Ile trwa ciąża u konia i jakiej opieki zwierzę wtedy wymaga? Dowiedz się, jak przebiega poród u klaczy

Hodowla koni

Wiele opiekunów koni na pewnym etapie swojej hipicznej przygody zaczyna marzyć o źrebaku i założeniu własnej hodowli. Warto jednak pamiętać, że rozmnażanie i opieka nad końmi wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Mądry hodowca planuje rozród swoich zwierząt, nie łączy par przypadkowo, lecz po analizie pochodzenia i sukcesów wybranych koni z Polski lub z zagranicy.

Polskie rasy koni (np. wielkopolska, małopolska, konik polski) mają swoje księgi hodowlane prowadzone przez Polski Związek Hodowców Koni. Warunki wpisu do ksiąg określone są przez Związek — w zależności od konkretnej rasy wymagane jest odpowiednie pochodzenie, udokumentowane sukcesy sportowe, próby dzielności, a nawet umaszczenie koni zgodne ze wzorcem.

Ciąża klaczy

Ciąża klaczy trwa zwykle 330-345 dni. Ze względu na wpływ światła na cykl płciowy koni do krycia dochodzi zwykle między kwietniem a wrześniem. Prawidłowo rodzi się jedno źrebię.

Pierwsze badanie ultrasonograficzne pozwalające rozpoznać ciążę wykonuje się po około dwóch tygodniach od zapłodnienia. Ze względu na to, jak widzi koń (martwe pole widzenia za zadem i przed głową), klacz może potraktować badającego lekarza weterynarii jako zagrożenie. Warto wcześniej przyzwyczaić zwierzę do manipulacji w okolicy zadu i ogona. W obrazie USG w macicy klaczy widoczny jest wtedy mały zarodek o kulistym kształcie. Jeśli stwierdzona jest ciąża bliźniacza, jeden z zarodków powinien zostać jak najszybciej usunięty. Ciąże mnogie zwykle przebiegają z komplikacjami, a źrebięta rodzą się słabe i często umierają.

Kolejne badania wykonuje się zwykle około 30-40 dnia ciąży, gdy bije już serce płodu oraz w 3 miesiącu. Częstotliwość dalszych kontroli zależy od zaleceń prowadzącego lekarza weterynarii. Dodatkowo w celu potwierdzenia i kontroli ciąży można oznaczyć poziom hormonów (estrogeny, PMSG, progesteron).

Na początku zewnętrzne objawy ciąży mogą być niewidoczne lub przegapione przez niedoświadczonego opiekuna. Zachodzi wtedy intensywne różnicowanie i rozwój narządów, lecz płód jest jeszcze stosunkowo niewielki (w 5 miesiącu jest wielkości królika). Szybki wzrost zaczyna się po 6 miesiącu. Badanie USG można wtedy przeprowadzić przez powłoki brzuszne. W chwili porodu źrebię waży zwykle 50-80 kilogramów.

Czym karmić klacz w ciąży?

Zapotrzebowanie ciężarnej klaczy wzrasta wyraźnie dopiero w trzecim trymestrze ciąży. Wcześniej bez wyraźnych wskazań nie należy zwiększać dawki pokarmowej, gdyż grozi to przekarmieniem i otłuszczeniem zwierzęcia. Od 8 miesiąca ciężarna klacz wymaga więcej energii, białka, składników mineralnych i witamin (zwłaszcza A i E). Zdrowe żywienie powinno się opierać o siano zadawane bez ograniczeń lub pastwisko, a do uzupełnienia diety można wykorzystać dedykowane pasze treściwe, dobrej jakości oleje roślinne i preparaty mineralno-witaminowe. Wszystkie zmiany muszą być przeprowadzane stopniowo. Niezbędny jest stały dostęp do czystej wody.

Użytkowanie ciężarnej klaczy

W okresie ciąży warto zadbać o kondycję zwierzęcia. Zwykle przez pierwsze 6-7 miesięcy ciąży klacz może wykonywać lekkie prace, do których była wcześniej przyzwyczajona. Wysiłek fizyczny na lonży lub pod jeźdźcem połączony ze swobodnym ruchem na wybiegu pomaga zachować masę mięśniową, poprawia wydolność krążeniowo-oddechową i zapobiega otłuszczeniu. Ograniczenie pracy klaczy powinno nastąpić na około trzy miesiące przed spodziewanym porodem, gdy jej brzuch jest już wyraźnie powiększony. W razie wątpliwości zawsze należy poprosić o radę lekarza weterynarii.

Profilaktyka chorób

W okresie ciąży należy zadbać o regularne szczepienia i odrobaczenie. Zwykle wykonuje się trzy (w 5, 7 i 9 miesiącu) lub cztery (w 3, 5, 7 i 9 miesiącu) szczepienia przeciwko herpeswirozie koni i jedno przeciwko tężcowi i grypie na około miesiąc przed wyźrebieniem. Ostateczny kalendarz ustala lekarz weterynarii.

W trakcie ciąży najlepiej jest unikać podróży z koniem i zmian obsady w stajni. Każdy kontakt z nowymi zwierzętami zwiększa ryzyko przeniesienia patogenów chorobotwórczych.

Poród klaczy

Poród klaczy zwykle przebiega sprawnie, a źrebię już nawet po 30 minutach jest w stanie stanąć na własnych nogach. Jest to jedno z ewolucyjnych przystosowań do środowiska, do których należy także sposób, w jaki śpią konie, ich wrażliwy wzrok, słuch i węch, czy życie w stadzie.

I faza — zwiastuny

Kilka dni przed rozpoczęciem akcji porodowej na wymieniu klaczy pojawiają się woskowe czopy siary (tzw. świeczki), a srom delikatnie się wydłuża. Warto wtedy dokładnie obserwować zwierzę.

Klacze najczęściej rodzą w nocy, gdy jest spokojnie. W I fazie poród często przypomina objawy kolkowe — klacz często kładzie się i wstaje, rozgląda na boki, może się pocić. Trwa to zwykle kilka godzin. Na tym etapie można umyć srom i zabandażować ogon.

II faza — narodziny źrebaka

Na początku II fazy porody pęka omocznia, z której wylewa się 10-20 litrów płynu. Większość klaczy rodzi w pozycji leżącej, ale niektóre mogą jeszcze na chwilę wstawać. Skurcze macicy pojawiają się w seriach co kilka minut. Jako pierwszy w drogach rodnych powinien pojawić się worek owodniowy, który wkrótce zostaje przerwany. W przypadku prawidłowo ułożonego źrebięcia widoczne są najpierw asymetrycznie ułożone przednie kończyny, a następnie główka. Inne pozycje grożą zatrzymaniem akcji porodowej, co stanowi poważne zagrożenie dla życia i zdrowia źrebaka. Faza II powinna zakończyć się w ciągu 30 minut.

Bardzo niebezpieczną sytuacją jest tzw. red bag delivery. Dochodzi w niej do przedwczesnego odklejenia łożyska, a płód w macicy zostaje pozbawiony tlenu i składników odżywczych. Konieczne jest jak najszybsze (w ciągu kilku minut!) przecięcie błon płodowych i wyciągnięcie źrebaka.

Klacz zwykle sama doskonale opiekuje się źrebięciem. Pomoc jest wymagana, gdy zwierzę nie oddycha, ma blade śluzówki i nie reaguje na bodźce.

III faza — rodzenie łożyska

W III fazie porodu dochodzi do wydalenia łożyska. Musi to nastąpić maksymalnie w ciągu 2-3 godzin od urodzenia źrebaka — w przeciwnym razie wymagana jest pomoc lekarska. Zawsze należy też dokładnie obejrzeć łożysko i sprawdzić, czy jest w całości. Pozostawienie fragmentów również stanowi poważne zagrożenie dla klaczy — dochodzi do zapalenia macicy, a w poważnych przypadkach nawet endotoksemii i śmierci.

Ciąża i poród u koni

Ciąża u konia trwa zwykle 330-345 dni. Jej potwierdzenie jest możliwe już około 14 dnia. Na tym etapie diagnozowane są ciąże bliźniacze, które powinny zostać przerwane. W pierwszym okresie ciąży dotychczasowa ilość paszy powinna w zupełności pokrywać zapotrzebowanie, klacz może też pracować — zmiany wprowadza się zwykle po 7 miesiącu ciąży. Porody najczęściej zaczynają się w nocy i trwają kilka do kilkunastu godzin. W przypadku komplikacji niezbędna jest pomoc specjalisty.