Umaszczenie koni — naucz się rozpoznawać maści koni

Jakie są umaszczenia koni?

Podstawowe maści koni to gniada, kara i kasztanowata. Ich powstanie zależy od wariantów dwóch genów:

• E (Extension) - warunkuje rodzaj barwnika syntetyzowanego w skórze.

• A (Agouti) - od niego zależy rozmieszczenie barwnika na powierzchni ciała.

Geny mają dwa allele (wersje), po jednym od każdego z rodziców. Do ujawnienia cechy warunkowanej przez wersję dominującą wystarczy jeden allel tego typu. Natomiast w przypadku cechy recesywnej trzeba odziedziczyć dwa allele w tym wariancie.

Umaszczenie gniade

W przypadku umaszczenia gniadego koń ma brązową sierść z ciemnym podpalaniem na kończynach, a grzywa i ogon są czarne. W przypadku obu genów — A i E — musi wystąpić allel dominujący. W takiej sytuacji syntetyzowany jest barwnik eumelanina (czarny), którego rozmieszczenie w skórze jest ograniczane.

Umaszczenie kasztanowate

Konie kasztanowate mają rudo-brązową sierść, a kolor grzywy i ogona może być taki sam lub jaśniejszy. Maść kasztanowata występuje u zwierząt z recesywnymi allelami genu E, co skutkuje syntezą feomelaniny (żółto-czerwonego barwnika). Warianty genu A nie mają znaczenia.

Jak się mówi na czarnego konia?

U koni karych występuje czarna grzywa, ogon i sierść. Maść ta zależy od wystąpienia dominującego allelu genu E odpowiedzialnego za syntezę czarnego barwnika i recesywnych alleli genu A — by nie doszło do ograniczenia rozmieszczenia eumelaniny.

Rozjaśnione umaszczenia koni

Umaszczenie koni jest cechą warunkowaną przez wiele genów. Spotyka się wiele modyfikacji maści podstawowych, które często są pożądane w przypadku konkretnych ras.

Rozjaśnione kremowe

Gen kremowy wpływa na rozjaśnienie maści podstawowej. Wpływ genu zależy też od tego, czy koń dziedziczy jedną czy dwie kopie. W przypadku pojedynczej wersji wyróżnia się trzy warianty:

• Izabelowata — rozjaśnienie maści kasztanowatej, sierść jest beżowa, a grzywa i ogon zwykle jaśniejsze.
• Jelenia — rozjaśnienie maści gniadej, ciało konia jest beżowe, natomiast grzywa i ogon pozostają ciemne.
• Kara przydymiona — rozjaśnienie maści karej, u takich koni występuje czekoladowa barwa sierści.
• Jeśli koń dziedziczy dwie kopie genu mogą powstać następujące odmiany:
• Cremello — rozjaśniona kasztanowata, konie mają jasną skórę, niebieskie oczy i kremową siersć.
• Perlino — rozjaśniona gniada, podobna do cremello, lecz grzywa i ogon są zwykle ciemniejsze od ciała.
• Kremowe przydymione — rozjaśniona kara, rzadko spotykana, sierść jest kremowo-szara.

Perłowe

Perłowe umaszczenie koni jest cechą recesywną, co oznacza, że do jej pełnego ujawnienia niezbędne są dwa recesywne allele. Konie perłowe mają sierść w różnych odcieniach — różowawą, morelową lub szarą z połyskiem, co zależy od maści podstawowej. W układzie heterozygotycznym (jeden allel dominujący, a drugi recesywny) barwa sierści nie zmienia się, lecz uzyskuje charakterystyczny połysk.

Snowdrop i Sunshine

Snowdrop i Sunshine to dwa geny wpływające na maść konia podobnie jak rozjaśnienia perłowe i kremowe. Trwają szczegółowe badania na ich temat.

Bułane umaszczenie koni 

Umaszczenie bułane powstaje pod wpływem dominującego genu D, który rozjaśnia kolor kłody, natomiast grzywa i ogon pozostają niezmienione. Klasyczny bułany to rozjaśnienie maści gniadej, myszaty — karej, a rzadko spotykany czerwonobułany — kasztanowatej.

Rozjaśnione srebrne jabłkowite

Gen srebrny wpływa jedynie na eumelaninę — jego wpływ nie będzie widoczny u koni kasztanowatych. U gniadych i karych pojawiają się jasne włosy w grzywie i ogonie. Konie srebrne wykazują predyspozycje do wrodzonych schorzeń oczu.

Szampańskie umaszczenie koni

To umaszczenie konia pojawia się głównie wśród kilku ras m.in. Peruvian Paso i American Quarter Horse. Ich sierść zostaje rozjaśniona i dostaje metalicznego połysku, oczy zwykle przyjmują barwę zieloną lub bursztynową, a na skórze pojawia się wzór cętkowany, widoczny np. w okolicy pyska.

Pieczarkowe umaszczenie koni 

Geny odpowiadające za tą modyfikację opisano stosunkowo niedawno. Maść pieczarkowa to rozjaśniona kasztanowata wpadająca w beże i szarości. Występuje głównie u kuców szetlandzkich.

Maść siwa — jak nazywa się biała maść konia?

Za tą maść konia odpowiada tzw. gen G. Konie siwe rodzą się w swojej maści zasadniczej, a w ciągu życia pojawiają się u nich coraz większe obszary białej sierści. Proces przebiega na różne sposoby — u koni może pojawiać się jabłkowitość ("jabłka" maści podstawowej), hreczka (ciemne plamki na białej sierści), czy krwawe odmiany będące plamami maści zasadniczej. Siwe umaszczenie konia predysponuje do rozwoju nowotworu — czerniaka. Wierzchowca należy regularnie dokładnie oglądać, zwłaszcza przy nasadzie ogona i okolicy odbytu.

Wzory białej sierści

Umaszczenie tarantowate jest cechą wielogenową, przez co opisano aż siedem możliwych wariantów (np. derka, płatki śniegu, oszroniony), różniących się rozmieszczeniem i wielkością plamek na sierści. Zdarza się, że tarant zmienia się wraz z wiekiem — zwykle powstają wzory o coraz większym udziale barwy białej. U tzw. tarantowatych lampartów szczególnie często diagnozuje się ślepotę nocną. Schorzenie zaburza działanie siatkówki i wpływa na to, jak widzi koń w ciemności. W przypadku maści dereszowatej białe włosy mieszają się z barwą podstawową na tułowiu zwierzęcia.

Maści koni — dlaczego maść końska tak się nazywa?

Umaszczenie koni jest cechą złożoną — wpływa na nią wiele genów, które mogą występować w różnych kombinacjach tworząc niepowtarzalne warianty. Dodatkowo w organizmach cały czas dochodzi do mutacji w materiale genetycznym, które mogą w przyszłości skutkować nowymi rodzajami umaszczenia koni.

Czy wiesz, jak długo żyją konie? Dowiedz się z naszego artykułu!