Trzecia powieka u kota — czy jest powodem do niepokoju?

Czym jest trzecia powieka u kota? 

Trzecia powieka u kota pełni funkcję ochronną dla narządu wzroku - zabezpiecza go przed zanieczyszczeniami i uszkodzeniami mechanicznymi. Znajduje się w wewnętrznym kąciku oka. Zbudowana jest z tkanki chrzęstnej nadającej jej kształt, która pokryta jest spojówką. Kolejną częścią jest gruczoł trzeciej powieki, odpowiedzialny za produkcję frakcji wodnej filmu łzowego. Od wewnątrz, na powierzchni stykającej się z rogówką, znajduje się wiele grudek chłonnych, będących elementem układu odpornościowego. 

Urazy trzeciej powieki u kota 

Zranienia trzeciej powieki powstają w wyniku walk między zwierzętami, wypadków i wprowadzenia do oka ciał obcych. Nawet niewielkie wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej ze względu na ryzyko rozwoju infekcji i dalszych powikłań. 

Ciało obce często lokalizuje się między trzecią powieką a rogówką - w "kieszonce", z której trudno je usunąć. Intensywne drapanie się i ocieranie pogarsza stan oka. Tego typu urazy wymagają opracowania chirurgicznego - usunięcia drażniącego ciała obcego i zszycia rozerwanych tkanek. Dodatkowo konieczna może być antybiotykoterapia i zastosowanie środków przeciwzapalnych. 

Zapalenie trzeciej powieki u kota 

Zapalenie trzeciej powieki u kota związane jest zwykle z procesem chorobowym obejmującym spojówki. Najczęściej diagnozowane jest u młodych kotów, które nie nabyły jeszcze wystarczającej odporności. 

Choroby wirusowe 

Wirusowe zapalenie spojówek powodowane jest najczęściej przez herpeswirusa i kaliciwirusa odpowiadające za tzw. koci katar. Objawom okulistycznym zwykle towarzyszą trudności w oddychaniu, wypływy śluzowej wydzieliny z nosa, gorączka, brak apetytu oraz w przypadku kaliciwirozy także bolesne nadżerki w jamie ustnej. 

Infekcji wirusowej sprzyja ogólne osłabienie organizmu wywołane przez stres, niedożywienie lub inne choroby. Ze względu na zjawisko latencji herpeswirusa (pozostawania w komórkach zwojów nerwowych w stanie nieaktywnym) wyleczona infekcja może nawracać w stanach obniżenia odporności. U kotów żyjących w ciągłym stresie (np. w schroniskach dla zwierząt) rozwija się przewlekłe zapalenie spojówek - objawy nie ustępują przez wiele tygodni, nawet mimo wprowadzonego leczenia. 

W przebiegu kociego kataru często stwierdza się odwodnienie organizmu. Konieczne jest uzupełnianie płynów, regularne dokarmianie ciepłym jedzeniem i zapewnienie komfortu w bezpiecznym miejscu. W farmakoterapii stosuje się leki przeciwzapalne, mukolityczne (rozrzedzające zalegającą wydzielinę), pobudzające układ odpornościowy i antybiotyki ze względu na duże ryzyko powikłań bakteryjnych. Pomocna może być nebulizacja nawilżająca drogi oddechowe, wskazane jest też przemywanie oczu kota preparatem przypisanym przez lekarza weterynarii. Absolutnie nie wolno stosować naparów ziołowych i innych domowych sposobów na własną rękę. 

Zabezpieczenie przeciwko kociemu katarowi należy do grupy szczepień podstawowych, które powinno obejmować wszystkie koty. 

Chlamydiowe zapalenie spojówek 

Powikłaniem infekcji wirusowej są zakażenia bakteryjne, obejmujące także trzecią powiekę. Często diagnozowanym patogenem jest Chlamydophila felis. Choroba trwa długo i może przechodzić w stan nosicielstwa - wtedy zarażone osobniki nie wykazują objawów, lecz stanowią zagrożenie dla innych kotów. 

Po potwierdzeniu zakażenia w badaniu mikroskopowym zeskrobin z worka spojówkowego lub teście PCR konieczne jest wprowadzenie antybiotyków - zwykle doksycykliny lub azytromycyny. Dodatkowo stosuje się leczenie objawowe, podobne do wprowadzanego w trakcie infekcji wirusowej. 

Choroby pasożytnicze 

Wysunięta trzecia powieka u kota może się pojawiać w przebiegu inwazji pasożytów wewnętrznych powodujących odwodnienie i osłabienie organizmu kota. Diagnozę stawia się zwykle na podstawie badania kału, a leczenie dobiera w zależności od rodzaju pasożytów. 

Rzadko parazytozy dotyczą narządu wzroku. Do egzotycznych chorób diagnozowanych u kotów należy telazjoza. Jest wywoływana przez nicienia Thelazia callipaeda, przenoszonego przez owady Phortica spp. Powoduje on zapalenie spojówek, w tym trzeciej powieki, nadmierne łzawienie i owrzodzenia rogówki.  

Trzecia powieka u kota a zmiany nowotworowe 

U małych zwierząt najczęściej diagnozuje się chłoniaki, naczyniaki, naczyniakomięsaki i gruczolakoraki trzeciej powieki. U zwierząt ze słabo pigmentowaną migotką stwierdza się też skłonności do rozwoju raka płaskonabłonkowego kolczystokomórkowego. 

W przypadku zaobserwowania podejrzanej zmiany należy jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii. Zawsze niezbędna jest nie tylko ocena oka, ale też innych okolicznych struktur. Zaburzenia nerwowe, powiększenie węzłów chłonnych czy rosnące guzki mogą świadczyć o przerzutach do lokalnych tkanek. 

Zalecaną metodą leczenia jest usunięcie zmiany wraz z odpowiednim marginesem zdrowej tkanki trzeciej powieki. Konieczne może być też zastosowanie chemioterapii lub radioterapii w celu zminimalizowania ryzyka nawrotów. 

Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki u kota 

Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki stosunkowo rzadko zdarza się u kotów. Dotyczy głównie młodych zwierząt, u których powiększenie grudek chłonnych i osłabienie powięzi oczodołu sprawia, że gruczoł trzeciej powieki wysuwa się ze swojego fizjologicznego miejsca. Jest on widoczny w postaci czerwonej tkanki przypominającej wiśnię, przez co schorzenie to bywa nazywane cherry eye (wiśniowe oko). Predyspozycje obserwuje się u ras brachycefalicznych z krótkim pyszczkiem. 

Najlepszą metodą leczenia jest zabieg chirurgiczny, w czasie którego stabilizuje się gruczoł trzeciej powieki w fizjologicznym położeniu. Usuwanie tej struktury jest niewskazane ze względu na ryzyko wysychania oka i zwiększone narażenie na uszkodzenia mechaniczne. 

Stale widoczna trzecia powieka u kota – inne przyczyny 

Wysunięta trzecia powieka nie zawsze świadczy o procesie chorobowym dotykającym tę strukturę. Taki objaw może być związany także z: 

• zespołem Hornera - jest objawem uszkodzenia unerwienia współczulnego oka, oprócz wystawania trzeciej powieki obserwuje się zwężenie źrenicy i przymknięcie szpary powiekowej, 
• zmianami rozrostowymi w oczodole, przemieszczającymi trzecią powiekę, 
• wrodzonym małooczem, 
• zanikiem gałki ocznej, 
• bolesnością w obrębie gałki ocznej, prowadzącej do napięcia mięśni i jej wciągania w głąb oczodołu, 
• odwodnieniem, 
• tężcem (zakaźną chorobą układu nerwowego, rzadko występującą u małych zwierząt). 

Trzecia powieka u kota — podsumowanie 

Każde zaburzenie w obrębie trzeciej powieki u kota jest wskazaniem do kontaktu z lekarzem weterynarii. Aby dobrać odpowiednie leczenie niezbędna jest dokładna diagnostyka i rozpoznanie przyczyny schorzenia. Choroba nie zawsze związana jest z narządem wzroku - widoczna trzecia powieka pojawia się także przy odwodnieniu, zaburzeniach neurologicznych, chorobach zakaźnych czy niektórych wadach wrodzonych.