Zapalenie dziąseł u kota - jak się objawia i jak leczyć?

Ach, te koty! Przecież nie pokazywał, że go boli. 

Właściciel, choć nie zlekceważył oznak choroby, podczas wizyty u lekarza weterynarii często słyszy, że zapalenie jamy ustnej u kota jest bardzo zaawansowane i podejrzewa się plazmocytarne zapalenie dziąseł.  

Koty cierpią po cichu 

Ewolucja obdarzyła koty silnym instynktem samozachowawczym, który najczęściej wyraża się w maskowaniu dyskomfortu, a nawet bólu. Kot jako drapieżnik nie może pokazać słabości, by nie stracić pozycji i samemu nie stać się ofiarą. Dlatego choroba rozwija się skrycie i objawy zapalenia dziąseł są trudne do rozpoznania. Już na pierwszej wizycie z powodu spadku apetytu może być postawiona tak poważna diagnoza jak przewlekłe zapalenie dziąseł z uwidocznieniem korzeni zębów i zalecony zabieg stomatologiczny. 

Objawy zapalenia dziąseł u kota zauważone przez opiekuna 

Stan zapalny dziąseł może manifestować się na wiele sposobów. Jako właściciel spotykamy się często z wybieraniem składników karmy, niejedzeniem suchej karmy, a nawet całkowitą odmową spożywania mokrej karmy i picia wody. Jedzenie może wypadać kotu z jamy ustnej podczas posiłku. W trakcie jedzenia może też niepokojąco miauczeć, a nawet uciekać od miski po pierwszym kęsie. Pojawia się mlaskanie, częstsze ziewanie. Futerko w okolicach jamy ustnej, na łapkach może być pozlepiane zaschniętą śliną, smużkami krwi, pojawia się nadmierne ślinienie. Przy bliższym kontakcie mocno wyczuwalny jest nieprzyjemny zapach z buzi. W efekcie spadku apetytu kot zauważalnie chudnie. 

Obraz zapalenia dziąseł i jamy ustnej 

By sprawdzić w domu stan jamy ustnej nie trzeba otwierać na siłę pyszczka zwierzęcia. Do widocznych objawów podczas ziewania zaliczamy niepełne otwarcie jamy ustnej, nadżerki na języku, czerwone dziąsła i ściany gardła, zmiany rozrostowe na podniebieniu miękkim czy łukach podniebiennych. W trakcie głaskania kota należy delikatnie podciągnąć górną wargę na boku z jednej i z drugiej strony pyszczka. Jeśli nie jesteśmy w stanie dotknąć kota, należy umówić się na wizytę u lekarza weterynarii, by zbadać zwierzę. Czekanie na wyciszenie objawów zapalenia dziąseł bez badania w przychodni weterynaryjnej skazuje kota na cierpienie. 

Zmiany zachowania 

Zwierzęta potrafią być osowiałe, ich aktywność i chęć do zabawy znacznie się zmniejsza, czy wręcz chowają się i spędzają większość czasu pod łóżkiem. Koty mogą miauczeć także poza przyjmowaniem pokarmu. Często właściciele zauważają tylko zmiany w zachowaniu kota, który unika kontaktu, zaczyna być agresywny w stosunku do domowników. 

Przyczyny zapalenia dziąseł 

Sytuacja jest złożona, nie ma jednego czynnika chorobotwórczego. Kluczowym elementem jest najczęściej nieodpowiednia higiena jamy ustnej u kota, czyli brak szczotkowania zębów. 

Przerostowe zapalenie dziąseł 

Resztki pokarmowe osadzające się na powierzchni zębów i w przestrzeniach międzyzębowych doprowadzają do powstania zapalenia dziąseł. Tworzą się kieszonki rzekome lub prawdziwe, które wraz z nadmiernym namnażaniem się bakterii są przyczyną schorzeń aparatu przyzębia. 

Co powoduje plazmocytarne zapalenie dziąseł? 

Odpowiedź miejscowego układu odporności w jamie ustnej na przewlekłe drażnienie, enzymy bakteryjne, niskie pH może być nadmierna. Dochodzi do upośledzenia mechanizmów odporności w jamie ustnej, rozwija się autoimmunologiczne zapalenie dziąseł, któremu towarzyszy naciek komórek limfocytarnych i plazmatycznych. 

Inne przyczyny zapalenia dziąseł 

Czynniki genetyczne predysponują do chorób jamy ustnej, natomiast do rozwoju najczęściej dochodzi przy sprzyjających warunkach środowiska. Wady zgryzu powodują nieprawidłowe nagryzanie, rozdrabnianie pokarmu, często ucisk na dziąsła, wargi i ich uszkodzenia. Inną przyczyną mogą być rozrosty nowotworowe jak rak płaskonabłonkowy w obrębie jamie ustnej. 

Drobnoustroje predysponujące do zapalenia dziąseł u kota 

Badania wykazały związek między zapaleniem dziąseł jamy ustnej, a zakażeniem kocim kaliciwirusem (FCV). Kaliciwirozie towarzyszą bolesne nadżerki w jamie ustnej, szczególnie widoczne na języku, lusterku nosa. Zakażenie takimi wirusami jak kaliciwirus, wirus opryszczki, czyli u kotów herpeswirus, mogą znacznie obniżyć odporność i skutkować zmianami w jamie ustnej. Choroby współistniejące jak białaczka kotów (FeLV), zespół niedoboru odporności (FIV) czy cukrzyca mogą utrudniać regenerację dziąseł, powodując przewlekłe zapalenie dziąseł u kota. Niewydolność nerek z mocznicą może doprowadzić do zapalenia dziąseł czy jamy ustnej na skutek silnego drażnienia błon śluzowych. 

Młodzieńcze zapalenie dziąseł u kota 

Występuje przy wymianie zębów u młodego kota, diagnozowane w pierwszych miesiącach do roku życia. Stan zapalny rozwija się w wyniku drażnienia dziąseł przy wyrzynaniu się zębów stałych, współistnienia czynników wirusowych, bakteryjnych i upośledzenia mechanizmów odporności. Objawia się niechęcią do jedzenia, halitozą, czyli przykrym zapachem z pyszczka, i zmianą aktywności kociaka. 

Stan zapalny dziąseł u kota powodem wizyty u lekarza weterynarii 

Lekarz weterynarii przeprowadza ogólne badanie kliniczne. Badanie jamy ustnej podczas rutynowej wizyty jest wstępnym określeniem zmian. Może zalecić badanie krwi przed dokładnym badaniem jamy ustnej, które w pełni możliwe jest w znieczuleniu. Coraz częściej wykonywane są radiogramy stomatologiczne, czyli zdjęcia RTG żuchwy i szczęki, które pozwalają na dokładną ocenę choroby jamy ustnej. 

Diagnostyka choroby dziąseł 

O zapaleniu jamy ustnej mówimy w przypadku zajęcia błony śluzowej, a także podśluzowej wszystkich struktur w jamy ustnej. Zapalenie dziąseł u kota manifestuje się obrzękiem, krwawieniem, widoczne są zaczerwienione brzegi dziąseł. 

Bardzo często stwierdzany jest kamień nazębny, obnażenie szyjek zębowych i rozchwianie zębów w zębodołach, a nawet dochodzi do odsłaniania korzeni zębów. Obecne są nadżerki, nazywane także zmianami erozyjnymi, czyli ubytki błony śluzowej w postaci ran na języku, dziąsłach, wewnętrznej stronie policzków, łukach podniebienno-gardłowych. 

Nacieki limfocytarno-plazmocytarne to obecność komórek zapalnych. Zmiany o charakterze rozrostowym są masywne, intensywnie czerwone, kruche, dlatego łatwo krwawią. Z tego typu zmian może być zalecane pobranie materiału do badania histopatologicznego, by wykluczyć charakter nowotworowy lub potwierdzić plazmocytarne zapalenie dziąseł. 

Ogólny stan zdrowia kota 

Dla prawidłowego postępowania niezbędne są badania krwi. Wykonywany jest test w kierunku kociej białaczki (ang. Feline Leukemia Virus, FeLV), zespołu niedoboru odporności (ang. Feline Immunodeficiency Virus, FIV)) oraz morfologia i badanie biochemiczne krwi. 

Stan zapalny dziąseł, który wpływa na pracę innych narządów 

Zapalenie przyzębia czy jamy ustnej wpływa na cały organizm. Kamień nazębny, a dokładnie resztki pokarmowe wraz z bakteriami, solami mineralnymi, wpływa na pracę serca, nerek, przyczyniając się do chorób ogólnoustrojowych. Zmiany w jamie ustnej są często wierzchołkiem góry lodowej, a dalsze konsekwencje dotyczą ważnych narządów jak serce czy nerki. Nieleczone zapalenie dziąseł u kota nie tylko grozi utratą zębów, również doprowadza do stopniowej niewydolności nerek, zaburzeń pracy wątroby, serca i drastycznego spadku jakości życia. 

Leczenie zapalenia dziąseł i jamy ustnej u kota 

Ze względu na brak jednej przyczyny odpowiednie leczenie jest najczęściej złożone i koncentruje się na zlikwidowaniu bądź wyciszeniu stanu zapalnego, załagodzenia bólu. Podawane są przeciwzapalne leki sterydowe lub niesteroidowe, antybiotyki, wspierające pracę układu immunologicznego. Miejscowo, bezpośrednio do jamy ustnej stosowane są preparatu w areozolu. Niektóre przychodnie mają w ofercie laseroterapię. 

Skaling 

Kamień nazębny jest usuwany podczas skalingu. Polerowanie powierzchni zębów sprzyja mniejszemu przyleganiu cząstek pokarmu.. Zabiegi usuwania kamienia nazębnego czy ekstrakcji zębów zawsze wykonywane są w znieczuleniu ze względu na konieczność dokładnego zbadania jamy ustnej, zmierzenia głębokości rowka dziąsłowego i usunięcia złogów płytki poddziąsłowo. 

Ekstrakcja częściowa lub całkowita 

Nie w każdym przypadku takie postępowanie daje oczekiwane efekty. W zaawansowanych stanach skaling i polerowanie mogą być niewystarczające. Dlatego rozwiązaniem jest zabieg stomatologiczny z ekstrakcją zębów, czyli usunięcie większości lub wszystkich zębów. 

Dziąsła są zaopatrywane lub, jeśli jest taka konieczność, szyte. Proces gojenia najczęściej przebiega szybko, a kot w pierwszej dobie po zabiegu stopniowo wraca do spożywania pokarmów. Początkowo w małych, częściej podawanych porcjach mokrej, miękkiej karmy. Po całkowitym wygojeniu nie powinno być przeciwwskazań do zjadania przez kota suchej karmy. 

Profilaktyka chorób dziąseł u kota 

Im wcześniej zaczniemy dbać o higienę jamy ustnej, tym większa szansa na zdrowe zęby kota. Resztki pokarmowe wraz z bakteriami powinny być mechaniczne usuwane z jamy ustnej podczas szczotkowania zębów. 

Kiedy kot boi się szczoteczki do zębów 

Polecane są również nakładki na palec do czyszczenia zębów. Kota można przyzwyczajać do mycia zębów codzienne lub kilka razy w tygodniu od dotykania miękkim, bawełnianym gazikiem nawiniętym na palec. Początkowo oczyszczony jeden ząb dziennie to mały sukces. Dopiero po czasie przy współpracy kota wdrażamy mycie większej ilości na raz i następnie specjalną szczoteczkę. Smakowe pasty mają zachęcać koty do dbania o higienę jamy ustnej. Na rynku dostępne są preparaty dodawane do wody lub żele do nakładania na dziąsła z chlorheksydyną, składnikami aktywnymi bakteriostatycznie czy bakteriobójczo. Nakładanie preparatu nie musi być bardzo dokładne, ponieważ koty rozprowadzą go językiem po dziąsłach. 

Zapalenie dziąseł u kota wymaga od opiekuna dużo cierpliwości i zapału podczas leczenia, które może być długie i wiązać się z dużymi wydatkami. Po zakończonej terapii warto wdrożyć nowe zwyczaje i higienę jamy ustnej uczynić rutyną w kocim domu.