Bearded collie — wszystkie informacje i opis rasy

Pochodzenie i historia rasy bearded collie

Bearded collie, pieszczotliwie zwany „Beardie” lub „brodaczem", jest jedną z najstarszych ras psów pasterskich Wielkiej Brytanii. Wywodzi się z górzystych terenów Szkocji, gdzie pracował stróżując i zaganiając duże stada owiec.

Słowo „bearded" oznacza „brodaty” - ma to związek z długą sierścią, która tworzy charakterystyczną brodę, natomiast termin „collie" z języka celtyckiego tłumaczony jest na „przydatny” - odnosi się do pierwotnej roli tych psiaków.

Istnieje teoria, że rasa pochodzi od polskiego owczarka nizinnego. Według niej psy naszej rodzimej rasy zostały zabrane do Szkocji w 1514 roku przez polskiego kupca Kazimierza Gdańskiego w celu wymiany handlowej za barana i jagnię. Następnie skrzyżowały się one z miejscowymi psami pasterskimi i dały swój wkład w powstanie szkockich owczarków. Dalszą selekcję przeprowadzano szczególnie pod kątem cech użytkowych, nie przykładając przy tym uwagi do eksterieru. Zwierzęta miały być odpowiednio przystosowane do pracy oraz wyróżniać się wytrzymałością i dobrym zdrowiem.

Ciężkie warunki panujące podczas I wojny światowej sprawiły, że bearded collie groziło wyginięcie. Jednak dzięki zaangażowaniu brytyjskich hodowców, między innymi Gwendoline Olive Willison rasie udało się przetrwać. Od suczki pani Willson — Jeannie oraz psa o imieniu Baillie oficjalnie pochodzą wszystkie współczesne Beardies.

Do Polski rasa trafiła przypadkowo — pierwsza sunia o imieniu Ruta di Poggio Petroio trafiła do naszego kraju z Włoch w 1984 roku. Była to pomyłka — właściciel hodowli zamawiał owczarka staroangielskiego (bobtail). Sunia została jednak w naszym kraju i niedługo później na świat przyszły pierwsze bearded collie z polskiej hodowli.

Bearded collie — przeznaczenie

Początkowym przeznaczeniem brodaczy było zaganianie i pilnowanie stad owiec w trudnych terenach górskich. Współczesny bearded collie najczęściej jest rodzinnym psem, który bezgranicznie kocha swoich bliskich.

Wzorzec rasy bearded collie

Zgodnie z klasyfikacją Międzynarodowej Organizacji Kynologicznej — FCI, bearded collie należy do Grupy 1 - Psy pasterskie i zaganiające, Sekcji 1 - psy pasterskie. Według wzorca FCI rasa ta nie podlega próbom pracy.

WRAŻENIE OGÓLNE: Zwierzę energiczne, o suchej i mocnej budowie. Nie powinno być zbyt ciężkie, a pomiędzy tułowiem i podłożem musi być widoczny obszerny prześwit. Cechą rozpoznawczą rasy jest pełne życia i pytające spojrzenie.

WAŻNE PROPORCJE: Stosunek długości tułowia (który mierzony jest od stawu barkowego do końca zadu) do wysokości w kłębie powinien wynosić 5 do 4. Długość mózgoczaszki wynosi tyle samo, ile szerokość pomiędzy uszami.

USPOSOBIENIE/TEMPERAMENT: Bearded collie to pies inteligentny, zdecydowany, aktywny, pełen wigoru. Jest zrównoważonym oraz bystrym czworonogiem, który nie może przejawiać objawów agresji lub nadmiernej nerwowości.

GŁOWA: Proporcjonalna do wielkości zwierzęcia, o dużej pojemności czaszki i silnej kufie.
MÓZGOCZASZKA:
Czaszka: Szeroka, płaska oraz kanciasta.
Stop: Umiarkowanie zaznaczony.
TWARZOCZASZKA:
Nos: Pokaźny i kanciasty, czarny, a w przypadku osobników błękitnych i brązowych odpowiada barwą umaszczeniu. Nie posiada jasnych plam i jest całkowicie wybarwiony.
Kufa: Mocna, o długości odpowiadającej długości mózgoczaszki.
Wargi: Tego samego koloru, co nos, również nie posiadają jasnych plam.
Szczęki/ Uzębienie: Zęby są duże i białe, a szczęki mocne. Pożądany jest zgryz nożycowy z pełnym kontaktem wszystkich siekaczy. Zgryz cęgowy jest dopuszczalny, ale nie jest wskazany.
Oczy: Duże, szeroko osadzone, o życzliwym i łagodnym spojrzeniu. Nie są wyłupiaste. Ich barwa zgrywa się z umaszczeniem. Brzegi powiek są pigmentowane tak samo, jak nos. Łuki nadoczne nie powinny zasłaniać oczu — są delikatnie wzniesione i kierują się ku przodowi.
Uszy: Średniej wielkości, opadające. W stanie pobudzenia lekko wznoszą się u podstawy (do wysokości krawędzi czaszki), przez co optycznie poszerzają głowę.

SZYJA: Średniej długości, muskularna, w niewielkim stopniu łukowato wygięta.

TUŁÓW: Na długość grzbietu składa się przede wszystkim długość klatki piersiowej.
Grzbiet: Prosty.
Lędźwie: Mocne.
Klatka piersiowa: Głęboka, zapewniająca odpowiednią ilość miejsca dla organów wewnętrznych, o dobrze wysklepionych, niebeczkowatych żebrach.

OGON: Tworzy przedłużenie linii grzbietu i jest na tyle długi, by mógł dotykać podłoża. Podczas spoczynku noszony nisko, a w ruchu wzniesiony nieznacznie powyżej linii grzbietu, nie powinien być jednak zakręcony.

OGON: Osadzony i noszony nisko, odpowiednio długi, aby ostatnim kręgiem dosięgał przynajmniej do stawu skokowego. Nie może być skręcony ani załamany. Jego koniec zawinięty jest ku górze, jednak podczas gwałtownych ruchów ogon bywa wyprostowany.

KOŃCZYNY:
Łapy: Owalne, z mocnymi opuszkami, które chronią włosy rosnące pomiędzy nimi. Palce są zwarte oraz dobrze wysklepione.
KOŃCZYNY PRZEDNIE:
Wygląd ogólny: Proste oraz pionowe, o silnym kośćcu, równomiernie pokryte kosmatym włosiem.
Łopatki: Są ustawione silnie skośne.
Śródręcze: Sprężyste, lecz nie słabe.
KOŃCZYNY TYLNE:
Wygląd ogólny: Odpowiednio umięśnione.
Staw kolanowy: Prawidłowo kątowany.
Podudzie: Silne.
Śródstopie: Pionowe, w naturalnej postawie znajduje się tuż za pionową linią, która prowadzona jest od guza kulszowego do podłoża.

RUCH: Sprężysty, harmonijny, wydajny. Pies porusza się z dobrym wykrokiem, który zapewnia jak największą efektywność przy jak najmniejszym wysiłku.

OKRYWA WŁOSOWA:
SIERŚĆ: Dwuwarstwowa. Podszerstek jest gęsty i miękki, a włos okrywowy gruby, twardy oraz kosmaty. Nie może być wełnisty ani kędzierzawy, jednak dopuszcza się delikatne pofalowanie.
Sierść powinna być na tyle długa i gęsta, by stanowiła barierę ochronną przed czynnikami zewnętrznymi i podkreślała kształt ciała psa, jednak nie powinna zacierać jego sylwetki. Pod żadnym pozorem nie wolno trymować szaty. Grzbiet nosa porasta krótki i rzadki włos, który po bokach wydłuża się na tyle, by zakryć wargi.
Długi włos na policzkach, dolnych wargach oraz podbródku tworzy charakterystyczną dla rasy brodę.
MAŚĆ: Umaszczenie bearded collie może być: szare łupkowe, czerwonopłowe, czarne, błękitne, o różnych odcieniach szarości, brązowe oraz piaskowe z białymi znaczeniami lub bez nich. Nieakceptowana jest maść merle (marmurkowa). Białe znaczenia mogą pojawiać się na czole, w postaci strzałki na głowie, na końcu ogona, klatce piersiowej i kończynach. Gdy biel tworzy kołnierz, nasady białych włosów nie powinny sięgać poza łopatki.
Na zewnętrznej stronie tylnych nóg biały kolor nie może sięgać powyżej stawu skokowego. Dopuszcza się nieznaczne podpalane znaczenia nad oczami, na policzkach, po wewnętrznej stronie uszu, u nasady ogona oraz na kończynach, gdzie rozdzielają one biel od maści zasadniczej.

WIELKOŚĆ: Idealny wzrost w kłębie dla samca mieści się w przedziale 53 do 56 cm, a dla suki 51 do 53 cm. Ważniejsza od rozmiarów psa jest jego klasa i budowa, jednak znaczne rozbieżności w stosunku do powyższych wymiarów są niepożądane.

WADY: Jakiekolwiek odchylenia od powyższego wzorca powinny zostać uznane za wady i oceniane w zależności od stopnia ich nasilenia, wpływu na zdrowie, dobrostan zwierzęcia oraz zdolność do wykonywania pracy, do której zwierzę było tradycyjnie przeznaczone.

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE: Psy przejawiające zachowania agresywne lub nadmierną nieśmiałość, a także osobniki z wyraźnymi anomaliami fizycznymi oraz zaburzeniami behawioralnymi są dyskwalifikowane.
Uwaga: Samce powinny mieć dwa prawidłowo rozwinięte jądra, które są w pełni usytuowane w mosznie.
Do hodowli powinny być używane wyłącznie psy funkcjonalnie i klinicznie zdrowe, o cechach typowych dla rasy.

Usposobienie i charakter bearded collie — psychika rasy

Bearded collie to wesoły, przyjazny i towarzyski psiak, który charakteryzuje się zaskakującą inteligencją, oraz dużymi pokładami energii. Rasa znana jest ze swojego niezwykłego oddania i wierności wobec właściciela. Bearded collie łaknie czułości i kontaktu z człowiekiem, uwielbia spędzać czas w obecności domowników oraz aktywnie uczestniczyć w ich życiu, dzięki czemu doskonale odnajduje się w roli psa rodzinnego.
Nie przepada za samotnością — pozostawiany sam sobie przez długi czas staje się nieszczęśliwy.
Może rozwinąć lęk separacyjny, dlatego niesamowicie ważne jest nauczenie psiaka, by pozostawał spokojny podczas naszej nieobecności.

Bearded collie to zwierzę żywiołowe, o sporej potrzebie ruchu. Jako istota łagodna oraz zawsze skora do zabawy świetnie dogaduje się z dziećmi. Bez względu na to rodzic zawsze powinien nadzorować interakcje latorośli z czworonogiem oraz wyjaśnić najmłodszym jak prawidłowo obchodzić się z pupilem.

Szkolenie bearded collie

Jako psy pasterskie, bearded collie posiadają dużą determinację do pracy. Entuzjastycznie podchodzą do otrzymywanych poleceń, są bardzo spostrzegawcze, pewne siebie, lecz także niezależne. Pomimo że chętnie współpracują, potrafią być również uparte, dlatego ich opiekun powinien być konsekwentny w działaniu. To zwierzęta dla osób, którym radość sprawi czas poświęcony na trening oraz szkolenie czworonoga.

Rasa posiada dosyć delikatną psychikę - z tego względu najlepiej sprawdza się wychowanie oparte na pozytywnym wzmocnieniu pożądanych zachowań. Pod żadnym względem nie można stosować agresji słownej, ani fizycznej wobec pupila.

Ze względu na ich rolę użytkową, psy bearded collie mogą wykazywać tendencje do pilnowania oraz zaganiania ludzi, innych zwierząt oraz przedmiotów. Zachowania te mogą być szczególnie wywoływane przez ruch, dlatego nierzadkie bywa polowanie na przejeżdzające samochody lub rowery. Duże pokłady energii psiaków warto przekierować zarówno na stymulację fizyczną jak i na regularne ćwiczenia umysłowe.

Naturalną potrzebę pogoni czworonożnego "pasterza" można zaspokoić za pomocą rozmaitych psich sportów między innymi treibball, frisbee oraz flyball. Z kolei trening posłuszeństwa (obedience) pozwala na wzmocnienie więzi między psem, a jego przewodnikiem oraz ułatwia kontrolowanie zwierzęcych impulsów. Agility, w którym pupil pokonuje tor przeszkód jest świetnym sposobem do wzmocnienia jego koordynacji oraz kondycji.

Oprócz stymulacji fizycznej, energię psiaka warto przekierowywać również na regularne ćwiczenia umysłowe np. interaktywne zabawy, węszenie.

Zdrowie bearded collie — na co najczęściej chorują te psiaki?

Bearded collie jako pies pasterski jest zwierzęciem silnym, wytrzymałym i odpornym na niesprzyjające warunki środowiskowe, jednak jak każda rasa może być podatny na pewne dolegliwości. Poniżej wymieniamy najczęstsze z nich.

Choroby, do których bearded collie jest predysponowany ze względu na czynniki genetyczne:

• Dysplazja stawu biodrowego: wada polega na niewłaściwym rozwoju oraz budowie stawu biodrowego. Struktury stawowe są niedopasowane oraz rozluźnione, a sam staw staje się niestabilny. Następnie może pojawić się stan zapalny oraz choroba zwyrodnieniowa stawów, co przejawia się dolegliwościami bólowymi, dyskomfortem, sztywnością, ograniczoną ruchomością, a także trudnościami w chodzeniu.
  Szacuje się, że dysplazja stawów biodrowych dotyka 6.1% psów tej rasy.

• Niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona): jest chorobą endokrynologiczną, która charakteryzuje się nieprawidłowym poziomem glikokortykoidów (kortyzolu) i mineralokortykoidów (aldosteronu), które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Te hormony steroidowe wydzielane są przez korę nadnerczy. U zwierząt dotkniętych chorobą może dojść do uszkodzenia tkanki kory nadnerczy, co prowadzi do jej niewydolności i niedostatecznej produkcji powyższych hormonów. U psów z chorobą Addisona często obserwuje się ospałość, utratę apetytu i spadek masy ciała, osłabienie oraz odwodnienie. Częstotliwość występowania tego zaburzenia u bearded collie ocenia się na około 2 do 3.4%.

• Dysplazja stawu łokciowego: schorzenie rozwija się na skutek nieprawidłowego rozwoju chrząstki stawowej i zahamowania wzrostu kości łokciowej lub promieniowej.
  Do jednych z najpowszechniejszych symptomów dysplazji stawu łokciowego zalicza się kulawiznę. Następnie zaczyna rozwijać się stan zapalny oraz zwyrodnienie stawu łokciowego, co przysparza czworonogowi ból oraz brak ochoty do podejmowania aktywności fizycznej.

• Zwichnięcie rzepki: dochodzi do niej, gdy kość znajdująca się z przodu stawu kolanowego (rzepka) przemieści się na stronę boczną lub przyśrodkową. U bearded collie często jest to związane z dziedziczną wiotkością więzadeł rzepki.
  Przypadłość może objawiać się nagłą kulawizną, bólem, niechęcią do ruchu. Leczenie operacyjne jest jednym z możliwych sposobów leczenia tej choroby i stosuje się je w przypadku gdy choroba pogarsza jakość życia psiaka.

Do pozostałych predyspozycji rasowych należą:

• zaćma (katarakta),

• dysplazja siatkówki,

• dystrofia rogówki,

• przetrwała błona źrenicza,

• anomalia oczu collie (CEA),

• pierwotne zwichnięcie soczewki,

• postępujący zanik siatkówki,

• niedoczynność tarczycy,

• pęcherzyca liściasta,

• sezonowe łysienie boków,

• symetryczna onychodystrofia toczniowa (toczniowe zniekształcenie pazurów).

Jak długo żyje bearded collie?

Przeciętna długość życia psa rasy bearded collie wynosi około 12-14 lat.

Decydując się na poszerzenie rodziny o psa musimy pamiętać, że przygarniamy pupila na wiele lat, podczas których będziemy za niego odpowiedzialni. Ważne jest upewnienie się, że zwierzak będzie cieszył się dobrym zdrowiem możliwie jak najdłużej.
W przypadku kupna rasowego psa możemy zminimalizować ryzyko nabycia zwierzęcia chorego lub takiego, które zachoruje w przyszłości, wybierając szczenię po przebadanych rodzicach.

Pielęgnacja i żywienie psa rasy bearded collie

Gęsta sierść bearded collie wymaga starannej i czasochłonnej pielęgnacji.
Należy ją regularnie wyczesywać za pomocą metalowej szczotki oraz grzebienia z szeroko rozstawionymi zębami. Najlepiej robić to kilka razy w tygodniu oraz po dłuższych spacerach na łonie natury, pamiętając o delikatności oraz dokładności.
Dzięki temu usuniemy martwe włosy, wplątane kłosy zbóż czy traw, utrzymamy sierść psa w czystości oraz zapobiegniemy jej plątaniu i filcowaniu.

Okrywa włosowa psów biorących udział w wystawach nie powinna być strzyżona. Możemy zdecydować się na jej przycięcie, jeżeli nie zamierzamy wystawiać czworonoga.

Kąpiele bearded collie mogą przysparzać pewnych trudności ze względu na długość oraz obfitość sierści. Psiaka kąpiemy w razie potrzeby, jednak starajmy się, aby nie było to częściej niż raz na miesiąc. Zabieg ten wykonujemy używając delikatnego szamponu i odżywki, które przeznaczone są dla psów długowłosych. Pamiętajmy, by stosować się do zaleceń podanych przez producenta oraz dobrze zmyć resztki kosmetyków. Następnie dokładnie wytrzyjmy pupila oraz starannie osuszmy uszy.

Podobnie jak w przypadku innych ras, należy zadbać o zdrowie jamy ustnej pupila. Najlepszym sposobem na zapobieganie powstawaniu kamienia nazębnego jest systematyczne szczotkowanie psich zębów. W tym celu używamy specjalnej psiej szczoteczki (lub przeznaczonej dla ludzi, z miękkim włosiem) oraz pasty weterynaryjnej.

Do wszystkich zabiegów higienicznych warto przyzwyczajać zwierzaka już we wczesnym okresie życia.

Żywienie bearded collie

Prawidłowe żywienie psa jest kluczowym elementem dbania o jego zdrowie. Ważna jest nie tylko ilość, ale również jakość podawanych posiłków.

Bearded collie posiada dosyć delikatny przewód pokarmowy — szczególnie zalecane są posiłki bogate w mięsa lekkostrawne takie jak jagnięcina, drób, baranina oraz koźlęcina.
Aby zadbać o zdrową i lśniącą sierść, możemy wzbogacić posiłki o nienasycone kwasy tłuszczowe, dodając do posiłku niewielkie ilości oleju (np. lnianego).

Dietę dobieramy ustalając indywidualne potrzeby naszego czworonoga oraz nas samych — należy wziąć pod uwagę wiek pupila, jego poziom aktywności fizycznej, ewentualne schorzenia oraz nasze możliwości czasowe i finansowe.
Częstotliwość karmienia dostosowujemy do wieku oraz potrzeb zwierzęcia — szczeniaki karmimy częściej niż dorosłe psy.

Bez względu na to, czy zdecydujemy się na karmę gotową, czy dietę BARF, najważniejsze jest, by menu psiaka było odpowiednio zbilansowane — powinno dostarczyć ono zwierzęciu odpowiednią ilość kalorii oraz składników odżywczych. W przypadku wątpliwości dotyczących jadłospisu zwierzaka warto skonsultować się z psim dietetykiem lub lekarzem weterynarii.

Podsumowanie — dla kogo rasa bearded collie będzie odpowiednia?

Bearded collie jest przedstawicielem rasy psów pasterskich, który wywodzi się z górskich terenów Szkocji. Pierwotnie był hodowany, by pomóc pasterzom w zaganianiu i pilnowaniu stad owiec. Jego przyjazne oraz lojalne usposobienie sprawiło, że obecnie wciela się również w rolę psa rodzinnego.

Beardie jest średniej wielkości czworonogiem o długiej i gęstej sierści, która tworzy charakterystyczną brodę oraz wymaga czasochłonnej pielęgnacji. Wzorzec rasy nie określa pożądanej wagi, natomiast zazwyczaj oscyluje ona w granicach 20-23 kg dla samic i 23-27 kg dla samców. Jako pies przystosowany do pracy w zimnym i wilgotnym klimacie bearded collie wyróżnia się dobrym zdrowiem oraz opornością na niesprzyjające warunki środowiskowe.

„Brodacz" posiada duże pokłady energii, jest psem inteligentnym oraz niesamowicie oddanym. Rasa bywa momentami uparta oraz niezależna, dlatego szkolenie musi być prawidłowo przeprowadzone. Nie należy się jednak zniechęcać — odpowiednio zmotywowany pies entuzjastycznie podchodzi do poleceń otrzymywanych od opiekuna i chętnie współpracuje.