Ochwat u konia — przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny ochwatu u konia

Kopyta koni to niezwykle złożone struktury, odpowiedzialne za utrzymanie ciężaru ciała i umożliwiające poruszanie się. Prawidłową pracę i przyrastanie rogu kopytowego zapewniają składniki odżywcze dostarczane wraz z krwią. Jakiekolwiek zaburzenie krążenia w tym obszarze prowadzi do bolesnego zapalenia tworzywa kopytowego. Takie schorzenie nazywa się ochwatem.

Endotoksemia

Endotoksemia to stan, w którym dochodzi do przedostania się bakterii i ich toksyn do układu krwionośnego. Często jest wynikiem kolek, ale bywa też powikłaniem zapalenia łożyska, nieprawidłowo przebiegającej ciąży u konia i trudnego porodu, zakażenia patogenami jelitowymi tj. Salmonella i Clostridium czy zapalenia płuc. Przyczyną ochwatu na podłożu toksycznym jest ogólnoustrojowa reakcja zapalna (SIRS), zaburzająca krążenie w obrębie kopyta. W wyniku niedokrwienia dochodzi do uszkodzenia tworzywa kopytowego.

Żywienie

Nadmierne skarmianie konia paszami bogatymi w węglowodany niestrukturalne (zboża, świeża zielonka) może doprowadzić do ochwatu. Cukry zaburzają trawienie i negatywnie wpływają na mikrobiom jelit. Namnażające się w jelitach patogenne bakterie (np. z rodzaju Enterobacteriacae) wydzielają toksyny przedostające się do krwioobiegu i zaburzające przepływ krwi w obrębie kopyt.

Zespół Cushinga

Zespół Cushinga (dysfunkcja części pośrodkowej przysadki) jest częstą przyczyną wystąpienia ochwatu. To choroba endokrynologiczna występująca głównie u starszych koni. W jej przebiegu dochodzi do wzmożonego wydzielania hormonu ACTH, co prowadzi do wzrostu stężenia kortyzolu syntetyzowanego w nadnerczach. Podnosi on poziom cukru (hiperglikemia) i insuliny (hiperinsulinemia) we krwi, równocześnie hamując zdolność komórek do wykorzystania glukozy. Dochodzi do skurczu i zmniejszenia przepuszczalności małych naczyń krwionośnych oraz tworzenia mikrozakrzepów. Zaburza to dopływ krwi do kopyta i powoduje uszkodzenie blaszek kopytowych.

Syndrom metaboliczny (EMS)

Ochwat u koni na tle syndromu metabolicznego występuje głównie u młodych zwierząt. Predysponowane są m.in. następujące rasy koni:

• kuce islandzkie,
• paso fino,
• tennessee walker horse,
• kuce morgan,

EMS charakteryzuje się insulinoopornością i podwyższonym poziomem cukru we krwi. Większość chorych koni jest także otyła. W diecie tych zwierząt należy maksymalnie ograniczyć cukry niestrukturalne, niekorzystnie wpływające na fermentację w jelitach i stężenie glukozy we krwi. W przeciwnym wypadku może dojść do zaburzenia krążenia w kopytach i rozwoju ochwatu.

Ochwat przeciążeniowy

Do przyczyn ochwatu zalicza się także nadmierne obciążenie struktur kopyta. Dochodzi do niego w przypadku kontuzji sąsiedniej kończyny i przeniesienia części ciężaru ciała na nogę zdrową. W rzadkich przypadkach przyczyną ochwatu u konia może być też przeciążenie treningiem.

Jatrogenny ochwat u konia

Przyczyną ochwatu może podawanie leków sterydowych, stosowanych w leczeniu m.in. astmy koni. Wpływają one na metabolizm glukozy, wywołując hiperglikemię i hiperinsulinemię, stanowiące czynniki ryzyka rozwoju choroby. Najbardziej narażone są zwierzęta z syndromem metabolicznym i zespołem Cushinga.

Jak rozpoznać ochwat u konia?

Szybkie rozpoznanie choroby jest kluczowe dla zatrzymania jej postępu. W przypadku podejrzenia ochwatu u konia należy jak najszybciej wezwać lekarza weterynarii.

Pierwsze objawy ochwatu u konia

Pierwsze objawy choroby pojawiają się w fazie ostrej procesu, gdy zaburzenie trwa już co najmniej 24 godziny. Schorzeniu towarzyszy ogromny ból — obserwuje się kulawiznę, niechęć do chodzenia, odciążanie kończyny, podwyższenie temperatury puszki kopytowej i wzmożony puls na tętnicach palcowych chorej nogi. Ochwat ostry trwa zwykle 3 dni, w rzadkich przypadkach może wydłużyć się do tygodnia. W tym okresie zwykle nie dochodzi jeszcze do rotacji kości kopytowej. Odpowiednia pierwsza pomoc i szybkie wdrożenie leczenia zwiększa szansę na zatrzymanie progresu choroby.

Kopyta konia z ostrymi objawami ochwatu należy zlewać zimną wodą. Takie postępowanie zmniejsza stan zapalny, łagodzi ból i hamuje aktywność enzymów niszczących tkanki kopyta. Ruch trzeba bezwzględnie ograniczyć.

Ochwat przewlekły

Do przewlekłego ochwatu u koni dochodzi w przypadku progresji schorzenia. Wtedy ma miejsce przemieszczenie kości kopytowej w obrębie puszki kopytowej. W zależności od lokalizacji uszkodzenia blaszek, pojawia się rotacja (wierzchołek kości kopytowej kieruje się w kierunku podeszwy), obniżenie kości w puszcze kopytowej lub obie te patologie.

Diagnostyka ochwatu

Ostateczna diagnoza może być postawiona przez lekarza weterynarii na podstawie wywiadu, badania klinicznego konia, diagnostyki czułkami kopytowymi i zdjęć rentgenowskich (niezbędnych przy ochwacie przewlekłym).

Jak leczyć ochwat u konia?

W ostrej fazie choroby podaje się niesterydowe leki przeciwzapalne, aby zmniejszyć ból i zahamować procesy zapalne. Zastosowanie znajdują także środki przeciwzakrzepowe (np. heparyna) i zwiększające przepływ krwi w naczyniach krwionośnych. Konieczne może być przycięcie rogu kopytowego w celu zmniejszenia obrzęku i odciążenia struktur wewnętrznych. Niezbędne jest rozpoznanie przyczyny ochwatu i wdrożenie leczenia.

Boks dla konia dotkniętego ochwatem musi być przestronny. Chore zwierzęta często się kładą i w ograniczonej przestrzeni mogą mieć problemy ze wstawaniem. Niezbędna jest także gruba warstwa ściółki — umieszczenie konia na twardym podłożu stanowi dodatkowe obciążenie dla kopyt i nie pozwala na komfortowy odpoczynek.