Stres u kota — jakie są jego objawy i jak pomóc kotu?

Czym jest stres i czy jest potrzebny?

Z perspektywy człowieka stres to emocja pojawiająca się w niekomfortowej lub niecodziennej sytuacji, która na pozór (lub nie) przerasta nasze możliwości poradzenia sobie z nią. Może to być egzamin, pierwszy dzień w nowej pracy, poważna rozmowa z partnerem lub wystąpienie publiczne. Z reguły stres odbierany jest przez nas negatywnie. Poczucie spoconych dłoni, przyspieszonego bicia serca, płytkich oddechów i problemów gastrycznych nie jest niczym przyjemnym.

Warto jednak zaznaczyć, że umiarkowany i sporadyczny stres motywuje nas do działania i pozwala przetrwać. Stanowi on niejako mechanizm adaptacyjny do radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Nie inaczej jest w przypadku kotów.

Przyczyny stresu u kota

Kocie stresory różnią się od naszych — ludzkich. Co może przyczynić się do wywołania dyskomfortu psychicznego u mruczka? Oto lista kilku sytuacji:

• przemeblowanie,
• przeprowadzka,
• podróż,
• kąpiel kota,
• narodziny dziecka — jego płacz i zmiana rutyny dnia,
• pojawienie się w domu drugiego kota lub psa,
• remont,
• głośna impreza,
• obcinanie pazurów u kota,
• zmiana liczby kuwet,
• zmiana lokalizacji kuwety,
• wizyta u lekarza weterynarii (czasem wystarczy sam widok transportera dla kota).

Jak łatwo zauważyć, wiele z tych sytuacji można z pozoru uznać za błahe. Warto jednak mieć świadomość tego, że dla kota stanowią one poważne zachwianie równowagi środowiska zewnętrznego, dlatego jego organizm będzie starał się reagować na nie nawet, jeśli nie są realnym zagrożeniem. Długotrwały stres może doprowadzić do poważnego spadku odporności i wystąpienia problemów zdrowotnych.

Skutki chronicznego stresu

Podczas sytuacji stresowych do krwi uwalniany jest hormon produkowany przez korę nadnerczy — kortyzol. Odpowiada on m.in. za:

• podwyższenie poziomu glukozy we krwi,
• obniżenie poziomu insuliny,
• rozpad tłuszczy,
• stymulację produkcji krwinek czerwonych.

Innymi słowy, kortyzol odpowiada za dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości energii w momencie szczególnego zapotrzebowania na nią.

Jak rozpoznać objawy stresu u kota?

Niestety, koci stres jest z reguły trudny do rozpoznania. Mruczki są mistrzami w maskowaniu cierpienia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Warto więc mieć to na uwadze i zapobiegać ekspozycji zwierzaka na niekomfortowe sytuacje, a nie szukać objawów stresu i dopiero wtedy reagować. Jeśli jednak symptomy są zauważalne, należą do nich:

• chowanie się w ustronnych miejscach,
• mruczenie kota (mające na celu uspokojenie się),
• nerwowe wylizywanie sierści (w szczególności łap i okolic brzucha — w skrajnych przypadkach doprowadzające nawet do samookaleczania się),
• pocenie się na opuszkach (łatwe do zauważenia w postaci śladów na podłodze),
• intensywne wypadanie sierści (łysienie psychogenne),
• łupież,
• oddawanie moczu poza kuwetą,
• utrata apetytu,
• apatia lub agresja.

Trzeba jednak zaznaczyć, że wiele z wymienionych objawów może być wynikiem choroby, a nie stresu. Przykładowo, idiopatyczne zapalenie pęcherza moczowego czasami powoduje oddawanie moczu poza kuwetą lub wylizywanie się w okolicy brzucha doprowadzające nawet do wyłysienia. To z kolei sugeruje schorzenie dermatologiczne, podobnie jak łupież. Jeśli więc zauważysz któryś z wymienionych objawów, koniecznie skonsultuj się z lekarzem weterynarii.

Pamiętaj, że diagnostyka zaburzeń behawioralnych polega na eliminacji przyczyn chorobowych. Dopiero po przeprowadzeniu niezbędnej diagnostyki można podejrzewać, że za niepokojące symptomy u kota odpowiada przewlekły stres. Wówczas warto skontaktować się z kocim behawiorystą.

Jak uspokoić zestresowanego kota?

Poradzenie sobie ze stresem u kota może okazać się trudne, jednak zdecydowanie warto podjąć próbę zwalczania go. Podstawowym sposobem na to jest ograniczenie ekspozycji na zmiany w otoczeniu zwierzęcia. Warto więc np. ustalić stałą lokalizację kuwety i w miarę możliwości nie zmieniać jej.

Niestety, zmiany są stałym elementem życia kota i jego właściciela. Z reguły nie sposób ich uniknąć, a z wielu nie warto rezygnować. Rozwiązaniem problemu nie jest więc całkowite usunięcie kocich stresorów, a ograniczenie ich w granicach możliwości i rozsądku. Istotne jest również odpowiednie przygotowanie zwierzaka na zmiany otoczenia. Przydatne mogą okazać się feromony lub olejek CBD dla kota. Doraźnie pomocna jest również kocimiętka. Jej substancja czynna, nepetalakton, powoduje u pupila ekspresje jego naturalnego behawioru, np. turlania się, ocierania lub zachowań łowieckich, np. kopania lub wgryzania się w zabawkę. Wprowadza to kota w stan zrelaksowania.

Stres u kota — podsumowanie

Krótkotrwały stres motywuje kota do radzenia sobie z różnymi trudnymi sytuacjami. Dzięki kortyzolowi stężenie glukozy we krwi utrzymuje się na wysokim poziomie, przez co organizm ma energię do działania. Niestety długotrwały i silny stres działa upośledzająco na funkcjonowanie układu odpornościowego i może być czynnikiem wywołującym dla wielu chorób, w szczególności zakaźnych.

W przypadku kotów rozpoznanie zdenerwowania może być trudne. Objawy stresu są skutecznie maskowane przez naszych pupili. Opiekun kota musi bardzo wnikliwie obserwować zwierzaka. Należy zwrócić uwagę na kompulsywne wylizywanie się, wypadanie sierści i obecność łupieżu.

Warto również zaznaczyć, że wiele symptomów przewlekłego stresu może sugerować choroby o podłożu innym niż psychiczne, np. zapalenie pęcherza lub schorzenia dermatologiczne. Jeśli zauważysz u swojego kota jakiekolwiek niepokojące objawy — koniecznie skontaktuj się z lekarzem weterynarii. Niezbędne może okazać się wykonanie badań dodatkowych. Jeśli weterynarz uzna, że twój zwierzak ma problemy psychiczne, udaj się do kociego behawiorysty.

Ciekawostką jest to, że posiadanie kota działa kojąco i uspokajająco na jego właściciela. Za rasy szczególnie polecane dla zestresowanych osób uznaje się m.in. ragdolle i koty kartuskie. Coraz częściej słyszy się o felinoterapii. Jest to metoda zooterapii polecana osobom starszym, niepełnosprawnym i znerwicowanym.

Stres to problem międzygatunkowy. Zanim jednak zaczniemy korzystać z uspokajających umiejętności kotów upewnijmy się, czy aby na pewno one same nie mają problemów ze zszarganymi nerwami.