Gruczolak odbytu u psa - rokowania, leczenie i objawy

Niestety podobne objawy mogą dawać zmiany rozrostowe. Gruczolak gruczołów łojowych, gruczolakorak okołoodbytowy oraz rak gruczołów apokrynowych zatok przyodbytowych to nowotwory występujące w okolicach odbytu. W badaniu fizykalnym są praktycznie niemożliwe do rozróżnienia. Jedynie badania dodatkowe jak cytologia i histopatologia są w stanie stwierdzić, z czym mamy do czynienia, jakie będzie dalsze postępowanie i leczenie zwierzęcia. 

Hepatoid 

Gruczoły okołoodbytowe są to zmodyfikowane gruczoły apokrynowe. Występują w skórze otaczającej pierścień odbytu, na skórze ogona — w postaci skupiska określanego jako tarczka ogona, w okolicy napletka, pachwin, okolicy krzyżowej grzbietu. Komórki układają się w skupiska przypominające wyglądem komórki wątrobowe, stąd inne określenie gruczoły hepatoidalne.   

U psów na funkcjonowanie tych gruczołów wpływa męski hormon płciowy — testosteron. 

Najczęściej występującymi nowotworami okolicy odbytu są niezłośliwe gruczolaki gruczołów okołoodbytowych. Choroba szczególnie występuje u niekastrowanych samców psów ras siberian husky, samojed, owczarek belgijski, chow chow w wieku 9-12 lat oraz rzadziej u wykastrowanych suk. 

Objawy kliniczne 

Guzy wykrywane są zwykle podczas zabiegów pielęgnacyjnych, strzyżenia, kąpania, mierzenia temperatury. Często zwierzę wykazuje niepokojące objawy: 

• świąd, 
• wylizywanie okolicy odbytu, 
• wygryzanie sierści, 
• saneczkowanie, 
• zaburzenia oddawania stolca, 
• bezproduktywne napinanie. 
• Widoczne gołym okiem dla właścicieli są uwypuklenia tkanek okolicy odbytu, wyłysiały ogon, krew na posłaniu. 

Rozpoznanie 

W przypadku pojawienia się niepokojącej zmiany zawsze należy udać się lekarza weterynarii. Po dokładnym zbadaniu wykonywana jest biopsja, czyli pobranie materiału igłą i rozprowadzenie na szkiełku mikroskopowym. Następnie preparat jest suszony, utrwalony i barwiony. Badanie cytologiczne odróżnia nowotwór od stanu zapalnego, a także określa stopień złośliwości. W przypadku powiększenia węzłów chłonnych wskazana jest również ich biopsja. 

Leczenie 

Najskuteczniejszym sposobem leczenia jest chirurgiczne usunięcie guzów, dodatkowo zalecana jest kastracja w celu ograniczenia powstawania nowych zmian.  

W przypadkach dużych, rozległych zmian łagodnych wskazane jest rozdzielenie zabiegów. Jako pierwszą wykonuje się kastrację chirurgiczną bądź chemiczną, aby zatrzymać produkcję hormonów płciowych. 

Po usunięciu jąder dochodzi do zahamowania wzrostu guza, często obserwowane jest nawet jego zmniejszenie. Następnie można usunąć zmienione nowotworowo tkanki. 

Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym. Zwierzak musi posiadać aktualne badania morfologiczne i biochemiczne krwi, odpowiedni poziom hormonów tarczycy oraz echo serca. Po operacji wskazane jest noszenie kołnierza niepozwalającego na wylizywanie okolicy odbytu. Pies otrzymuje leki przeciwbólowe oraz antybiotyk przez kolejne kilka dni. 

Właściciel musi dbać o okolicę rany, utrzymywać ją w czystości poprzez regularne przemywanie środkami antyseptycznym, zwłaszcza bezpośrednio po defekacji. 

Różnicowanie 

Choroby zatok okołoodbytowych 

U każdego zwierzęcia po obydwu stronach odbytu znajdują się zatoki, do których uchodzi wydzielina gruczołów okołoodbytowych. 

Źle zbilansowana dieta, alergie środowiskowe oraz uwarunkowania osobnicze to czynniki sprzyjające nadmiernemu gromadzeniu się wydzieliny. Najczęstszym objawem przeładowania gruczołów jest saneczkowanie, obwąchiwanie okolic odbytu, problem z oddawaniem kału i pozostawianie nieprzyjemnego zapachu. 

Aby nie doszło do pęknięcia zatok okołoodbytowych i powstania przetoki konieczna jest toaleta gruczołów w gabinecie weterynaryjnym. 

Rozrost nienowotworowy 

Stwierdza się małe, liczne podskórne zgrubienia i guzki, obejmujące obszary skóry okolicy odbytu lub rozrost gruczołów tarczki ogonowej. Często zmianom towarzyszy stan zapalny oraz związany z nim ból. 

W tych przypadkach, jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi skutków, zmiany należy usuwać chirurgicznie. 

Gruczolakoraki — złośliwe guzy 

Charakteryzują się szybkim wzrostem, nie są przesuwalne względem podłoża, pękają, często dochodzi do owrzodzeń i wtórnych nadkażeń bakteryjnych.  W tym przypadku kastracja nie wpływa na zmniejszenie się zmiany, a zabieg chirurgiczny musi zawierać szeroki margines cięcia. Dodatkowo zawsze należy sprawdzić okoliczne węzły chłonne i klatkę piersiową pod kątem przerzutów. 

Rokowanie nie jest korzystne a ryzyko wznowy wysokie. 

Rak zatok okołoodbytowych 

W 75% przypadków stwierdzany jest u starszych suk, w 25% u kastrowanych samców. 

Guz jest zwykle umiejscowiony głęboko w tkance podskórnej i połączony ze ścianą zatok okołoodbytowych. Do wykrycia nowotworu często dochodzi przypadkiem, podczas profilaktycznych badań krwi. Stężenie wapnia w surowicy jest u chorych zwierząt znacznie przekroczone, gdyż białko produkowane przez komórki guza wykazuje podobieństwo do parathormonu. Wapń uwalniany w nadmiarze z krwi powoduje hiperkalcemie. 

Chore zwierzę cierpi na brak apetytu, polidypsję, poliurię, zaburzenia chodu. Leczenie polega na chirurgicznej resekcji masy guza. 

Rokowanie i powikłania 

W przypadku usunięcia chirurgicznego gruczolaków z odpowiednim marginesem w obrębie zdrowych tkanek rokowanie jest dobre, a kastracja ogranicza ryzyko pojawienia się nowych ognisk. Zwierzę może żyć wiele lat w dobrym zdrowiu. Niestety ze względu na lokalizację w bliskim sąsiedztwie odbytu, ciężko utrzymać odpowiednią higienę pooperacyjną. 

Powikłania, do których może dojść po zabiegu: 

• zakażenie bakteriami kałowymi, 
• rozejście się brzegów rany, 
• nietrzymanie kału z powodu uszkodzenia mięśnia zwieracza, 
• bolesność podczas oddawania kału, 
• wznowa nowotworu w przy niedostatecznym marginesie cięcia. 

Każda zmiana w okolicach odbytu powinna być skonsultowana jak najszybciej z lekarzem weterynarii. Gruczolaki to łagodne zmiany, ale mogą rozrastać się do dużych rozmiarów i utrudniać funkcjonowanie. Wczesne wykrycie i prawidłowe postępowanie zwiększają szanse na komfortowe życie i ograniczenie zwierzęciu bólu.