Bearded collie

Bearded collie, pieszczotliwie nazywany "beardie" lub "brodaczem", to urzekająca rasa psów średniej wielkości, która zdobywa serca miłośników czworonogów swoim niesamowitym wyglądem i radosnym usposobieniem. Ten długowłosy pies pasterski z charakterystyczną brodą łączy w sobie energię, inteligencję i oddanie, dzięki czemu doskonale sprawdza się zarówno jako pies pracujący, jak i kochany członek rodziny. Poznaj bliżej tę fascynującą rasę i przekonaj się, czy bearded collie może być psem dla Ciebie.

Pochodzenie i historia rasy bearded collie

Bearded collie należy do najstarszej grupy psów pasterskich pochodzących z Wielkiej Brytanii. Jego historia jest równie fascynująca jak sam wygląd tego wyjątkowego psa, a pewne teorie dotyczące jego pochodzenia prowadzą aż do Polski.

Skąd wywodzi się brodaty owczarek szkocki?

Collie brodaty wywodzi się z górzystych terenów Szkocji, gdzie przez wieki pełnił funkcję pomocnika pasterzy, zaganiając i stróżując przy dużych stadach owiec. Sama nazwa rasy jest bardzo wymowna - "bearded" oznacza "brodaty" (co odnosi się do charakterystycznego wyglądu pyska psa), a "collie" w języku celtyckim można tłumaczyć jako "przydatny", co doskonale oddaje pierwotną rolę tych czworonogów.

Istnieje interesująca teoria łącząca bearded collie z polskim owczarkiem nizinnym. Według niej, w 1514 roku polski kupiec Kazimierz Gdański przywiózł do Szkocji polskie owczarki nizinne w ramach wymiany handlowej. Psy te miały następnie skrzyżować się z miejscowymi psami pasterskimi, dając początek rasie. Hodowcy szkoccy prowadzili dalszą selekcję, koncentrując się głównie na cechach użytkowych - wytrzymałości, zdrowiu i predyspozycjach do pracy pasterskiej.

Rasa niemal wyginęła podczas I wojny światowej, jednak dzięki zaangażowaniu brytyjskich hodowców, szczególnie Gwendoline Olive Willison, udało się ją uratować. Od suczki pani Willison o imieniu Jeannie oraz psa Baillie pochodzą wszystkie współczesne bearded collie.

Bearded collie w Polsce

Historia tej rasy w Polsce rozpoczęła się dość nietypowo. Pierwsza suka tej rasy o imieniu Ruta di Poggio Petroio trafiła do naszego kraju z Włoch w 1984 roku, ale był to właściwie przypadek! Właściciel hodowli zamawiał bowiem owczarka staroangielskiego (bobtail), a przez pomyłkę otrzymał szczeniaka bearded collie.

Pomimo tej pomyłki, Ruta została w Polsce i niedługo później urodziły się pierwsze psy bearded collie z polskiej hodowli. Od tego czasu rasa zyskała grono oddanych miłośników i hodowców, choć nadal pozostaje stosunkowo rzadka w porównaniu z innymi rasami psów pasterskich jak border collie czy owczarek szkocki.

Wygląd i wzorzec rasy bearded collie

Psy bearded collie to średniej wielkości czworonogi o harmonijnej sylwetce, którą wyróżnia wyjątkowa, długa szata. Zgodnie z klasyfikacją FCI, należą one do Grupy 1 (Psy pasterskie i zaganiające), Sekcji 1 (Psy pasterskie).

Sierść bearded collie

Bearded collie jest rasą, u której najbardziej rozpoznawalną cechą jest bez wątpienia jego obfita, długa sierść. Szata tych psów jest dwuwarstwowa - składa się z miękkiego, gęstego podszerstka oraz twardszego, bogatego włosa okrywowego. Włos jest prosty lub lekko pofalowany (nigdy kędzierzawy), a jego długość i gęstość sprawiają, że stanowi doskonałą ochronę przed trudnymi warunkami atmosferycznymi, które często występują w górzystych terenach Szkocji.

Cechą charakterystyczną, od której rasa wzięła swoją nazwę, jest wyraźna "broda". Powstaje ona z długich włosów porastających policzki, dolne wargi oraz podbródek psa. Włosy na pysku układają się w taki sposób, że zakrywają wargi, tworząc efekt brody, która nadaje psu wyrazisty i nieco zadziorny wygląd.

Zgodnie ze standardem rasy, sierść powinna być na tyle długa i gęsta, by stanowiła barierę ochronną przed czynnikami zewnętrznymi, podkreślając jednocześnie kształt ciała psa. Co istotne, szaty nie wolno trymować ani przycinać, jeśli pies ma być pokazywany na wystawach.

Opis rasy według wzorca FCI

Wzorzec FCI dopuszcza kilka wariantów umaszczenia:

• szare łupkowe,
• czerwonopłowe,
• czarne,
• błękitne,
• brązowe,
• piaskowe.

Wszystkie te kolory mogą występować z białymi znaczeniami lub bez nich. Białe plamy pojawiają się najczęściej na czole (w formie strzałki), na końcu ogona, klatce piersiowej i kończynach. Niedopuszczalne jest umaszczenie merle (marmurkowe).

Jeśli chodzi o rozmiar, idealny wzrost w kłębie dla samca wynosi 53-56 cm, a dla suki 51-53 cm. Waga, choć nie jest określona we wzorcu, zazwyczaj mieści się w przedziale 20-23 kg dla suk i 23-27 kg dla psów. Sylwetka jest wpisana w kwadrat, co oznacza, że długość tułowia powinna być proporcjonalna do wysokości w kłębie.

W przypadku tej rasy charakterystyczną cechą wyglądu jest również pełne życia, pytające spojrzenie, które doskonale oddaje temperament czworonogów.

Charakter bearded collie

Bearded collie zyskał ogromną popularność nie tylko dzięki swojemu wyjątkowemu wyglądowi, ale przede wszystkim dzięki wspaniałemu charakterowi. Te psy łączą w sobie energię, inteligencję i ogromne oddanie swoim opiekunom.

Bearded collie jako pies rodzinny

Bearded collie to pies niezwykle wesoły, przyjazny i towarzyski. Charakteryzuje się wysoką inteligencją oraz dużymi pokładami energii, które są typowe dla psów pasterskich. Jest znany ze swojego oddania i wierności wobec właściciela - łaknie czułości i kontaktu z człowiekiem, uwielbia być w centrum życia rodzinnego.

Ta rasa nie przepada za samotnością. Pozostawiony sam na długi czas, bearded collie może stać się nieszczęśliwy, a nawet cierpieć na lęk separacyjny. Dlatego tak ważne jest, aby od szczenięcia uczyć go spokojnego pozostawania samemu.

Zgodnie ze standardem rasy, powinien być psem zrównoważonym, aktywnym i pełnym wigoru. Nie może przejawiać objawów agresji ani nadmiernej nerwowości. Ta naturalna równowaga psychiczna w połączeniu z łagodnym usposobieniem sprawia, że jest to doskonały wybór dla rodzin.

Bearded collie zachowuje swój młodzieńczy entuzjazm przez całe życie. Nawet starsze psy tej rasy często wykazują zabawową naturę szczeniaka, co sprawia, że są nieocenionymi towarzyszami zabaw zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci.

Bearded collie a dzieci - czy to dobre połączenie?

Bearded collie posiada świetne predyspozycje doskonale sprawdza się w domach z dziećmi. Jako pies żywiołowy, skory do zabawy i o łagodnym usposobieniu, tworzy wspaniałe relacje z najmłodszymi członkami rodziny. Jest cierpliwy i tolerancyjny, co jest szczególnie ważne przy kontaktach z małymi dziećmi, które dopiero uczą się odpowiedniego traktowania zwierząt.

Mimo to, jak w przypadku każdej rasy, kontakty dzieci z psem powinny zawsze odbywać się pod nadzorem dorosłych. Rodzice powinni nauczyć dzieci szacunku dla psa i wytłumaczyć im, jak prawidłowo się z nim obchodzić.

Warto pamiętać, że bearded collie, jako pies pasterski, może przejawiać tendencje do zaganiania - również ludzi. Czasem może próbować "zagonić" dzieci podczas zabawy, co jest naturalnym zachowaniem wynikającym z jego instynktów pasterskich. Nie jest to przejaw agresji, a raczej próba "zorganizowania stada".

Wychowanie i szkolenie bearded collie

Ten kudłaty pies jest pies inteligentny i chętny do współpracy, ale może również wykazywać pewną niezależność charakterystyczną dla psów pasterskich. Odpowiednie podejście do szkolenia i socjalizacji jest bardzo ważne, aby wychować zrównoważonego i posłusznego psa.

Jak wychować szczeniaka bearded collie?

Wychowanie szczeniaka powinno rozpocząć się od wczesnej socjalizacji. Młody pies powinien poznawać różne miejsca, ludzi, zwierzęta i sytuacje, aby wyrosnąć na pewnego siebie, zrównoważonego czworonoga.

Ze względu na delikatną psychikę i wrażliwy psi charakter, najlepsze efekty przynosi szkolenie oparte na pozytywnym wzmacnianiu pożądanych zachowań. Pies ten świetnie reaguje na pochwały, pieszczoty i przysmaki jako nagrody za dobre zachowanie (tzw. treserki dla psa). Pod żadnym pozorem nie wolno stosować wobec niego agresji słownej ani fizycznej, gdyż może to doprowadzić do złamania jego psychiki i utraty zaufania do opiekuna.

Choć chętnie współpracuje, potrafi być również uparty. Jego opiekun musi być konsekwentny i cierpliwy. Te psy potrzebują właściciela, który jasno wyznaczy granice, ale zrobi to w sposób łagodny i pozytywny.

Warto pamiętać, że bearded collie, jako pies pasterski, może wykazywać tendencje do pilnowania i zaganiania ludzi, innych zwierząt oraz przedmiotów. Te zachowania mogą być szczególnie prowokowane przez ruch, dlatego nierzadko zdarza się, że bearded collie próbuje "polować" na przejeżdżające samochody lub rowery. Takie zachowania należy korygować od najmłodszych lat poprzez odpowiednie szkolenie i przekierowywanie energii psa na bardziej konstruktywne aktywności.

Aktywności i sporty odpowiednie dla bearded collie

Bearded collie posiada duże pokłady energii i potrzebuje regularnej aktywności zarówno fizycznej, jak i umysłowej. Istnieje wiele sportów i aktywności, które doskonale odpowiadają na potrzeby tej rasy:

1. treibball - sport, w którym pies zagania duże piłki do bramki, zaspokajając naturalną potrzebę zaganiania,
2. frisbee - doskonała zabawa dla energicznych psów, która pozwala rozładować nadmiar energii,
3. flyball - sport drużynowy, w którym pies pokonuje tor z przeszkodami, aby zdobyć piłkę,
4. obedience (posłuszeństwo) - trening, który wzmacnia więź między psem a przewodnikiem oraz pozwala kontrolować impulsy psa,
5. agility dla psa - sport, w którym pupil pokonuje tor przeszkód, co wzmacnia jego koordynację i kondycję.

Oprócz aktywności fizycznej, bearded collie potrzebuje również regularnej stymulacji umysłowej. Interaktywne zabawki dla psa, węszenie, nauka nowych sztuczek czy zadania do rozwiązania to świetne sposoby na zajęcie bystrego umysłu tego psa.

Pielęgnacja bearded collie

Charakterystyczna, długa sierść bearded collie wymaga odpowiedniej pielęgnacji, aby zachować jej piękny wygląd i zdrowie psa. Właściwa opieka obejmuje nie tylko regularne szczotkowanie, ale także dbanie o ogólne zdrowie czworonoga.

Jak dbać o sierść bearded collie?

Gęsta, długa sierść bearded collie wymaga regularnej i starannej pielęgnacji. Psa należy wyczesywać minimum 2-3 razy w tygodniu, używając do tego metalowej szczotki oraz grzebienia z szeroko rozstawionymi zębami. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na miejsca, w których sierść ma tendencję do plątania się - za uszami, pod pachami, na brzuchu i między nogami.

Po każdym dłuższym spacerze w terenie warto dokładnie przejrzeć sierść psa, aby usunąć wplątane kłosy zbóż, trawy czy inne zabrudzenia. Regularne wyczesywanie zapobiega filcowaniu się włosów i powstawaniu trudnych do rozczesania kołtunów.

Kąpiel może być wyzwaniem ze względu na objętość sierści, ale nie powinna odbywać się zbyt często - zazwyczaj wystarczy raz na miesiąc lub rzadziej, w zależności od potrzeb. Do kąpieli najlepiej używać szamponu i odżywki przeznaczonych dla psów długowłosych. Po kąpieli psa należy dokładnie wysuszyć, ze szczególnym uwzględnieniem uszu.

Psy biorące udział w wystawach nie powinny być strzyżone, jednak w przypadku psów domowych można rozważyć przycięcie sierści dla wygody psa i łatwiejszej pielęgnacji. Bearded collie z przyciętą sierścią nadal zachowuje swój charakterystyczny wygląd, a jego pielęgnacja staje się znacznie mniej czasochłonna.

Żywienie bearded collie

Ta rasa charakteryzuje się dość delikatnym przewodem pokarmowym, co wymaga odpowiedniego doboru diety. Najlepiej reaguje na posiłki bogate w lekkostrawne mięsa, takie jak jagnięcina, drób, baranina czy koźlęcina. Aby zadbać o zdrową i lśniącą sierść, która jest wizytówką tej rasy, warto wzbogacić dietę psa o nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6. Można to zrobić, dodając do karmy niewielkie ilości oleju lnianego lub rybiego.

Wybierając sposób żywienia, należy wziąć pod uwagę indywidualne potrzeby psa, jego wiek, poziom aktywności oraz ewentualne schorzenia. Można zdecydować się na:

1. gotową karmę dla psa - wysokiej jakości mokre karmy dla psa lub suche karmy dla ras psów średnich, najlepiej z dodatkiem składników wspierających zdrowie skóry i sierści,
2. dietę BARF (Biologically Appropriate Raw Food) - opartą na surowym mięsie, kościach i dodatkach,
3. posiłki przygotowywane w domu - zbilansowane dania składające się z mięsa, warzyw i odpowiednich suplementów.

Niezależnie od wybranej metody żywienia, najważniejsze jest, aby dieta była zbilansowana i dostarczała wszystkich niezbędnych składników odżywczych. W przypadku wątpliwości dotyczących odpowiedniego żywienia psa, warto skonsultować się z lekarzem weterynarii lub psim dietetykiem.

Zdrowie bearded collie

Bearded collie to generalnie zdrowa rasa, wytrzymała i odporna na niesprzyjające warunki środowiskowe, co jest efektem jej pasterskiej przeszłości. Przeciętna długość życia wynosi 12-14 lat.

Mimo dobrego ogólnego zdrowia, rasa ta może być predysponowana do pewnych chorób:

• dysplazja u psa - wada polegająca na niewłaściwym rozwoju i budowie stawu biodrowego, która dotyka około 6,1% psów tej rasy,
• niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona u psa) - schorzenie endokrynologiczne charakteryzujące się nieprawidłowym poziomem hormonów steroidowych; szacuje się, że występuje u 2-3,4% bearded collie,
• dysplazja stawu łokciowego - nieprawidłowy rozwój stawu łokciowego, prowadzący do bólu i problemów z poruszaniem się,
• zwichnięcie rzepki - przemieszczenie kości znajdującej się z przodu stawu kolanowego.

Inne problemy zdrowotne, które mogą występować u tej rasy, to choroby oczu (zaćma, dysplazja siatkówki, anomalia oczu collie), niedoczynność tarczycy oraz problemy skórne.

Decydując się na zakup szczeniaka bearded collie, warto wybrać sprawdzoną hodowlę, w której rodzice psów są poddawani badaniom w kierunku najczęstszych chorób dziedzicznych. Zmniejsza to ryzyko nabywania psa z predyspozycjami do poważnych schorzeń.

Hodowla bearded collie w Polsce

Bearded collie to rasa stosunkowo rzadka w Polsce, jednak ma swoich oddanych miłośników i hodowców. Znalezienie dobrej hodowli jest kluczowe, aby zapewnić sobie zdrowego i dobrze socjalizowanego szczeniaka.

Jak wybrać hodowlę psa rasy bearded collie?

Wybierając hodowlę bearded collie, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii.

1. Rejestracja w Związku Kynologicznym w Polsce (ZKwP) - profesjonalna hodowla powinna być zarejestrowana w ZKwP lub innej organizacji kynologicznej zrzeszonej w FCI.
2. Badania zdrowotne rodziców - hodowca powinien wykonywać badania w kierunku dysplazji stawów biodrowych i łokciowych, chorób oczu oraz innych schorzeń typowych dla rasy.
3. Warunki utrzymania psów - psy powinny być trzymane w dobrych warunkach, mieć kontakt z ludźmi i być odpowiednio socjalizowane.
4. Doświadczenie i wiedza hodowcy - dobry hodowca ma szeroką wiedzę na temat rasy, chętnie odpowiada na pytania i służy radą również po zakupie szczeniaka.
5. Umowa hodowlana - profesjonalny hodowca zawsze podpisuje umowę sprzedaży, w której określone są prawa i obowiązki obu stron.

Warto odwiedzić kilka hodowli, porozmawiać z hodowcami i zobaczyć, jak wyglądają warunki życia psów. Dobry hodowca zawsze pozwoli na spotkanie z rodzicami szczeniąt (przynajmniej z matką) i chętnie pokaże dokumentację zdrowotną oraz rodowodową.

Bearded collie - cena szczeniaka

Cena szczeniaka bearded collie z renomowanej hodowli waha się w Polsce od 3500 do 5000 złotych. Na ostateczną cenę wpływa kilka czynników:

Warto pamiętać, że koszt zakupu szczeniaka to tylko początek wydatków związanych z posiadaniem psa. Należy uwzględnić również koszty regularnej opieki weterynaryjnej, odpowiedniego żywienia, akcesoriów oraz profesjonalnej pielęgnacji (lub akcesoriów do samodzielnej pielęgnacji), która w przypadku długowłosego bearded collie jest szczególnie istotna.

Dla kogo bearded collie będzie idealnym wyborem?

Bearded collie to wspaniały pies, ale jak każda rasa, nie jest odpowiedni dla każdego. Warto rozważyć, czy ten kosmaty, energiczny będzie pasować do naszego stylu życia i możliwości.

Czy bearded collie to pies dla początkujących?

Bearded collie może być dobrym wyborem dla początkujących właścicieli psów, pod warunkiem że są oni gotowi poświęcić czas na:

1. regularną i staranną pielęgnację - długa sierść wymaga systematycznego szczotkowania i pielęgnacji,
2. odpowiednią ilość ruchu i aktywności - to energiczny pies, który potrzebuje codziennej dawki ruchu.
3. konsekwentne szkolenie - choć przyjazny i chętny do współpracy, potrafi być uparty i wymaga cierpliwego, konsekwentnego podejścia,
4. socjalizację - wczesna i szeroka socjalizacja jest kluczowa dla prawidłowego rozwoju psychicznego tej rasy.

Bearded collie najlepiej sprawdzi się w:

• aktywnych rodzinach, które spędzają dużo czasu na świeżym powietrzu,
• domach z dziećmi, z którymi pies może się bawić,
• gospodarstwach z dużym terenem, gdzie pies może swobodnie biegać,
• rodzinach, gdzie ktoś zawsze jest w domu lub pies może towarzyszyć opiekunom w ciągu dnia.

Ta rasa nie jest dobrym wyborem dla osób często nieobecnych w domu, mieszkających w małych mieszkaniach bez dostępu do terenów zielonych, czy też nielubiących regularnej pielęgnacji zwierząt.

To pies pełen życia, oddany i kochający, który odpowiednio wychowany i pielęgnowany, będzie wspaniałym towarzyszem na wiele lat. Jego energiczna natura, piękny wygląd i przyjazne usposobienie sprawiają, że jest to wyjątkowa rasa dla osób gotowych poświęcić czas i energię na stworzenie silnej więzi ze swoim czworonogiem.

Autor: Maja Dębska

Bibliografia:

1. Wzorzec rasy nr 271 (FCI Standard N°271) 12.05.2015, Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny
2. David Alderton Dogs - DK Handbooks; Dorling Kindersley Ltd, Storbritannien, April 21, 2022
3. Jerold S. Bell, Kathleen E. Cavanagh, Larry P. Tilley, Jr. Francis C.W. Smith „Veterinary Medical Guide to Dog and Cat Breeds” 1st Edition ISBN-10: 1591610028Alex Gough, Alison Thomas, Dan O'Neill “Breed Predispositions to Disease in Dogs and Cats” 3rd Edition ISBN: 978-1-119-22557-7
4. Hoppendale G., Moore A.: Bearded Collies. The Ultimate Bearded Collie Dog Manual. Bearded Collie book for care, costs, feeding, grooming, health and training. IMB Publishing, 2015.