psy rasy dalmatyńczyk - podsumowanie

Dalmatyńczyk jest bardzo dobrym wyborem dla rodziny lubiącej aktywny wypoczynek. Potrzebuje odpowiedzialnego, konsekwentnego przewodnika, który będzie dla niego autorytetem i poświęci mu wystarczającą ilość czasu na spacery. 

Dalmatyńczyk dobrze znosi upały, ale jest wrażliwy na zimno. Dlatego podczas silnych mrozów wskazane jest zakładanie mu ubranka ochronnego. Nie powinien też być narażony na przeciągi i gwałtowne zmiany temperatury. 

Jest to pies głęboko przywiązujący się do swojej rodziny. Nadaje się dla starszych dzieci, z którymi znajduje doskonałe porozumienie. Życzliwie usposobiony do ludzi i innych zwierząt, potrafi jednak zdecydowanie bronić swoich domowników i ich własności. Lubi uprawiać psie sporty, bardzo łatwo się układa. Jest mało szczekliwy, co w warunkach mieszkania w bloku jest cenną zaletą.