Bocian biały — wszystkie informacje i opis gatunku

Choć bociany pochodzą z Afryki i podobnie jak żurawie czy łabędzie nieme są to ptaki odlatujące na zimę, większość z nich na ojczyznę wybiera Polskę. Ptaki te spędzają najwięcej czasu w naszym kraju, mieszkają tu od kwietnia aż do końca sierpnia. Ze względu na to, iż postępująca urbanizacja nie sprzyja ich rozwojowi, znajdują się pod ochroną.

Bociany białe rozmnażają się na większości terenów Europy poza Wyspami Brytyjskimi i Półwyspem Skandynawskim, w Azji Mniejszej oraz północnej Afryce, choć na tym ostatnim kontynencie nie ma ich zbyt wiele.

W okresie 2004-2005 światową populację bocianów białych oszacowano na 230 000 par. 52500 z nich gniazdowało w naszym kraju. Poza Polską najwięcej bocianów gniazduje w Hiszpanii, na Ukrainie Białorusi, Litwie i Łotwie. Natomiast w Danii, Szwecji czy Włoszech są one ptakami bardzo rzadkimi.

Bociany spędzają jednak zimę w Egipcie, Ugandzie, Etiopii, Nigerii, Sudanie, a nawet w RPA, dzięki czemu nie musimy się zastanawiać, jak karmić ptaki zimą, i jak zbudować karmik dla ptaków o ich wzroście.

Jak wygląda bocian?

Bocian biały jest dużym ptakiem. Ma on około stu centymetrów wzrostu, długą szyję, długie czerwone nogi i dziób. Cechuje go białe upierzenie, czarne na końcach skrzydeł, których rozpiętość w locie dochodzi aż do 220 centymetrów. U młodych bocianów dziób na początku jest czarny, potem bladoróżowy, by około trzeciego roku życia stać się mocnoczerwony.

Warto wiedzieć, że dolna krtań, stanowiąca u tych ptaków narząd głosowy jest uwsteczniona i nie wytwarza dźwięków, albowiem przez większą część życia komunikacja głosowa nie jest im potrzebna.

Bociana białego charakteryzuje dostojny chód, nawet gdy rusza w pogoń za zdobyczą, a w lot wzbija się on po kilku podskokach. Startuje zawsze pod wiatr; do wznoszenia się na wysokość chmur wykorzystując występujące tam prądy powietrzne.

Podczas rytuału witania się bocian wykonuje charakterystyczne gesty głową, szyją i skrzydłami. Towarzyszy temu głośne klekotanie dziobem.

Ile lat żyją bociany białe?

Dzięki obrączkowaniu ptaków łatwo jest określić maksymalną długość życia bociana. Wynosić ona może od 23 do 29 lat, a w niewoli jeszcze dłużej. Odnotowano bowiem nawet, że trzydziestoletni ptak przystąpił do lęgu.

Jednakże w pierwszym roku życia, po wylocie z gniazd, ginie 60-75% urodzonych w danym roku ptaków, a do 5. roku życia przeżywa ich 50%. U starszych boćków śmiertelność staje się jednak niższa i wynosi 20-25% osobników na rok, Ogólnie, 20-letnie i starsze ptaki stanowią więc zaledwie 2% żyjących. Przy takim wyliczeniu średnia długość życia bocianów wynosi 8-9 lat.

Co jedzą młode bociany, a co dorosłe ptaki?

Dorosły bocian biały powinien dostarczyć sobie ok. 1 kg pożywienia dziennie i mieć stały dostęp do wody. Poluje on na wszystkie stworzenia, które może połknąć. Do jego przysmaków zaliczają się m.in.

• ryby,
• płazy (żaby, traszki),
• bezkręgowce, takie jak skorupiaki, dżdżownice, pijawki, ślimaki, małże,
• duże owady (świerszcze, chrząszcze, pasikoniki) i larwy
• węże i jaszczurki,
• pisklęta innych ptaków.
• drobne ssaki takie jak myszy, krety, norniki, ryjówki.

W czasie wychowywania młodych bocian musi zdobywać wiele pożywienia dla stale głodnych, piskląt. Młode karmione są więc pasikonikami dżdżownicami, ślimakami, gryzoniami, małymi rybami, żabami, wężami, kretami, a nawet, młodymi zającami i pisklętami ptaków innego gatunku.

Gdzie umierają bociany?

Dzięki nadajnikom GPS-GSM założonych 54 ptakom wylatującym z Polski do ciepłych krajów okazało się, że aż 23 bociany z tej grupy zginęły, zanim wyleciały z Europy. Na podstawie zapisów z GPS okazało się, że z 23 padłych ptaków tylko jeden doleciał na Bliski Wschód, a pozostałe straciły życie w Europie.

Uczeni z Instytutu Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu odkryli, że bociany ginęły, w Rumunii, oraz w Bułgarii na wysypisku śmieci niedaleko Burgas często wybieranym na ich miejsce postoju. Jest ono bowiem całkowicie otoczone liniami wysokiego napięcia, które powodują wśród tych ptaków największą śmiertelność.

Bociany giną również na budynkach, kominach oraz elektrowniach wiatrowych.

Czy bociany śpią w locie?

Dzięki miniaturowym urządzeniom do badania aktywności mózgowej zarejestrowano u ptaków z rodzaju fregat sen w locie. Jednakże na bocianach takiego badania do tej pory nie wykonywano. Wiadomo, że podróżujące z Polski do Afryki bociany nocują zwykle na budynkach i drzewach oraz na ziemi. Czasami sypiają one nawet pod latarniami.

Ile bocian znosi jaj?

W gnieździe bociana można znaleźć najczęściej od 3 do 6 jaj. Jaja ptaków wysiadywane są na zmianę przez obydwa bociany przez 33-34 dni.

Warto dodać, że bocianom rzadko zdarzają się związki z wieloma partnerami jednocześnie i zwykle wracają one do swojego dawnego gniazda, które najczęściej zakładają w pobliżu siedzib ludzkich lub na słupach energetycznych. Większość z nich w ciągu swojego życia wysiaduje jaja pięć razy.

Jak długo dorastają młode ptaki?

Po trwającym około 32 dni okresie wysiadywania jaj młode bociany przez kolejne dwa miesiące dożywiane są w gnieździe. Następnie przychodzi dla nich czas na naukę latania. Młode ptaki opuszczają swoje rodzinne gniazda po 60-65 dniach.

Co oznacza stojący bocian?

Według ludowych wierzeń w zależności od tego, w jakiej pozycji pierwszy raz zobaczymy bociana, wróży on co innego.
Jeśli pierwszego bociana zobaczymy stojącego nieruchomo na jednej nodze, nadchodzący rok będzie nieszczęśliwy, ciężki, może przynieść nam ból nóg i grozi brakiem obfitych zbiorów. Stojący bocian wróży też staropanieństwo i śmierć.

Z kolei bocian widziany w locie to korzystna wróżba i bieżący rok powinien być pracowity pełen szczęścia, zdrowia i wesołości. Bocian w locie to również długie życie i szybkie zamążpójście.
Natomiast bocian w gnieździe zwiastuje rok leniwy, biedny i spędzony w domu, a bocian, który czyści sobie pióra, przynosi pecha.

Klekotanie bociana usłyszane w izbie może przynieść kłótnie, ale bocian krążący nad domem przeciwnie zapowiada pomyślność i powiększenie rodziny.

Gniazdo bocianie założone w pobliżu domu przynosi mu szczęście, ale zaobserwowanie
wyrzucenia przez bociana jaj z gniazda jest zapowiedzią nieurodzaju.

Podsumowanie

Bocian biały, podobnie jak sikorka czy gołąb domowy, należy do najpopularniejszych polskich ptaków. Według dawnych wierzeń przynosić on miał potomstwo i zapewniać szczęście oraz pomyślność. Jest to duży drapieżny ptak, który na zimę odlatuje do ciepłych krajów, ale jako miejsce rozrodu szczególnie upodobał sobie Polskę. Bociany są pod ochroną. Budują one gniazda w pobliżu ludzkich domów i lubią środowisko wodne. Jeśli nie zginą jako młode osobniki w pierwszym roku po opuszczeniu gniazda, mogą żyć bardzo długo, nawet do 30 lat.