Wysunięte prącie u psa — co oznacza i jak leczyć?

Kiedy erekcja trwa zbyt długo 

Opieka nad własnym pupilem niesie ze sobą wiele przygód. Większość to przyjemne chwile dające radość i szczęście. Niestety nie wszystkie zdarzenia są pożądane a jedną z tych, które mogą nas znacząco zaniepokoić jest długotrwały widok wystającego z sierści psa prącia. Erekcje u psów zazwyczaj możesz zauważyć, gdy twój pies jest podekscytowany, zdenerwowany lub po prostu przewraca się na plecy, aby pogłaskać go po brzuchu. 

Pojawianie się erekcji od czasu do czasu jest normalne, natomiast nadmierne wysunięcie lub długotrwały wzwód, mogą być sygnałem ostrzegawczym poważniejszego problemu. Wiąże się on często z intensywnym bólem oraz ryzykiem poważnych powikłań, takich jak wyschnięcie śluzówki i martwica prącia. 

Oto wszystko, co musisz wiedzieć o wypadnięciu prącia! 

Narządy rozrodcze psa w anatomicznym skrócie

Psi penis anatomicznie bardzo podobny jest do narządu kopulacyjnego mężczyzn. Jedną znaczącą różnicą jest występowanie w nim kości penisowej (os penis), która ułatwia psu wprowadzenie prącia do pochwy samicy. 

Psi penis zbudowany jest z główki prącia - najbardziej widocznej części penisa. Zakończenie to posiada różny kształt i rozmiar w zależności od rasy i wielkości psa. W tym miejscu występuje żołądź prącia, na którego czubku widoczne jest ujście cewki moczowo-płciowej. 

Trzon penisa to długi, wewnętrzny fragment penisa, który zawiera ciała jamiste. Ciała te podczas erekcji zostają wypełnione krwią, powodując wzrost rozmiaru penisa. Cały narząd pokryty jest fałdem skóry zwanym napletkiem. Pokrywa on i chroni główkę prącia i może być cofnięty w celu odsłonięcia penisa i odbycia stosunku płciowego. U niektórych psów napletek może być luźny i łatwo cofalny, podczas gdy u innych może być ciasny. Gdy napletek zaczyna uciskać żołądź, często wymagana jest interwencja chirurgiczna. 

Układ rozrodczy obejmuje również jądra, które fizjologicznie znajdują się w mosznie - jeżeli w worku mosznowym nie widać i nie czuć jąder warto wykonać USG jamy brzusznej, aby sprawdzić czy pies nie jest wnętrem. Wnętrostwo to zatrzymanie jednego lub dwóch jąder w jamie brzusznej. Nieleczone wnętrostwo skutkuje złośliwym nowotworem niezstąpionego jądra, skrętem nasieniowodu i przepukliną. 

Z jąder do cewki prowadzą nasieniowody, które łączą jądra z cewką moczową. Jądra są odpowiedzialne za produkcję, przechowywanie i uwalnianie plemników, a także wytwarzanie hormonów płciowych, które pełnią istotną rolę w regulacji funkcji rozrodczych. 

Wysunięte prącie u psa 

Wysunięte prącie u psa, znane również jako parafimoza, jest stanem, w którym prącie nie jest w stanie wrócić do swojej naturalnej pozycji ze względu na obecność zwężonej skóry pokrywającej prącie. Jest to poważny problem, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarza weterynarii. W języku polskim schorzenie to jest opisywane jako załupek. Jego powstanie może być spowodowane stulejką, czyli zwężeniem wejścia do napletka, wynikającego z wrodzonej wady, urazu lub stanu zapalnego. Może ono dotknąć przedstawiciela każdej psiej rasy — niezależnie czy jest małym yorkshire terrierem, czy olbrzymim owczarkiem niemieckim. 

Wysunięte prącie u psa może być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak nadmierne pobudzenie seksualne, uraz, choroba lub infekcja - może mieć także podłoże neurologiczne. Objawia się widocznym i przekrwionym prąciem, które nie jest w stanie wrócić do prawidłowej, ukrytej pozycji. 

Przyczyny wysuniętego prącia u psa 

Warto zauważyć, że istnieją dwa podstawowe mechanizmy prowadzące do tego zaburzenia reprodukcyjnego. Pierwszym z nich jest priapizm żylny, który występuje w wyniku nadmiernego napełnienia naczyń żylnych. Drugim mechanizmem jest priapizm tętniczy, który powstaje wskutek zwiększonego przepływu krwi tętniczej do ciał jamistych. Przyczynami priapizmu mogą być nie tylko zaburzenia krążenia, ale także urazy, nowotwory, działanie niektórych leków, zapalenie pęcherza, problemy neurologiczne a także zaburzenia behawioralne skutkujące wzmożonym popędem płciowym. 

Parafimozę należy również odróżnić od priapizmu, który jest stanem ciągłej erekcji, zwykle z powodu problemu neurologicznego. Pojawia się niezależnie od stymulacji seksualnej. 

Rozpoznanie parafimozy opiera się na ogół na prostej obserwacji wysuniętego z napletka prącia. Parafimoza stanowi mały procent problemów związanych z narządem kopulacyjnym u psów i chociaż nie jest powszechna, może powodować ogromny niepokój u psa, jak i jego właściciela. Nieleczone schorzenie powoduje wiele przykrych konsekwencji. 

Objawy i potencjalne powikłania 

Parafimoza manifestuje się poprzez stałe wysunięcie członka, które nie może zostać cofnięte do napletka. Wraz z upływającym czasem pojawia się obrzęk, prącie robi się spuchnięte i powiększone a pies zaczyna mieć trudności z oddawaniem moczu z powodu ucisku na cewkę moczową. Zastoinowy mocz jest idealną pożywką dla bakterii, więc często dochodzi do zapalenia pęcherza. Pies zaczyna manifestować swój ogromny ból i dyskomfort lizaniem, wygryzaniem okolicy, dziwnym chodzeniem, szukaniem nienaturalnej pozycji do chwilowego poczucia ulgi. Stan zapalny powoduje oprócz bólu, zwiększoną wrażliwość wokół prącia co może doprowadzić do ograniczenia aktywności związanej z higieną okolic intymnych i niechęcią do oddawania moczu. 

Nieleczone ciągłe wysunięcie prącia może skutkować wyschnięciem śluzówki, wystąpieniem owrzodzeń, nadżerek a nawet w konsekwencji penis psa może ulec martwicy. 

Jak postępować w przypadku wysuniętego prącia u psa 

Pierwsza pomoc w przypadku priapizmu obejmuje zastosowanie się do kilku prostych wskazówek. W pierwszej kolejności dokładnie obejrzyj i oczyść odsłonięty penis. Sprawdź obecność możliwych ciał obcych - zobacz czy nic nie wbiło się w żołądź prącia np. źdźbło trawy. Przy dużym obrzęku możesz zastosować środek hiperosmotyczny, który odciągnie z tkanek wodę (np. przyłożenie wacików nasączonych lactulosą - z ominięciem miejsca ujścia cewki moczowej, aby nie stworzyć idealnego podłoża dla rozwoju bakterii - okład stosujemy przez kilka minut po czym zmywamy wszystko letnią wodą) oraz chłodne okłady przykładane około minut, koniecznie przez materiał (aby nie doprowadzić do odmrożenia). Jeżeli posiadasz w domu lubrykant lub inny żel np. do USG, możesz spróbować odprowadzić prącie na swoje miejsce. 

Jeśli obrzęk nie ustępuje lub penis nie może być cofnięty pomimo podejmowanych interwencji, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Najlepiej udzielić psu pomocy maksymalnie do 30 minut, aby uniknąć martwicy prącia. 

Profesjonalne leczenie i długoterminowa opieka 

Leczenie schorzenia zwykle polega na wykonaniu zabiegu chirurgicznego. Przed jego wykonaniem lekarz zbierze dokładny wywiad. Dodatkowo, przydatne może być wykonanie ultrasonografii jamy brzusznej oraz ocena przepływu krwi w prąciu za pomocą urządzenia USG Doppler. Metoda leczenia będzie zależeć głównie od przyczyny problemu. 

Lekarz weterynarii w pierwszej kolejności spróbuje delikatnie i ostrożnie wprowadzić prącie z powrotem do naturalnej pozycji za pomocą specjalnych technik z użyciem odpowiednich środków nawilżających, znieczulenia miejscowego i odpowiednich leków przeciwobrzękowych, przeciwzapalnych a czasem również antybiotyków. Jeśli próba repozycji nie powiedzie się, weterynarz może zdecydować się na chirurgiczne nacięcie lub obcięcie części napletka w znieczuleniu ogólnym. Ma to na celu ułatwienia wprowadzenia prącia z powrotem pod napletek. 
 
W momencie, gdy weterynarz jest dostępny od ręki, istotne jest, abyśmy, nieposiadając doświadczenia w tego typu sytuacjach, powstrzymali się od samodzielnych działań mających na celu naprawę problemu z wysuniętym prąciem u psa. Niezależnie od naszych najlepszych intencji, podejmowanie takich prób może jedynie pogorszyć sytuację i doprowadzić do dodatkowych obrażeń. W przypadku zauważenia tego niebezpiecznego problemu u naszego czworonoga, natychmiastowa wizyta w lecznicy staje się priorytetem. Tam nasz pies zostanie objęty kompleksową opieką weterynaryjną, co pomoże mu szybko powrócić do zdrowia. 

Wysunięte prącie u psa — podsumowanie 

Powyższy artykuł przybliżył nam problem i przyczyny priapizmu oraz parafimozy. Teraz już na pewno wiesz, co zrobić, gdy Twój pupil będzie zmagał się z obrzękiem żołędzi prącia. Może nawet uda Ci się profesjonalnie i skutecznie odprowadzić narzędzie kopulacyjne do worka napletkowego? Podstawowe informacje masz już ze sobą. Pamiętaj, aby w momencie zwątpienia oddać pupila w ręce doświadczonego lekarza weterynarii i przy braku pewności prawidłowego wykonania odprowadzenia oddać psa fachowemu zespołowi weterynaryjnemu.