Krwiak ucha u psa — pierwsza pomoc i kiedy udać się do weterynarza

Anatomia i funkcje małżowiny usznej u psa 

Małżowina uszna stanowiąca integralną część ucha zewnętrznego to element mogący przybierać różne kształty w zależności od rasy psa. Jest to zdeterminowane przez wielkość i budowę chrząstki, która stanowi rusztowanie małżowiny. Chrząstka ta pokryta jest po stronie zewnętrznej i wewnętrznej skórą. Zewnętrzną część małżowiny porastają włosy, natomiast strona wewnętrzna jest częściowo ich pozbawiona. 

Małżowina uszna posiada szereg funkcji niezbędnych dla prawidłowego działania narządu słuchu. U psów ze stojącymi uszami zbiera ona fale akustyczne i kieruje je w stronę kanału słuchowego. Istnieje jednak szereg ras posiadających obwisłą i dużą małżowinę, np. bassety. Są to psy tropiące, u których uszy tworzą swoisty korytarz zapachowy doprowadzający do celu. Obwisłe ucho jest więc dla nich przystosowaniem do węszenia, a nie lepszego słyszenia. 

Mechanizm powstawania krwiaka ucha 

Bezpośrednią przyczyną powstania krwiaka małżowiny usznej u psa jest intensywne potrząsanie głową doprowadzające do przerwania ciągłości naczyń tętniczych i wynaczynienia się krwi pomiędzy chrząstkę, a skórę. Krwiak powstaje zazwyczaj po przyśrodkowej (wewnętrznej) stronie ucha, bowiem naczynia tamtędy biegnące są mniejsze i bardziej delikatne. 

Należy jednak pamiętać, że bardzo często potrząsanie przez psa głową jest objawem sugerującym chorobę zewnętrznego kanału słuchowego i wynika z dyskomfortu i/lub świądu. Istotne jest więc również sprawdzenie, w jakim stanie jest pozostała część ucha zewnętrznego, a nie sama małżowina. W takiej sytuacji należy leczyć zarówno wtórną, jak i pierwotną przyczynę problemu. 

Krwiak ucha u psa może więc powstać samoistnie lub wtórnie do zapalenia zewnętrznego przewodu słuchowego na tle bakteryjnym, grzybiczym lub pasożytniczym. 

Istnieje również predyspozycja psów chorych na nadczynność kory nadnerczy (zespół Cushinga) do wystąpienia omawianego schorzenia. Wynika to ze zwiększonej kruchości naczyń krwionośnych wynikającej z zaburzeń metabolicznych. 

Patofizjologia powstawania krwiaków małżowiny usznej nie jest jednak do końca jednoznacznie ustalona. Najnowsza teoria na temat tej jednostki chorobowej zakłada, że do wynaczynienia w obrębie ucha dochodzi na skutek zapalenia naczyń krwionośnych towarzyszącego chorobie dermatologicznej o charakterze ogólnoustrojowym. 

Objawy krwiaków małżowiny usznej 

Krwiaki małżowiny usznej powodują, że ucho psa wygląda jak balonik wypełniony fluktującym płynem. Może on obejmować całą powierzchnię ucha lub tylko jego część. Występuje również podwyższona ciepłota i zaczerwienienie. Pies odczuwa wyraźny dyskomfort, w związku z czym jeszcze bardziej potrząsa głową, co powoduje kolejne uszkodzenia naczyń krwionośnych i wtórnie intensyfikuje wynaczynienie krwi. 

Z czasem krwiak ulega uorganizowaniu. W jego jamie powstają skrzepy krwi i wytrąca się włóknik. Nieleczone krwiaki powodują, że ucho przybiera wygląd „kalafiorowaty". Jest to bardzo niekorzystna i trudna w leczeniu sytuacja, w wyniku której małżowina psa może już nigdy nie odzyskać swojego pierwotnego wyglądu. Z tego właśnie względu tak ważne jest podjęcie natychmiastowych działań przez lekarza weterynarii. 

Jeśli podejrzewasz, że u twojego psa powstał krwiak małżowiny usznej, niezwłocznie udaj się do przychodni weterynaryjnej. 

Leczenie krwiaka ucha 

Leczenie krwiaka ucha u psa polega na postępowaniu chirurgicznym. W tym celu konieczne jest wprowadzenie zwierzaka w znieczulenie ogólne i wygolenie małżowiny usznej. 

W trakcie zabiegu lekarz weterynarii wykonuje nacięcie ucha (zazwyczaj w kształcie litery "S"), poprzez które wypływa nagromadzona w jamie krew. Nie jest to jednak koniec postępowania. Należy również oczyścić krwiaka z nagromadzonych w nim skrzepów i wytrąconego włóknika. Następnie ranę zaszywa się w sposób, który umożliwia stały odpływ wtórnie wydzielającego się płynu i zapobiega nawrotowi schorzenia. Zdarza się również, że lekarz podejmuje decyzję o założeniu drenu w celu umożliwienia ewakuacji wydzieliny z pozostawionej martwej przestrzeni. 

Szwy ściągane są po około dziesięciu dniach. W tym czasie konieczne jest założenie kołnierza elżbietańskiego. Proces gojenia może stanowić dyskomfort dla pupila, który z pewnością będzie próbował drapać się po zoperowanym uchu. Stosowanie kołnierza ochronnego uniemożliwia powstawanie wtórnych uszkodzeń. Niebagatelne znaczenie ma również poprawnie założony opatrunek i jego regularne wymiany. 

Istnie także możliwość wykonania drenażu ucha, czyli usunięcia krwi przy pomocy drenu lub igły i strzykawki. Jest to metoda, w trakcie której nie jest wymagane nacięcie małżowiny usznej, niemniej jednak nie pozwala ona na oczyszczenie jamy krwiaka ze skrzepów i włóknika, dlatego preferuje się ją do opracowywania niewielkich zmian o małym prawdopodobieństwie nawrotu. 

Leczenie przyczyny pierwotnej 

Niebagatelne znaczenie ma również leczenie pierwotnej przyczyny powstania krwiaka. Nie jest ona stwierdzana w każdym przypadku, niemniej jednak do intensywnego potrząsania głową mogącego doprowadzić do uszkodzeń w obrębie chrząstki małżowinowej przyczynia się zazwyczaj zapalenie zewnętrznego kanału słuchowego lub ciało obce. 

Otitis externa, czyli zapalenie ucha zewnętrznego ma bardzo często tło grzybicze lub bakteryjne. Istotne jest rozpoznanie pierwotnej przyczyny infekcji, bowiem od tego zależy dobór leczenia. W tym celu niezbędne jest wykonanie cytologii. Dzięki możliwości obejrzenia materiału pobranego z ucha pod mikroskopem lekarz jest w stanie stwierdzić, czy za stan zapalny odpowiadają drożdżaki z rodzaju Malassezia czy też bakterie. 

Należy mieć świadomość tego, że zapalenie zewnętrznego kanału słuchowego często stanowi objaw alergii pokarmowej u psa. Jeśli więc zdiagnozowany problem nawraca pomimo prawidłowo prowadzonego leczenia, warto zastanowić się nad wprowadzeniem diety eliminacyjnej. 

Zdarza się również, że za zapaleniem ucha zewnętrznego stoi świerzbowiec uszny, czyli Otodectes cynotis. Jest to pasożyt występujący zarówno u psów jak i u kotów. W przebiegu wywołanej przez niego infekcji z ucha wydobywa się sucha i ciemna wydzielina. 

Ważne jest także wykonanie badania otoskopowego w celu stwierdzenia, czy w kanale słuchowym nie występuje ciało obce lub czy nie doszło do przerwania błony bębenkowej. Może to okazać się istotne przy doborze farmakoterapii. 

Krwiak małżowiny usznej — podsumowanie 

Krwiaki ucha zdarzają się stosunkowo często u psów z długą małżowiną. Predyspozycją do ich wystąpienia jest zapalenie zewnętrznego kanału słuchowego, generujące silny świąd i dyskomfort dla zwierzęcia. Wynika z tego intensywne potrząsanie głową powodujące powstawanie mikrourazów w obrębie naczyń tętniczych i chrząstki małżowinowej. 

Postępowaniem z wyboru w przypadku krwiaka ucha jest leczenie chirurgiczne polegające na nacięciu małżowiny oraz usunięciu krwi, skrzepów i włóknika zgromadzonych pod skórą. Bardzo istotne jest, aby zabieg został wykonany najszybciej jak to możliwe, nie później niż kilka dni po zauważeniu schorzenia. W przeciwnym razie może dojść do uorganizowania się krwiaka i nieodwracalnej zmiany kształtu małżowiny usznej, która swoim wyglądem będzie przypominała kalafiorowatą strukturę. 

Należy również pamiętać o leczeniu pierwotnej przyczyny urazu ucha, którą może być zapalenie zewnętrznego kanału słuchowego lub obecność ciała obcego. W celu ich zdiagnozowania niezbędne jest badanie cytologiczne i otoskopowe. Zdarza się jednak, że krwiaki małżowiny usznej występują samoistnie. 

W omawianej sytuacji kluczowa jest współpraca właściciela i lekarza weterynarii. Szybka reakcja na zauważone objawy w większości przypadków pozwala na przywrócenie pierwotnego kształtu ucha i oszczędzenie pupilowi niemałego dyskomfortu.