Shar pei - wszystkie informacje i opis rasy

Historia rasy shar pei 

Nazwa rasy shar pei w języku chińskim (zależnie od dialektu) oznacza skórę rekina, skórę piaskową lub papier ścierny. Nawiązuje to do sierści tej rasy – krótkiej, gęstej i ostrej w dotyku. Według wielu przekazów rasa ta istniała już za panowania w Chinach dynastii Han (206 p.n.e.-220 n.e.), podobnie jak chiński grzywacz. Pochodzenie shar pei nie jest dokładnie znane. Jego przodkami mają być między innymi mastif tybetański i chow chow. O pokrewieństwie z tym ostatnim może świadczyć niebieski język – mają go psy obu ras. W starożytnych Chinach niebieskiemu językowi przypisywano moc odstraszania diabła. 

Najprawdopodobniej historia rasy shar pei zaczyna się w południowochińskiej prowincji Guandong, obecnie najludniejszej w Chinach, znajdującej się nad Morzem Południowochińskim. Różne źródła podają też nazwę miasta – Dialak, jednak nie można go zlokalizować na mapie współczesnych Chin. Należy zatem przyjąć, że shar pei pochodzi z regionów Guandongu, gdzie językiem urzędowym jest chiński kantoński. Właśnie tam zamieszkiwały spore, mocnej budowy i umięśnione psy. W prowincjach centralnych spotykało się więcej psów mniejszych i krępej budowy. Selekcja hodowlana polegała na wyborze do dalszego rozrodu osobników najbardziej inteligentnych, łatwo układających się i chętnych do pracy. Pozostałe były cennymi zwierzętami rzeźnymi, a ich mięso uchodziło za przysmak. 

Niektóre z psów wykorzystywano także do walk psów – barbarzyńskiej „rozrywki” tamtych czasów. Na przeszkodzie stał jednak charakter shar pei – łagodny i pozbawiony agresji, stąd przypuszczenia, że walki psów były możliwe dzięki miksturom pobudzającym, jakie im podawano. 

Niewiele wiadomo, jak rasa shar pei ewoluowała w ciągu stuleci. Natomiast po dojściu do władzy Komunistycznej Partii Chin wydała ona dekret, na mocy którego shar peia uznano za dobro luksusowe. Właścicieli psów rasy shar pei obłożono horrendalnymi podatkami; w rezultacie ci, którzy nie byli w stanie ich zapłacić, po prostu wybili swoje psy i przeznaczyli je na cele konsumpcyjne. Omal nie doprowadziło to do wyginięcia rasy. Na szczęście jeden z miłośników shar peia nazwiskiem Matgo Law, zamieszkały w Hongkongu, gdzie nie sięgała władza Chin Ludowych, zaapelował za pośrednictwem jednego z amerykańskich czasopism poświęconych kynologii do czytelników w Stanach Zjednoczonych o pomoc dla shar peia, jako że realnie zagrażało wymarcie rasy. Apel spotkał się z szerokim odzewem; niektóre psy, żyjące jeszcze po kryjomu w małych chińskich wioskach, a także na Tajwanie, w Hongkongu i Makao, trafiły do USA, gdzie populacja shar peia została mozolnie odbudowana. Matgo Law utworzył Hong Kong and Kowloon Kennel Association – stowarzyszenie kynologiczne, które opracowało wzorzec rasy shar pei i odtworzyło jej pochodzenie. Prace hodowlane były mozolne, w latach 70. XX wieku shar pei trafił do Księgi Rekordów Guinnessa jako najmniej liczna  rasa psów na świecie – zaledwie 45 osobników. W 1974 roku powstał pierwszy klub rasy shar pei w USA, a w 1981 roku rasa została ostatecznie uznana przez FCI, otrzymując numer wzorca 309. Od połowy lat 80. XX wieku pierwszy shar pei przybył do Polski i od tej pory zaczęła się rozwijać jego hodowla w naszym kraju. Dziś shar pei jest dość znaną rasą, wprawdzie nielicznie pokazującą się na wystawach, ale powoli zyskującą coraz większą popularność. 

Pomarszczony pies, czyli wzorzec rasy shar pei 

POCHODZENIE: Chiny. PATRONAT: FCI 

Shar pei, nr wzorca 309 

UŻYTKOWOŚĆ: Pies myśliwski i stróżujący. 

KLASYFIKACJA FCI: Grupa 2 – Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła. Sekcja 2.1 Molosy typu mastifa. 

Rasa nie jest objęta obowiązkiem pracy. 

WRAŻENIE OGÓLNE: shar pei to pies aktywny, średniej wielkości, o zwartej, dobrze związanej sylwetce. Zmarszczki na głowie, fałdy na kłębie, niewielkie uszy i kufa, przywodząca na myśl pysk  hipopotama, nadają mu oryginalny i charakterystyczny wygląd. Wyraźny dymorfizm płciowy — psy są większe i mocniej zbudowane niż suki.  

WAŻNE PROPORCJE: wzrost w kłębie, zwłaszcza u samców, jest mniej więcej równy długości tułowia od stawu barkowego do guza siedzeniowego. Długość kufy jest mniej więcej taka sama jak długość mózgoczaszki. 

ZACHOWANIE/TEMPERAMENT: shar pei to pies spokojny, zrównoważony, niezależny, przywiązany i łagodny dla swojej rodziny. 

GŁOWA: dość duża w stosunku do tułowia. Zmarszczki na czole i policzkach łagodnie przechodzą w podgardle. 

MÓZGOCZASZKA: płaska i szeroka. Stop: umiarkowany. 

TRZEWIOCZASZKA: Nos: duży, szeroki, najlepiej czarny, choć każdy kolor, harmonizujący z danym umaszczeniem, jest dopuszczalny. Nozdrza szeroko rozwarte. Kufa: jest szczególną cechą rasy. Szeroka na całej długości, nie zwężająca się w kierunku nosa. Wargi i górna część kufy grube, sprawiające wrażenie “wywatowanych”. Tolerowane wybrzuszenie na końcowym odcinku grzbietu nosa. Pysk: język, podniebienie, dziąsła i wargi pożądane niebieskoczarne. Dopuszcza się różowe plamy na języku. Język cały różowy w najwyższym stopniu niepożądany. U psów o rozjaśnionym umaszczeniu niebieski język (koloru lawendy). Uzębienie: Szczęki mocne, zgryz nożycowy (siekacze szczęki ściśle zachodzą na siekacze żuchwy), siekacze pionowo ustawione. Oczy: ciemne, o  kształcie migdała, nieduże, o smutnym wyrazie. Oczy jaśniejsze dopuszczalne przy umaszczeniach rozjaśnionych. Stan i funkcjonowanie oczu niezakłócone przez fałdy skóry lub sierść. Wszelkie objawy podrażnienia gałki ocznej, spojówek czy powiek lub entropium wysoce niepożądane. Uszy: bardzo małe, dość grube, o kształcie trójkąta równobocznego, nieco zaokrąglone na końcach. Szeroko i wysoko osadzone na głowie, wyraźnie powyżej oczu, z końcami skierowanymi w ich stronę, przylegające do głowy. Uszy stojące wysoce niepożądane. 

SZYJA: średniej długości, mocna, dobrze osadzona na łopatkach. Nie powinno być na niej byt dużo luźnej skóry.  

TUŁÓW: u dorosłego shar peia niezbyt obfite fałdy skórne na tułowiu powinny znajdować się jedynie w okolicy kłębu i nasady ogona; w pozostałych miejscach wysoce niepożądane. Linia górna: nieznacznie zapadnięta za kłębem, lekko wznosząca się w lędźwiach. Grzbiet: krótki i mocny. Lędźwie: krótkie, szerokie, nieco wysklepione. Zad: raczej poziomy. Klatka piersiowa: szeroka i głęboka, mostek sięgający łokcia. Linia dolna: nieco podciągnięta w odcinku lędźwiowym. 

OGON: gruby, okrągły u nasady, ostro zakończony. Cechą charakterystyczną rasy jest jego bardzo wysokie osadzenie. Noszony wysoko i zakręcony ogon, zwinięty na grzbiecie albo na boku – traktowane są równorzędnie. Wysoce niepożądany ogon skrócony lub jego brak. 

KOŃCZYNY PRZEDNIE: proste, średniej długości, o mocnej kości. Skóra niepomarszczona. Łopatka: muskularna, dobrze związana, skośnie ustawiona. Śródręcze: nieco nachylone, mocne i giętkie. 

KOŃCZYNY TYLNE: muskularne, mocne, umiarkowanie kątowane, widziane z tylu pionowe i równolegle ustawione wobec siebie. Wysoce niepożądane fałdy skórne na udach, podudziach i śródstopiach oraz zgrubienia skóry na stawach skokowych. Staw skokowy: niski. Łapy: średniej wielkości, zwarte, nie płaskie, o dobrze wysklepionych palcach. Bez wilczych pazurów. 

RUCH: pożądany kłus – swobodny, harmonijny i zdecydowany, z dobrym wykrokiem i silnym napędem kończyn tylnych. W miarę wzrostu tempa łapy stawiane są nieco zbieżnie. Inochód  niepożądany. 

SZATA: charakterystyczna cecha rasy shar pei; krótka, twarda i sztywna. Włos prosty i odstający, bardziej przylegający na kończynach. Szata jednowarstwowa (brak podszerstka). Długość włosa od 1 do 2,5 cm. Strzyżenie niedopuszczalne. 

Komentarz: sierść występuje w dwóch dozwolonych typach – horse coat (sierść końska) i brush coat (szczotka). Wzorzec rasy natomiast nie uznaje typu bear coat (sierść niedźwiedzia). Horse coat określany jest w literaturze kynologicznej jako najbardziej typowy włos shar pei, nawiązujący nazwą do jednego z tłumaczeń  nazwy rasy („skóra piaskowa”). Uważa się bowiem, że horse coat przypomina teksturą krótką sierść konia gładzoną pod włos, z kłującymi końcami. Niektórzy hodowcy twierdzą, że szczenięta mające horse coat podlegają największym zmianom w okresie dorastania i najszybciej tracą fałdy. 

Typ brush coat to sierść nieco dłuższa, ale nie przekraczająca 2,5 cm (1 cala). Jest nieco bardziej miękka niż horse coat, a u psów dorosłych pozostaje więcej fałdów skórnych. 

Nieuznany przez FCI, niezgodny ze wzorcem rasy typ szaty to bear coat, gdzie włos jest dłuższy niż 2,5 cm i miękki. Dziedziczony jest w prosty sposób recesywny, tzn. szczenię otrzymuje gen bear coat zarówno od matki, jak i od ojca. Uważa się, że jest to pozostałość przetrwała po chow chow (podobnie jak niebieski język), który jest jednym z przodków shar peia. 

UMASZCZENIE: każde jednolite na całym ciele z wyjątkiem białego. Ogon i tylne strony ud mogą być jaśniejsze. Ciemniejszy nalot na grzbiecie i uszach dopuszczalny przy jasnym umaszczeniu. 

WZROST: wzrost w kłębie : 44 - 51 cm. 

WADY: Wszelkie odchylenia od powyższego wzorca należy uznawać za wady i oceniać w zależności od stopnia nasilenia i wpływu na zdrowie i dobrostan psa. · Zgryz inny niż nożycowy (przejściowo dopuszczalny tylko bardzo nieznaczny tyłozgryz). · Szpiczasta kufa. · Plamy na języku inne niż różowe. · Duże uszy. · Nisko osadzony ogon. · Włos dłuższy niż 2,5 cm. 

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE: · Agresja lub wyraźna lękliwość. · Płaskie czoło, wyraźny tyłozgryz, przodozgryz. · Jednolicie różowy język. · Dolna warga zawinięta do środka, zmieniająca zgryz. · Okrągłe, wypukłe oczy. Entropium, ektropium. · Skóra, fałdy lub sierść, zaburzające funkcje oczu. · Stojące uszy. · Brak ogona, ogon skrócony. · Duże fałdy skóry na tułowiu (oprócz kłębu i nasady  ogona) i kończynach. · Umaszczenie inne niż jednolite (pręgowane, łaciate, czarne podpalane, czaprakowe). Albinizm. Każdy pies mający nietypowy wygląd lub budowę i/lub przejawiający zaburzenia zachowania powinien być zdyskwalifikowany. Również ślady jakichkolwiek zabiegów, szczególnie w obrębie oczu i warg, dyskwalifikują psa. 

UWAGA: Samce shar pei muszą mieć dwa normalnie wykształcone jądra, w pełni wyczuwalne w mosznie. 

Charakter rasy shar pei 

Charakter rasy shar pei jest równie oryginalny jak jego uroda. Jak już wiadomo, to kilka osobowości w jednym: uparty i spolegliwy, wylewny i wycofany. Shar pei jest przy tym odważny i nieprzekupny, nieufny wobec obcych, dlatego dobrze się sprawdzi jako pies stróżujący. Jest nieszczekliwy, a swoje niezadowolenie okazuje charakterystycznym „fukaniem” przez nos. 

Shar pei jest towarzyskim psem rodzinnym i kocha wszystkich domowników, jednak jest to pies jednego pana, z którym ma najlepszy kontakt. W stosunku do dzieci jest cierpliwy i łagodny, choć nie jest polecany dla najmłodszych, które mogą nie umieć się z nim odpowiednio obchodzić. Za to będzie dobrym towarzyszem zabaw dla dzieci starszych. 

Shar pei może pokojowo współegzystować z innymi psami, choć ze względu na silną osobowość nie podporządkuje się. Najlepiej się czuje wśród „kumpli” tej samej rasy. Trzeba tylko uważać, jeżeli pod jednym dachem mieszkają dwa samce. Mają one bowiem silny instynkt terytorialny i może dojść do konfliktu, jeżeli któryś z nich naruszy obszar tego drugiego. Nie należy dopuszczać do starć shar pei z innymi psami, ponieważ jest on pamiętliwy i pies, z którym się poróżnił, będzie jego wrogiem już do końca życia. Shar pei nieprzypadkowo należy do grupy psów użytkowych, choć nie jest objęty obowiązkiem pracy. Oprócz instynktu terytorialnego ma też obrończy i zaatakowany – nie odpuści. 

Shar pei lubi długie spacery i może biegać po parku z opiekunem, który uprawia jogging. Ale równie dobrze może cały dzień spędzić na leniuchowaniu w domu. Ma to swoje dobre strony, gdyż podczas silnego mrozu, dotkliwego upału lub deszczu wystarczą mu krótkie spacery dla załatwienia potrzeb. W domu można mu dawać do zabawy naturalne gryzaki, którymi się zajmie. Natomiast podczas dłuższego spaceru nie będzie aportował piłki, ale może wykazać się atawistycznym odruchem pogoni i pobiec za kotem lub ptakiem, dlatego w mieście lepiej nie odpinać smyczy. Shar pei może natomiast bez uwięzi biegać i bawić się np. z innymi psami na terenie, który jest mu znany i najlepiej ogrodzony. Takie środki ostrożności wcale nie są przesadne; shar pei jest psem bardzo trudnym do ułożenia i niechętnie reaguje na przywołanie, zwłaszcza kiedy jest pobudzony. Niektórzy twierdzą, że przypomina kota, który chodzi własnymi drogami. 

Właśnie ta oporność na układanie sprawia, że shar pei wymaga opiekuna, który nie tylko zaangażuje się w jego wychowanie i socjalizację, ale także będzie konsekwentny i cierpliwy. Nie jest to zatem pies dla nowicjusza. Nieodpowiednio prowadzony, może wejść na głowę domownikom i sterroryzować inne zwierzęta domowe. Rasa ta jest dobrym wyborem dla doświadczonych miłośników psów, którzy – jakkolwiek mają już doświadczenie w szkoleniu – w przypadku shar pei nie zawahają się skorzystać z pomocy profesjonalnego behawiorysty, jeżeli zajdzie taka potrzeba. 

Zdrowie psa rasy shar pei, pielęgnacja, żywienie 

Nie wiadomo, dlaczego przyjęło się uważać, że shar peie są psami chorowitymi. Wbrew obiegowym opiniom ta rasa psów nie jest bardziej narażona na różne schorzenia niż inne. I podobnie jak inne rasy psów, także i shar pei ma „swoje” typowe choroby. Oto niektóre z nich: 

• Gorączka shar pei (Familial Shar Pei Fever, FSF) – jest to choroba immunologiczna uwarunkowana genetycznie. Podstawowym objawem jest wysoka temperatura; choroba odznacza się też opuchlizną i bolesnością kufy, a także stawów. Po około 1-2 dniach wysoka temperatura ustępuje samoistnie, a pies pozornie wraca do pełnego zdrowia. Niekiedy jednak Familial Shar Pei Fever skutkuje poważnym powikłaniem – amyloidozą (inaczej skrobiawicą). Jest to schorzenie, polegające na odkładaniu się w narządach wewnętrznych nierozpuszczalnych „dzikich” białek (amyloidu), powodujących stopniowe uszkadzanie tych narządów. Najbardziej narażone są nerki, śledziona i wątroba. 

Leczenie polega przede wszystkim na spowalnianiu odkładania się amyloidu. Psy i suki, u których została zdiagnozowana gorączka shar pei, należy wyeliminować z hodowli. 

• Syndrom ciasnej wargi – kiedy dolna warga nachodzi na zęby (a przynajmniej na nie napiera), co może doprowadzić do tyłozgryzu i problemów z gryzieniem pożywienia. 

• Dysplazja stawów biodrowych – niekiedy się pojawia u shar pei, aczkolwiek na tyle rzadko, że ZKwP nie wymaga prześwietlenia przed zakwalifikowaniem psa lub suki do hodowli. Niemniej, odpowiedzialni hodowcy takie badania wykonują. 

• Entropium (podwinięcie) lub ektropium (wywinięcie) powieki, przy czym w przypadku entropium ma miejsce stałe drażnienie gałki ocznej przez dolne rzęsy, co może skutkować uszkodzeniem rogówki i nawet utratą wzroku. 

• Mucynoza skórna – nieprawidłowość, polegająca na produkowaniu przez organizm nadmiernych ilości mucyny. Jest to galaretowata substancja, wypełniająca fałdy skórne. O ile są one cechą charakterystyczną, determinującą wygląd shar pei (choć zgodnie ze wzorcem istnieją ograniczenia ich występowania), o tyle w wypadku uszkodzenia skóry na fałdach może dojść do infekcji bakteryjnych. 

Poza wymienionymi schorzeniami u shar pei mogą zdarzyć się też alergie, dolegliwości uszu, a także – u psów starszych – choroby nowotworowe. 

Pielęgnacja shar pei nie jest skomplikowana i nie różni się od pielęgnacji innych psów krótkowłosych. Linieje on dwa razy w roku. Bardziej intensywnie wiosną wypada włos typu horse coat niż brush coat. W tym czasie psa trzeba codziennie wyczesywać gumową rękawicą i przecierać lekko wilgotną irchą. Psom z krótszą sierścią w okresie zimowym wkłada się na spacer ubranka, gdyż brak podszerstka czyni shar peie mało odpornymi na zimno. 

Konieczna jest częsta kontrola miejsc pomiędzy fałdami, gdzie mogą zbierać się zanieczyszczenia, zwłaszcza jeżeli skóra wokół oczu jest silnie pomarszczona i oczy silnie łzawią. Regularnie sprawdza się stan uzębienia i usuwa ewentualny osad, aby nie dopuścić do wytworzenia się złogów kamienia. Należy też przycinać zbyt długie pazury, jeżeli pies sam ich nie skraca. 

Kąpiel shar pei stosuje się tylko w wyjątkowych wypadkach. Nie wolno używać do niej szamponów zmiękczających włos. 

Shar pei może być żywiony zarówno karmami gotowymi, jak i posiłkami przyrządzanymi w domu. Należy zwracać uwagę na zawartość białka w pożywieniu; nie powinna ona przekraczać 20 proc. bowiem nadmierna jego ilość może skutkować alergiami skórnymi. Szczeniętom shar pei podaje się pokarm zawierający substancje wzmacniające chrząstki stawowe. Nie powinno się dopuszczać do przekarmiania i nadwagi, która obciąża stawy i kręgosłup. 

Karmy gotowe, zarówno suche, jak i mokre, są zbilansowane pod względem zawartości składników odżywczych oraz substancji witaminowych i mineralnych. Stosując żywienie naturalne, należy uzupełniać posiłki suplementami witaminowo-mineralnymi. Lekarz weterynarii dobierze odpowiednie preparaty i ustali ich dawkowanie. 

Dzienną dawkę pokarmową najlepiej podzielić na dwie porcje, podawane rano i wieczorem po spacerze. Dwukrotne karmienie nie powoduje nadmiernego obciążenia żołądka. 

Shar pei – wystawy, hodowla, szczenięta 

Szczeniaka shar pei trzeba szukać w renomowanych hodowlach o ustalonej, dobrej opinii. Związek Kynologiczny w Polsce dysponuje bazami hodowców w każdym Oddziale terenowym. Nie zaleca się kupować shar pei z ogłoszenia w sieci, gdzie proponowane są szczenięta „po rodowodowych rodzicach” za okazyjną cenę. Jak rozsądnie kupować szczeniaka, szerzej piszemy tutaj.

Shar pei otrzymuje uprawnienia hodowlane na ogólnych zasadach, zawartych w Regulaminie Hodowli Psów Rasowych ZKwP. Są dwie drogi: 

1. Udział w trzech wystawach, w tym minimum jednej o randze międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej, w dowolnej klasie, ale po ukończeniu 15 miesięcy życia. Uzyskanie na tych wystawach ocen: pies – doskonałych, suka – co najmniej bardzo dobrych, od minimum dwóch różnych sędziów (jeden sędzia może się powtórzyć). Lokata nie ma znaczenia. 

2. Przegląd hodowlany, dokonany w macierzystym Oddziale ZKwP (lub w innym, za zgodą macierzystego) przez międzynarodowego sędziego kynologicznego z uprawnieniami do oceny rasy shar pei. Pies lub suka musi mieć ukończone 15 miesięcy życia. 

Pierwsze krycie dozwolone jest po ukończeniu 18 miesięcy życia. Na wcześniejsze w wyjątkowych wypadkach konieczna jest zgoda Oddziałowej Komisji Hodowlanej, o którą hodowca występuje na piśmie. Wniosek musi być zasadny. 

Zasady uzyskiwania tytułów wystawowych Młodzieżowego Championa Polski, Championa Polski oraz Międzynarodowego Championa Piękności określa Regulamin Wystaw Psów Rasowych ZKwP. 

Podsumowanie 

Shar pei jest ciepłym, wrażliwym psem, bardzo przywiązanym do swojej rodziny. Nie nadaje się do mieszkania w kojcu ze względu na silną potrzebę towarzystwa człowieka, ale także na brak podszerstka, który chroniłby psa przed zimnem i wilgocią. 

Shar pei, mimo że kocha wszystkich domowników, jest psem jednego pana. Wybiera go sobie sam. Dobrze jest, jeżeli to właśnie ta osoba poświęca czas na układanie i naukę shar peia, a nie jest to zadanie łatwe. Psy tej rasy nie sprawdzają się podczas standardowego szkolenia; są dość uparte, mają silną osobowość i lubią być niezależne.