Choroby zębów i przyzębia oraz innych struktur jamy ustnej są najczęstszym problemem zdrowotnym małych zwierząt. Częściowo wynika to z faktu, że wiele zwierząt, szczególnie koty, nie okazuje bólu powodowanego przez choroby jamy ustnej. Cierpią w milczeniu, bo nie mogą pokazać słabości wobec innych członków stada, dlatego ich właściciele mogą nie być świadomi powagi sytuacji. Na to nakładają się powszechne stereotypy, że koty mają nieprzyjemny zapach z pyska, albo „to stare zwierzę, więc to normalne, że zęby już mu wypadają”. Świadomość opiekunów na temat pielęgnacji jamy ustnej u kotów wciąż jest niedostateczna i niewiele z nich praktykuje mycie zębów swoich podopiecznych. Kocie zęby, tak samo jak ludzkie, wymagają codziennej higieny.
Spis treści
Pielęgnacja jamy ustnej u kota — jakie są konsekwencje niedostatecznej higieny?
Choroby zębów i przyzębia często toczą się bez ewidentnych objawów klinicznych, dlatego opiekunowie zazwyczaj dowiadują się o problemie dopiero podczas rutynowej wizyty u weterynarza. Często zgłaszanym przez nich problemem jest zmniejszony apetyt, unikanie twardej karmy i odchodzenie od jedzenia. Tymczasem właśnie takie istotne objawy powinny obudzić czujność lekarza i skłonić go do uważnego zbadania jamy ustnej. Aby poznać przyczynę problemu, nierzadko niezbędne jest poddanie pacjenta bezpiecznemu znieczuleniu w celu dokładnego badania klinicznego jamy ustnej i radiologicznego wszystkich zębów, ponieważ pozwala ono wykryć od 40 do 60% więcej chorób zębów i ocenić stan dziąseł.
Powszechne bywa przekonanie właścicieli, że kamień nazębny to podstawowy problem stomatologiczny, a jego usunięcie ten problem rozwiązuje. Nic bardziej mylnego. Tak naprawdę walczymy z płytką bakteryjną, tj. miękkim nalotem, który osadza się na powierzchni zębów i jest podłożem, na którym rozwijają się kolejne warstwy bakterii chorobotwórczych. Gdy nie jest regularnie usuwana, ulega mineralizacji, czyli przekształceniu w kamień nazębny. Kamień ma chropowatą strukturę, co sprzyja dalszemu i zwiększonemu odkładaniu się płytki bakteryjnej, a to stwarza doskonałe warunki bytowania dla patogenów wywołujących u kota zapalenie dziąseł, przyzębia i innych struktur jamy ustnej. Usuwanie płytki bakteryjnej poprzez mycie zębów kota to eliminacja czynników sprzyjających jej odkładaniu. Codzienna higiena pozwala zachować zdrową jamę ustną, a w konsekwencji cały organizm. Niezbędna jest znajomość przez opiekuna powodów tworzenia się płytki bakteryjnej, jej roli w patogenezie chorób przyzębia, aby wiedział, dlaczego i w jaki sposób z nią walczyć.
Flora bakteryjna jamy ustnej jest bardzo bogata. Wiadomo także, które konkretnie szczepy bakteryjne wywołują choroby przyzębia. Nie tłumaczy to jednak aż tak powszechnego występowania tego problemu. W świetle ostatnich badań dopiero połączenie zakażenia bakteryjnego z nieprawidłową (zbyt słabą lub nadmierną) odpowiedzią immunologiczną organizmu oraz predyspozycje genetyczne decydują o wystąpieniu choroby przyzębia. Zaczerwienione dziąsła u pupila nie zawsze są efektem odkładania się kamienia nazębnego. Przyczyną tego stanu może być u kota wymiana zębów Jest to na szczęście stan przejściowy i mija krótko po zakończeniu procesu wymiany.
Jak dbać o zęby kota?
Płytka bakteryjna odkłada się na zębach w ciągu kilku godzin od umycia zębów kota. Jeśli nie zostanie usunięta, dwie-trzy doby później ulega mineralizacji, tworząc kamień nazębny, a stan sprzed zabiegu bardzo szybko powraca. Właściciel pupila musi być świadomy, że nawrót stanu zapalnego dziąseł i przyzębia będzie wtedy nieunikniony i szybki. Należy więc dobrać odpowiedni program profilaktyczny dla każdego pacjenta. Najskuteczniejszą metodą zwalczania płytki bakteryjnej jest codzienna higiena zębów kota przy użyciu szczoteczki z miękkim włosiem i pasty do zębów o przyjemnym dla nich smaku i zapachu. Niezbędne akcesoria można nabyć w sklepach zoologicznych.
Mycie tylko 1-2 razy w tygodniu jest pozbawione sensu ze względu na szybką mineralizację płytki. Gdy zwierzę nie pozwala na codzienne mycie zębów, zaleca się, aby w pozostałe dni stosować żele. Nie są one tak skuteczne jak mycie i nie sprawią, że zniknie stan zapalny dziąseł, ale zawsze działają na korzyść. Można stosować dodatki do wody mające na celu poprawę higieny jamy ustnej, kot musi jednak chętnie pić taką wodę.
Optymalnym rozwiązaniem jest połączenie higieny czynnej, tj. szczotkowania zębów, z higieną bierną, czyli stosowaniem dodatków do wody, żeli do smarowania, gryzaków czy specjalistycznej karmy. Czym kierować się w wyborze takich produktów? Najlepiej upewnić się, czy produkt ma certyfikaty niezależnych organów badających skuteczność w walce z płytką bakteryjną i osadami nazębnymi. Mycie zębów kotu nie należy do łatwych zadań, dlatego przyzwyczajanie go do wszelkich manipulacji w okolicy pyszczka, najlepiej z wykorzystaniem szczoteczki, warto zacząć jak najwcześniej. Pozwoli to w przyszłości na uniknięcie u kota syczenia w przypadku podjęcia przez opiekuna próby mycia zębów.
Jak wygląda leczenie chorób przyzębia?
Leczenie chorób przyzębia to przede wszystkim zapobieganie, czyli codzienna higiena jamy ustnej, tj. mechaniczne usuwanie płytki bakteryjnej. W zależności od zaawansowania choroby przyzębia kolejne niezbędne etapy to stomatologiczne zabiegi profilaktyczne w znieczuleniu, chirurgia przyzębia – skaling poddziąsłowy (usunięcie kamienia nazębnego), kiretaż zamknięty i otwarty, plastyka przyzębia oraz – jako ostatni etap w zaawansowanych stanach choroby – ekstrakcje zębów.
Walka z kamieniem nazębnym często jest nierówna. Bez profilaktyki domowej, codziennego czyszczenia zębów i usuwania płytki bakteryjnej wszelkie zaawansowane techniki chirurgiczne podczas zabiegów sanacji jamy ustnej pomagają na krótki czas. Lekarz weterynarii zyska bezcennego sprzymierzeńca w walce z chorobą, gdy zmotywuje właściciela zwierzęcia do codziennej profilaktyki.
Nie można także zapominać, że oprócz ogólnego wpływu chorych zębów i przyzębia poprzez szerzenia się zakażenia po całym organizmie, równie istotne są powikłania miejscowe, takie jak wstępujące zakażenia narządu wzroku i słuchu, ropnie okołowierzchołkowe, przetoki ustno-nosowe czy złamania patologiczne, ponieważ negatywnie wpływają one na zdrowie i samopoczucie zwierzęcia.
Jakie konsekwencje ogólnoustrojowe powoduje nadmierne odkładanie się kamienia nazębnego?
Profilaktyka i leczenie chorób przyzębia są istotne dla ogólnego stanu zdrowia i dobrego samopoczucia kota. Zarówno zapobieganie, jak i leczenie chorób przyzębia polega na utrzymywaniu higieny jamy ustnej. Następstwa nieleczenia chorób przyzębia mogą być poważne i przyczyniać się do wczesnej utraty uzębienia, a nawet do powstawania ogólnych powikłań zagrażających życiu. Przewlekłe lub ostre stany zapalne dziąseł powodują zniszczenie włókien kolagenowych ozębnej oraz destrukcję wyrostka zębodołowego szczęki lub części zębodołowej żuchwy.
Bakterie bytujące w kieszonkach dziąsłowych często przenikają do krwi zwierzęcia, a następnie rozprzestrzeniają się do tkanek oraz narządów. Drobnoustroje mogą przedostawać się do naczyń wieńcowych serca i do naczyń mózgowych, gdzie wskutek interakcji z płytkami krwi, przyczyniają się do powstawania chorób serca. Rozpuszczalne antygeny przedostają się z jamy ustnej do krwiobiegu, łącząc się ze swoistymi krążącymi przeciwciałami tworzą kompleksy immunologiczne, które wychwytywane w kłębuszkach nerkowych, prowadzą do rozwoju różnych postaci kłębuszkowego zapalenia nerek lub są przyczyną zapalenia stawów.
Prewencja i leczenie chorób przyzębia jest istotnym elementem zapobiegawczym w odniesieniu do groźnych powikłań zagrażających życiu pupila. Najważniejszym aspektem terapii zapalenia dziąseł i przyzębia jest opieka domowa. Nawet najdokładniej przeprowadzone zabiegi usuwania płytki nazębnej będą miały niewielką wartość bez kontynuacji higieny jamy ustnej kota przez właścicieli zwierząt. Kieszonki przyzębne ulegają reinfekcji w ciągu 2 tygodni w przypadku zaprzestania czyszczenia zębów, a ich głębokość w ciągu 6 tygodni osiąga stan wyjściowy z czasu przed zabiegiem.
Bibliografia
- „Zdejmowanie kamienia nazębnego” czy „stomatologiczny zabieg profilaktyczny”? - dr n. wet. Katarzyna Jodkowska, lek. wet. Maria Chmielewska
- "Biofilm bakteryjny płytki nazębnej i jego znaczenie w chorobach jamy ustnej psów i kotów" - Weronika Dardzińska, Bożena Dworecka-Kaszak
Brak komentarzy
Nikt jeszcze nie dodał komentarza do tego artykułu.