FIV u kota – przyczyny, objawy, leczenie, rokowanie

Czym jest FIV?

FIV (ang. feline immunodeficiency virus) - wirus nabytego niedoboru immunologicznego jest patogenem należącym do rodziny retrowirusów, z rodzaju lentiwirusów, który wywołuje zespół nabytego niedoboru odporności u kotów, czyli jedną z najbardziej rozpowszechnionych i najpoważniejszych chorób zakaźnych mruczków na świecie.

Po raz pierwszy powyższy czynnik chorobotwórczy został opisany w 1986 roku, jednakże badania przechowywanej surowicy kotów wykazały, że wirus był już szeroko rozpowszechniony na całym świecie od co najmniej lat sześćdziesiątych XX wieku.

Pomimo że do zakażenia może dojść na każdym etapie życia, częstotliwość występowania choroby wzrasta wraz z wiekiem zwierzęcia — FIV najczęściej atakuje koty w wieku sześciu lat i starszych.

Wirus FIV - czy jest groźny dla ludzi?

Wirus dotyka wyłącznie rodzinę kotowatych (w tym między innymi koty domowe, lwy, tygrysy, jaguary, pumy, rysie) oraz hienowate.

Ponieważ przebieg schorzenia przypomina AIDS u ludzi, FIV potocznie nazywany jest kocim HIV.
Nie stanowi on jednak zagrożenia dla człowieka ani pozostałych gatunków zwierząt.

W jaki sposób dochodzi do zarażenia wirusem FIV?

Patogen odpowiedzialny za rozwinięcie nabytego niedoboru immunologicznego kotów występuje w największym stężeniu w ślinie zakażonych mruczków. Jest on także obecny we krwi, mleku, płynie mózgowo-rdzeniowym oraz nasieniu.

Do zakażenia wirusem dochodzi najczęściej poprzez pogryzienie. Ryzyko zarażenia FIV wzrasta więc u pupili wolno żyjących oraz wychodzących. Szczególnie dotyczy to niekastrowanych kocurów walczących podczas okresu godowego lub w obronie terytorium.

Drobnoustrój chorobotwórczy bywa również przenoszony z matki na kocięta w trakcie ciąży, porodu oraz karmienia lub podczas kopulacji zakażonego samca z kotką.

Wirus ma słabą przeżywalność poza organizmem mruczków i szybko ginie w środowisku.
Z tego powodu niezwykle rzadkie bywa zarażenie drogą pośrednią, np. poprzez picie lub jedzenie z tej samej miski.

FIV u mruczka — jak przebiega kocie AIDS? Objawy choroby

Symptomy FIV są bardzo niespecyficzne i mogą przypominać wiele innych dolegliwości. Zakażenie charakteryzuje długi okres latencji, czyli stadium utajenia, w którym nie pojawiają się żadne objawy kliniczne. Co więcej, nierzadko zwierzęta ukrywają swoje złe samopoczucie, przez co nawet najbardziej spostrzegawczy właściciele mogą ominąć pierwsze sygnały świadczące o schorzeniu. Niestety z tego powodu choroba często wykrywana jest dopiero w jej zaawansowanym stadium.

Wirus upośledza działanie układu immunologicznego i powoduje stopniowy spadek funkcji odpornościowych, przez co pojawiają się nawracające infekcje różnego rodzaju.

W przebiegu choroby można wyodrębnić kilka etapów:

1. Faza wiremii
   Rozpoczyna się około dwóch tygodni od zakażenia i trwa około 6 do 9 tygodni. W tym czasie dochodzi do intensywnego namnażania wirusa w organizmie kota. Mogą pojawić się objawy grypopodobne: powiększenie węzłów chłonnych, spadek lub brak apetytu, ubytek masy ciała, niepodejmowanie aktywności fizycznej i apatia. Występuje również spadek ilości białych krwinek.

2. Faza bezobjawowa (latentna — tzw. utajona)
   Jest to okres, w którym wcześniejsze symptomy ulegają wyciszeniu, pomimo że w organizmie nadal znajduje się patogen. Zwierzę czuje się lepiej, jednak jest nosicielem wirusa i zaraża pozostałe osobniki w otoczeniu. Etap ten może trwać nawet do kilku lat.

3. Faza pogorszenia stanu zdrowia
   Symptomy przypominają fazę wiremii — ospałość, niechęć do jedzenia lub zabawy, niekiedy węzły chłonne są wyczuwalnie powiększone.

4. Faza obniżenia odporności (immunosupresji)
   Charakterystyczne dla tego okresu jest osłabienie barier odpornościowych, które prowadzi do wtórnych zakażeń. Widocznie pogarsza się kondycja skóry i sierści, pojawiają się choroby oczu, infekcje górnych dróg oddechowych oraz przewodu pokarmowego, a także zapalenie dziąseł u kota. Dolegliwości te są nawracające oraz trudne do leczenia.

5. Faza wyniszczenia organizmu (wielonarządowej niewydolności organizmu)
   Jest to ostatni etap choroby. Zazwyczaj nie dochodzi do niego, gdy czworonóg znajduje się pod stałą opieką weterynaryjną. Patogen atakuje narządy wewnętrzne m.in. serce, nerki, wątrobę. Mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne np. drżenie mięśni, porażenia, zaburzenia rytmu snu, zmiany zachowania, neuropatie obwodowego układu nerwowego. Niestety zmiany są nieodwracalne, a długość życia zwierzęcia od momentu ich pojawienia wynosi zazwyczaj mniej niż 1 rok.

Postęp i nasilenie choroby zależą od wielu czynników — między innymi od szczepu wirusa i odporności pupila. Chore kocięta oraz starsze zwierzęta z reguły ciężej przechodzą zakażenie.

Warto wiedzieć, że czasami pozornie zdrowy kot bywa nosicielem FIV. Niektóre zwierzęta nie rozwijają symptomów choroby przez całe życie, jednak mogą przenieść patogen na inne osobniki.

Jak rozpoznać zakażenie wirusem FIV u kota? Diagnostyka

Gdy zauważymy, że nasz kot nie chce jeść i traci na wadze, stał się apatyczny, nie ma ochoty na zabawę ani inne aktywności, niezbędna jest wizyta u lekarza weterynarii.

Obecnie w prawie każdym gabinecie dostępne są szybkie testy płytkowe, które pozwalają potwierdzić lub wykluczyć obecność wirusa FIV. Jak sama nazwa wskazuje — na wynik nie czeka się długo. Jeżeli test stwierdzi zakażenie tym patogenem, specjalista może powtórzyć badanie oraz zalecić dodatkową diagnostykę, aby ocenić stopień zaawansowania zmian, które powstały w następstwie choroby.

Nawet gdy nasz czworonóg nie wykazuje żadnych niepokojących objawów, w niektórych sytuacjach możemy spotkać się z profilaktycznym zaleceniem wykonania powyższego testu. Należy do nich m.in. adopcja kota ze schroniska, pogryzienie pupila przez innego mruczka, wypuszczanie zwierzęcia na zewnątrz bez nadzoru lub obecność innego chorego kociaka w domu. Co więcej, aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się schorzenia, wykonywanie testów na FIV powinno być powszechną praktyką w każdej hodowli kotów.

Leczenie FIV — możliwości i ograniczenia

Niestety, na ten moment FIV jest schorzeniem nieuleczalnym. Aby zapewnić zakażonemu kotu jak najlepszą jakość życia, stosuje się leczenie objawowe, które pozwala złagodzić nasilenie dokuczliwych symptomów.

Niekiedy podaje się suplementy bądź leki zwiększające odporność. Warto również wprowadzić wysokiej jakości pożywienie. W przypadku gdy występują wtórne zakażenia, lekarz może zdecydować o podaniu antybiotyków lub leków przeciwgrzybiczych. U pacjentów ze znaczną niedokrwistością stosuje się przetaczanie krwi.

Bardzo ważne jest minimalizowanie ekspozycji na czynniki stresogenne — wszystkie zmiany w otoczeniu zwierzęcia powinny być wprowadzane stopniowo. Nie można również zapomnieć o regularnym odrobaczaniu czworonoga oraz ochronie przeciwko pasożytom zewnętrznym, ponieważ przenoszą one wiele chorób. W celu oceny funkcjonowania narządów wewnętrznych wykonuje się kontrolne badania krwi.

FIV u kotów domowych — podsumowanie

Wirus FIV (inaczej wirus nabytego niedoboru immunologicznego kotów) jest drobnoustrojem upośledzającym działanie układu odpornościowego mruczków. Wirus dotyka rodzinę kotowatych, w tym koty domowe, pumy, tygrysy oraz lwy.

Ponieważ wirus w największym stężeniu znajduje się w ślinie, do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez pogryzienie. Możliwe jest również przeniesienie go za pomocą krwi, mleka, płynu mózgowo-rdzeniowego lub nasienia. Patogen nie przeżywa długo poza organizmem gospodarza, z tego powodu rzadko występuje zakażenie pośrednie poprzez przedmioty mające kontakt z chorym zwierzęciem.

W przebiegu schorzenia wyróżnia się kilka etapów: fazę wiremii, latentną, pogorszenie stanu zdrowia, całkowite załamanie układu odpornościowego i fazę wielonarządowej niewydolności organizmu. Do częstych objawów klinicznych należą m.in. gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, apatia, spadek apetytu oraz nawracające infekcje. Należy jednak pamiętać, że niektóre koty pozostają asymptomatyczne przez całe życie.

W przypadku zaobserwowania jakichkolwiek niepokojących symptomów należy udać się ze zwierzęciem do lekarza weterynarii, który może wykonać szybki test płytkowy na obecność FIV. Warto to również zrobić po zaadoptowaniu czworonoga o nieznanej przeszłości lub gdy kot został pogryziony przez innego osobnika.

Niestety schorzenie jest uznawane za chorobę nieuleczalną — najczęściej stosuje się leczenie objawowe, które łagodzi nasilenie dokuczliwych symptomów i poprawia jakość życia mruczka.